Chip doorbreekt ethische grenzen

Trouw van 21 december 2007 berichtte over de privacy-kanten van de opkomende RFID technologie. Grootschalige toepassing van deze minuscule chips in kleding, verpakkingsmateriaal van voedingsmiddelen en andere artikelen maakt een steeds verdergaande inzage in het privéleven van mensen mogelijk.

door Herman van Wietmarschen

Ook schept dit mogelijkheden voor controlerende maatregelen zoals het nagaan wie welke producten koopt. Ideaal voor het ontwikkelen van marketing strategieën. Echter deze chips doorbreken ook ethische grenzen. Tot nog niet zo lang geleden was het aan de geneeskunde voorbehouden om ingrepen te doen in het lichaam van mensen. Operatietechnieken, het injecteren van medicijnen en andere invasieve technieken hebben ingang kunnen vinden in de medische praktijk door de noodsituatie waarin zieke mensen zich kunnen bevinden. Een medische ingreep is meestal niet leuk om te ondergaan, maar er rest vaak geen andere oplossing. Het gaat hier om het genezen of repareren van mensen. We hebben als samenleving het gevoel dat we deze ingrepen mogen doen, om mensen te helpen. De komst van de plastische chirurgie heeft het beeld van medische ingrepen met het doel te genezen aan het wankelen gebracht. Steeds vaker wordt medische technologie ingezet om mensen 'mooier' te maken. De noodzakelijkheid van een handeling is niet meer leidend, het wordt een persoonlijke keuze. Plastische chirurgie wordt een product waar je vaak veel geld voor moet betalen. Er is hier sprake van een verschuiving van ethische waarden ten aanzien van ingrepen in het lichaam. Niet alleen medisch noodzakelijke handelingen mogen het lichaam binnen treden, ook persoonlijke ideeën om het lichaam te verbeteren. Mogelijkheden zeer kleine chips in het lichaam te implanteren brengen weer nieuwe ethische verschuivingen met zich mee. Zo wil het ministerie van Defensie in Amerika bij al haar soldaten een chip implanteren om de gezondheid te kunnen controleren. Maar ook zijn er ideeën om bijvoorbeeld oudere mensen te chippen, of alle pasgeborenen, met dezelfde redenen. Niet meer een persoonlijke verbetering van het lichaam is het motief, maar steeds meer het creëren van een samenleving waarin mensen gecontroleerd kunnen worden. Een chip doorbreekt nog een andere belangrijke grens. Medische en plastische chirurgische ingrepen worden door bepaalde beroepsgroepen uitgevoerd. Dit zal echter niet het geval zijn met het chippen van mensen, iedereen kan het doen! Juist de eenvoud van het inbrengen van een chip brengt allerlei extra gevaren met zich mee. Zal er door deze eenvoud niet sneller een soort verplichting komen een chip te laten zetten, bijvoorbeeld om aangenomen te worden voor een bepaalde baan? Of wordt het bijvoorbeeld mogelijk pijnloos een chipje te implanteren zonder dat iemand het merkt?
Het is jammer dat discussies over nieuwe technologieën vaak pas op gang komen als de technologie al bijna geïmplementeerd is. Technologie ontwikkeling is geen neutrale bezigheid, maar een ontwikkeling die allerlei politieke en maatschappelijke keuzen in zich draagt. De Franse filosoof Latour pleit daarom voor een democratisering van technologie. Technologie, zowel de ontwikkeling als de toepassing ervan, moeten onderdeel worden van het democratisch proces. Het is noodzakelijk structuren op te bouwen zoals onderzoeksprogramma's, deskundigen panels, publieksdebatten en stakeholder gesprekken voordat de technologie op de markt is. Philips staat al in de startblokken om miljarden chips te maken, terwijl de mensen die er straks mee te maken krijgen er pas net over beginnen te praten.
(Kijk op verichip.yourownrisk.nl)

Dit bericht is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 430, 1 februari 2008