Das Fressen ist da, wo bleibt die Moral?
Paul Waayers, prominent medewerker aan Haags Straatnieuws (HS), op 17 september 1999: "Als het zo is als jij dat beschrijft, dat mensen opgeroepen worden om illegalen te verlinken, dan constateer jij een NSB-mentaliteit. Een oproep tot een rol van NSB-verraad, zeg maar." En: "Waarom komen er dan buiten jou van geen andere richting reacties? Waarom worden wij niet opgebeld door het Anti Discriminatie Team, waarom hebben wij geen proces aan onze broek van weet ik wat voor allochtone organisatie?"
door Eric Zwitser
Ik ben mensen graag van dienst en Paul Waayers helemáál. Inmiddels heb ik dan ook enkele organisaties gevraagd hun mening over de publicaties van HS c.s. en de Straatmedia Groep Nederland (SGN) te willen geven.
Het bestuur van Nederland Bekent Kleur (NBK) veroordeelt het optreden van HS in een officieel standpuntdocument d.d. 8 maart 2001 met als kop "Verklikkingscampagne Haags Straatnieuws". Ik citeer: "(...) De redactie van het HS ontketende (eind 1998) in haar kolommen een jacht op de concurrentie door op te roepen de andere krant niet te kopen en meer nog, de mensen aan te geven bij de politie. Dit leidde al tot 8 arrestaties en uitwijzingen. In alle gevallen bleken de mensen die werden aangegeven niet over een verblijfsvergunning te beschikken. Deze praktijk wordt tot op vandaag voortgezet."
De dan volgende alinea werd reeds afgedrukt in het vorige Kleintje (pagina 6, "Reacties van lezers"). Het NBK-bestuur besluit met: "Het betrekken van steeds meer lagen uit de samenleving in de controle op het verblijfsrecht van anderen is een tendens die reeds te ver is doorgeschoten. Met de invoering van de Koppelingswet in 1998 zijn ook medewerkers van scholen, universiteiten en medische diensten ingeschakeld in deze controle. Deze ontwikkeling is een onderdeel van de steeds verdere bouw aan het 'Fort Europa', waarbij de samenleving de rol van post-grens controleur krijgt opgedrongen. Eén van de effecten die hierdoor optreden is een toename van discriminatie. Uit de notitie 'Eén jaar Koppelingswet in de praktijk' (eind 1999) blijkt dat bij aanvragen voor huursubsidie alleen aanvragen met een buitenlands aandoende naam worden gecontroleerd op de verblijfsstatus. Op straat zal een buitenlands uiterlijk de aanleiding voor controle gaan vormen. Het is deze ontwikkeling die Nederland Bekent Kleur grote zorgen baart."
Als het bestuur van een breed gedragen en toch niet overmatig radicale organisatie als NBK de acties van HS en daarmee tevens van de SGN en de overige Nederlandse straatkranten die overeenkomstig handelen kennelijk binnen deze ontwikkeling vindt passen, lijkt verder commentaar mij overbodig.
De Landelijke Allochtonenkrant van 21 maart 2001 schrijft op de voorpagina onder meer: "Het Haags Straatnieuws roept op verkopers van Daklozenwoord aan te geven bij de politie, omdat het om illegalen gaat." Over het schunnig resultaat van die oproep: "Haags Straatnieuws publiceerde wel een juichend artikel toen er in Den Haag naar aanleiding van de oproep tot het aangeven van verkopers van Het Daklozenwoord, acht illegalen zijn aangegeven." Het artikel komt in de laatste alinea dan ook tot een soortgelijke conclusie als het bestuur van NBK: "Als dit soort opmerkingen serieus worden genomen, wordt de controle op straat nog meer gebaseerd op uiterlijk. Buitenlands uiterlijk wel te verstaan."
Lalla Weiss van de Landelijke Sinti Organisatie, die in maart uit handen van prinses Margriet en in aanwezigheid van minister-president Wim Kok de Geuzenpenning in ontvangst mocht nemen, deelt mee "dat de Landelijke Sinti Organisatie versteld staat dat zoiets in Nederland openlijk wordt geschreven en dat niemand daarop inspringt, behalve u dan." Zij vindt de criminalisering in de straatkranten en ook in de meer reguliere media dermate ernstige vormen aannemen, dat zij "het in Straatsburg Europees in het daglicht zal brengen."
Ook heb ik het Landelijk bureau ter Bestrijding van Rassendiscriminatie (LBR) de stukken voorgelegd. Daar zit men met hetzelfde probleem als ik en ook ieder ander, die van deze onverkwikkelijke affaire kennis neemt: je verwacht zulk handelen en zo'n onbarmhartige opstelling tegenover de allerzwaksten niet uit een dergelijke sociale hoek. Het LBR gaat vanwege dit ook aan mij zo bekende wat dubbele gevoel liever niet over tot het eigenhandig al te zeer afbranden van de straatkranten. Liever koos men voor de elegantere stap te vragen een bijdrage voor hun website te leveren. Die bijdrage is voorzien van links naar de beide websites van De Fabel van de illegaal, de Leidse organisatie die mij al langere tijd steunt in mijn onderzoek naar en kritiek op de Nederlandse straatkranten en de SGN.
