Als je keer op keer geconfronteerd wordt met politieke onwil, lauwheid en nalatigheid, die ook nog eens schadelijk blijkt te zijn voor de gezondheid van andere mensen, dan voel je je soms als een eenzame reiziger, die het schemerige en modderige bos van het maatschappelijke onverstand doorkruist.

door Paleander

Zeker in verkiezingstijd geeft dat nogal een onbestemd gevoel. Aldus geschiedde: tijdens een van de vele slaap- of ergernis verwekkende momenten in de verkiezingen, waarop ik de wereld bewust buitensloot, en alleen nog schaarse verkeersgeluiden en gezichten van fietsers en voetgangers tot mij doordrongen, dat mijn oog ineens op een krasse krantenkop viel - en als mijn geheugen mij na amper 4 maanden niet in de steek laat - stond daar in vette letters gedrukt: "Europees rapport: Burgers leven langer onder socialistische dan onder conservatieve regeringen"! Weg was alle onbestemdheid en ongestoord peinzen.
Dat was nog eens een boute bewering! Gezien het gegeven dat de verkiezingen meer slaap- dan ergernis verwekkende momenten kende, zal de redacteur gedacht hebben, laten we maar wat leven in de brouwerij brengen! Daar meerdere kranten naar hetzelfde rapport verwezen, hadden klaarblijkelijk meer redacteurs dezelfde aandrang gevoeld. Ze zullen bij zichzelf gedacht hebben: nu zal er toch op z'n minst één stevige discussie tussen de lijsttrekkers plaatsvinden. Maar - opperste verbazing en ongetwijfeld bekroop menig redacteur eenzelfde onaangename gevoel - er gebeurde niets, werkelijk niets! Géén pauwengedrag van Links, en al evenmin een beteuterde Zalm of verongelijkte Balkenende! Nu ja, van Jan Marijnissen, verwachtte ik niet dat hij zou gaan pochen. En Wouter Bos? Wouter Bos hoedde zich er wel voor ook maar één van zijn potentiële huwelijkskandidaten op politieke stang te jagen! Hij hulde zich, naar goed of slecht gebruik, in stilzwijgen. Dat had hij beter op een aantal andere punten ook kunnen doen! Want Wouter deed soms wel erg veel aan een Kameleon denken. U weet wel, dat diertje dat, als het gevaar bespeurt, de wonderlijke gave bezit naarstig de kleur van zijn omgeving aan te nemen. En zo verschoot Wouter keer op keer van politieke kleur als hij stembusschade bevroedde. Toen E. Saçan, toekomstig PvdA kamerlid van Turkse origine, (die zoals de meesten van u zeer waarschijnlijk al weer zijn vergeten, met zijn lichaamswarmte -dus op milieu vriendelijke wijze- het pluche in de provinciale staten van Brabant opwarmt), zich ontpopte als niet-nadenker, en samen met het Turkse nationalistische koor -'im Einklang' zeggen onze Oosterburen zo mooi: 'met één harmonische klank' - het lied zong: "er vond géén Armeense volkerenmoord plaats', kostte hem dat pardoes niet alleen zijn verkiesbare plaats op de lijst, de arme man kon zelfs géén onverkiesbare stemlijst meer krijgen! Dat zijn pas ferme daden, nietwaar? Verloor Saçan ook zijn gemoedelijke Brabantse Statenzetel? Neen!
In een vlaag van medeleven besloot Wouter, in harmonie met het PvdA bestuur, dat hij verder het provinciale pluche milieuvriendelijk mocht blijven opwarmen! Argumentatie van de wijze heren: 'In de Provinciale Staten speelt de Armeense volkerenmoord géén enkele rol'. Zeg nu zelf, dat is pas een consequente handelwijze. Wie zou het landsbestuur niet aan zo'n politicus durven toevertrouwen? En dan was Wouter nog oprecht verbaasd dat hij bleef kelderen in de peilingen, en ook niet de klinkende stembuszege behaalde waarop hij hoopte. Wat een mensenleed. Je zou haast gaan meetreuren. Haast... Maar laten we nu even niet verder verwijlen bij de verkiezingen, ze zijn voorbij en de uitkomst is zoals hij is. Laten we onze aandacht richten op het feit, waarom deze studie, over de vermeende gezondheid bevorderende werking van linkse regeringen, géén steen des aanstoots werd. Nu, ik kan wel begrijpen dat de dames en heren politici haar links hebben laten liggen - en vraagt u me nu niet waarom ze nooit 'rechts laten liggen!' zeggen, hoewel, gelet op de wijze waarop ze Jan Marijnissen links hebben laten liggen, kan ik me nu wel iets voorstellen bij dat gezegde: links laten liggen. Het belangrijkste argument om de studie links te laten liggen, was natuurlijk het statistische gegeven dat door de laatste twintig jaar de gemiddelde leeftijd van de Nederlandse burger omhoog is gegaan. Moeten we dat feit, die verworvenheid geheel op het conto van de medische wetenschap bijschrijven? Ach, de heren en dames in de politiek hebben waarschijnlijk gedacht: 'dat is slechts een bijzaak, wij hebben die vooruitgang door ons beleid bevorderd en vormgegeven!'
