Gladio a la Turka - ErgenekonDirect responses op dit bericht

door Peter Edel

Turken kunnen worden onderverdeeld in gelovigen en ongelovigen. En dan gaat het hier niet om religie, want in die zin zijn er vrijwel alleen gelovige Turken. Als in Turkije tegenwoordig over gelovig of ongelovig wordt gesproken gaat het over de vraag of iemand geloof hecht aan het bestaan van “Ergenekon”. Er gaat vrijwel geen dag voorbij zonder dat daar iets over in de Turkse kranten staat. Niet dat Ergenekon een nieuw woord is, want iedere Turk kent het uit de mythologie over het ontstaan van het Turkse volk. Sinds drie jaar heeft het echter vooral betrekking op een stel samenzweerders dat een einde wil maken aan het regeren van Premier Erdogan’s “Gerechtigheid en Vooruitgangpartij (AKP)”.
Ergenekon kan gedefinieerd worden als de meest extreme uitwas van het ultrasecularisme in Turkije. Dat wil zeggen, van de Turken voor wie het toestaan van de hoofddoek in openbare gebouwen, een eerste stap is op weg naar een tweede Iran. Het is hier waar Ergenekon zijn basis kent. Dat iets futiels als een stuk textiel tot zoveel consternatie kan leiden, komt enigszins onvoorstelbaar over. Helemaal voor een islamitisch land. Goed, in West-Europa is de hoofddoek ook een belangrijk discussiepunt, maar zo ver als het in Turkije gaat zijn we hier niet gewend. Er is dan ook meer aan de hand. Op de achtergrond speelt een ordinaire machtstrijd. De AKP heeft met haar wortels op het platte land, de traditionele stedelijke elite uit haar machtspositie verdreven. En dat roept om wraak, met de hoofddoek als symbool van een hoop frustratie.
In Ergenekon heeft de weerzin tegen de AKP zulke vormen aangenomen dat men bereid is via geweld zo veel chaos te creëren dat een staatsgreep een logisch vervolg wordt. Dat meent men te kunnen bereiken door infiltratie binnen radicaal islamitische groepen (Hizbullah), de Koerdische gemeenschap (PKK), dan wel binnen radicaal linkse organisaties (DHKP/C). “False flag” operaties zijn voor Ergenekon een andere mogelijkheid om de chaos te bewerkstelligen waarmee de AKP in het nauw kan worden gedreven en een staatsgreep zich als enige uitweg openbaart.
Degenen die de eerste twee delen van deze artikelenserie in Kleintje Muurkrant gelezen hebben zullen begrijpen dat deze benadering veel lijkt op die van het stay behind netwerk Gladio en de vertakkingen daarvan in Turkije. Toen was links het doelwit en nu de islamitische AKP, verder is er weinig verschil. Maar hoe dan ook, deze “strategie van de spanning” heeft in het verleden tot drie staatsgrepen geleid, dus is het op zich geen onrealistische gedachte dat het er nog een keer van komt. In Turkije moet je daar serieus rekening mee houden. Dat ziet de AKP natuurlijk ook in. Daarom hebben Erdogan & Co. een tegenoffensief ingezet, dat na een serie arrestatiegolven tot “het proces van de eeuw” heeft geleid.

Ergenekon en Susurluk
Iets meer dan 60 procent van de Turken “gelooft”. Onder hen bevindt zich uit de aard van de zaak de religieuze aanhang van de AKP, maar de Ergenekon gelovigen beperken zich daar niet toe. Ook veel seculiere Turken menen dat de AKP het aan het rechte eind heeft met haar constatering over een “Deep State” in de vorm van Ergenekon. Zij baseren zich vooral op de naoorlogse geschiedenis van Turkije en refereren onder andere aan het Susurluk incident, zoals beschreven in het vorige deel van deze serie. Het is echter de vraag in hoeverre deze associatie opgaat.
De “Susurluk Gang” was in de eerste plaats gericht tegen de PKK. En dan met name tegen de “zakenmannen” die de PKK via heroïnehandel financierden. Toenmalig premier Ciller, politiechef Mehmet Agar en een scala Grijze Wolven hadden het voorzien op de door Koerdische criminelen gecontroleerde heroïnelijnen. Niet om er een einde aan te maken, maar om ze over te nemen en de daaruit gegenereerde winsten en passant in eigen zak te steken. Dat was de essentie van het Susurluk schandaal.
In Ergenekon speelt drugshandel niet meer dan een bijrol. Een niet onbelangrijk detail daarbij is dat heroïne in West-Europa sinds het vorige decennium veel minder populair is. De nieuwe generatie drugsgebruikers beschouwt heroïne als een drug voor losers en kiezen voor ecstasy en cocaïne. Dientengevolge is de winst van de handel in heroïne ook veel geringer dan voorheen (gelijk de reden waarom de Turkse maffia zich tegenwoordig met name op mensensmokkel richt, daar valt meer aan te verdienen).
In plaats van de PKK en heroïne, gaat het Ergenekon primair om de AKP. De Turkse regeringen gedurende de jaren tachtig en negentig gaven criminelen onvoorstelbaar veel ruimte. Maar het waren ook regeringen die de macht van de traditionele elite in het land, waaronder de strijdkrachten, absoluut niet ter discussie stelden.
Sinds de AKP het voor het zeggen heeft, is er wat dat betreft heel wat veranderd. Alle reden dus voor militairen, (ultra)nationalistisch georiënteerde criminelen en nog wat ander gespuis uit het seculiere kamp, om gezamenlijk de strijd aan te binden met de AKP, waarbij in de beste traditie van Susurluk geen middel te ver gaat.
Aan de andere kant kan niemand ontkennen dat zich onder de Ergenekon verdachten verschillende personen bevinden die hun criminele voetsporen hebben verdiend in de periode voorafgaand aan het Susurluk incident. We noemen twee voorbeelden. Wat te denken bijvoorbeeld van (de ooit in Nederland verblijvende) drugscrimineel Sami Hostan. Hij werd naar aanleiding van zijn rol in de Susurluk Gang tot een gevangenisstraf van zes jaar veroordeeld, maar zit nu achter de bouten vanwege zijn betrokkenheid bij Ergenekon. Hostan wordt genoemd als financier van Ergenekon.
Een ander berucht geval is dat van de Gendarme Generaal Veli Kücük. Hij zat al in de jaren zeventig tot over zijn oren in de Turkse Deep State. Zo was hij na de staatsgreep van 1971 betrokken bij het martelen van linkse intellectuelen. Later was Kücük grote vrienden met de Susurluk Gang, zoals de zojuist genoemde Hostan. In die tijd stond hij bovendien al bekend als medeoprichter van JITEM. Deze nota bene officieel niet eens bestaande afdeling van de Gendarme vermoordde op grote schaal Koerden in Zuid-Oost Turkije, maar is de laatste jaren tevens naar voren gekomen als de operationele tak van Ergenekon.
Ook Kücük zit nu in het gevang op verdenking van betrokkenheid bij Ergenekon. Hij wordt zelfs genoemd als een van de kopstukken in de samenzwering. Overigens spreekt het voor zich dat figuren als Hostan en Kücük sowieso in de bajes thuis horen. Ook als er helemaal geen sprake is van een complot zoals de AKP beweert. Vooral wat betreft Kücük heerst de mening in Turkije dat de sleutel van zijn cel in de Bosporus gegooid mag worden als hij eenmaal veroordeeld is. Het spreekt voor zich dat vooral Koerden die mening zijn toegedaan.

De gelovigen
De door de AKP aangestuurde openbaar aanklagers beschikken over een reeks bewijzen om het bestaan van Ergenekon aan te tonen en de verdachten in dit verband aan te klagen. Die bewijzen bestaan bijvoorbeeld uit geregistreerde en afgeluisterde telefoongesprekken, waarmee men meent het verband tussen de verschillende verdachten aan meent te tonen.
Daarnaast zijn verschillende geheime wapenopslagplaatsen ontdekt, een aspect van Ergenekon dat eveneens erg aan de praktijk van Gladio in West-Europa doet denken. Een van de meest geruchtmakende vondsten van wapens werd vorig jaar gedaan in Poyrazkoy te Istanbul. Om precies te zijn op een terrein van de “Istek Foundation”, toebehorend aan Bedrettin Dalan, de voormalige burgemeester van Istanbul en thans een primair doelwit van het Ergenekon onderzoek. De Istek Foundation runt privé scholen waar kinderen van militairen gratis onderwijs krijgen, maar andere Turken gewoon moeten betalen. Dalan is sinds enige tijd op de vlucht. Hij is op het Amerikaanse continent gesignaleerd, terwijl hij ook in Rusland opdook. Verleden jaar is hij bovendien in Amsterdam gezien. Het ziet er naar uit dat hij in een land verblijft tot zijn visum is verlopen, waarna hij naar een nieuwe bestemming vertrekt. Zo lang het maar niet Turkije is, want daar wordt hij onmiddellijk gearresteerd. De AKP heeft Interpol dan ook verzocht naar hem uit te kijken. Vooral omdat Dalan hoog genoteerd staat op de Ergenekon verdachtenlijst. Aanvankelijk werd er lang vanuit gegaan dat de eerder genoemde Veli Kücük de leiding had, maar recentelijk wordt Dalan vaker in dat verband genoemd.
Andere door de aanklagers naar voren gebrachte bewijzen bestaan uit (anonieme) tips. Die komen vooral uit de richting van de strijdkrachten, aangezien lang niet iedereen zich daar kan vinden in nog een machtsovername. Langs die weg zijn ook documenten in handen gekomen van de aanklagers, die doorgaans via een omweg verband hebben met Ergenekon. Zoals over “Operatie Voorhamer”, een plan dat dateert uit 2003, een jaar nadat de AKP aan de macht was gekomen. Via een aaneenschakeling van geweld moesten fundamentalistische Turken ertoe bewogen worden tegen de AKP in opstand te komen, met de onveilige situatie van hun gebedshuizen als argument.
Voor dat laatste werd wel even gezorgd. Operatie Voorhamer omvatte onder andere twee bomaanslagen, met de toepasselijke codenamen "zwarte chador" en "baard", gericht op twee van de drukst bezochte moskeeën in Istanbul. Een team militairen zou een bom verstoppen in de schoenenkast van de moskee in Fatih, het meest religieuze stadsdeel van Istanbul. Voor de andere aanslag, op de moskee van de wijk Beyazit, zou een team van Gendarme officieren een soortgelijke bom plaatsen. Het kwam er gelukkig niet van.
Verder wilden de militairen ook Griekenland in hun strategie betrekken. Schending van het Griekse luchtruim moest de luchtmacht van de Grieken provoceren. Bij een daaruit voortvloeiende confrontatie zou een Turks vliegtuig neerstorten, met een escalatie van de crisis als gevolg. De militaire samenzweerders zouden zelfs bereid zijn geweest om het tot de dreiging van een oorlog te laten komen. En passant moest een mediaoffensief het publiek ervan overtuigen dat de AKP had gefaald bij het beschermen van de Turkse natie.
Verder diende volgens het Voorhamer document de spanning tussen de strijdkrachten en de regering opgevoerd te worden. Daartoe zouden in islamitische kledij geklede mannen en vrouwen molotov cocktails naar het luchtvaartmuseum in Istanbul gooien, gevolgd door soortgelijke acties op andere locaties.
Een ander document dat naar aanleiding van het Ergenekon onderzoek opdook had betrekking op “Operatie Kooi”. Daarin werden aanslagen op niet-islamitische inwoners van Turkije ter sprake gebracht. Zoals de moordaanslag op een katholieke priester in 2006 en die op drie protestante christenen een jaar daarna. Ook de moord op de Turks-Armeense journalist Hrant Dink werd genoemd. Dink streefde naar verzoening tussen Armenië en Turkije, maar wel op basis van een erkenning door Turkije van de Armeense genocide in 1915, een erg heet hangijzer daar.
Verder haalde Dink de woede van veel Turkse nationalisten op de hals door in zijn krant “Agos” te schrijven dat Sabiha Gökcen, een van de aangenomen dochters van Kemal Atatürk, de grondlegger van de Turkse Republiek, een Armeense achtergrond had. Dat laatste kwam hem in 2004 te staan op een aanklacht in verband met het beruchte artikel 301, dat het beledigen van de “Turkse identiteit” strafbaar stelt. Aanklager in het proces was de weerzinwekkende Kemal Kerincsiz, die thans eveneens achter de tralies zit op verdenking van betrokkenheid bij Ergenekon.
In 2006 sprak de rechter Dink vrij van het hem ten laste gelegde, maar het jaar daarop werd hij vermoord. Naar aanleiding daarvan werd een “lone assassin” gearresteerd, die later niet zo lone was als aanvankelijk werd voorgesteld. Want volgens getuigen waren bij de moord op Dink nog drie andere personen betrokken.
Verder leidde het onderzoek naar de eerder genoemde Kemal Kerincsiz en Veli Kücük omdat zij voorafgaand aan de moord telefoneerden met personen die later meer bleken te weten over de toedracht. Interessant is verder een door de broer van Hrant Dink afgelegde verklaring. Volgens werd zijn broer eerder bedreigd door Kücük. Overigens loopt het proces in verband met de moord op Dink nog steeds, dus is het niet uitgesloten dat er nog meer verbanden met Ergenekon op zullen duiken.

