het vaticaan en de joden

Sinds maart van dit jaar heeft de rooms-katholieke kerk middels het document "De overweging over de Shoah" officieel afstand genomen van elke vorm van antisemitisme. Uit het document blijkt dat de rk-kerk erkent dat jodenhaat vanaf het ontstaan van het christendom een religieuze achtergrond had. Beter laat dan nooit zullen we maar zeggen.

Een zeer kort terugblikje:
Sinds het oecumenisch concilie van Nicea in het jaar 325 werden de joden beschouwd als ketters die moesten worden vervolgd. Daarna zorgden veel wetgevingen ervoor dat de joden in een isolementspositie werden gedrongen: de Codex van Theodosius II (5e eeuw), het Concilie van Orleans (538), de kerkelijke wetten van Toledo (589) en die van Rome (743) - om maar slechts enkele voorbeelden te noemen - verboden huwelijken tussen joden en niet-joden. Het 4e Concilie van Laterane van 1215 opende definitief de weg naar de ondergang van de joodse gemeenschappen in heel Europa. Zij bracht het verbod om 'christelijke' beroepen uit te oefenen en besloot zelfs uiterlijke kenmerken voor joden in te voeren. Zij werden verplicht om op hun kleding een gele ring aan te brengen. De leden van de synode van Wenen (1267) dwongen de joden een jodenhoed te dragen, een hoed met twee punten opdat men hen van verre zou kunnen herkennen. Ook werd toen de gettovorming een feit. Ook na de reformatie van de zestiende eeuw kwamen antisemitistische gevoelens in alle heftigheid voor. Berucht werd het geschrift van Maarten Luther "Von den Jüden und ihren Lügen" dat de joden neerzette als vijanden van christenen. Niet voor niets werd dit geschrift tijdens de nazi-periode regelmatig herdrukt. Maar ook in het calvinisme kwamen deze geluiden voor. De beroemde zestiende-eeuwse theoloog Gisbertus Voetius schreef in zijn "De Judaismo" (Over het jodendom) dat de joden zich schuldig maakten aan alle hoofdzonden en daarom verworpen moesten worden. En de Provinciale Synode van Zeeland in 1618 vond dat de joden gedwongen moesten worden om het "christengeloove" te aanvaarden.

naschrift:
Eind achttiende eeuw stond boven de stadspoort van Keulen geschreven: "Hier zahlt man Vieh und Juden".

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 324, 28 augustus 1998