Het Maatschappelijk Onverstand (015)

hersenloze wetenschap of inhoudloze mensheid?

Sinds jaar en dag, worden we verrast met de ontdekkingen van de breinwetenschap: ‘zie, de wondere wereld van het Brein!’ Het brein waarover wij als kleine kinderen die een nieuw ABC leren, ons mogen verwonderen en waaraan we zeer zeker niet mogen twijfelen. Nu twijfel ik er niet aan dat de wetenschap allerlei brein-processen op nano-niveau kan naspeuren, maar daaruit consequent de conclusie trekken dat brein en psyche indentiek zijn, is mijn inziens eerder een filosofische conclusie, dan gestoeld op wetenschappelijk onderzoek.

Uit een andere hoek van de wetenschap, de Psychologie, komt dan ook geregeld de kritiek, dat de breinwetenschappers alles reduceren tot brein-chemie, en geen antwoorden geven noch weten op het ontstaan van psychiatrische klachten gerelateerd aan opvoeding, gedrag en traumatische ervaringen. Erger, stelselmatig omzeilen breinwetenschappers het bestaan, de rol en betekenis van psychologie. In feite kun je bijna spreken van een stille karaktermoord op de psychologie door brein wetenschappers. Is dat wetenschappelijk gedrag of slechts chemie?

In een interview met een leidende kinder-psychiater werd de vraag gesteld, in hoeverre is bijvoorbeeld een zogenoemde ‘gaming’ verslaving gerelateerd was aan brein-chemie? Waarop de psychiater nuchter antwoordde dat zijn ervaring was, ‘dat brein-chemie gedrag volgde, en als het gedrag werd bijgestuurd door de persoon zelf of door interventie, de brein-chemie weer in evenwicht kwam.’

In een langdurig wetenschappelijk onderzoek naar relaties, bleek dat het kapot gaan en standhouden van relaties niet puur verklaard kon worden aan de hand van milieu en emotionele overeenkomsten tussen beide partners; maar breinwetenschappelijk processen wezen naar een DNA geschiktheid en beperking. Klinkt bijna boeiend, ware het niet dat psychologie en sociologie op geen enkele wijze in de presentatie en conclusie vermeld werden. Ze bestonden gewoon niet.

Wat een potentieel interessant onderzoek had kunnen worden, verzandt in een arrogante these, dat de duurzaamheid van relaties afhankelijk is van DNA. Dat is dus een aanname, geen feit.

Emoties worden gereduceerd tot een brein chemische reactie die erfelijk bepaald is, en slechts binnen een bepaalde context en reikwijdte, werkzaam en positieve resulaten kan opleveren.

Nu, is deze strijd tussen mechanische denkers en de psychologie nieuw?  Nee, in 1917 vertelt Jung in zijn boek ‘Psychologische Typen’, al hoe wetenschappers stellen dat hersen-reacties de psychische reacties bepalen, waar Jung juist uit ervaring het tegenovergestelde beweerde.

De brein wetenschap van nu gaat nog een stap verder, zij reduceert de mens tot zijn brein, en omschrijft de psyche als een construct van het brein, een chemisch gevolg dat gereguleerd kan worden met behulp van inzichten in de brein-chemie.

Klinkt verdacht veel op een nieuwe poging de psyche door medicijnen te structureren en te reguleren. Waarom zouden deze nog onbekende niet geteste brein-chemie medicijnen betere resultaten opleveren? Schuilt hier niet het gevaar van winst maken ten koste van ... ? Zeker omdat je over de medicijnen industrie de laatste tijd niet veel positiefs hoort, schaamteloze zelfverrijking door onverwachte prijsverhogingen, het niet meer produceren van medicijnen waarvan het patent is verlopen. Dat is de industrie die ethisch verantwoord met nieuwe brein-chemische medicijnen zal omgaan? Misschien als je vroom gelooft dat zij weldoeners der mensheid zijn.

Maar ik vrees dat de brein wetenschapper nog even gedachteloos doorgaat op de ingeslagen weg, stil de psychologie negeert of wegwuift, of reduceert tot breinchemische processen.

Wetenschappers zijn helaas ook maar mensen, en hang naar roem en winst, spelen ook daar soms een belangrijke rol, uitsluiten, doodzwijgen of monddood maken van concurenten regel.

Is dat ook allemaal DNA en brein-chemisch bepaald, dat soort gedrag? Kun je niet beter eerst een brein chemisch therapie verzinnen tegen dergelijke onwetenschappelijke motieven?

Maar goed, mijn spiegel-neuronen zijn blijkbaar uit harmonie met het DNA van Tijd en Cultuur. Ik ben ogenschijnlijk onaangepast, mijn brein-chemie en DNA niet in staat tot vrome bewondering en aanhankelijkheid van wereldschokkende ontdekkingen die de menselijke persoon, de psyche reduceren tot een chemisch concept, een DNA freak, een ja, ja wat? Hebben we nog het wel over de Mens waar de Verklaring van Universele mensrechten op van toepassing zijn?

Zijn die rechten geen brein-ethische-illusie? Hoe verklaar je überhaupt het ontstaan van filosofie en ethiek via brein chemie? Of is ons brein voorbestemd om als vroom gehypnotiseerd konijn robot Sophia te bewonderen als de Ideale-Vrouw van de toekomst? U weet wel die robot met het schuimrubberen persona van een sprekende etalage pop, die zelf op vooraf ingeleverde vragen onzinnige antwoorden gaf, ‘we the robots will bring peace to the world’, en op elke niet voorgeprogrammeerde vraag ‘gooblediegook’ antwoorden gaf. Tsja blijkbaar hoopt de bouwer dat hij miljardair wordt met dit soort robotten.

Een nieuwe brave wereld, een ‘noveau gentile monde’ gloort ons tegemoet.

De enigste ‘new brave world’ die ik me herinner was de deprimerende roman van Aldous Huxley.

Het was licht, het was donker, een vierde dag...