De ongelovigen
Tegenover de gelovigen staan de ongelovigen. Voor hen bestaat Ergenekon niet en is het een verzinsel van de AKP gericht op het monddood maken van de seculiere oppositie en het in diskrediet brengen van de Turkse strijdkrachten. Onder de ongelovigen bevinden bestaat vooral uit het deel van de samenleving dat de strijdkrachten in het land een warm hart toedraagt, omdat de militairen (onder aanvoering van Kemal Atatürk) aan de basis stonden van de Turkse republiek.
Hier heerst de overtuiging dat Turkije na WOI door de geallieerde landen was opgedeeld en tegenwoordig simpelweg niet meer had bestaan als de militairen daar geen stokje voor hadden gestoken. Dat maakt de militairen in hun ogen heilig en alles wat zij doen of gedaan hebben zaligmakend. Dat wil zeggen, inclusief de staatsgreep van 1980, de meest bloedige onder de machtsovernames in Turkije. Democratie is voor de ongelovigen een irrelevant gegeven, terwijl het voor de gelovigen juist voorop staat.
Het enthousiasme voor de strijdkrachten is in Turkije zeker niet per definitie een rechtse aangelegenheid. Integendeel, want de ooit door Atatürk himself opgerichte “Republikeinse Volkspartij (CHP)” mag dan de linkse partij in het parlement zijn, maar het is ook de grootste pleitbezorger van de Turkse strijdkrachten denkbaar (1). Voor kritiek op de macht van de strijdkrachten moet je in Turkije bij de rechtse AKP zijn. Vanuit een westers perspectief is dat even wennen.
In ieder geval kan niet ontkend worden dat de ongelovigen, zoals de CHP, over bepaalde argumenten beschikken. Vooral omdat aan de AKP gelieerde media personen met Ergenekon in verband hebben gebracht waarvan in de verste verten niet te verwachten valt dat zij betrokken zouden zijn bij een traject richting militaire machtsovername.
Een wel erg bont voorbeeld is dat van Professor Türkan Saylan. Zij leidde voorheen een organisatie voor kansarme meisjes. Niet het stereotype beeld van een coup planner, maar Saylan was tegelijk wel uiterst kritisch ten aanzien van de AKP. Mevrouw Saylan was ernstig ziek toen de politie een intimiderende inval in haar huis deed. Een aanklacht volgde nooit. Korte daarop kwam ze te overlijden. Haar begrafenis werd een nationale gebeurtenis waarbij duizenden tegen de AKP protesteerden door haar te eren.
Later wisten de Ergenekon aanklagers te melden dat ze verdacht werd omdat ze telefoneerde met Ergenekon verdachten. Maar daarmee toonden zij eigenlijk alleen maar aan dat deze vorm van bewijslast niet altijd 100 procent sluitend is. Zo is het ook heel goed mogelijk dat de Ergenekon kliek mevrouw Saylan als een inspiratiebron beschouwde zonder dat zij wist wat er gaande was.
Ook de kwestie rond Türkan Saylan neemt echter niet weg dat voor de gelovigen genoeg argumenten overblijven die het bestaan van Ergenekon aannemelijk maken. Zelfs de vermeende betrokkenheid bij Ergenekon van twee wel erg onverwachte personen verandert daar voor hen niets aan. Zoals de linkse publicist Ilhan Seljuk. Hij werd na de staatsgreep van 1971 door militairen onder aanvoering van Veli Kücük gemarteld. Daardoor is het wel erg curieus dat hij in staat van beschuldiging is gesteld voor het beramen van een staatsgreep waar Kücük nota bene als centrale figuur wordt genoemd. Maar goed, dat zagen de Turkse aanklagers kennelijk ook in, want onlangs werd Seljuk vrijgelaten.
Iemand anders die in dit verband genoemd moet worden is de eveneens linkse Dogu Perincek, de leider van de “Turkse Arbeiderspartij”. Na het Susurluk incident, behoorde hij tot de meest kritische journalisten over het onderwerp de verstrengeling van overheid en georganiseerde misdaad. Toch zit ook hij nu gevangen in verband met Ergenekon.
Dat ook Perincek tot de verdachten behoort, haalt de claim over Ergenekon van de AKP volgens de ongelovigen onderuit. Toch is dat een te snelle conclusie. Zo heeft Perincek een transformatie doorgemaakt. Maar nog belangrijker is het effect dat politieke verschillen in Turkije verschrompelen in het licht van het nationalisme. Dat komt tot uiting in “Kizilelma” (rode appel), een initiatief dat links en rechts nationalistische groepen bijeen brengt (2). Veli Kücük is de stuwende kracht van Kizilelma, dat de zoon van de “linkse” Perincek en de extreem rechtse Levent Temiz bijeenbracht.
Dat Dogu Perincek een nationalist is, staat in ieder geval buiten kijf. Zo werd hij als eerste in de geschiedenis veroordeeld voor het ontkennen van de Armeense genocide. Dat gebeurde in Zwitserland. En dat voor iemand die voorheen - ook in Nederland - als een betrouwbare linkse bron werd beschouwd. In de realiteit van Turkije is niets onmogelijk.

Noten:
1. Komt allemaal omdat Atatürk zijn voortrekkersrol in het leger met een soort socialistische denkbeelden combineerde. Het soort socialistische opvattingen dat ook Mussolini in Italië aanvankelijk had. Het is dan ook geen toeval dat Atatürk Italië als voorbeeld nam toen hij in de jaren twintig vorm gaf aan de Turkse Republiek. En evenals Mussolini ontplooide hij zich - niet tegenstaande zijn verdiensten wat betreft de modernisering van Turkije - als een rabiate antidemocraat.
2. De naam Kizelelma is gebaseerd op een gedicht van Ziya Gökalp. Deze dichter was een voorstander van een Groot Turkije, dat aansluiting zou vinden bij landen in centraal Azië waar de bevolkingen een vergelijkbare etnische achtergrond hebben als die in Turkije. Landen als Turkmenistan en Azerbeidzjan Opmerkelijk genoeg citeerde Recep Tayyap Erdogan voorafgaand aan zijn premierschap een gedicht van Gökalp. Over minaretten die in bajanotten transformeerden. Kwam hem toen op een gevangenisstraf van tien maanden te staan wegens het veroorzaken van religieuze haat.

Voor dit artikel is gebruik gemaakt van berichten uit de Turkse kranten Radikal, Taraf, Turkish Daily News en Zaman.

Dit bericht is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 435, 2 juli 2010

maandag 9 november-2009
Al langere tijd sluimeren er in Turkije geruchten over plannen binnen het leger tot een machtsovername. Recentelijk werden die geruchten opeens een stuk realistischer toen uit het niets een document opdook, waarin dergelijke plannen nauwgezet worden beschreven. Het geschrift is genoemd naar Dursun Cicek, de kolonel die het stuk heeft ondertekend. Cicik zet een plan uiteen waar de gelijkenis met Gladio strategieen uit het verleden bij wijze van spreken van afdruipt. Hij spreekt van geheim agenten die op een zeker moment tot "provocatieve acties" zullen overgaan. Vervolgens zullen deze activiteiten in de schoenen worden geschoven van Fetullah Gulen, de islamitische prediker en religieuze inspirator van Recep Tayyip Erdogan's AK partij. De media zijn cruciaal in de plannen van Cicek. Daarom noemt hij journalist Nurettin Veren, die bekend staat om zijn kritiek aan het adres van Gulen. Veren hangt de leer aan van Iskender Evrenesoglu, de oprichter van zowel de religieuze Mihr gemeenschap, als de Universiteit van Allah en een uitgesproken tegenstander van Gulen. Evrenesoglu kent nog meer opmerkelijke aanhang. Onder hen bevindt zich tevens de halve familie van voormalig Admiraal Ali Deniz Kutluk, wiens naam naar voren kwam in het onderzoek naar Ergenekon, de Turkse Gladio-variant die nauw verbonden is aan de anti-Erdogan gevoelens binnen het militaire apparaat in Turkije. De club van Evrenesoglu is overigens niet de enige religieuze groepering in de plannen van Cicek tot een militaire staatsgreep in Turkije. Zonder uitzondering zijn deze groeperingen fundamentalistischer dan de regerende AK partij. En dat is opmerkelijk, aangezien het uitgerekend de religieuze standpunten van premier Erdogan en kompanen zijn (zoals liberalisering wat betreft het dragen van de hoofddoek in openbare gebouwen) die kringen binnen het leger tot een machtsovername zouden inspireren.

woensdag 11 november-2009
Opmerkelijke geluiden uit de mond van Ahmet Davutoglu. Deze Turkse minister van Buitenlandse Zaken herkent veel voordelen in een restauratie van het Ottomaanse Rijk, zoals dat zich ooit uitstrekte tussen Wenen en Egypte. Davutoglu beperkt zich voorlopig tot de Balkan, maar toch. Voor alle duidelijkheid: het streven naar een Groot Turkije zoals dat met het Ottomaanse Rijk bestond, is sinds jaar en dag een speerpunt van de ultra-nationalistische MHP, in Nederland beter bekend als de Grijze Wolven,/itempgt;. Enig verschil is dat een Groot-Turkije voor de Grijze Wolven een seculiere aangelegenheid blijft, terwijl de religieus georienteerde Davutoglu verder gaat. Hij ziet een restauratie van het Ottomaanse Rijk het liefst verbonden aan een herstel van het aloude califaat. Terug naar de tijd dus waarin de Turken de leiders van de Islamitische wereld waren. Wat dat betreft hebben de ideeen van Davutoglu meer weg van die van de BBP van Mushin Yazicioglu, met wie staatssecretaris Albayrak eerder dit jaar nog zo'n alleraardigst onderhoud had. Dat wil zeggen, voordat Yazicioglu bij een helicoptercrash om het leven kwam. Maar ook zonder Yazicioglu blijft de BBP streven naar een Groot-Turkije, ingevuld met religieus fundamentalisme. Recep Tayyip Erdogan's AK-partij lijkt zich daar nu bij monde van Ahmet Davutoglu bij aan te sluiten. Dat is natuurlijk finaal tegen het verkeerde been van de kemalisten, die tegen alles het gedachtegoed van Kemal Ataturk over een seculier Turkije in eer willen houden. En laten die Kemalisten nu vooral sterk vertegenwoordigd zijn binnen het Turkse leger. Binnen datzelfde leger zouden volgens het eerder in deze rubriek beschreven Cicek document plannen bestaan om een einde te maken aan het regeren van de AK-partij. Via een Ergenekon gedoopt netwerk en aan de hand van allerlei Gladio-achtige methoden. De AK-partij heeft dat natuurlijk goed door en voert een proces tegen veronderstelde betrokkenen van Ergenekon. Voor zijn dood zou de eerder genoemde BBP leider Yazicioglu bij dit proces als kroongetuige optreden, wat nog een verbinding tussen de AK-partij en de BBP oplevert. Hoe dan ook, het blijft moeilijk partij kiezen in Turkije. Maar een ding staat vast: voor radicaal links zal er weinig veranderen in Turkije, of dat nu klein, groot, seculier of religieus is. Linkse activisten zullen hoe dan ook getrakteerd blijven worden op moord, marteling of langdurige gevangenisstraffen zonder enige vorm van proces.

vrijdag 13 november-2009
Woensdagavond jl. werd de Turkse Kolonel Dursun Cicek gearresteerd. Hij wordt verdacht van het opstellen van een document met Gladio-achtige plannen, die moesten leiden tot de val van de regerende AK-Partij en de daaraan verbonden religieuze beweging van Fetullah Gulen. De arrestatie vond plaats nadat experts hadden aangetoond dat de handtekening onder het document van Cicek was. Het probleem voor het Turkse Openbaar Ministerie was aanvankelijk dat men alleen beschikte over een fotokopie van het document, afkomstig van een anoniem gebleven spijtoptant binnen het militaire apparaat. De discussie in de Turkse media centreerde zich toen rond de vraag of een fotokopie een wettig bewijsmiddel kan zijn. Recentelijk is echter het origineel van het document opgedoken en sindsdien zijn verschillende officieren, soldaten en burgerpersoneelsleden gearresteerd voor verhoor, waaronder nu dus ook Cicek himself. Ondertussen wast de legertop de handen in onschuld. Volgens Generaal Ilker Basbug is het document een vervalsing, bedoeld om het Turkse leger in diskrediet te brengen.

zondag 15 november-2009
Dat met Ergenekon in Turkije een op Gladio gelijkende 'deep state' is ontstaan met snode opvattingen over het voortbestaan van de regerende AK-Partij, is na het opduiken van het Cicek document wel duidelijk. Dat de militairen in dat land volledig terug aan de macht zouden komen, blijft een weinig stemmingverhogende gedachte. Je zou bijna geneigd zijn blij te zijn met de door de regering ontketende arrestatiegolf. Bij de aanpak van Ergenekon zijn de woorden seculier en machtsovername echter synoniem met elkaar geworden voor de relligieus georienteerde Premier Erdogan en de zijnen. Want en passant lijkt de regering Ergenekon als argument te gebruiken om een belangrijk deel van de seculiere oppositie te neutraliseren. Goed, dat onder de huidige omstandigheden bepaalde militairen en criminelen worden opgepakt, valt te billijken. Er mag immers verwacht worden dat een beoogd traject tegen de regering zich in dergelijke kringen zal concentreren. Maar hoe zit het met de columnisten, de intellectuelen en de anderen, die in verband met Ergenekon gearresteerd zijn, of onder verdenking staan, maar waarvan het wel heel erg onaannemelijk is dat ze betrokken zouden zijn bij een militaire machtsovername. Zonder enige uitzondering hebben zij met elkaar gemeen seculier te zijn en kritisch tegenover de AK-Partij te staan. Een wel erg bont voorbeeld is dat van de 73-jarige Professor Turkun Saylan. Zij gaf voorheen leiding aan een organisatie die opleidingen mogelijk maakt van arme meisjes in agrische gebieden. Niet echt het sterotype beeld van een coup planner dus, al wond de uiterst seculiere Saylan geen doekjes om haar kritiek op de AK-Partij. Mevrouw Saylan leed aan kanker en was eerder dit jaar herstellende van een chemotherapie. Het was rond die tijd dat de politie een intimiderende inval in haar huis deed, waarbij persoonlijke bezittingen overhoop werden gehaald en papierwerk in beslag werd genomen. Ze was door de Turkse justitie op een Ergenekon-verdachtenlijst geplaatst vanwege haar politieke mening, al volgde er net als in veel andere gevallen nooit een aanklacht. Korte tijd later kwam ze te overlijden. De begrafenis van Turkun Saylan was een nationale gebeurtenis waarbij duizenden tegen de regering Erdogan protesteerden door haar te eren.

zaterdag 28 november-2009
Weer een stukje in de puzzel die de Turkse legertop aan Ergenekon verbindt. Aanleiding was deze keer een inval bij Majoor buiten dienst Levent Bektas, die al vastzat in verband met een grote wapenvondst eerder dit jaar in Istanbul. Op het bureau van Bektas trof de politie een cd-rom aan met plannen tot de moord op een aantal prominente Turken. Daarbij zou een bekende strategie gevolgd worden, want het was de bedoeling dat de regerende AK-Partij de verantwoordelijkheid voor deze aanslagen in de schoenen zou krijgen. In het document stond tevens een plan beschreven dat moest leiden tot een aanslag op een groep studenten in het Rahmi Koc museum (Koc is de rijkste familie van Turkije) in Istanbul, met de bedoeling chaos te veroorzaken. In een bij het museum afgemeerde duikboot, die open is voor publiek, trof de politie een grote hoeveelheid explosieven aan. Het leger stelde daarop zelf een onderzoek in, met als resultaat het flinterdunne verhaal dat de explosieven per ongeluk door een groep commando's was achtergelaten. De Ergenekon aanklagers namen daar geen genoegen mee en gingen zelf kijken. Zij kwamen tot de conclusie dat een dergelijk grote hoeveelheid springstof nooit per ongeluk achtergelaten kon zijn.
Verder werd in het bij Majoor Bektas gevonden document opgeroepen tot de moord op de Armeens-Turkse journalist Hrant Dink, de katholieke priester Andrea Santoro en drie christenen in Malatya. Ook in deze gevallen was het de bedoeling daarmee chaos te creeren. De samenzweerders hadden later de opmerking aan het document toegevoegd dat dit plan naar hun mening mislukt was, omdat de moorden niet zo zeer tot chaos, als wel tot massale demonstraties hadden geleid. Vooral naar aanleiding van de moord op de populaire Hrant Dink ontstond in Turkije dan ook grote verontwaardiging. Helemaal toen bleek toen de politie wel erg close was met de gearresteerde moordenaar.

