stijgende ziektekosten

In België en Nederland stevenen de ziektekosten af op gigantische tekorten. Een groot gedeelte komt door de overschrijding van de uitgaven voor geneesmiddelen. Nochtans kan het anders via een eenvoudig en rechtmatig systeem van openbare aanbesteding.

De Belgische minister Demotte moest zich tijdens het debat in het VRT-programma "De Zevende Dag" wel achter het voorstel van dokter Van Duppen scharen, zij het met voorbehoud: "Ik ben niet tegen openbare aanbesteding voor geneesmiddelen. Ik weet niet of het realistisch is binnen de Europese wetgeving. Juristen en advocaten zijn erop aan het werken om dat uit te zoeken en ik wacht hun verslag af."

In mijn boek "De Cholesteroloorlog. Waarom geneesmiddelen zo duur zijn", bereken ik dat het systeem van openbare aanbesteding een overschot van meer dan 1 miljard euro oplevert. Voldoende om 40.000 nieuwe jobs in de zorgsector te creëren. Het is dan ook onbegrijpelijk dat minister Demotte de farmaceutische industrie nog 12 procent of 300 miljoen euro opslag geeft, terwijl amper één op de tien banen die nodig zijn voor een goede ziekenzorg worden ingevuld.
Ik zou de 10.000 geneesmiddelen die nu de markt overspoelen, laten beoordelen door een ploeg van onafhankelijke deskundigen. Zij moeten op basis van objectieve criteria en studies uitmaken welke geneesmiddelen we nodig hebben en welke doeltreffend en veilig zijn. Op basis daarvan moeten ze een rangorde opmaken van de beste producten. Een druk bezette arts kan al die studies niet uitpluizen en kritisch beoordelen. Bovendien staat hij als individu bloot aan de marketingkracht van de farmaceutische reuzen. Die heeft alleen tot doel zoveel mogelijk van de nieuwste en duurste, maar daarom zeker niet de beste producten, te doen voorschrijven.
Leo Neels, de woordvoerder van de farmaceutische industrie, verwijt mij dat ik voorstander ben van "een Trabant-geneeskunde". "Alleen het goedkoopste kiezen, voor iedereen hetzelfde, dit Noord-Koreaans model van Van Duppen leidt naar de laagste kwaliteit", zegt hij. Die kritiek is fout, want als de overheid de beste geneesmiddelen kiest per aandoening, dan worden er geen Trabantjes gekozen en dan kan het volk rijden met de Rolls-Royces, Mercedessen en BMW's van de geneesmiddelenmarkt. Dan voorkomen we ook dat er Trabantjes worden verkocht aan de prijs van een Rolls-Royce zoals we nu met de ontstekingsremmer Vioxx hebben meegemaakt. Vioxx was zogezegd dé Rolls-Royce van de nieuwe ontstekingsremmers. Nu blijkt dat dit geneesmiddel - dat niet beter werkt dan de oude ontstekingsremmers maar wel vier keer zoveel kost - het risico op hart- en vaatziekten dermate vergroot dat de producent zijn product eensklaps van de markt haalt. De Rolls-Royce bleek zelfs gevaarlijker te zijn dan het Trabantje.

lagere prijs via aanbesteding
Eens de beste keuzes gemaakt, organiseren onafhankelijke ambtenaren een openbare aanbesteding. Eerst maken ze een wetenschappelijke behoefteanalyse: hoeveel verpakkingen hebben we ongeveer jaarlijks nodig in dit land (België)? Bijvoorbeeld: de 270.000 hartpatiënten hebben minstens één miljoen doosjes van Zocor of een andere cholesterolverlager nodig om goed behandeld te worden. Want we weten uit studies dat hartpatiënten veel baat hebben bij deze geneesmiddelen, ook al is hun cholesterolwaarde niet echt verhoogd. Vervolgens wordt een openbare offerte uitgeschreven voor de verschillende aanbieders van die beste producten. Met andere woorden, er wordt een open concurrentie georganiseerd tussen de Rolls-Royces, Mercedessen en BMW's om de beste prijs te bedingen, in het belang van de patiënt. Wie de offerte wint, krijgt gedurende een drietal jaar zijn geneesmiddel volledig gesubsidieerd door de overheid. Uiteindelijk gebruikt de overheid hier de gezamenlijke koopkracht van de patiënten om de beste prijs te bedingen, in het belang van de patiënt. In een eerste fase zou ik dit systeem van openbare aanbesteding toepassen voor de beste geneesmiddelen waarvan het patent verlopen is. Er kan makkelijk een open concurrentie georganiseerd worden tussen de talrijke generische producenten, samen met het originele merkproduct. Een voorbeeld: simvastatine (de actieve stof van Zocor) wordt nu op de markt gebracht door negen firma's. Voor de dezelfde dosis (40 mg) en verpakkingsgrootte (98 pillen) varieert de prijs van 53 euro, voor de goedkoopste generische vorm, tot 123 euro, voor het originele merk. Voor ieder voorgeschreven doosje Zocor betalen wij dus 70 euro te veel! Met het systeem van de openbare aanbesteding wordt het mogelijk om elke patiënt gratis het beste medicament aan te bieden dat hij voor zijn ziekte nodig heeft, argumenteert dokter Dirk Van Duppen.

