Gladio a la Turka (015)

zondag 27 december-2009
De religieuze AK-partij van Premier Erdogan huivert niet als het er om gaat heilige huisjes uit de seculiere traditie van Turkije om te kieperen. Een primair voorbeeld is dat het vrouwen in Turkije sinds enige tijd is toegestaan om een hoofddoek te dragen in openbare gebouwen, zoals op universiteiten. Dat zit het seculiere deel van het land behoorlijk dwars en dat vraagt vervolgens natuurlijk weer om een reactie van de regering. Zo memoreerden wij al eerder dat seculiere critici van de regering tot zwijgen worden gebracht door hen te associeren met Ergenkon. Dat netwerk van samenzweerders lijkt vooral binnen het militaire apparaat gecentreerd te zitten. Maar niets daarvan zegt de regering: de samenzwering bevindt zich thans overal. En zo is het laatste jaar van alles en nog wat achter de tralies gesodemieterd. Van columnisten tot sociaal werkers en anderen die weliswaar bezwaren hebben tegen deze regering, maar waarvan toch in de verste verten niet verwacht kan worden dat zij bij een militaire machtsovername betrokken zullen zijn. Toch werkt deze aanpak uitstekend in Turkije, dat sowieso nogal gevoelig is als het om samenzweringstheorieen gaat. Maar er is een beperking, want die associatie met Ergenekon werkt alleen bij publiek bekende figuren. Voor de seculiere massa gebruikt de regering daarom een andere aanpak. Die weten Erdogan en de zijnen te bewerken door beledigingen aan het adres van de heer Kemal Ataturk (de oprichter der Turkse republiek, onlangs nog gelauwerd door de blonde plaag uit Venlo) tot een nog ernstiger halszaak te verheffen dan het altijd al was. Niet dat Erdogan nu zo'n kemalist is, integendeel, dat blijkt wel uit zijn politiek. Maar het spreekt voor zich dat zware straffen voor hen die Ataturk beledigen er lekker ingaan bij seculiere Turken en dan doe je als religieuze regering al snel wat water bij de wijn. Verleden jaar werd de website Youtube bijvoorbeeld tot no go area verklaard, omdat er iets naars over Ataturk op stond. En voor volgend jaar staat er in dat verband zelfs een Turkse zoekmachine op het programma, waarmee niets vervelends over Ataturk kan worden gevonden. U raadt het al, de andere zoekmachines zullen dan niet meer toegankelijk zijn, waardoor het de vraag is wat er uiteindelijk in Turkije van internet overblijft. Ook de filmsector is nu aan de beurt. Op zich is dat merkwaardig, want het zijn nu juist films en televisieseries waarin Turken veel vrijheid van meningsuiting ervaren. Zo draait er al een tijd een TV-serie over de prachtigste criminele netwerken in het land, met als titel "De vallei der wolven" (ja, die wolven). Maakt geen openbaar aanklager zich druk over in Turkije, evenmin als over de recent in roulatie gekomen film die de tot de verbeelding sprekende titel "Gladio" draagt. Maar haal het als filmmaker niet in je hoofd om een film te maken over het leven van Ataturk, want dat kun je het eigenlijk alleen maar verkeerd doen. Dan is er altijd wel iemand beledigd en dat komt de regering heel goed uit om het seculiere volksdeel onder de zak te kunnen aaien. Verleden week is het er op gaan lijken dat de Turkse cineast en journalist Can Dundar binnenkort op het schavot van de AK-partij plaats zal moeten nemen. Dundar maakte verleden jaar een film over het leven van Ataturk onder de titel "Mustafa". Zijn grootste fout was dat hij ook de menselijke kanten van Ataturk liet zien. Zo belichtte hij een vader der republiek met problemen in zijn priveleven die niet te weinig raki tot zich nam. Nu is het zeker niet zo dat Turken niet weten dat Ataturk geen florisant liefdesleven had en dat hij aan de gevolgen van overmatig alcoholgebruik is overleden. Geen grote onthulling dus. Maar om het daar in een film over te hebben, dat gaat seculiere Turken te ver. Als gevolg daarvan heeft Dundar een strafklacht aan zijn broek en zal hij zich over een tijdje wellicht voor een rechter moeten verantwoorden. De aanklager heeft er iets moois van gemaakt, want Dundar wordt verweten tot verdeeldheid in het land te hebben opgeroepen. Kan stevig fout voor hem uitpakken. Als hij geluk heeft komt hij er met anderhalf jaar cel vanaf. Maar het zou ook zo maar meer dan zeven jaar kunnen worden.