Verbinding tussen het leger en Ergenekon mogen niet tot de conclusie leiden dat alle Turkse militairen coupeplanners zijn. Een voorbeeld is Luitenant-Kolonel Belgutay Varimli. Hij was bepaald geen seculiere moslim en daarmee zeker niet iemand die de AK-Partij graag zag vallen. Dat neemt niet weg dat Varimli over van alles wist, ook over anti-democratische tendensen onder collega militairen. Volgens de columnist Samil Tayyar speelde hij zelfs een belangrijke rol bij de onthullingen over Ergenekon. Tayyar voegt daar aan toe dat Varimli de laatste tijd erg angstig was. Achteraf beschouwd wellicht niet zo vreemd, want verleden week werd hij onder het balkon van zijn huis gevonden, waarbij hij door de val de dood vond. Zelfmoord luidde de officiele lezing. Maar Tayyar stelt daar hele grote vraagtekens bij. Niet alleen omdat Varimli zoveel wist, maar vooral ook omdat zelfmoord de ultieme zonde is voor een toegewijde moslim als Varimli.

zaterdag 28 november-2009
De voormalige burgemeester van Istanbul en verdachte in het Ergenekon proces Bedrettin Dalan is recentelijk gezien in Amsterdam. Op Schiphol en bij het Marriott hotel, om precies te zijn. Hij was daarbij in gezelschap van een persoon geidentificeerd als Dr. Ilker Kayabeyoglu. Dalan is oprichter van de Istek foundation. Op een aan deze stichting toebehorend terrein in het Aziatische gedeelte van Istanbul werd eerder dit jaar in het kader van het Ergenekon onderzoek een grote hoeveelheid wapens en munitie aangetroffen. Verder werkt Dalan samen met een Russische onderneming die contact onderhield met generaal buiten dienst Levent Ersoz, een andere belangrijke verdachte in het Ergenkon proces. Dalan zou eerder in de VS, Zuid-Amerika en Rusland hebben uitgehangen. Wat hij in Amsterdam uitvoert of uitvoerde, is vooralsnog onduidelijk.

maandag 30 november-2009
Het eerder op deze pagina beschreven verdachte zelfmoordgeval van de Turkse militair Belgutay Varimli lijkt niet op zich te staan. Drie andere militairen hebben eveneens het leven gelaten onder verdachte omstandigheden. Wat te denken van Kolonel Tanju Unal, die eveneens over een grote hoeveelheid vertrouwelijke informatie beschikte. En niet alleen over Ergenekon zoals Varimli, maar ook over Hizbullah, een gewelddadige islamitische club die in de jaren negentig nog wel eens voor 't karretje van de overheid werd gespannen (niet te verwarren met Hezbollah in Libanon). Of Kapitein Olgun Ural. Hij werd dood gevonden in zijn huis en wist ook al meer over Ergenekon dan kennelijk goed voor hem was. En dan Luitenant-Kolonel Nursal Gedik. Laatstgenoemde werd al wat langer geleden, in 2007 onverwacht dood aangetroffen. Gedik was werkzaam bij het biochemische laboratorium van het militaire ziekenhuis in Kasimpasa te Istanbul. Hij zou kennis hebben gehad van drugssmokkel en vrouwenhandel in Turkije. Een biochemish laboratorium en kennis over drugshandel? Moet je toch gelijk denken aan politiebaas Emin Arslan. Hij werd in Turkije gearresteerd in verband met grootschalige handel in de amfetaminevariant captagon. Dezelfde Arslan met uitstekende smeriscontacten in Nederland. En vrouwenhandel? Was er in Nederland niet ene Saban B., een Turkse vrouwenhandelaar die van justitie in Nederland zomaar aan de wandel mocht? Dezelfde justitie die sowieso te kampen heeft met verschillende verdachtmakingen in de richting van Kemal Ataturk's republiek.

donderdag 3 december-2009
Er blijven documenten opduiken over plannen binnen het Turkse leger om de regerende AK-partij van de troon te stoten. Onwillige militairen zouden aan de hand van chantage tot medewerking gedwongen worden, waarbij seks weer eens het sleutelwoord is. Het verhaal gaat dat de Ergenekon samenzweerders binnen het militaire apparaat prostituees in dienst namen om hun collega's te compromiteren. Klinkt bekend. In het algemeen, maar in het bijzonder ten aanzien van Turkije. Per slot van rekening circuleren er ook berichten dat de secretaris generaal van het Nederlandse ministerie van Justitie via (ontoelaatbare) seks in Turkije tot medewerking zou worden gedwongen door een crimineel netwerk aldaar.

Ondertussen breidt de Ergenekon samenzwering zich volgens zeggen steeds verder uit. Nu is de radicaal linkse DHKP/C aan de beurt. Er zou een financiele band bestaan tussen deze revolutionaire organisatie en Gurbun Capan, de ook al in verband met Ergenekon verdachte voormalige burgemeester van het stadsdeel Esenyurt in Istanbul. En kijk eens aan, een en ander zou blijken uit informatie die de aanklager in Istanbul ter beschikking is gesteld door justitie in Nederland en Belgie (in het laatste land raakte de DHKP/C een paar jaar geleden in opspraak na de moord op een telg van de Turkse miljonairsfamilie Sabanci).

De lijst van organisaties en personen die met Ergenkon te maken hebben is nu zo uitgebreid dat het echt ongeloofwaardig begint te worden. Dat vindt ook Huseyin Celik, de vice-voorzitter van de AK-partij. Hij verklaarde op ironische wijze dat zo langzamerhand de gehele bevolking in Turkije bij het complot betrokken is. Opmerkelijk om dergelijke woorden uit zijn mond te horen, want de AK-partij van Celik is het veronderstelde doelwit van Ergenekon en de belangrijkste stimulator van het proces in dit verband. Bovendien gebruikt de AK-partij de plannen binnen het leger volgens critici om de seculiere oppositie in diskrediet te brengen, dus zo'n opmerking verwacht je niet direct uit deze richting. Er is overigens een groepering die schittert door afwezigheid in deze. Want terwijl met de onthullingen naar aanleiding van het Susurluk incident in 1996 bij wijze van spreken een hele roedel grijze wolven met criminele antcedenten voorbij kwam draven, lijkt deze club nu te ontbreken. En dat geeft maar weer eens aan dat het geheime netwerk van toen, niet in alle opzichten indentiek is, of vergeleken kan worden met wat er nu speelt. Dat in beide gevallen sprake is van Gladio-achtige praktijken verandert daar niets aan. We zijn natuurlijk ook 13 jaar verder en in die tijd is veel veranderd. Zo was er ten tijde van Susurluk nog geen islamitisch georienteerde regering aan de macht in Turkije waar het zo seculiere leger nu zoveel problemen mee heeft.

zondag 6 december-2009
Waar blijft de tijd. In januari komt Mehmet Ali Agca al weer op vrije voeten. In 1982 pleegde Agca een aanslag op Paus Johannes Paulus II. Een aanslag die mislukte, volgens menigeen helaas. Tijdens het daarop volgende proces verbijsterde Agca de wereld door zich tot de wedergekomen Jezus Christus te verklaren en het Vaticaan op te roepen het geheim van Fatima te openbaren. Na vijf jaar leverde Italie Agca uit aan Turkije, waar hij nog een fiks aantal jaren achter de bouten tegoed had voor de moord in 1979 op de Turkse journalist en mensenrechtenactivist Abdi Ipekci. Die moord pleegde Agca toen hij aangesloten was bij de grijze wolven. Die fascistische club zaaide destijds dood en verderf in Turkije in het kader van een strategie van spanning die uiteindelijk tot zoveel chaos leidde dat het leger er in 1980 aanleiding in zag om de macht te grijpen. Zuiver gevalletje Gladio dus, waar andere grijze wolven, zoals Abdullah Catli en Mushin Yazicioglu eveneens nauw bij betrokken waren.

Ondertussen is Agca nog steeds zo gek als een deur. Vanuit zijn cel verklaarde hij onlangs in een brief: "Ik spreek tot de mensheid als Messias Mehmet Ali Agca, de primaire en universele dienaar en woordvoerder van de enige God die het universum heeft gecreeerd en er leiding aan geeft". Maar helemaal op zijn achterhoofd gevallen is hij nu ook weer niet. Zeker niet als het om de penningen gaat. Voor een exclusief interview dat met hem op de televisie te zien zal zijn nadat hij op 18 januari a.s. is vrijgelaten, heeft hij een bedrag bedongen van niet minder dan twee miljoen dollar. Verder schreef hij in de gevangenis twee boeken. In verband met een van die boeken, "The Vatican Code", gaat het gerucht dat hij contact heeft opgenomen met Dan Brown, de schrijver van de bestseller "The Da Vinci Code". Het andere boek heet "The Perfect Bible" en Agca zou een grote Europese uitgeverij zo ver gekregen hebben om hem daar 5 miljoen dollar voor te betalen. En zo is de grijze wolf uiteindelijk in een geldwolf getransformeerd.

maandag 7 december-2009
In 1994 werkte een zekere Tuncay Guney voor het TV kanaal Samayolu, dat ook nu nog nauw verbonden is aan de beweging van Fetullah Gulen, de religieuze drijfkracht achter de regerende AK-partij. Guney werd nooit een aanhanger van Gulen, maar leerde sindsdien wel veel van diens volgelingen kennen. Dat bleef niet onopgemerkt bij inlichtingendiensten, zoals MIT en de aan de Turkse gendarmerie verbonden JITEM, waar men graag meer over Gulen wilde weten. Guney zei later dan ook voor beide diensten te hebben gewerkt. Daar is veel voor te zeggen aangezien MIT zelf verklaarde contact met hem te hebben gehad. Weliswaar niet als agent, maar toch. Het is niet onwaarschijnlijk dat het via MIT en JETIM was dat Guney heel andere figuren leerde kennen dan aanhangers van Fetullah Gulen. Zo kwam hij in contact met de gepensioneerde gendarme-generaal Veli Kucuk, thans een belangrijke Ergenekon-verdachte. Bovendien werkte hij voor het tijdschrift 'Strateji', waarvan redacteur Umit Oguztan ook al met dat geheimzinnige netwerk in verband is gebracht door het Turkse justitieapparaat. De naam Ergenekon dook eveneens op nadat Guney in 2001 was gearresteerd voor onder andere fraude. De politie vond toen naast wat wapens ook een serie notities in zijn handschrift. Op een daarvan werd zijn contact Veli Kucuk genoemd als leider van Ergenekon. Daarnaast werd in zijn krabbels een verband gelegd tussen Ergenekon en verschillende journalisten. Ook verschillende hoge militairen buiten dienst beschreef hij in dat verband. Leuk, al wisten we dat al. De naam van ex-premier Tansu Ciler werd echter ook genoemd, evenals de verdachte investeringen en economische activiteiten van een aantal joodse zakenlieden in Turkije. Dat laatste is interessant aangezien er voor de joodse heilstaat aan de Middellandse Zee alle reden moet zijn om bij Ergenekon betrokken te zijn. Het ligt immers voor de hand dat de Israelische machtselite net als de Turkse militairen, ook liever een seculiere regering aan het roer ziet in Ankara. De problemen in de afgelopen maanden tussen Turkije en Israel spreken wat dat betreft boekdelen. En dat terwijl er onder Turkse militairen altijd veel enthousiasme is geweest voor samenwerking met Israel. Niet vreemd dus dat er al berichten verschenen waarin een link wordt gelegd tussen Israel en Ergenekon. Die bevinden zich nog in een behoorlijke conspiracy toonzetting, maar samenzweringen zijn niet zelden de schaduwen die het heden voor zich uitwerpt. Dus dat zit er allemaal nog wel aan te komen.

woensdag 9 december-2009
Op de bij Tuncay Guney aangetroffen papperassen ging het ook over de betrokkenheid bij de handel in narcotica van Koerdische leiders in Irak, zoals Talabani en Barzani, terwijl ook de PKK door hem werd genoemd. Op zich zal dat niet erg verbazen, evenmin als de door Guney genoemde rol bij dopehandel van de eerder genoemde JITEM. Of Iran dan, dat eveneens in zijn notities voorkwam. De drugsdealers bungelen daar in groten getale aan de hijskranen, maar dat zegt natuurlijk niets. Per slot van rekening zijn de overheden van landen waar de strengste straffen voor dealen van toepassing zijn, doorgaans het diepst in de dopehandel betrokken. Maar ook over de rol van Frankrijk en - jawel - Nederland bij de drugshandel wist Guney het een en ander en dat is vanzelfsprekend alleraardigst om te constateren. Het is natuurlijk de vraag wat de waarde is van een stukkie papier bij een figuur als Guney. Helemaal als je weet dat zijn verklaringen erg inconsistent waren en dat hij al na vier maanden dienstplicht in Turkije werd weggestuurd vanwege psychische problemen. In de praktijk zouden die problemen neer zijn gekomen op een voorkeur voor de herenliefde. Maar dan is het weer vreemd wat er vervolgens gebeurde. Want aangezien hij in afwachting van zijn proces in verband met fraude op vrije voeten kwam, greep hij de kans om naar de VS en vervolgens naar Canada uit te wijken. Daar eenmaal aangekomen bekeerde de islamitisch opgevoede Guney zich eerst tot christen, om uiteindelijk tot het joodse geloof toe te treden, waardoor hij thans door het leven gaat als Rabbi Daniel Guney. Daarmee kwam hij bepaald niet terecht in een kring die bekend staat als ruimdenkend wat betreft homoseksualiteit. Bovendien kwamen al die vreemde moves zijn geloofwaardigheid zeker niet ten goede. Toch blijft zijn verhaal bij ons in het achterhoofd hangen. Daarvoor biedt het te veel raakvlakken met andere aanwijzingen over Ergenekon en de betrokkenheid bij drugshandel van verschillende landen.

donderdag 10 december-2009
Volgens de Turkse krant Milliyet was de voormalige MIT en JITEM informant Tuncay "Daniel" Guney een infiltrant/provocateur die namens de Israelische inlichtingendienst Mossad de Ergenekon-samenzwering tegen de religieus geinspireerde AK-partij aanwakkerde. Een dergelijk bericht zal er beslist lekker in zijn gegaan bij de vele liefhebbers van samenzwerinsgtheorieen in Turkije. Zelfs bij de supermarkt liggen daar talloze boeken vol met de meest sterke verhalen, varierend van enigszins aannemelijk tot verregaand ongeloofwaardig. En die boeken gaan als zoete broodjes, zeker als er een Davidster op de kaft staat. Daarom kwam het verhaal uit Milliyet zeker niet onverwacht. Maar het blijft natuurlijk de vraag hoeveel hout zoiets snijdt, zeker als de wetten der waarschijnlijkheid worden gehanteerd. OK, er zijn in het huis Guney notities gevonden over dubieuze investerigen van joodse zakenlieden, maar dat maakt van hem nog geen Mossad-agent (1).
Verder zal het niet als een grote verrassing komen dat Milliyet vooral de bekering van Guney tot het joodse geloof als argument in stelling brengt. Maar daar rammelt het ook gelijk, want Guney maakte die stap pas uiteindelijk, in de VS en Canada. Dat wil zeggen, nadat hij Turkije de rug had toegekeerd. Bovendien was hij ergens tussendoor ook nog even christelijk. Lijkt allemaal niet in het patroon te passen van een Mossad-agent. Hetzelfde geldt voor het criminele gedrag waaraan Guney zich eerder in Turkije bezondigde. Want niet alleen maakte hij zich schuldig aan fraude, hij werd ook nog eens gepakt voor (auto)diefstal. Het ligt niet voor de hand dat een Mossad-agent het risico zal lopen om via dergelijke onbenulligheden tegen de lamp te lopen.
Het belangrijkste argument tegen de bewering in Milliyet is echter wel dat Israel helemaal geen infiltrant in de vorm van Guney nodig heeft. Er zullen beslist een aantal Mossad boys rondlopen in het Turkse, maar of die veel te doen hebben ten aanzien van Ergenekon, is zeer de vraag. Met verschillende pro-Israelische elementen binnen het Turkse militaire apparaat, is Israel immers meer dan afdoende vertegenwoordigd binnen de kringen met stoute plannen tegen de AK-partij. Daarnaast moet je er niet verbaasd van opkijken als blijkt dat de Mossad ook nog eens een poot heeft in inlichtingenclubs die momenteel eveneens zwaar onder vuur liggen in verband met Ergenekon, zoals MIT en JITEM. Per slot van rekening zijn er ook nog de verklaringen van de voormalige FBI vertaalser en klokkenluidster Sibel Edmonds. Die verklappen veel over de nauwe samenwerking tussen Turkse en Israelische diensten bij de illegale handel in fijne zaken als wapens, nucleaire technologie en drugs en daarom wellicht ook over een Israelische rol bij Ergenekon.
Alle reden dus om de vinger aan de pols te houden als het om de rol van Israel in Turkije gaat, niet in de laatste plaats wat betreft Ergenekon. Alleen lijkt Guney in dat alles nogal een nitwit te zijn; een nuttige idioot die door bepaalde omstandigheden en contacten het een en ander te weten kwam over zaken die op zich erg interessant zijn. Daarom kijken we hoe dan ook met veel belangstelling uit naar nadere vertaalde informatie over de bij hem thuis aangetroffen notities. Vooral natuurlijk over dat stukje met betrekking tot de Nederlandse rol bij de handel in narcotica. Maar als het goed is, is die informatie nu onderweg.

