Operatie Homerus
Oproep: wie heeft kennis van eerdere BVD/AIVD-benaderingen in 's-Hertogenbosch en omgeving. Meer dan 20 jaar geleden schreven we onderstaand stukje in Kleintje Muurkrant. We zouden hier graag actueel weer eens aandacht aan schenken. Dus graag respons! Graag een mailtje aan
Operatie Homerus
Boeken zijn duur - hoewel, relatief valt het natuurlijk wel mee, een avondje in de kroeg is duurder -, dus ik heb die lui van 't Kleintje zo gek gekregen om via hen af en toe een boek als recensie-exemplaar te scoren en dat dan, na bespreking, te mogen houden. Ook een manier om wat boeken in de kast te krijgen (wellicht ook iets voor jou? Schrijf ze gerust een briefje...) Twee goeie avonden heb ik gedaan over het nieuwste boek van Uitgeverij Papieren Tijger uit Breda. "Operatie Homerus", heeft als ondertitel "spioneren voor de BVD" en is geschreven door het Nijmeegse Onderzoeksburo Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (OBIV). Het gaat ook over Nijmegen, meer precies: het gaat over alweer een BVD-operatie die in de openbaarheid is gekomen in Nijmegen. Na "Arnold" (1981-1982), "John Wood / Gardiner" (1983-1984), "Lex Hester" (1978-1985), "Dave Nobel" (1987-1989), "Joop de Boer" (1981-1990), "Han Dekker" (1988-1990), "Iris" (1993), "Joris M." (1996), om er (slechts) een aantal te noemen, wordt in dit boek "Homerus" ontrafeld. Homerus is de schuilnaam die de Nijmeegse PID-agenten Theo Mulder (op dit moment overigens werkzaam bij de Rijksrecherche te DenBosch) en Herman Oolbekkink hebben bedacht voor informant en infiltrant Cees van Lieshout uit Nijmegen.
Ik ga hier niet het hele verhaal navertellen maar ik verzeker je dat het als een roman leest. Maar nee, het is geen fictie, het is de rauwe werkelijkheid waarin schijnbare kameraden vieze-vuile-verraders blijken te zijn. Opnieuw een helder uitgewerkt praktijkvoorbeeld van de wijze van opereren van geheime dienst lieden. Cees van Lieshout heeft, hoogstwaarschijnlijk na druk van lokale 007-agenten, binnen diverse klupjes (Nijmeegse) actievoerders geprovoceerd om (buitensporig) veel geweld toe te passen teneinde gemakkelijker tegen hen op te treden; ze te criminaliseren. Iedereen die de hoogtijdagen van "de beweging" heeft meegemaakt herinnert het zich nog wel en de rest kan zich er hoogstwaarschijnlijk van alles bij voorstellen: de veelal slepende 'geweldsdiscussies' hebben voor veel onnoemelijk veel frustraties en splitsingen gezorgd. Ik verklap het verhaal verder niet, maar wil nog wel even kwijt dat het lezen van dit boek mij wel zeer nieuwsgierig maakte naar de situatie in DenBosch. Hoewel Nijmegen en DenBosch natuurlijk behoorlijk verschillende steden zijn, denk alleen maar eens aan de aanwezigheid van de Nijmeegse universiteit, toch bestonden er wat "de beweging" betreft ook veel overeenkomsten. Zeker in de periode van de Dodewaard-demonstraties en blokkades zaten er regelmatig zeer veel Bossche actievoerders in Nijmegen en omgeving.
Ondertussen liggen er heel wat spannende geschiedschrijvingen op straat over de pogingen van justitie en politie om grip te krijgen op de Nijmeegse actiebeweging, maar er is opvallend weinig tot niks bekend over diezelfde zaken in DenBosch. Het wordt toch echt eens tijd dat iemand (is dit nu niet typisch iets voor het Kleintje?) eens serieus onderzoek gaat doen naar de rol van eventuele BVD-invloed op de Bossche actiebeweging. Al lezend in "Operatie Homerus" zette ik met behulp van een paar knipselmapjes en wat glazen bier een aantal Bossche BVD-affaires op en rijtje. Het is niet veel wanneer je het vergelijkt met Nijmegen, het is dus de vraag of er in DenBosch minder geheime dienst activiteiten plaatsvonden of dat er in Nijmegen veel effectiever naar gespeurd is om de boel boven water te krijgen.
Bossche affaires
Eén van de vroegst bekende bemoeienissen van de BVD met de Bossche actiebeweging dateert uit eind zeventiger jaren. Via de Sociale Academie poogde de BVD middels een gesprek met een medewerker van die academie - om precies te zijn op 8 februari 1978 - grip te krijgen op de toenemende kritische activiteiten van een groep studenten die zich meer en meer met de lokale huisvestingsproblematiek gingen bezighouden. Uit de hoogtijdagen van de Bossche kraakperiode zijn een paar, maar niet veel, verhalen bekend over benaderingen van de BVD. In tegenstelling tot Nijmegen zijn er mij geen feiten bekend dat er Bossche krakersters zijn geweest die voor "beide kanten" actief zijn geweest. Er schijnt wel een gemeenteambtenaar te zijn geweest die 'undercover' bij kraakakties en aktievergaderingen aanwezig was (hij werkte op het bureau van de toenmalige PvdA-wethouder Ton Lenssen). Weinig infiltranten, wel informanten, dat wil zeggen: mensen die (te veel) met de plaatselijke PID-agenten contact hadden. Bijna in alle gevallen zijn de mensen zelf na hun BVD-benadering naar buiten gekomen, al dan niet in (zeer) kleine kring. Zo kwam het voor dat mensen na jarenlang woonachtig te zijn geweest in het voormalige kraakpand aan de Papenhulst, op hun nieuwe woonadres bezoek kregen van "binnenlandse zaken". Er is ook een BVD-benadering bekend van iemand die een tijd rondom Radio Vrij DenBosch heeft rondgehangen. Maar wanneer ik zo eens terugdenk aan al die jaren dan is het ronduit verbijsterend hoe weinig er naar buiten is gekomen met betrekking tot BVD-bemoeienis met de toch behoorlijk aktieve 'beweging' in DenBosch. Rondom het radikaallinkse tijdschrift Konfrontatie, dat een tijdlang gebruik maakte van de redactieruimte van Kleintje Muurkrant, zijn in het verleden wel wat mensen die in DenBosch woonden door de BVD benaderd, dat was ten tijde van wat RaRa-aanslagen en van veel later, ten tijde van de 'nieuwe kraakbeweging' (ABN-bank, Muntelwal, Marggraff, Parallelweg) is mij tenminste één geval van BVD-benadering in DenBosch bekend.
Het wordt (dus) hoog tijd dat we in DenBosch een soortgelijk onderzoek opstarten als "Operatie Homerus: spioneren voor de BVD", geschreven door Onderzoeksburo Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (OBIV) en uitgegeven door Papieren Tijger, Postbus 2599, 4800 CN, Breda 076.5228375 ISBN 90-6728-100-X (In de reguliere en progressieve boekhandel verkrijgbaar voor 29,90 gulden)
Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 328, 8 januari 1999
