BVD Eén

Enkele weken geleden stond bij de 23-jarige student Eric Werkhoven een ongeveer 35-jarige man op de stoep, die hem zei onderzoeksprojekten voor de overheid te doen. Soms werkte hij ook voor het bedrijfsleven. Hij zou graag eens met Eric spreken over de rol die hij in die projekten zou kunnen vervullen. Eric begreep dat de man een enqueteur was en liet hem binnen. Eenmaal binnen legitimeerde hij zich echter als medewerker van de Binnenlandse Veiligheids Dienst (BVD). Hij zou Valentijn heten. Dat stond, naast een foto en de naam van de dienst ook op zijn pasje. De man stak meteen van wal met een verhaal over hoe belangrijk het was dat mensen politiek aktief waren. Dat was goed maar sommige mensen gingen te ver en er waren dan ook organisaties waar de BVD naar keek. Na een uur algemeen gebabbel maakten Eric en Valentijn een afspraak in de bar van het Mercure-hotel aan het stationsplein in Nijmegen. Eric wilde wel eens weten wat men nu precies van hem wilde. Hij had echter al duidelijk dat hij nooit voor de BVD zou gaan werken. De afspraak vond op donderdag 25 november 1993 om 16.00 uur plaats. Eric mocht overigens met niemand over deze gesprekken praten. Valentijn maakte Eric duidelijk dat hij een 'werkrelatie' met hem aan wilde gaan die zeker langer zou duren dan enkele maanden...Het was de bedoeling dat hij zijn gezicht eens wat vaker zou gaan laten zien bij infowinkel Assata in Nijmegen. Andere groepen, zoals studentenbond AKKU waren niet interessant voor de BVD'er. Infiltratie bij die bond lag mogelijk meer voor de hand. Eric is immers student en recentelijk betrokken bij studentenacties. Het rondhangen bij Assata zou volgens de BVD'er bedoeld zijn als oriëntatie. Eric zou zelf wat wijzer worden en een bekend gezicht worden. Het was een opstapje naar meer. Uiteindelijk zou hij bij de infowinkel aktief moeten worden. men was namelijk geinteresseerd in de kontakten tussen infowinkels in Nederland en daarbuiten. Vanuit een positie in zo'n aktiewinkel zou Eric de BVD uiteindelijk moeten gaan informeren over kontakten met mensen die aktief waren in groepen als RARA. Valentijn waarschuwde nog dat werken als burger-medewerker van de BVD zwaar werk was. Je vervulde tenslotte een dubbelrol en zou goed sympathie kunnen krijgen voor de groep waarin je infiltreerde. Veel mensen zouden op zo'n moment niet durven zeggen dat ze hun dubbelrol niet langer zagen zitten. Bovendien zouden veel groepen ten onrechte denken dat zij interessant zijn voor de BVD en daardoor erg paranoide zijn. Werken binnen zo'n groep zou voor de BVD erg moeilijk zijn. Valentijn liet Eric wat foldermateriaal over de BVD zien, waaronder een jaarverslag van de dienst. Hij liet hem een passage lezen over het werken door de BVD met informanten. Waarom Eric door de BVD benaderd is, is hem een raadsel. Hoe men bij hem terecht was gekomen wilde de BVD'er niet zeggen. Dat kon niet wanwege 'bronbescherming'. Eric kan zich alleen maar voorstellen dat men aan zijn naam gekomen is, omdat hij meer dan een jaar geleden eens is opgepakt voor het plakken van posters. Verder beschouwt Eric zichzelf als een randfiguur, die af en toe eens aktie voert. Hij is geen lid van welke organisatie dan ook. Hij kent wel veel mensen die aktiever zijn in de studentenbeweging. Valentijn liet hem in ieder geval weten dat hij eerst altijd bij mensen langs ging om te kijken of zij over de juiste karakterstruktuur beschikten om voor de dienst te werekn. Eric heeft de BVD'er duidelijk gemaakt dat hij geen enkele behoefte heeft om voor de BVD te werken en dat hij meer sympathie heeft voor een groep als RARA dan voor de vaderlandse inlichtingendienst.
Ook de voormalige BVD-agente 'Iris', die gerund werd om in of rond de IRA te infiltreren, werd meermaals gevraagd naar de gang van zaken bij Assata. Zij kwam er geregeld en kende enkele medewerkers.
Een half jaar geleden brachten wij een verhaal als dat van Eric naar buiten. Toen werd een Nijmeegse student benaderd door de Plaatselijke Inlichtingendienst (PID), de lokale BVD-afdeling. hem werd gevraagd te infiltreren in 'links extremistische bewegingen'. Ook hij weigerde en hij vroeg opheldering bij de burgemeester van Nijmegen. Bij de benadering van Eric zal RARA ongetwijfeld een belangrijk doel geweest zijn. Dat Eric ooit zo ver gekomen zou zijn bij een infowinkel te werken vinden wij onwaarschijnlijk. Als hij op de benadering zou zijn ingegaan had hij echter veel informatie door moeten geven over de infowinkel en de mensen die er werken en boeken en bladen kopen. Dit terwijl er ook volgens Valentijn toch niks mis was met het werken en kopen in zo'n infowinkel. Het is ook goed mogelijk dat men de naam RARA slechts gebruikte om voor Eric de ernst van de zaak aan te geven. Medewerkersters van Assata reageerden verontwaardigd, maar lakoniem op het nieuws van deze benadering. "Zo gaat dat in onze parlementaire democratie. Het was niet de eerste keer dat de BVD/PID hun neus in onze zaken steekt en het zal ook wel niet de laatste zijn. We worden zo gecriminaliseerd en dat zijn we wel zat. Het moge duidelijk zijn dat de BVD/PID bij ons aan het verkeerde adres zijn als ze RARA willen vinden. We zijn overigens blij dat Eric zo openhartig is geweest over zijn benadering. We vinden dat de beste manier om ervoor te zorgen dat de BVD/PID geen kans krijgen informanten of infiltranten te werven."
Voor meer informatie: Onderzoeksbureau Inlichtingen- & Veiligheidsdiensten (OBIV), Postbus 1501, 6501 BM, Nijmegen (080 - 233586) of Infowinkel Assata, Tweede Walstraat 21, 6511 LN, Nijmegen (080-605208).