(1) Hierbij mag niet onopgemerkt blijven dat menige Turk op de hoogte is van recente investeringen door Israeliers in onroerende goederen in Turkije.

dinsdag 22 december-2009
In Turkije is onlangs een einde gekomen aan het 29 jaar geleden begonnen proces tegen de linkse Dev-Sol organisatie. Daarbij stonden 1243 activisten terecht. Van hen zijn er nu 39 tot een levenslange gevangenisstraf veroordeeld, zonder de mogelijkheid tot vervroegde vrijlating. De aanklacht luidde dat zij gepoogd hebben de constitutie in Turkije omver te werpen. De zaak tegen Dursun Karates, de oprichter van Dev-Sol verviel omdat hij ondertussen is komen te overlijden (verleden jaar augustus in Arnhem om precies te zijn). De overige Dev-Sol activisten kwamen op vrije voeten. Sinds de jaren tachtig is Dev-Sol regelmatig in het nieuws geweest in verband met aanslagen in Turkije op vooraanstaande militairen en functionarissen van inlichtingeninstanties. In 1990 veranderde de organisatie van strategie en richtte zich met aanslagen op Amerikaanse militairen en soldaten voortaan vooral op het buitenland. Dat leidde ertoe dat Dev-Sol niet alleen in Turkije, maar ook in de VS op de lijst van terroristische organisaties kwam te staan. In 1994 trad er een splitsing op. De voormalige tweede man van Dev-Sol Bedri Yagan, ging toen door met de THKP/C, terwijl Dursun Karates de DHKP/C oprichtte. Laatstgenoemde organisatie werd een paar weken geleden nog in verband gebracht met het Ergenekon netwerk in Turkije, dat voornemens zou zijn om via veel geweld een einde te maken aan het bewind van de AK-partij.

donderdag 24 december-2009
Het waren weken met veel geweld in Turkije. Rellen in de steden, waarbij Koerden en nationalistische Turken (veel grijze wolven gebaren) elkaar en de oproerpolitie troffen. En als klap op de vuurpijl een aanslag in Tokat waarbij zeven militairen het leven lieten. Wie denkt dat de Ergenekon affaire met zoveel spektakel gelijk onbesproken blijft in Turkije, komt bedrogen uit. Een splintergroep in de PKK eiste weliswaar de verantwoordelijkheid op, maar er bleef veel onduidelijk. Daardoor duurde het niet lang voordat Ergenekon weer genoemd werd. En niet geheel ten onrechte. Vooral de timing van de aanslag is curieus. Zowel door de toenadering van de Turkse regering tot de PKK in de laatste maanden, als door het Ergenekon-proces. Daardoor is de link tussen Ergenekon en (bepaalde elementen in) de PKK snel gelegd. Er waren de notities in het huis van de tegenwoordig als rabbi door het leven gaande voormalige MIT infiltrant Tuncay Guney, terwijl het creeeren van chaos nu eenmaal een overeenkomstig element is in de strategieën van PKK en Ergenekon. Het zou om samenwerking kunnen gaan. Of om infiltratie, al lijkt dat om het even te zijn wat betreft het uiteindelijk resultaat. Voor Premier Erdogan is al dat geweld in ieder geval een zware streep door de rekening. De toenadering tot de PKK heeft hij hard nodig om de reputatie van Turkije in het buitenland een beetje op te krikken waar het mensenrechten betreft. Na de aanslag in Tokat kon hij alleen in termen van twijfel spreken, bijvoorbeeld door te zeggen dat in het verleden tal van groeperingen aanslagen in Tokat hebben gepleegd. Had de AK-partij leider helemaal gelijk in, alleen al omdat Turkije nogal rijkelijk bedeeld is als het om gewelddadige groeperingen gaat. Hoe dan ook, Erdogan hield zich op de vlakte en sprak geen harde beschuldiging in Koerdische richting uit en dat is veelzeggend. Verder viel er een interessante uitspraak te noteren van de door Turkije gevangenen gehouden Koerdische leider Abdullah Ocalan. De verslechtering van de omstandigheden waaronder hij zijn detentie doormaakt, zijn de officiele reden van het recente Koerdische geweld dus is de aandacht op hem gevestigd. Ocalan zei niets over de aanslag in Tokat, maar wel over eentje zestien jaar geleden in het Oost Turkse Bingol, waarbij toen ook al een groep militairen de dood vond. Zestien jaar, dus ruim voor het Susurluk incident, toen de deep state connectie tussen militairen, politiek en criminelen voor het eerst in alle toonaarden aan het daglicht kwam in Turkije. Maar het is geheel verklaarbaar waarom Ocalan nu met deze onthulling komt. Want de door hem gememoreerde aanslag werd volgens hem gepleegd door een voormalige PKK-leider die zijn orders van Ergenekon ontving.

zondag 27 december-2009
De religieuze AK-partij van Premier Erdogan huivert niet als het er om gaat heilige huisjes uit de seculiere traditie van Turkije om te kieperen. Een primair voorbeeld is dat het vrouwen in Turkije sinds enige tijd is toegestaan om een hoofddoek te dragen in openbare gebouwen, zoals op universiteiten. Dat zit het seculiere deel van het land behoorlijk dwars en dat vraagt vervolgens natuurlijk weer om een reactie van de regering. Zo memoreerden wij al eerder dat seculiere critici van de regering tot zwijgen worden gebracht door hen te associeren met Ergenkon. Dat netwerk van samenzweerders lijkt vooral binnen het militaire apparaat gecentreerd te zitten. Maar niets daarvan zegt de regering: de samenzwering bevindt zich thans overal. En zo is het laatste jaar van alles en nog wat achter de tralies gesodemieterd. Van columnisten tot sociaal werkers en anderen die weliswaar bezwaren hebben tegen deze regering, maar waarvan toch in de verste verten niet verwacht kan worden dat zij bij een militaire machtsovername betrokken zullen zijn. Toch werkt deze aanpak uitstekend in Turkije, dat sowieso nogal gevoelig is als het om samenzweringstheorieen gaat. Maar er is een beperking, want die associatie met Ergenekon werkt alleen bij publiek bekende figuren. Voor de seculiere massa gebruikt de regering daarom een andere aanpak. Die weten Erdogan en de zijnen te bewerken door beledigingen aan het adres van de heer Kemal Ataturk (de oprichter der Turkse republiek, onlangs nog gelauwerd door de blonde plaag uit Venlo) tot een nog ernstiger halszaak te verheffen dan het altijd al was. Niet dat Erdogan nu zo'n kemalist is, integendeel, dat blijkt wel uit zijn politiek. Maar het spreekt voor zich dat zware straffen voor hen die Ataturk beledigen er lekker ingaan bij seculiere Turken en dan doe je als religieuze regering al snel wat water bij de wijn. Verleden jaar werd de website Youtube bijvoorbeeld tot no go area verklaard, omdat er iets naars over Ataturk op stond. En voor volgend jaar staat er in dat verband zelfs een Turkse zoekmachine op het programma, waarmee niets vervelends over Ataturk kan worden gevonden. U raadt het al, de andere zoekmachines zullen dan niet meer toegankelijk zijn, waardoor het de vraag is wat er uiteindelijk in Turkije van internet overblijft. Ook de filmsector is nu aan de beurt. Op zich is dat merkwaardig, want het zijn nu juist films en televisieseries waarin Turken veel vrijheid van meningsuiting ervaren. Zo draait er al een tijd een TV-serie over de prachtigste criminele netwerken in het land, met als titel "De vallei der wolven" (ja, die wolven). Maakt geen openbaar aanklager zich druk over in Turkije, evenmin als over de recent in roulatie gekomen film die de tot de verbeelding sprekende titel "Gladio" draagt. Maar haal het als filmmaker niet in je hoofd om een film te maken over het leven van Ataturk, want dat kun je het eigenlijk alleen maar verkeerd doen. Dan is er altijd wel iemand beledigd en dat komt de regering heel goed uit om het seculiere volksdeel onder de zak te kunnen aaien. Verleden week is het er op gaan lijken dat de Turkse cineast en journalist Can Dundar binnenkort op het schavot van de AK-partij plaats zal moeten nemen. Dundar maakte verleden jaar een film over het leven van Ataturk onder de titel "Mustafa". Zijn grootste fout was dat hij ook de menselijke kanten van Ataturk liet zien. Zo belichtte hij een vader der republiek met problemen in zijn priveleven die niet te weinig raki tot zich nam. Nu is het zeker niet zo dat Turken niet weten dat Ataturk geen florisant liefdesleven had en dat hij aan de gevolgen van overmatig alcoholgebruik is overleden. Geen grote onthulling dus. Maar om het daar in een film over te hebben, dat gaat seculiere Turken te ver. Als gevolg daarvan heeft Dundar een strafklacht aan zijn broek en zal hij zich over een tijdje wellicht voor een rechter moeten verantwoorden. De aanklager heeft er iets moois van gemaakt, want Dundar wordt verweten tot verdeeldheid in het land te hebben opgeroepen. Kan stevig fout voor hem uitpakken. Als hij geluk heeft komt hij er met anderhalf jaar cel vanaf. Maar het zou ook zo maar meer dan zeven jaar kunnen worden.

woensdag 6 januari-2010
Onlangs vond in de Turkse media een discussie plaats of JITEM, de geheime dienst van de gendarmerie, wel echt bestaat. Tamelijk idioot, in Nederlandse begrippen vertaald komt het op ongeveer hetzelfde neer als twijfel zaaien over het bestaan van zoiets als het IRT. Bovendien heeft JITEM vooral in Oost-Turkije, een spoor van politieke moorden achtergelaten die moeilijk te ontkennen vallen. Maar we zijn ondertussen al weer in een nieuwe fase beland. Het laatste hoofdstuk in het verhaal van de Turkse deep state bestaat uit de arrestatie van twee agenten van de Seferberlik Taktik Kurulu (STK), de Tactical Mobilization Group. Beiden hielden zich verdacht op bij het huis van vice-premier Bulent Arinc in Ankara, wat tot de veronderstelling leidde dat binnen de STK plannen werden beraamd om deze politicus van het leven te beroven. Hoogste tijd voor een huiszoeking bij de STK agenten, oordeelde het Turkse justitie apparaat, ten einde materiaal te zoeken waarmee beide agenten aangeklaagd kunnen worden. Dat was evenwel makkelijker gezegd dan gedaan. Die huiszoeking vond weliswaar plaats, maar het valt nog maar te bezien of de openbare aanklager in staat zal zijn de aangetroffen informatie ook daadwerkelijk aan een rechter voor te leggen. De generale staf waaronder de STK valt, doet er namelijk alles aan om dat te voorkomen. En de militaire petten staan wat dat betreft niet alleen, want ook een prominent lid van het bestuur van rechters en aanklagers (HSYK) heeft zich er tegen gekeerd. Hun argument: de bij de STK aangetroffen gegevens mogen niet in de openbaarheid komen omdat het staatsgeheimen betreffen. Die hebben we vaker gehoord. Overigens is wel al het een en ander uitgelekt over wat er bij de STK agenten werd gevonden. Niet alleen vond de politie daar gegevens die bewijzen dat beiden inderdaad een aanslag op Arinc beraamden, want er werden ook schetsen aangetroffen van de woonsituatie van onder andere president Gul en premier Erdogan. Volgens de Turkse autoriteiten duidt dat op plannen binnen de STK om ook deze vooraanstaande politici te vermoorden. Daarbij was het de bedoeling chaos te creeeren. Chaos die vervolgens de weg zou openen naar een militaire machtsovername en het einde van AK-partij.

Klinkt allemaal weer lekker Gladio-achtig en juist in dit geval is daar waarschijnlijk meer voor te zeggen dan ooit. Even een stukje geschiedenis. De STK was er al voordat Turkije in 1952 tot de NAVO toetrad. Het was toen een in het geheim opererende instantie, vooral gericht op de mogelijkheid van een bezetting door de Sovjet Unie. Met andere woorden: een stay behind netwerk in de Gladio traditie. Een van de oprichters van de STK was niemand minder dan Alparsan Turkes, die later de MHP partij (de grijze wolven) zou oprichten. Turkes, die overtuigd was van de superioriteit van het "Turkse ras" en in zijn toespraken talloze malen Adolf Hitler citeerde, was de lieveling van de Amerikanen in Turkije. Dat de VS zijn militaire opleiding regelde en dat het hoofdkwartier van de STK in het gebouw van de CIA te Ankara werd gevestigd, is in dit verband veelzeggend. In 1965 vond binnen de STK een herstructurering plaats, wat onder andere een nieuwe naam tot gevolg had. Voortaan ging de geheime organisatie door het leven als Ozel Harp Dairesi (OHC), oftewel de Special War Department. Evenals andere Gladio netwerken in Europa keerde de STK/OHC zich niet alleen tegen linkse activisten - met vele politieke liquidaties als gevolg - maar raakte het ook bij allerlei criminele activiteiten betrokken, vooral in samenwerking met de grijze wolven. Een en ander kwam heel fijntjes aan het licht naar aanleiding van het beruchte Susurluk incident in 1996. Die gebeurtenis dwong STK/OHC om eens te meer van naam te veranderen. Die nieuwe naam luidde Ozel Kuvvetler Komutanligi (OKK), Special Forces Command. De meest recente ontwikkelingen tonen echter aan dat de STK zijn oorspronkelijke naam weer heeft opgepakt.
Met de inval bij de twee STK agenten lijkt justitie bij de nitty-gritty van de Turkse deep state te zijn gearriveerd. Wat zouden we graag over de schouders van de onderzoekers kijken naar alles wat bij hen is aangetroffen. Het zou zo maar een verhelderend beeld kunnen doen ontstaan over de meest duistere pagina's uit de Turkse geschiedenis. Maar zoals gezegd is het nog maar de vraag of justitie ook echt iets kan bereiken met deze informatie. Wat dat betreft lijkt niets uitgesloten.