Regelmatig zullen op de Fabel-websites updates te lezen zijn. De verwachting is dat over zes tot twaalf weken een uitgebreide actualisering zal worden opgenomen. Hopelijk is dan ook het standpunt bekend van het Landelijk Bureau van het Humanistisch Verbond over de directe betrokkenheid van prominente humanisten bij, (mede-)verantwoordelijkheid voor en/of vergoelijking van de activiteiten van Nederlandse straatkranten aangaande het verlinken van geïllegaliseerden. En zeker zal met naam en toenaam de kwalijke rol van reguliere media aan de kaak worden gesteld. Een klein voorproefje:
In reactie op de toenemende kritiek meende HS de criminaliseringscampagne maar eens een opzwieper te moeten geven. In Kleintje 354 werd al weergegeven hoe in het hoofdredactioneel van HS februari 2001 van leer getrokken wordt. Een nieuwscowboy van het ANP, die het nummer toevallig kocht, huiverde over het de straatkranten aangedane "onrecht" en slingerde het simpelweg overgeschreven "nieuws" op het ANP-net richting alle Nederlandse media. Echter: znder de zorgvuldigheid of het journalistiek fatsoen te hebben eerst nog even hoor en wederhoor toe te passen. Een stuwmeer aan criminaliserende publikaties was het gevolg. In een grondig onderbouwde brief aan ANP-hoofdredacteur W. ten Brink hakte ik 15 februari jl. het "werk" van zijn Kuifje aan flinters.
Twee weken later, afgelopen 1 maart, antwoordt namens de parel van onze Nederlandse journalistiek Chef Nieuwsredactie Frans Bothof dat "de kwestie is besproken met de betrokken redacteur/verslaggever. Wanneer het nieuws daartoe aanleiding biedt komen we terug op deze affaire en hopen we uw visie in de berichtgeving te kunnen opnemen. Onze verontschuldiging voor het feit dat in het ANP-bericht van 5 februari 2001 een weerwoord van de kant van het Daklozenwoord ontbrak." Samengevat: een wanprestatie van de eerste orde die niet zo snel mogelijk wordt hersteld, maar waarvoor eerst nog "het nieuws daartoe aanleiding" moet bieden. Zulke aanleidingen hebben zich sindsdien volgens mij enkele malen voorgedaan, maar worden stelselmatig door het ANP genegeerd. Zelfs de bestuursverklaring van NBK, die toch van een aard is zoals niet elke dag wordt uitgegeven, wordt door het ANP niet als nieuwswaardig gezien.
Een van de kranten die inhaakte op het ANP-bericht was de Volkskrant. In de editie van 6 februari jl. vliegen de criminaliserende kreten de lezer om de oren: "illegale krant" (die bestáán in Nederland toch niet meer sinds 1945?), "vervalsers van papieren", "mensensmokkelaars", "criminele organisatie", noem maar op. Dus op 15 februari 2001 ook een brief naar Volkskrant-hoofdredacteur Pieter Broertjes. Antwoord per 7 maart: "Wij zullen geen corrigerend artikel plaatsen omdat het ANP zorgvuldig de bron heeft vermeld. Misschien was hoor en wederhoor in dit geval op zijn plaats geweest, maar de kwestie is niet van dien aard dat dit noodzakelijk was." Een ingezonden brief van De Fabel van de illegaal is dan al voor plaatsing geweigerd.
In Vrij Nederland van 21 april 2001 besluit een wèl correct geschreven en voor de Nederlandse straatkranten weinig vleiend stuk in de rubriek Laag Water fijntjes met: "Opmerkelijk: Haags Straatnieuws heeft zelf verkopers die illegaal in Nederland verblijven. De ene illegaal is de andere niet." Duidelijk wordt de uitspraak van Wolfgang Schulz van Utrechts Straatnieuws in News.nl van 6 februari jl. gesignaleerd: "Het zijn een soort zigeuners die de krant verkopen."
De leugenachtigheid van de straatkranten en de manier waarop de overige pers daar klakkeloos aan meewerkt, blijkt heel duidelijk uit de gang van zaken in Nijmegen. Op 7 februari 2001 's middags verklaart Impuls-hoofdredacteur Mark van de Laar over concurrent Het Daklozenwoord tegen mij (ik citeer letterlijk): "Moet je horen, wij hebben niet zo heel veel last. Volgens mij is het in het Westen erger. De last van Het Daklozenwoord is eehhh... hier gaat het er wat minder hevig aan toe, in deze hoek."
Maart 2001 brult Van de Laar in het hoofdredactioneel van Impuls op akelige wijze moord en brand. Een groot artikel op pagina 5 vermeldt in de eerste zin: "net als twee jaar geleden". Waarom had hij het daar dan tegen mij niet over? De laatste kolom vermeldt "dat de verkopers veelal vrouwen van niet-Nederlandse afkomst zijn, meestal vergezeld door één of meerdere kinderen" en de Impuls-redactie roept de lezers op tot het herinvoeren van de medio jaren '40 van de vorige eeuw ontbonden Landwacht: "Wij vragen daarom iedereen om goed op te letten wat men koopt en mocht iemand een verkoper van Het Daklozenwoord aantreffen dit bij Impuls te melden met vermelding van plaats, locatie en tijdstip. Wij willen in ieder geval in kaart brengen waar en wanneer ze zich ophouden en wanneer er sprake is van grote overlast, is het wellicht mogelijk alsnog een einde te maken aan deze 'straatkrantenterreur'." Nou, de enige straatkrantenterreur die ik al ruim twee jaar waarneem komt van de zijde van Impuls c.s. en n