Echt waar? Ik kan me natuurlijk vergissen, maar ik dacht dat de meeste vooruitgang in de medische wetenschap vooral in de technische laboratoria van buitenlandse universiteiten plaatsvond. In samenwerking met bijvoorbeeld grote, niet door de overheid gesubsidieerde, elektronische bedrijven zoals General Electric. Zonder twijfel werken ook Nederlandse universiteiten aan dergelijke ontwikkelingen mee. Maar ja, politici hebben wel meer de gewoonte zich te lauweren met de eer die anderen toekomt. Maar genoeg gezegd hierover, laten we door het donkere bos van het menselijke onverstand trekken, in de hoop dat we vroeg of laat voorbij de schemer en de modder van het onverstand, het daglicht van het gezonde verstand mogen vinden.
En dat is moeilijk, want amper zijn we de diepe schemer van het bos binnengegaan, en wat zien we? Niet alleen politici en ambtenaren lijden regelmatig aan onverstand! Wat op zich toch een beetje teleurstellend is, want nu kunnen we ons niet meer verblijden over het plan voor een collectief verplichte cursus ter bevordering van het algemeen aanvaard gezonde verstand onder ambtenaren en politici. Blijft natuurlijk de vraag, waaraan herken je het algemeen aanvaard gezonde verstand? Ja, inderdaad? Wat was er in het bos gebeurd dat mij noopte tot die vraag? Onregelmatig opduikend onverstand.
Echt waar: opduikend onverstand! Van tijd tot tijd duikt er zelfs in de pers een zwart schaapje op, dat zichzelf als niet-nadenker ontpopt. Zoals op het burgerforum van het Brabants Dagblad van 26 oktober 2006, waar Hulya Cigden, naar aanleiding van de Armeense rechtzinnigheids vraag aan potentiële kamerleden van Turkse origine, haar gram ventileerde. Hoewel zij in haar bijdragen op het burgerforum, er voorheen prat op ging progressieve idee_n te verkondigen, presenteerde zij nu zonder enige schroom de traditionele Turks nationalistische versie op het 'Armeense probleem' (lees: zware beschuldigingen aan het adres van de Armeniërs). De Armeniërs hadden zich ontpopt, ja schrikt u niet, als een verkrachtende, rovende en moordende 'Vijfde Colonne' die de Turken in de rug hadden aangevallen! Dat zijn nu juist de beweringen, die door rechts-extreme Turkse groeperingen keer op keer in koor verkondigd worden. En dat is géén verwaarloosbaar detail. Neen toch? Dat de tijdsdocumenten van Duitse diplomaten, missionarissen en militaire attachés en adviseurs van het Turkse leger, in de vorm van officiële diplomatieke brieven, brandbrieven en dagboeken, en zelfs foto's, een heel ander beeld scheppen, snijdt bij Hulya Cigdem beslist géén hout. Volgens haar moet het hele historische onderzoek, dat zwaar vervalst is, nog maar een dunnetjes worden overgedaan! Want, 'de bewijzen die voor de Armeense genocide worden geleverd zijn vervalst, dat 'weten velen Turken en sommige wetenschappers zeker' (1). In ieder geval weet Cigdem zeker dat de Turkse archieven open staan voor een dergelijk onderzoek! Wat een genereus aanbod. Onder de laatste regering van het Turkse sultanaat, voor de staatsgreep van Kemal Ataturk, werden toch een aantal aanstichters van de Armeense volkerenmoord ter dood veroordeeld? Wat Hulya Cigdem verder gemakshalve vergeet is het feit dat het grootste deel van het Duitse documentatie-materiaal over de Armeense holocaust, sinds een aantal jaren, stevig achter en slot en grendel wordt gehouden in de militaire archieven van de Duitse Staat. De socialistische