maandag 11 januari-2010
Het gaat er om spannen in Turkije. Hoewel verschillende militaire en civiele instanties probeerden het te verhinderen, heeft rechter Kadir Kayan nu toch toestemming om onderzoek te doen bij de Tactical Mobilization Group (STK). Oftewel, dat gaat hij doen bij het Special War Department, dat in de jaren vijftig door de CIA werd opgezet als Turkse variant van Gladio en dat leiding gaf aan zowel de Turkse inlichtingendienst MIT, als de gevreesde contra-guerilla. Aanleiding tot het onderzoek zijn vermeende plannen binnen de STK om de Turkse vice-premier Arinc te vermoorden. Daar zal Kayan zich naar verwachting dan ook vooral op richten. De verwachtingen zijn echter hooggespannen in Turkije wat deze onderzoeksrechter nog meer zou kunnen vinden. Geheel terecht, want het zou zo maar kunnen dat er eindelijk licht wordt geworpen op een aantal van de meest duistere pagina's uit de Turkse geschiedenis. Door verschillende groeperingen is Kayan dan ook opgeroepen opening van zaken te geven zo gauw hij zijn onderzoek heeft voltooid. Zo is hem door een als Cumartesi Analeri (zaterdag moeders) bekend staande protestgroep verzocht duidelijkheid te verschaffen over het lot van 1246 vermiste personen. Verder zouden de moeders graag meer weten over de moord op bijna 5000 Turken, waaronder prominente journalisten, zoals Abdi Apekci, Ugur Mumcu (1) en (meer recentelijk) Hrant Dink. Dat over dergelijke onverkwikkelijke zaken van alles op straat zou komen te liggen, is natuurlijk finaal tegen het verkeerde been van de nationalistische oppositie in Turkije, zoals de MHP. Al is het alleen maar omdat MHP oprichter Alparslan Turkes nauw betrokken was bij het ontstaan van het Special War Department. Maar ook de republikeinen van de CHP kennen redenen om het onderzoek van Kayan te vrezen, omdat zij eveneens skeletons in the closet hebben waar het de geschiedenis van de deep state in Turkije betreft. Verder ligt het voor de hand dat ook in Langley, Virginia bedenkingen ontstaan over de weg die de Turkse regering met dit onderzoek bewandelt op weg naar een meer open democratie. Begrijpelijk, want de reputatie van de CIA lijkt hier eens te meer in gevaar te verkeren. Zo bestaat de verwachting dat bij de STK ook informatie ligt over de betrokkenheid van de CIA bij het bloedbad in 1977 op het Taksim plein in Istanbul. Tijdens een massale 1 mei demonstratie dat jaar namen scherpschutters het sprekersplatform onder vuur, met 38 doden en honderden gewonden als gevolg. De schutters bevonden zich op een gebouw dat nu het Marmara hotel heet, maar destijds eigendom was van de Amerikaanse onderneming ITT. Hetzelfde ITT dat vaak in verband is gebracht met de CIA. Zo speelden CIA en ITT samen een duistere rol bij de coupe in Chili van 1973. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat de CIA via het Special War Department betrokken was bij de militaire staatsgreep in Turkije van 1980, waardoor in dit land nog meer gemarteld en gemoord werd dan eerder al het geval was. Generaal Evren, die in 1980 aan de macht kwam, gaf bijvoorbeeld leiding aan de STK in de periode voorafgaand aan de staatsgreep, toen Gladio-achtige false flag operaties aan de orde van de dag waren (2). Dergelijke zaken zouden mogelijk bevestigd kunnen worden door het onderzoek van rechter Kayan. Als dat maar goed gaat, zijn wij geneigd te denken. Want in een land met een dergelijke historie aan militaire staatsgrepen, moet je goed oppassen dat de geschiedenis niet in herhaling valt. Natuurlijk is de Koude Oorlog voorbij en bevindt de wereld zich in een andere situatie. Maar de destijds aangelegde structuren lijken volledig in tact te zijn gebleven. Niet alleen in Turkije, maar ook in de VS, waar men de avonturen van premier Erdogan ook om andere redenen met argusogen zal volgen. Zoals zijn ruzie met Israel - Washington's lieveling in het Midden-Oosten - en zijn toenadering tot streng islamitische landen. Vooral de goede verstandhouding tussen Ankara en Teheran zal voor de Amerikanen een steen des aanstoots zijn.

1. Mumcu behoorde samen met Ipekci tot een groep journalisten die de rol van de CIA in Turkije voor het publiek wilde onthullen. Dat kwam Ipekci al eerder duur te staan, maar ook Mumcu werd in 1993 vermoord. Zijn naam stond verleden week op de voorpagina van de Turkse krant Taraf, in een interview met de zich in Nederlandse gevangenschap bevindende Huseyin Baybasin, die ook op deze pagina al vaker is genoemd. Baybasin verklaarde aan Taraf dat hij destijds probeerde een ontmoeting met Mumcu te arrangeren in Azerbaijan, maar dat er door de moord op de Turkse journalist niets van die afspraak kwam. Wat Baybasin niet aan Taraf vertelde was wat hij met Mumcu wilde bespreken. Het zou voor de volledigheid van het beeld in deze kwestie aardig zijn als dhr. Baybasin ons dat zou willen laten weten.
2. Het justitieapparaat in dienst van de Turkse regering zou Evren graag verhoren, maar de generaal buiten dienst heeft laten weten zelfmoord te zullen plegen als het zo ver komt.

donderdag 14 januari-2010
Rechter Kadir Kayan heeft het niet gemakkelijk met zijn onderzoek naar vermeende plannen binnen de Special Forces Command / Tactial Mobilization Group (STK) om vice-premier Arinc van het leven te beroven. Kayan is de eerste rechter met toestemming tot een onderzoek bij deze Turkse Gladio-variant en dat zal hij weten. In de afgelopen week ontving hij dreigbrieven, terwijl dat soort nare post ook gericht was aan Mustafa Bilgili, de aanklager die het STK onderzoek leidt. Beiden ontvingen ook een brief met acht Kalasnikov kogels. De politie probeert de afzenders te achterhalen, waar de heren rechercheurs het dienen te zoeken. Op de laatste dag van het oude jaar was het Kayan al opgevallen dat hij in zijn auto gevolgd werd. Nadat hij de politie daarover in kennis had gesteld, hield deze de achtervolgende auto's aan. Aan boord bleken zich officieren van de landmacht en het Naval Force Command te bevinden. In een verklaring wist de Generale staf natuurlijk van de prins geen kwaad. De inzittenden zouden chauffeurs, timmerlieden en een kok zijn geweest. Kan zijn. Ervan uitgaande dat rechter Kayan niet aan paranoide waanvoorstellingen lijdt, blijft het echter de vraag waarom dit militaire gezelschap hem achtervolgde. Beide auto's werden overigens aangehouden in Ankara. Om precies te zijn in de Ugur Mumcustraat (*). Een prachtig toeval omdat de door Kayan onderzochte STK ook in verband is gebracht met de moord op de politieke journalist Ugur Mumcu. De voor de krant Cumhuriyet schrijvende Mumcu stond dan ook als uiterst kritisch bekend ten opzichte van de Turkse deep state scene.

* Ugur werd vermoord in deze straat, die later ter nagedachtenis naar hem werd genoemd. Eerder is de mogelijkheid ter sprake gekomen dat Mumcu slachtoffer werd van fundamentalistische islamieten, maar aan die lezing wordt alom getwijfeld. Niet alleen door Ergenekon onderzoekers, maar ook door Ozgur Mumcu, de zoon van. Althans, dat verklaarde laatstgenoemde onlangs aan de Turkse krant Zaman.

vrijdag 15 januari-2010
In Turkije volgt het ene na het andere onderzoek inzake kringen met Gladio/Ergenekon antecedenten. Een van de laatste ontwikkelingen is de heropening van het onderzoek naar de moord in 1996 op de Turkse zakenman Ozdemir Sabanci, een telg van een van de rijkste families in Turkije. Zijn moordenaars behoren tot de DHKP/C, een zich van geweld bedienende links Turkse organisatie. Eerder schreven wij al dat de DHKP/C is genoemd in het onderzoek naar het Ergenekon netwerk, dat de regerende AK-partij ten val zou willen brengen via een militaire staatsgreep (1). Een van de bij de moord op Sabanci betrokken activisten, Mustafa Duyar, kwam in een Turkse gevangenis terecht, waar hij uiteindelijk in 1996 werd vermoord. De andere twee, Ismail Akkol en Fehriye Erdal, wisten te ontkomen. Erdal dook op in België, waar zij aanvankelijk tot een gevangenisstraf van vier jaar werd veroordeeld wegens bendevorming, valse paspoorten en illegaal wapenbezit (2). Bij verstek, want toen de politie haar wilde arresteren was ze gevlogen. Dat leidde tot het zoveelste Belgische schandaal. Vooral omdat Erdal onder toezicht van de Belgische staatsveiligheid stond en onder de ogen daarvan wist te verdwijnen, iets dat de wenkbrauwen sowieso al doet fronzen. Aanleiding tot de recente heropening van het onderzoek naar de Sabanci moord, is een in België gevonden brief van Erdal aan toenmalig DHKP/C leider Dursun Karatas. In deze brief, die door de Belgen aan de Turkse autoriteiten is overhandigd, overlegde Erdal de modus operandi van de moord op Sabanci aan Karatas (3). Daar zal men in Turkije erg benieuwd naar zijn geweest. Zo heeft er altijd veel onduidelijkheid bestaan over de wijze waarop de drie DHKP/C activisten de 25e verdieping van het zwaar beveiligde Sabanci Holding gebouw wisten te bereiken. Helemaal omdat ze machinegeweren bij zich droegen.

1. Zie Gladio a la Turka (8), 3-12-2009.
2. Later werd dit vonnis in hoger beroep vernietigd. Fernand Schmitz, een voor de Sabanci familie werkende Belgische advokaat heeft recentelijk verklaard dat de zaak Erdal binnenkort nogmaals door een rechter in België behandeld zal worden. Dat zal zeer waarschijnlijk ook deze keer in haar wfwezigheid geschieden.
3. Karatas overleed in 2008 aan kanker in een Nederlands ziekenhuis, maar in de jaren negentig zat hij nog in Franse gevangenschap. Onlangs bleek dat hij destijds op vrije voeten kwam door een deal met de Fransen. Dat speelde Karatas heel handig, want kort daarvoor had hij gedreigd om vanuit zijn cel opdracht te geven tot DHKP/C aanslagen in Frankrijk. De afspraak met de Franse autoriteiten hield dan ook in dat er geen aanslagen in Frankrijk, Nederland en België gepleegd zouden worden.

maandag 18 januari-2010
Het blijft de vraag waarom de linkse DHKP/C in 1996 uitgerekend Ozdemir Sabanci om wilde leggen. Goed, hij was een exponent van het kapitalisme, maar zoals hij zijn er nog tientallen anderen in Turkije en dan kan je wel aan de gang blijven als linkse actiegroep. Als Sabanci voor MIT of de contra-guerilla had gewerkt, dan was het iets anders geweest. Maar daar had de man zoals het zich aan laat zien, niets mee te maken. De andere kant van het verhaal is dat de DHKP/C in verband is gebracht met Ergenekon. De onderzoekers naar dat netwerk menen zelfs dat Ergenekon een rol speelde bij de moord op Sabanci. In dat geval zou het zo maar kunnen dat deze moord deel uitmaakte van de algehele Ergenekon/Gladio strategie om chaos in Turkije te laten ontstaan. Een chaos die het leger vervolgens tot een machtsovername moest verleiden, of in ieder geval tot meer anti-linkse gevoelens zou leiden. Een bekende aanpak. In dat geval moet de DHKP/C in hoge mate geinfiltreerd zijn geweest en op basis van Gladio ervaringen in andere landen kan zoiets zeker niet per definitie worden uitgesloten. Zo bleek op een later tijdstip dat de linkse Brigato Rosso in Italië ook tot de strot geinfilteerd werd door provocateurs. Daardoor is het onduidelijk of de aanslagen die destijds aan de Brigato Rosso werden toegschreven een radicaal linkse, dan wel een extreem rechtse signatuur droegen. Een en ander volgt uit FM 30-31, een schimmig voorschrift van Amerikaanse origine aan de geheime diensten van landen waar het Gladio netwerk actief was. FM 30-31 hield er bijvoorbeeld rekening mee dat de regeringen van deze landen niet altijd even scherp waren bij de bestrijding van links. In dat geval dienden infiltranten binnen linkse organisaties de meest radicale activisten tot gewelddadige acties te provoceren, ten einde de regeringen - en het publiek - tot een meer anti-linkse stellingname te motiveren. In 1973 werd het bestaan van FM 30-31 in Turkije onthuld door Baris. Een journalist van deze Turkse krant had het beruchte document in handen gekregen, maar kort daarop verdween hij, waarna verder nooit meer iets van hem is vernomen.

maandag 18 januari-2010
Terwijl het hoe en waarom rond de DHKP/C moord op Ozdemir Sabanci tot op de dag van vandaag in nevelen gehuld is, bestaat er over de aanpak van de DHKP/C in eerdere jaren veel minder onduidelijkheid. Toen wist de DHKP/C precies wie men moest hebben en konden de gewelddadige acties van deze organisatie zelfs gerechtvaardigd genoemd worden. Zo is DHKP/C onlangs via in België aangetroffen documenten ook in verband gebracht met de moordaanslag op Hiram Abas. Deze in de VS getrainde agent van de Turkse inlichtingendienst MIT was in de periode 1968-'71 in Libanon actief. Hij werkte toen niet alleen voor de CIA, want voor de Israelische Mossad pleegde hij in dat land toen talloze aanslagen op Palestijnen, wat overigens een interessante indruk geeft van de Amerikaans-Israelisch-Turkse samenwerking destijds. Terug in Turkije maakte Abas met de steun van de CIA snel carriere binnen de MIT, met alle gevolgen voor linkse activisten in Turkije vandien. In 1972 was hij betrokken bij het Kizildere bloedbad, waarbij zeven linkse activisten werden vermoord, terwijl hij in 1977 een rol speelde bij de (al eerder door ons beschreven) schietpartij op het Taksim plein in Istanbul waarbij 38 demonstranten het leven lieten. Met de liquidatie van een slager als Hiram Abas kan je niet echt zitten. Als hij door was gegaan met zijn werk voor de MIT, had dat waarschijnlijk nog veel meer levens gekost. De enige die zich er destijds echt rouwig om toonde was Duana Clarridge, een voormalige baas van het CIA station in Istanbul. Toen Abas het leven liet, zat Clarrdige niet meer op die positie. Daarom kwam hij speciaal naar Turkije om het graf te bezoeken van Abas, die hij ooit omschreef als "closer than his own brother".

dinsdag 19 januari-2010
Een dag na de vrijlating van grijze wolven terrorist Ali Mehmet Agca, trotseerden duizenden demonstranten het beestachtig slechte weer in Istanbul om de vandaag precies drie jaar geleden geleden vermoorde Turks-Armeense journalist Hrant Dink te herdenken. Plaats van handeling was de wijk Sisli, waar zich de redactie bevindt van Agos, de krant waar Dink als hoofdredacteur en columnist aan verbonden was en tevens de locatie waar hij de dood vond. Dink overleed nadat hij op straat in het achterhoofd en de hals was geschoten door de 17-jarige uit de stad Trabzon afkomstige Ogun Samast. Aanvankelijk werd aangenomen dat deze jongeling zich had laten vergiftigen door het ultranationalistische gedachtegoed in Turkije, maar ook dat hij zelfstandig had gehandeld en dat niemand anders bij de aanslag betrokken was geweest. Maar al snel veranderde die indruk. Zo ontstond verontwaardiging over het optreden van de politie kort na de arrestatie van Samast. Die behandelde de moordenaar van Dink namelijk wel heel erg cool. Er verschenen zelfs foto's op internet waarop trotse politieagenten samen met Samast poseerden onder een foto en tekst van Kemal Ataturk, de stichter van de Turkse republiek. Bovendien bleek toen dat Dink al verschillende dreigbrieven had ontvangen en dat de politie daar geen gevolg aan had gegeven door hem bescherming te bieden. Ook werd duidelijk dat Samast in opdracht had gehandeld van een radicale nationalist, die hem voor de moord had betaald. Feit is dat Dink de Turkse nationalisten tegen de haren in streek. Dat deed hij niet alleen door de kwestie rond de Armeense genocide aanhangig te maken, maar ook door zich een Armeen met een Turkse nationaliteit te noemen. Een en ander kwam hem op een aanklacht te staan in verband met artikel 301, een beruchte clausule die vervolging voor het "beledigen van de Turkse indentiteit" mogelijk maakt. Voorafgaand aan zijn dood werd Dink dan ook in verband met deze aanklacht voor de rechter gesleept. Toch nam ook dat niet weg dat hij zich erg populair maakte bij menig Turk. Vooral de genuanceerde bewoordingen in zijn artikelen en zijn sympathieke voorkomen waren daar debet aan. De begrafenis van Dink liep dientengevolge uit op een massaal protest, waarbij zeker niet alleen religieuze en etnische minderheden acte de presence gaven, maar vooral ook veel Turken. Ondertussen zijn we drie jaar verder en is een iets ander beeld ontstaan. De bij het proces tegen het Ergenekon netwerk betrokken juristen twijfelen er namelijk niet aan dat de moord op Dink deel uitmaakte van een strategie die Turkije moest destabiliseren op weg naar militaire machtsovername. Zij brengen de moord op Dink in verband met een plan dat op de burelen van bij Ergenekon betrokken militairen werd aangetroffen en dat ondertussen als "" bekend staat. Onderdeel van dit plan was het vermoorden van niet-moslims in Turkije, wat dan vervolgens in de schoenen van de islamitisch georienteerde regering van premier Erdogan diende te worden geschoven. Men benadrukt dan ook dat rond de tijd waarop de christelijke Dink werd vermoord, ook verschillende andere christenen in Turkije op onnatuurlijke wijze de dood vonden. Alles bij elkaar opgeteld is Hrant Dink een van de symbolen geworden in de strijd van Turkije om zich - als laatste land in Europa (!) - te bevrijden van de begin jaren vijftig door de CIA geinitieerde deep state.