Veel te dure pillen
Nochtans wordt het dure merkproduct nog altijd het meest voorgeschreven. Hoe komt dit? Omdat de overheid toelaat dat het merkproduct aan zulke buitensporig hoge prijs op de markt komt èn nog wordt terugbetaald ook. En omdat het voor de patiënt geen verschil maakt of zijn arts Zocor of het generisch product voorschrijft. Deze pillen zijn zo duur dat zowel voor Zocor als voor het generisch product het geplafonneerde remgeld van 15 euro wordt bereikt. Bovendien worden wij als artsen al weken overspoeld met een barnumreclame van Merck Sharp & Dohme (MSD), de producent van Zocor. In die reclame durft MSD te schrijven: "Kies voor het origineel Zocor 40 mg. Dezelfde prijs voor uw patiënt als bij het generische product". MSD misbruikt de sociaal beschermende maatregel van het maximumremgeld om de ziekenkas te plunderen. Denken dat het de patiënt niets kost om het dure merkproduct voor te schrijven is natuurlijk misleidend, want uiteindelijk betalen de patiënten toch die 70 euro die per doosje Zocor over de balk wordt gegooid. Dit geld komt immers van de 150 euro bijdragen voor de ziekteverzekering, die maandelijks (gemiddeld) van hun loon wordt afgehouden. Dus mogen we gerust stellen: deze plundering door de farmaceutische industrie is eigenlijk pure loondiefstal. En nog geen klein beetje, reken even uit: 70 euro te veel voor ongeveer 500.000 doosjes Zocor per jaar betekent een jaarlijkse diefstal van 35 miljoen euro door één firma via slechts één van haar pillen.

Als de overheid via openbare aanbesteding de open concurrentie voor de laagste prijs organiseert tussen die negen firma's die datzelfde geneesmiddel op de markt brengen, zoals in Nieuw-Zeeland of in Canada gebeurt, dan daalt de prijs zelfs met 80 procent. Daarmee lossen we drie problemen in één klap op: er komt een forse prijsdaling, we kunnen het product kosteloos aanbieden aan elke patiënt die het nodig heeft en de artsen worden verlost van de buitensporige marketing. Want de firma's hebben dan geen reden meer om dure reclame te voeren. Nog een belangrijk voordeel is de vereenvoudiging: de arts hoeft geen negen merknamen in zijn hoofd te steken, de apotheker geen negen verschillende merken van hetzelfde product in stock te houden en de chronisch zieke of bejaarde patiënt zal eindelijk meer klaarheid krijgen in zijn pillenwinkel.
Minister Demotte wil de scheve toestanden rechttrekken door een promotiecampagne te voeren voor generische geneesmiddelen. Een goed begin, maar verre van voldoende, als je weet dat het marketingbudget van de farmaceutische industrie ongeveer 500 maal groter is dan wat de overheid aan onafhankelijke informatie aan de artsen verspreidt. Via openbare aanbesteding is dergelijke promotie helemaal niet meer nodig.

Het nieuwe boek van Dirk Van Duppen "De cholesteroloorlog. Waarom geneesmiddelen zo duur zijn", is nu te koop en kost 17 euro.

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 402, 13 mei 2005