Maar, niet alleen in het Rijk van Nijmegen blijkt de BVD actief in het bewaken van de zo bedreigde demokratische rechtsorde. Want ondanks de ronkende public-relations verhalen over openheid, nieuwe hoofdstukken openslaan en zo, en de journaalbeelden van journalisten rondgeleid in een nieuw BVD-pand en openslaande dossiers wordt de menskracht van de BVD dus bepaald niet alleen geïnvesteerd in het "spotten" van corrupte politici en/of ambtenaren; het bieden van "ontwikkelingshulp" aan zusterorganisaties buiten de Nederlandse grenzen of andere buitenlandse excursies; in het bestrijden van de eigen huisvijand RaRa, pardon: het CRI. Overigens, wat die corruptiebestrijding betreft krijgt de BVD er binnenkort vernieuwde concurrentie bij, per januari 1994 is de Criminele Inlichtingen Dienst CID (een onderdeel van de rijksrecherche) hiervoor verantwoordelijk. Deze CID zal zich dus met name toeleggen op de corruptie binnen het politie-apparaat. Gelukkig, dat worden weer fantastiese tijden voor al die ambtenaren welke zich met verve inzetten voor het behoud van de belangen van het eigen apparaat en het bestrijden van de ambtelijke "tegenstander" en het stikt in (alle) ambtelijke kringen, dus ook in den Haag (en Leidschendam), van dit soort types.
Overigens verwachten de medewerkenden van de afdeling strategiese beleidsontwikkeling van de BVD blijkbaar dat de huidige regeringspolitiek tot gevolg zal hebben dat er de komende jaren weer verzetskernen tegen allerlei (nog te nemen) overheidsmaatregelen onder de bevolking zullen ontstaan; want het blijkt dat de BVD ook in Amsterdam haar nieuwe "oude" vijanden weer goed in the picture wil hebben. In het kader van dit "vernieuwde" doelgroepenbeleid zijn bij voorbeeld ook medewerkers/sters van het Amsterdamse Buro "Maatwerk" (baanlozenproject) benaderd door de dienst om aan de BVD informatie te geven over potentiële onruststokers (informele leiders/sters?, of ander verzetspotentieel?) onder de clientèle van Buro Maatwerk. Niet alle (hoezo niet alle?) medewerkenden van Buro Maatwerk zijn hier gelukkig mee.
Tja, nou zal een beetje analist(e) uiteraard op z'n minst rekening houden met de, door cda, pvda, vvd, d66, groen links, oftewel KAMERBREED (er is alleen nog een demokraties verkiezinkje te houden, maar er is nog geen partij die zegt dat de sociale uitkeringen intact moeten blijven) in te voeren combinatie van verlagingen van de sociale uitkeringen, subsidies en andere nieuwe -bij voorkeur in Europees verband in te voeren- postmoderne vormen van maatschappelijke dwangarbeid. En uiteraard moet de BVD dan wel weten hoe precies die demokratiese rechtsorde bedreigd zal worden, waar die potentiële haarden van onrust zitten en, als het effe kan, moet ze hun informanten daar hebben zitten; zo niet dan kunnen ze alijd nog een eigen "aksiegroep" opzetten. Dat is, gezien de geschiedenis van het schimmige wereldje waar de BVD deel van uitmaakt, niets bijzonders.

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 269, 13 januari 1994