Voor enkele foto's van de Hrant Dink herdenking eerder vandaag, klik op de sterretjes *1, *2, *3, *4, *5, *6, *7, *8, *9, *10, *11, *12, *13, *14, *15, *16, *17, *18, *19, *20, *21, *22, *23, *24, *25, *26, *27, *28, *29

zaterdag 23 januari-2010
We durven het bijna niet te schrijven, maar er is weer een geheim plan binnen het Turkse militaire apparaat onthuld. Ook nu weer gemotiveerd door snode voornemens om de regerende AK-partij van Premier Erdogan naar het verleden te verwijzen. Gladio mag dan in veel andere Europese landen officieel ontmanteld zijn, maar in Turkije vieren de geheime structuren en destabiliserende strategieën ook in de 21e eeuw nog hoogtij. Het recentelijk onthulde plan dateert uit 2003, toen de AK-partij nog maar net aan de macht was. Het ging uit van 162 actieve militairen, waaronder 29 generaals. De heren waren nog altijd zwaar onder de indruk van de coupe in 1980 en hadden geen bezwaar als het allemaal nog eens moest. Zeker niet als de religieus bevlogen Recep Tayyip Erdogan daarmee direct na zijn aantreden al weer van het toneel zou verdwijnen. De militairen vreesden dat Erdogan zou knagen aan de heilige, door Kemal Atatruk aangelegde fundamenten van de Turkse republiek. Het idee dat vrouwen in publieke ruimten een hoofddoek zouden dragen was hun een gruwel en ze waren tot alles bereid om dat voorkomen. Daarom werden geen halve maatregelen genomen; het document waarin het helse schema beschreven werd besloeg niet minder dan 5000 pagina's. De codenaam luidde "Sledgehammer". Geen verkeerde woordkeuze want het was 'n samenzwering om U tegen te zeggen. Genoemd worden de voorbereidingen tot twee bomaanslagen, "zwarte Chador" en "baard", gericht op twee van de meest druk bezochte moskeeën in Istanbul. Een uit negen man bestaand team moest een op afstand bedienbare bom verstoppen in de schoenenkast van de moskee in Fatih, zo'n beetje het meest religieuze gebied in de stad. Moest plaatsvinden net na het vrijdaggebed, wanneer het daar op zijn drukst is. Had gezellig kunnen worden. Voor de andere aanslag, op de moskee van de wijk Beyazit, zou een team van gendarme officieren een soortgelijke bom plaatsen. De bedoeling van deze aanslagen was de streng fundamentalistische Turken ertoe te bewegen tegen de AK-partij in opstand te komen, met de onveilige situatie van hun gebedshuizen als argument. Istanbul mag zich gelukkig prijzen dat het anders liep. Maar tegelijkertijd blijven er de aanslagen die wel werden gepleegd. En nooit opgelost. Veel Turken vinden dat de regering veel te terughoudend is bij het oplossen van deze zwarte pagina's uit de turkse geschiedenis. Vooral om te voorkomen dat er nog meer zwarte pagina's bij komen.

zondag 24 januari-2010
De militairen achter operatie "Sledgehammer" wilden ook Griekenland in hun strategie betrekken. Schending van het Griekse luchtruim moest de luchtmacht van de Grieken provoceren. Bij daaruit voortvloeiende confrontaties zou een Turks vliegtuig neerstorten, met een escalatie van de ontstane crisis tussen beide landen als gevolg. De militaire samenzweerders zouden zelfs bereid zijn geweest om het tot de dreiging van een oorlog te laten komen. Tegelijkertijd zou dan een mediaoffensief op gang komen om het publiek ervan te overtuigen dat de AK-partij had gefaald bij het beveiligen van het land. Verder diende volgens het "Sledgehammer" document de spanning tussen de strijdkrachten en de regering opgevoerd worden. Daartoe zouden in islamitische kledij geklede mannen en vrouwen molotov cocktails naar het luchtvaart museum in Istanbul gooien, gevolgd door soortgelijke acties op andere locaties. Hoe zwart kan een vlag zijn...

Volgens Rusen Cakir, een columinst van de krant Vatan, is het beste wat je over "Sledgehammer" kan zeggen dat het er nooit van kwam. Maar Cakir probeert ook te begrijpen waarom niet. Hij meent dat de vleugel binnen de strijdkrachten waar men de meest extreme strategieën ten uitvoer dreigt te brengen, in evenwicht wordt gehouden door een tegenhanger die dat uit alle macht probeert te voorkomen. Kan zijn, maar zoals we in het vorige deel van deze serie al schreven, blijven ook in dat geval de talloze aanslagen in Turkije over die wel werden gepleegd. Onopgeloste aanslagen die veel te maken lijken te hebben met in het militaire milieu bedachte strategieën. Dat wil zeggen, aanslagen die leiden tot paniek onder de bevolking. Zoals de aanslag in de wijk Gungoren in Istanbul op juli 2008, waarbij 13 doden en 144 gewonden vielen en waardoor de Turkse televisiekijker vergast werd op een avond van over straat verspreide lichaamsdelen. Was het Ergenekon? Menigeen dacht het. Helemaal omdat de aanslag op de vooravond viel van een veel besproken proces dat de legitimiteit van de AK-partij in twijfel trok. Aan de andere kant was er de methode van de aanslag, waarbij eerst een kleine bom afging, gevolgd door een grote nadat er eenmaal veel mensen op de plek des onheils waren afgekomen. Dat was een modus operandi die de PKK ook wel hanteerde. Maar volgens de laatste inzichten is er alles voor te zeggen dat Ergenkon elementen tot in verregaande mate geinfiltreerd zijn binnen de PKK, dus zeg het maar. Feit is dat 't bloedbad van Gungoren bijgeschreven werd op de lange lijst van onopgeloste slagen in Turkije die ook zo uit de Sledgehammer pen konden zijn gevloeid.

donderdag 28 januari-2010
"Niets van waar", zegt de Turkse opperbevelhebber Ilker Basbug in een reactie op onthullingen over operatie "Sledgehammer". Een tak van de legertop zou in 2003 van plan zijn geweest via aanslagen op moskeeën zoveel chaos te laten ontstaan dat er geen andere uitweg was dan een militaire staatsgreep in Turkije. Zoals het ging voorafgaand aan de staatsgreep van 1980 dus. Maar dat ontkent Basbug nu allemaal categorisch. Uitgelekte plannen om via oorlogsdreiging met Griekenland druk op de AK-partij regering op te bouwen, verwees Basbug eveneens naar het rijk der fabelen. Nam niet weg dat de generaal duidelijk inzag dat er iets verklaard moest worden. Hij koos voor een uitweg waar hij zich geen buil aan kon stoten. Operatie "Sledgehammer" zou een van de door de militaire leiding opgestelde scenario's zijn geweest die zouden worden opgestart bij het ontstaan van een buitenlandse dreiging. Wat aanslagen op moskeeën daar mee te maken hebben, bleef in de verklaring van Basbug onopgehelderd. Waar geen onduidelijkheid over bestaat is dat hij zich zorgen maakt over klokkenluiders binnen de Turkse strijdkrachten. Met andere woorden, de vleugel binnen het militaire apparaat die trouw is aan de regering en waar samenzweringen als operatie "Sledgehammer" door in de openbaarheid komen. Daar gaat Basbug nu mee afrekenen. Er lopen momenteel 61 onderzoeken naar militairen die de vuile was hebben buiten gehangen. Een van hen is ondertussen tot drie jaar gevangenisstraf veroordeeld, terwijl tien anderen achter de bouten zitten in afwachting van berechting. Eerder hadden de generaals ook al dergelijke plannen, want de onthullingen over het Sledgehammer complot werpen tevens licht op hun plan in 2003 om 823 "reactionaire" militairen uit de strijdkrachten weg te lozen. Vooral religieus bevlogen militairen hadden daarbij het veld moeten ruimen. Leuk bedacht is verder het offensief via emails dat de militaire samenzweerders destijds bedachten om de AK-partij in diskrediet te brengen. Daarin werd de manier waarop de AK-partij in de regering kwam -via een minderheid aan stemmen- vergeleken met de wijze waarop de nazi's aan de macht kwamen.
Naar aanleiding van het Sledgehammer complot keerde premier Erdogan zich in een toespraak tegen de snode plannen in de legertop om aan zijn regeren een einde te maken. In bedekte termen. Maar niet zo bedekt dat hij er voor zijn militaire opponenten onduidelijkheid over liet bestaan de poot stijf te zullen houden. De oorlog tussen de hervormingsgezinde regering en de fundametalistische seculieren binnen het militaire apparaat in Turkije lijkt nu echt ontbrand te zijn.

vrijdag 29 januari-2010
De top van de Turkse strijdkrachten blijft erbij dat er niets aan de hand is. Dat zegt niet alleen opperbevelhebber Basbug, maar ook Generaal buiten dienst Cetin Dogan houdt zoiets vol. Dogan is niet de eerste de beste, want zijn handtekening stond onder de vorige week naar de media uitgelekte documenten over operatie Sledgehammer. Dit door 162 militairen beraamde plan uit 2003 had er toe moeten leiden dat het regeren van de AK-partij beëindigd werd via een staatsgreep a la 1980. Dat er destijds bepaalde strategiën zijn besproken ontkent Dogan niet, maar dat zou nu wel verkeerd geïnterpreteerd worden. Hij grijpt daarbij naar het eerder door Generaal Basbug genoemde argument als zou het plan alleen betrekking hebben gehad op een buitenlandse dreiging. Voor de zekerheid schaafde Dogan het oorspronkelijke verhaal alleen een beetje bij: "We overzagen wat we konden doen in het geval religieus fundamentalistische separatisten een binnenlands gevaar zouden worden tijdens een buitenlandse bedreiging van Turkije". Waar Dogan niets over zei was een ondertussen opgedoken document, dat de indruk wekt een verslag te zijn over het fundamentalistische gevaar dat de AK-partij voor de militairen in Turkije vertegenwoordigt. Dit verslag was verplichte leeskost voor lagere goden onder de samenzweerders achter Sledgehammer. Ze kregen het te lezen tijdens een bijeenkomst in maart 2003, die plaatsvond in de Selimiye kazerne in Istanbul. Uit de betreffende tekst blijkt weer eens dat de overwegingen van Premier Erdogan om het dragen van de hoofddoek toe te staan op bijvoorbeeld universiteiten, tot de hoofdbezwaren van de militairen tegen de regering behoren. Ze zien het als een cruciale eerste stap op weg naar een streng fundamentalistisch Turkije in de stijl van Iran. En daarmee als een smet op het door Kemal Ataturk vormgegeven secularisme, waarvan zij zich de beschermer achten. Aan de andere kant staat er in dit verslag over de AK-partij geen woord over een buitenlandse dreiging en daar zou het de militairen naar hun eigen zeggen toch om te doen zijn geweest met operatie Sledgehammer. Alleen al om die reden zullen veel Turken hun bedenkingen hebben over recente verklaringen van militairen als Basbug en Dogan.

maandag 1 februari-2010
Dwars door de onthullingen in Turkije over operatie "Sledgehammer", is er natuurlijk ook altijd nog Ergenekon. In verband met dit netwerk, dat volgens openbare aanklagers eveneens een einde wil maken aan het bestuur van de AK-partij, werd afgelopen week de voorheen in Eskisehir werkzame gendarme brigade commandant Recep Gencoglu gearresteerd. Aanleiding tot zijn arrestatie is een wapenvondst oktober veleden jaar, in verband waarmee eerder al twee gendarme officieren in bewaring werden gesteld. Volgens rapporten van de aanklagers in deze zaak was de gendarmerie van plan wapens te verstoppen bij volgelingen van fundamentalistisch religieuze stromingen. De politie moest het schiettuig vervolgens aantreffen bij een huiszoeking, waarna de religieuze stromingen in kwestie als terroristische organisaties konden worden aangemerkt. In hetzelfde kader zou de gendarmerie samen met de inlichtingendienst MIT voornemens zijn geweest om fundamentalisten via valse getuigen met criminele feiten te associëren.
Naar aanleiding van een andere wapenvondst, in het Poyrazkoy district van Istanbul april verleden jaar, is een gerechtelijke procedure op gang gekomen. Een procedure volgens het burgerrecht wel te verstaan en niet volgens het militaire. Dat is een precaire omstandigheid, aangezien het constitutionele hof een half jaar geleden nog besloot dat militairen niet door burgerrechters berecht kunnen worden. Die uitspraak volgde op een door President Abdullah Gul goedgekeurd voorstel, waar meerdere beweegredenen aan ten grondslag lagen. In de eerste plaats wil de Turkse regering natuurlijk kunnen optreden tegen militairen met snode plannen en het lijkt voor de hand te liggen dat dit via de burgerrechter veel efficiënter gaat dan via een militair hof. Aan de andere kant was het voorstel ook een poging om het Turkse rechtstelsel aan te passen aan de rechtspraak in Europa, een eis aan Turkije in verband met een eventuele toetreding tot de Europese gemeenschap. Maar hoe dan ook, het constitutionele hof torpedeerde het plan, waarmee het zijn machtige positie in Turkije eens te meer benadrukte. De aanklagers in het Ergenekon proces menen nu echter een interpretatie op de Turkse grondwet losgelaten te hebben die vervolging van militairen volgens het burgerrecht toch mogelijk maakt. Als gevolg heeft de burger rechtbank de aanklacht tegen vijf marine officieren geaccepteerd. Hen is "een poging tot het vernietigen van het Turkse parlement en de Turkse regering" ten laste gelegd. De wapenvondst waar deze aanklacht uit voortvloeide vond overigens plaats op land dat toebehoort aan de Istek foundation. De oprichter daarvan, Bedrettin Dalan, was eerder burgemeester van Istanbul, maar is nu ook een verdachte in het Ergenekon proces. Verleden jaar werd Dalan nog in Amsterdam gesignaleerd (Zie Gladio a la Turka # 6 van 28 november 2009).

woensdag 3 februari-2010
Turkije is traditioneel een voorloper in de islamitische wereld als het om de scheiding tussen kerk en staat gaat. De AK-partij van Recep Tayyip Erdogan heeft er de laatste jaren wel wat aan liggen knagen, maar in principe wordt verreweg het grootste deel van Ataturk's gedachtengoed daaromtrent nog altijd gerespecteerd in de Turkse republiek. Dat komt niet in de laatste plaats door de strijdkrachten, die zich als de beschermer van het Turkse secularisme zien. De AK-partij was dan ook nog maar amper aan de macht, of de militairen begonnen al onrustig te worden over wat de in hun ogen fundamentalistische Erdogan allemaal zou betrachten. Het eerder door ons besproken plan tot operatie "Sledgehammer" was daar het gevolg van. Generaal Basbug kan het nu ontkennen tot hij een ons weegt, maar vrijwel niemand twijfelt er nog over dat dit plan bestond. Ondertussen heeft Basbug wel een bedreiging aan zijn ontkenningen toegevoegd. "Er moet niet gedacht worden dat het geduld van de Turkse strijdkrachten oneindig is", zei hij naar aanleiding van berichten over operatie Sledgehammer. Geen beste taal, maar dat neemt niet weg dat Basbug hier onmiskenbaar het probleem aanwijst waar Turkije mee worstelt. Want dient het geduld van de strijdkrachten niet onbegrensd te zijn in een democratie? Dat was toch voor zover wij ons kunnen herinneren, een van de spelregels van die bestuursvorm. Turkije weet kerk en staat voor alsnog gescheiden te houden, maar de scheiding tussen leger en staat is iets heel anders. Neem bijvoorbeeld de kwestie rond het protocol over "Samenwerking voor veiligheid en openbare orde" (Emasya), het laatste hoofdstuk in het conflict tussen regering en strijdkrachten. Emasya ontstond in 1997 als een afspraak tussen het ministerie van Binnenlandse Zaken en de generale staf. Het stelde de strijdkrachten in staat om zonder wat voor toestemming van burgerautoriteiten dan ook, op te treden bij binnenlandse veiligheidskwesties, door inlichtingen bijeen te brengen of operaties uit te voeren. Over de kat op het spek binden gesproken; het lijkt wel een vrijbrief voor het leger om de macht te grijpen. Ook Emasya heeft weer een lekker Gladio smaakje. Zo wordt de laatste dagen een relatie gelegd met een aanslag op een boekenwinkel in 2005 te Semdinli. In verband daarmee werden destijds twee officieren en een voormalige PKK informant gearresteerd, omdat ze gegevens hadden verzameld over de betreffende boekhandel en het daardoor aannemelijk was dat ze meer over de toedracht van de aanslag wisten. Bij hun verhoor verklaarde het drietal volgens Esamya richtlijnen gehandeld te hebben. De bij het onderzoek in Semdinli betrokken officier van justitie, klaagde vervolgens een aantal hoge militairen aan, waarvan er drie door een burgerrechter tot 39 jaar gevangenisstraf werden veroordeeld. Het beroepshof vernietigde dit vonnis echter en verwees de zaak naar een militaire rechter, die de veroordeelde militairen na een zitting vrijsprak. De aanklager die zo brutaal was geweest de militairen voor een rechter te slepen, kreeg de zak. Zo gaat dat in Turkije. Niet vreemd dus dat President Gul hard aan de noodrem trekt en 'n einde wil maken aan Emasya, zoals hij een einde wil maken aan alle militaire protocollen die een bedreiging zijn voor de regering. Maar of hij zal slagen, is nog maar de vraag. Niet al te lang geleden stootte de president bijvoorbeeld ook nog zijn neus toen hij probeerde de wet te stoppen die het burgerechters verbiedt militairen te berechten. Het Turkse constitutionele hof greep toen in. Gul kan daarom bij zijn verklaring over Esamya wel gezegd hebben dat Turkije door de Turkse regering bestuurd wordt, maar in de praktijk gaat dat vaak heel anders. Er valt nog veel te doen voor de AK-partij in Turkije teneinde meer openheid in het land te doen ontstaan. Maar langzamerhand worden de meest recente ontwikkelingen als een revolutie betiteld in de media, dus dat geeft hoop.

zaterdag 6 februari-2010
Lachen, gieren, brullen in Turkije. Hebben ze daar net het woord Esamya leren kennen, blijkt er nu weer een "geheime grondwet" te bestaan. Wordt het "Nationale Veiligheidsbeleid Document" (MGSB) genoemd, maar staat bij insiders ook bekend als "Het rode boek". Evenals Esamya, geeft het MGSB de militairen een vrijwel onbeperkte volmacht. Recentelijk wordt het dan ook beschouwd als de ruggegraat van de militaire staatsgrepen die Turkije voor zijn kiezen heeft gehad. Het MGSB kreeg zijn laatste update in 1997 (toen ook Esamya ontstond) en kan niet los worden gezien van de "postmoderne coup" dat jaar in Turkije. Want hoewel er in 1997 geen tanks door de straten van Ankara en Istanbul reden, maakten de strijdkrachten dat jaar wel degelijk een einde aan de religieus georiënteerde regering van Necmettin Erbakan. Met de update in 1997 werd het ultranationalisme geschrapt van de GSMB lijst met potentiële veiligheidsrisico's voor Turkije. Bleven over, religieus fundamentalisme, separatisme (lees PKK), radicaal links en -opmerkelijk genoeg -christelijke missionarissen", als gevaren voor de veiligheid van de Turkse republiek. Een saillant detail, dat over die christelijke missionarissen. Moet je gelijk denken aan die in 2006 in Trabzon vermoorde Italiaanse priester. Of aan de drie bijbeluitgevers die hetzelfde lot een jaar later in Malatya troffen. Bovendien lijkt ook de moord op de uit (het christelijke) Armenië afkomstige Hrant Dink in dit patroon te passen. Helemaal omdat in verband met "Operatie Cage" eerder al documenten opdoken waarin de plannen tot deze moorden in een adem werden genoemd.
Vanzelfsprekend is het MGSB "for your eyes only". Maar het lag niet alleen thuis bij militairen, waarvan een aantal nu in het gevang zit vanwege betrokkenheid bij Ergenekon, zoals Kapitein buiten dienst Muzaffer Tekin en Generaal buiten dienst Veli Kucuk. Het werd ook aangetroffen in een kluis van Kasim Zengin. Hij werd gearresteerd in verband met de "Sauna crime gang", een gezelschap dat bestuurders chanteerde aan de hand van beeld en geluidmateriaal waarop de personen in kwestie zich in een "ongepaste situatie" bevonden. Nadat de Sauna crime gang was opgerold, bleek deze bende eveneens bindingen te hebben met Ergenekon.
Logische zaak dus dat de regerende AK-partij ook het MGSB aan wil pakken. Maar evenals met Esamya, valt nog maar af te wachten of zulks gaat slagen. Er zijn hogere machten in Turkije. Die waren er altijd al, maar komen door het beleid van de AK-partij in een erg gevoelig daglicht te staan. En dat bevalt die hogere machten niets. Daarom valt te hopen dat het onlangs in Turkije geplande staatsgrepenmuseum (geen grapje) niet al voor zijn opening aan uitbreiding toe is.

zondag 7 februari-2010
18 november jl. vond in Washington D.C. een aardig feestje plaats voor leden van het US Congress. Bedoeling was de Amerikaanse politici ervan te overtuigen dat het van coupplannen verdachte Ergenekon netwerk in Turkije in werkelijkheid een kwaadaardig verzinsel is van de AK-partij, met de intentie argeloze pro-Amerikaanse Turkse militairen in diskrediet te brengen. Daarom werd de Amerikaanse politici vriendelijk doch dringend verzocht naar wegen te zoeken om de Turkse regering tot een beëindiging van het Ergenekon proces te dwingen. Initiatiefnemer van deze bijeenkomst was de ARI Foundation, een in de VS actieve Turkse lobby organisatie/denktank met heel aardige antecedenten. Zo suggereert de zojuist genoemde bijeenkomst voor Amerikaanse congresleden op zich al dat de ARI foundation geen vertegenwoordiger is van de huidige Turkse regering, maar vooral van de Turkse strijdkrachten. Verder valt vooral de connectie met de Israël lobby in de VS op. Zo is er een link met het "Washington Institute for Near East Policy" (WINEP) dat is opgericht door Martin Indyk, de voormalige Amerikaanse ambassadeur in Israël. Indyk zou de lakens uitgedeeld hebben binnen een Israëlisch spionagenetwerk in de VS. Vast staat dat hij zijn carriere begon bij AIPAC, een organisatie die de belangen van Israël in de VS vertegenwoordigt, maar dat mede doet aan de hand van allerlei spionageactiviteiten. Daardoor is AIPAC al jaren een doelwit van onderzoeken door Amerikaanse overheidsinstanties, zoals de FBI. In het kader van de intensieve militaire samenwerking tussen Israël en Turkije onderhoudt AIPAC meer dan uitstekende betrekkingen met Turkse organisaties in de VS, zoals de "American-Turkish Council" (ATC). AIPAC en ATC zijn zelfs zo sterk met elkaar verbonden dat eerder sprake lijkt van twee "zusterorganisaties" waarvan de doelstellingen, de leden en de activiteiten elkaar in ruime mate overlappen. Over de ARI foundation kunnen soortgelijke woorden geschreven worden. Want er valt niet alleen een verband aan te wijzen tussen deze organisatie en AIPAC, maar ook met het "Jewish Institute for National Security Affairs" (JINSA), nog zo'n Israëlische belangengroep in de VS. Een ander punt is dat Yurter Ozcan, de voorzitter van de ARI foundation, samenwerkt met Soner Cagaptay, de leider van het Turkse onderzoeksprogramma binnen WINEP. Dat Cagaptay bekend staat als neoconservative, komt niet als een verrassing, want dat is duidelijk de hoek waar de wind uit waait bij de ARI-foundation. Zo is de eveneens bij deze organisatie betrokken Zeyno Baran tevens verbonden aan het neoconservatieve Hudson instituut. De combinatie van Amerikaanse neo conservatives met Turkse en Israëlische lobby clubs die in de ARI foundation naar voren komt, kennen we natuurlijk al langer via de verslagen van de Turks/Amerikaanse klokkenluidster Sibel Edmonds. Daarin belicht zij de samenwerking tussen Turkse en Israëlische overheidsinstanties bij de illegale handel in gezellige handelswaar als kernwapentechnologie. Bovendien dragen functionarissen van beide landen er toe bij dat criminele organisaties ongestoord drugs naar Europa en de VS kunnen smokkelen. Dat leidt automatisch tot de vraag wat voor consequenties het huidige beleid van openheid in Turkije (als ook de crisis in de relatie tussen Israël en de AK-partij) voor dit criminele niveau zal hebben. Helemaal omdat er het een en ander voor te zeggen is dat het door Edmonds genoemde netwerk en Ergenekon elkaar overlappen, of misschien zelfs voor een deel identiek aan elkaar zijn. Daarom zouden wij zeker niet verbaasd opkijken als blijkt dat de bedenkingen van de ARI foundation over het Ergenekon proces ook met dat verborgen aspect van de Amerikaans-Israëlisch-Turkse relaties te maken heeft en niet alleen met de reputatie van die zielige Turkse generaals. Verder hoeven we alleen maar onze eerdere overpeinzing te memoreren, dat er mede door de islamitische oriëntatie van de AK-partij alle reden voor Israël bestaat om een vinger in de Ergenekonpap te hebben en de cirkel is weer rond.

Overigens is het de vraag of de onderneming van de ARI foundation in de VS om Ergenekon langs deze weg uit de wind te houden, veel effect zal hebben. De VS gaven nadrukkelijk hun goedkeuring aan de AK-partij toen die de winst bij de verkiezingen van 2002 binnenhaalde. Dat er ondertussen weinig is veranderd blijkt wel uit het zeker niet verminderde enthousiasme van de Amerikanen voor Fetullah Gulen, de religieuze inspirator van premier Erdogan en de zijnen (de omarming - letterlijk - van Gulen door Abraham Foxman van de uiterst pro-Israëlische "Anti Defamation of B'nai B'rith'". Gulen laten we hier verder maar buiten beschouwing, want dat gebeurde toen de Palestijnse aap nog bij de AK-partij in de mouw zat en Erdogan zijn tanden nog niet in de vleugel van de Turkse strijdkrachten had gezet waar Israël het zo goed mee kan vinden). In ieder geval wijst alles op een stevige verandering in het politieke landschap tussen de VS en Turkije. De Amerikaanse CIA deed ooit een Gladio-achtig geheim netwerk in Turkije ontstaan, maar Washington lijkt er nu geen probleem mee te hebben dat de AK-partij zich inzet om de illegale activiteiten van datzelfde netwerk te onthullen. Sterker nog, er gaan (in Koerdische kringen) zelfs geruchten dat de bron van alle recente onthullingen over coup plannen binnen de Turkse strijdkrachten zich in de VS bevindt. Kennelijk heeft men er daarbij maling aan wat de Israëliërs ervan vinden en da's op zich al een interessante ontwikkeling, die recente geluiden van Amerikaanse overheidsvertegenwoordigers als zou men spuugzat zijn van Israël, in een apart daglicht plaatsen.

vrijdag 12 februari-2010
De 'Deep Family' noemen ze zich, de famlieleden van de drie jaar geleden vermoorde Armeens-Turkse journalist Hrant Dink. Samen met de familieleden van andere slachtoffers van politieke moorden in Turkije, zoals Ugur Mumcu en Abdi Ipekic, hebben ze zich verenigd om op te roepen tot meer openheid over deze zwarte pagina's in de Turkse geschiedenis. Afgelopen week kwamen de Deep Families bijeen voor een hoorzitting in het proces rond de moord op Dink. Voorafgaand daaraan verklaarde diens weduwe, Rakel Dink, met niets minder genoegen te nemen dan "erkenning, berouw en excuses". De bij het Dink proces betrokken advocaat Fethiye Cetin benadrukte nog eens dat de moord op Dink niet los gezien kan worden van de aanslagen op verschillende in Turkije verblijvende christenen in dezelfde periode. Voor Cetin wijst alles in de richting van het Ergenekon netwerk, dat via aanslagen en politieke chaos een einde aan het regeren van de AK-partij wil maken. Ondertussen zijn er 20 verdachten in het Dink-proces, waaronder uit de aard van de zaak Ogun Samast, de jongeling die de fatale kogels op de populaire journalist afvuurde. Maar vooral diens opdrachtgever Erhan Tuncel kwam in het middelpunt van de belangstelling te staan. Volgens de aanklagers ter beschikking staande informatie, was Tuncel een informant van gendarmerie en politie. Hij zou zelfs tips hebben gegeven over de op handen zijnde moord op Dink. Tuncel was aangesloten bij de "Grote Eenheids Partij (BBP)", een al eerder in het Dink-onderzoek genoemde religieuze afsplitsing van de facistische Grijze Wolven. Zo werd een van de leiders van de BBP, Yasar Cihan, direct naar de arrestatie van Samast en Tuncel al aangehouden voor verhoor. Afgelopen week was dezelfde Cihan aanwezig bij het Dink-proces, samen met Halsi Egemen, een andere BBP baas. Op demonstratieve toon vroeg de verdachte Tuncel tijdens het proces aan Egemen of de BBP de moord op Dink goedkeurde, hetgeen natuurlijk categorisch ontkend werd.
De BBP is in deze rubriek geen onbekende. Eerder herinnerden wij er aan dat de voormalige leider van deze ultranationalistische partij, Mushin Yacizioglu, verleden jaar op het Nederlandse Ministerie van Justitie werd ontvangen door staatssecretaris Albayrak. Gezien de bloederige handen die Yazicioglu aan zijn Grijze Wolven tijd overhield, was dat een bedenkelijke manouvre van Albayrak. Dat de BBP leider een maand later om het leven kwam bij een helicopterongeluk heeft op verschillende Nederlandse websites bovendien tot speculaties geleid als zou hij zijn vermoord. Zoiets valt - zeker in Turkije - natuurlijk nooit per defintie uit te sluiten, helemaal omdat later bleek dat Yazicioglu op de nominatie stond om als getuige op te treden in het Ergenekon proces. Aan de andere kant is in Turkije niet het minste spoortje bewijs van opzet gevonden. Ook een onafhankelijk team uit Duitsland dat speciaal werd ingevlogen om het helicopterincident te onderzoeken kwam niet tot de conclusie van sabotage. Algemeen wordt er van uitgegaan dat de helicopter van Yacizioglu neerstortte omdat de piloot zo stom was in een zware sneeuwbui op te stijgen. Wel is er ondertussen een parlementair onderzoek naar de dood van Yacizioglu op gang gekomen, maar gezien zijn lidmaatschap van het Turkse parlement lag dat voor de hand.

zaterdag 13 februari-2010
Bij nationalisme -helemaal bij ultra-nationalisme- moet je al snel denken aan extreem-rechts. Niet in Turkije. Daar kan nationalisme ook heel goed gecombineerd gaan met linkse politiek, of althans met wat daar voor door moet gaan. Neem de mede uit de "Revolutionaire Arbeiders en Landarbeiders Partij" voortgekomen "Turkse Arbeiderspartij". Maoïsme en verwijzingen naar bijvoorbeeld Fidel Castro gaan daar heel eenvoudig hand in hand met met Kemalisme. Dat wil zeggen met een volmondig eerbetoon aan de oprichter van de Turkse republiek en een veroordeling van iedere kritiek op Turkije. De leider van de Turkse Arbeiders Partij, Dogu Perincek, gaat dan ook de geschiedenis in als de eerste persoon die door een rechter veroordeeld is voor het ontkennen van de Armeense genocide. Dat overkwam hem in Zwitserland, waar hij tijdens een demonstratie in 2005 de genocide op de Armenen in 1915 omschreef als een "internationale leugen". Maar er is meer, want in maart 2008 werd Perincek gearresteerd op verdenking van betrokkenheid bij Ergenekon, het netwerk dat een einde wil maken aan het regeren van de AK-partij. Hij zou daarin zelfs een erg belangrijke positie hebben gehad, want volgens de aanklagers in het Ergenekon proces was Perincek verantwoordelijk voor de afdeling "theorie, propaganda en desinformatie". Bovendien meent men dat hij de verbinding vormde tussen Ergenekon en de Koerdische PKK. Er ontstond al eens veel rumoer in Turkije door foto's waarop Perincek samen met PKK-leider Abdullah Ocalan te zien was.

maandag 15 februari-2010
Na de arrestatie van Dogu Perincek twee jaar geleden in verband met Ergenekon, verscheen een reactie van onverwachte zijde. Van de Russische politicoloog en nationalistisch ideoloog Alexander Dugin om precies te zijn. "Deze operatie tegen een pro-Russische groep in Turkije toont wie vriend en vijand is", verklaarde hij nadat Perincek achter de bouten was gegaan. Dugin is een engerd van de eerste orde, bij wie linkse ideeën net zo gecombineerd gaan met rabiaat nationalisme als bij Perincek. Dugin hielp het politieke programma op te stellen van de heropgerichte communistische partij in de Russische federatie, maar deed ook een hoopvolle voorspelling over de komst van een revolutionair en consistent fascisme in Rusland. Verder was de ooit voor de KGB werkzame Dugin een van de eerste leden van de "Nationaal Bolsjewistische Partij" van Eduard Limonov, nog zo'n griezel die oude sentimenten over de Sovjet Unie combineert met een nationalisme waar de nazi's zich niet voor zouden hebben geschaamd. Die laatste vergelijking is zeker niet te ver gegrepen, want Limonov en zijn aanhangers bedienen zich van wel heel erg naar nazi-Duitsland verwijzende symbolen. Dugin zelf is ook niet vies van schunnige opmerkingen over de nazi's. Zo omschreef hij de SS (en het daaraan verbonden wetenschappelijk instituut Ahnenerbe) als een "intellectuele oase". Hij is verder grondlegger van de "Euro-Azië beweging", een gezelschap dat onder andere streeft naar een alliantie tussen Rusland en Turkije. Op dat vlak onderhielden Dogu Perincek en naar verluidt ook andere Ergenekon verdachten, contacten met Dugin's beweging. Perincek was een frequente verschijning op conferenties van de Euro-Azië beweging. Dat ontkent hij ook niet, alleen was het volgens Perincek niet zo dat hij zich door Dugin liet beïnvloeden, maar was het omgekeerde het geval. Alexander Dugin reageerde op zijn beurt ontkennend toen de Russische krant "Kommersant" schreef dat hij het brein achter Ergenekon is. Toch heeft de connectie Dugin/Perincek er toe bijgedragen dat Ergenekon (of althans een belangrijke fractie daarvan) volgens waarnemers sterk pro-Russisch georiënteerd is. En dat is natuurlijk andere koek dan het traditioneel op de VS gerichte Gladio netwerk - al lijkt de strategie van veel geweld hetzelfde te zijn gebleven. Overigens heeft Turkije geen Ergenekon nodig voor contacten met de vroegere vijand Rusland, want ook de AK-partij zet zich recentelijk in om de betrekkingen met de Russen te verbeteren. Rest ons nog op te merken dat nationalistische initiatieven in Rusland zoals die van Dugin, meestal gekenmerkt worden door sterk racistische en antisemitische tendensen. En er is meer dan één aanwijzing voor handen dat Ergenekon betrokkenen evenmin vies zijn van een robbertje jodenhaat. Dat laatste plaatst de vaak veronderstelde link tussen Israël en Ergenekon in een merkwaardig daglicht, terwijl hetzelfde geldt voor de inspanningen van de nauw aan de Israël-lobby verbonden Turkse nationalisten in de VS om via Washington het Ergenekon-proces te beëindigen. Maar goed, het zou niet voor het eerst zijn dat zionisten met antisemieten samenwerken.

woensdag 17 februari-2010
We gaan het nog even hebben over het antisemitisme in Ergenekon. Aanleiding is Ergun Poyraz, eveneens een verdachte in het proces tegen dit netwerk. De openbare aanklager verdenkt Poyraz vanwege de vondst in 2007 van een partij granaten te Istanbul. Bij een inval in zijn huis vond de politie verder archiefstukken van het leger en een uitgebreid persoonsarchief. Daardoor veronderstellen zijn aanklagers nu dat hij de archivaris van Ergenekon is. Maar Poyraz heeft ook het antisemitische boek De kinderen van Moses geschreven. Daarin verklaart de schrijver dat premier Recep Tayyip Erdogan en diens vrouw in het geheim met de Mossad samenwerkende crypto-joden zijn. Erdogan is volgens Poyraz voornemens om in opdracht van De Ouderen van Zion en de VS het secularisme in Turkije te vernietigen. Het is duidelijk dat Poyraz via een lawine aan antisemitisme en anti-Amerikaanse sentimenten de AK-partij onderuit wil halen. Hij meende kennelijk langs die weg het best tot het seculiere Turkse publiek door te kunnen dringen. Daarmee zat hij er in ieder geval niet naast, want het boek vliegt de winkels uit. Dat moet ondertussen wel op zijn gaan vallen bij anti-antisemitisme organisaties, zoals de Anti-Defamation League (ADL) in de VS, zou je denken. Dat laatste vooral ook omdat Poyraz een toespraak van Erdogan bij ADL (dat wil zeggen, toen de premier zijn probleem met Israël nog niet kenbaar had gemaakt) als bewijs voor diens "geheime connecties met het wereldjodendom". Maar niets van dat alles, bij ADL lijken ze Poyraz niet te kennen. En zeg nu niet dat ADL niet geïnteresseerd is in Turkije, want national director Abraham Foxman was er als de kippen bij om te waarschuwen voor het toegenomen geweld tegen Turkse joden naar aanleiding van de protesten tegen het Israëlische optreden in Gaza afgelopen jaar. En dat terwijl een woordvoerder van de joodse gemeenschap aan de Turkse media verklaarde nergens last van te hebben. De joden in Turkije zijn natuurlijk niet blind, maar ze zien goed in dat antisemitisme altijd volgt op het Israëlische beleid en niet veroorzaakt wordt door hun aanwezigheid in Turkije. Hoe de joden in Turkije over Poyraz denken weten wij niet, mede omdat de joodse gemeenschap in Turkije zich erg low-profile opstelt. Israël lijkt in ieder geval geen problemen te hebben met de Ergenekon schrijver. Daar laat Danny Ayalon de Turkse ambassadeur Celikkol ontbieden vanwege een nogal primitieve TV-serie op de Turkse buis waarin Israëlische soldaten op kinderen schieten. Of Avigdor Lieberman komt scherp uit de hoek als hij tot wanhoop gedreven wordt door Erdogan's opmerkingen in de media over het lot van de Palestijnen. De kinderen van Moses behoort echter niet tot het Israëlische klachtenpakket. Je zou door de recente Israëlische nadruk op antisemitisme (Goldstone, Oxfam, Artsen zonder grenzen, noem maar op, allemaal antisemieten) verder verwachten dat Israël in de rij staat om zich te distantiëren van het stel samenzwerende jodenhaters waar Ergenekon kennelijk uit bestaat. Maar niets van dat alles. Terwijl Poyraz ondanks zijn gevangenschap nog steeds via zijn boeken haat weet te zaaien tegen joden, probeert het complex van Turks/Israëlische lobbygroepen in de VS via politici in Washington de rechtsgang tegen hem te beëindigen.

zaterdag 13 maart-2010
We hebben het een paar weken geleden in alle toonaarden kunnen lezen in de Nederlandse pers. Hoe tientallen Turkse officieren werden gearresteerd op verdenking van betrokkenheid bij operatie "Sledgehammer", een geheim plan uit 2003 dat via veel geweld een einde moest maken aan het regeren van de AK-partij in Turkije. Het is jammer dat dergelijke berichtgeving nooit een follow up krijgt. Dan hadden we kunnen lezen dat de verdachte militairen recentelijk niet alleen verhoord zijn in verband met niet gepleegde aanslagen, maar ook voor aanslagen die wel degelijk zijn gepleegd. Het gaat de aanklagers om de aanslagen uit 2003 in Istanbul op het HSBC bankgebouw, twee synagogen en het Britse consulaat. Eerder werd er niet aan getwijfeld dat Al Qaida de aanstichter was van dit geweld, maar ondertussen liggen de zaken niet meer zo duidelijk. Althans, niet voor justitie in Turkije.
Het valt niet mee de recente ontwikkelingen los te zien van de arrestatie van niet minder dan 120 leden van een Al Qaida cel in Turkije een paar maanden geleden. Het zal toch niet zo zijn dat een van die fundi jongens gebabbeld heeft over afspraakjes met militairen nadat hij door de autoriteiten op het rooster was gelegd? Of ligt het eenvoudiger en werd er indertijd simpelweg een vals vlaggetje bij die aanslagen geplant? Zou zo maar kunnen. Met de ervaringen rond de coup van 1980 in het achterhoofd, kun je van Turkse militairen de meest onfrisse zaken verwachten. Dus dit ook. Saillant detail is dat het na de aanslagen van 2003 krioelde van soldaten in de straten van Istanbul. Die hoorden daar helemaal niet te zijn, dat was een politietaak.

maandag 15 maart-2010
Terwijl Turkse officieren worden verhoord in verband met Al Qaida aanslagen, blijven sommige figuren volhouden dat er niets aan de hand is. Figuren als Garreth Jenkins, Barry Rubin, en Sonor Gagaptay. Voor hen kunnen de recente onthullingen over samenzweringen binnen de strijdkrachten en daarbuiten alleen aan islamitische paranoia van de regerende AK-partij worden toegeschreven. Ergenekon, Sledgehammer, Operation Cage en het Action Plant to Fight Reactionaryism zijn allemaal verzinsels van de AK-partij, daar komt het op neer. Dat de meeste Turken volgens opiniepeilingen wel degelijk geloven in de realiteit van Ergenekon, zal hen worst zijn. Dat het Europees Parlement in zijn laatste rapportage bezorgdheid uitdrukt over Ergenekon en Sledgehammer, eveneens. Maar hoe gezellig zijn de credentials eigenlijk van bijvoorbeeld Sonor Cagaptay? Hij kan dan van Turkse komaf zijn, maar is zeker niet representatief voor de Turkse overheid. Integendeel, de AK-partij zal zich nauwelijks grotere tegenstanders voor kunnen stellen. Cagaptay is leverancier van anti-AK-partij propaganda aan de Amerikaans media bij uitstek. Daarnaast is hij verbonden aan het "Washington Istitute for Near East Policies" (WINEP). Deze denktank ontvangt fondsen van de joodse lobbyclub AIPAC, een door de FBI van spionage in de VS verdachte organsatie. Spionage voor Israël om precies te zijn. In dat gezelschap voelt Cagaptay zich goed thuis, zoals hij zich ook prima op zijn plaats weet in het neoconservatieve milieu. Volgens Cagaptay wil de AK-partij via Ergenekon de Turkse strijdkrachten in diskrediet brengen. Maar laten diezelfde strijdkrachten waar Gagaptay het over heeft nu het enig overgebleven instituut in Turkije zijn waar Israël nog op sympathie kan rekenen. Daarmee is de Israëlisch-Turkse cirkel weer gesloten.
Gagaptay heeft naast zijn werk bij WINEP/AIPAC overigens nog een aardige baan. Want hij werkt bij het "Foreign Service Institute" van het Amerikaanse State Department. De ex-CIA agent Philip Giraldi vraagt zich af hoe dat in vredesnaam mogelijk is. Want de denktank waar Cagaptay aan verbonden is wordt gefinancierd wordt door een organisatie die buitenlandse belangen dient, wat zich niet laat verdragen met een positie bij het State Department. Met andere woorden: volgens Giraldi heeft het State Department een Israëlische spion in huis. Echter, de recent ontstane crisis tussen Tel Aviv en Washington zou wel eens kunnen impliceren dat Cagaptay binnenkort uit mag zien naar een andere betrekking. Wij hopen het van ganser harte.