oud-kanselier Schröder heeft die op slot gedaan in verband met de Turkse gevoeligheden en de mogelijke toekomstige toetreding van Turkije tot de EU. Wat is de reden dat het Brabants Dagblad zich in zwijgen hulde over deze expressie van extreem-rechtse propaganda? Is er nu op het burgerforum van het BD ook ruimte gekomen voor extreem-rechtse geluiden? Of schaamde men zich zo diep voor deze bijdrage, dat men er niet voor uit durfde te komen? Of waren zo ze aangestoken door de somnambulistische tendens van de vaderlandse verkiezingen, dat het ze niet eens is opgevallen? Hoe het dan ook zij, Hulya Cigdem gevoel voor gerechtigheid was ronduit aandoenlijk, "de hand die je voedt moet je nooit bijten". Dat is nog eens kloeke mannentaal. Maar laten we niet teveel energie verspillen aan het verzinnen van nog meer gerechtvaardigde uitvluchten voor de vrije niet-nadenkende pers. Of moet ik zeggen, de onoplettende pers? Onoplettende pers? Ja. U vraagt zich misschien af, is mij nog iets anders ontgaan? Blijkbaar.
Nu, om nog een kort moment bij de vaderlandse verkiezingen te verwijlen. Toen D66 niet tot de nul of een kamerzetel verdampte die de peilingmeesters haar wel zeer wreed hadden voorspeld, maar onverwacht op 3 zetels bleef hangen, vroegen sommigen zich natuurlijk af: waar zijn we in de fout gegaan? Nu wat was er gebeurd? Tegen alle verwachtingen in, was Fatma Koser Kaya, (van Turkse origine), met voorkeursstemmen in de kamer verkozen. En - zoals statistici al snel vermoedden - met de stemmen van veel Turkse kiezers, die boos van de PvdA naar D66 waren weggelopen. Maar omdat de peilingmeesters de ondergang van D66 hadden voorspeld, had niemand de moeite genomen om ook aan deze Turkse D66 kandidaat de Armeense rechtzinnigheidsvraag te stellen. Fatma was natuurlijk zo wijs zich zacht te koesteren in deze aandachtsluwte en naar goed of slecht politiek gebruik, zweeg zij wijselijk. Omdat zij met voorkeurstemmen in de kamer gekozen was, èn vrouw was, èn allochtoon, èn omdat D66 het nipt had overleefd, wilde blijkbaar niemand meer aan Fatma de gewraakte rechtzinnigheidsvraag stellen. Nou ja, we zullen het Turkse probleem maar laten rusten, voordat men mij heel andere motieven gaat toedichten, dan de zoektocht naar de aard en het wezen van het gezonde verstand. Dus laten we niet aarzelen en lankmoedig onze reis voortzetten.
Nu zullen sommige lezers zich wellicht afvragen, hoe zat het met dat rapport van die krantenkop: "Europees rapport: Burgers leven langer onder socialistische dan onder conservatieve regeringen'. Ja, hoe zat het daarmee? Überhaupt had de herfstdag door deze krantenkop haar onbestemde karakter verloren en mijn peinzen beëindigd? Neen... na een tijdje peinsde ik rustig verder, en dat tot na de verkiezingen. En wat ik toen opving stemde mij niet bijster vrolijk. Toen duidelijk werd dat Jan-Peter het stembusteken aan de wand niet serieus nam, schoot de krantenkop mij weer te binnen. En aldus begon mijn speurtocht. Aanvankelijk leverde de zoektocht in de webarchieven van kranten niets op. Op zo'n moment denk je zuchtend, het zal wel aan de zoektermen liggen. Toen mijn geduld dreigde uit te doven, zocht ik hulp, en zie, na het invoeren van een Engelse zoekterm, 'life-expactancy+Europe', googelde ik zonder probleem de benodigde informatie. Na bestudering van de discussie op een paar academische blogs, bleek dat de hele berichtgeving eigenlijk de publicatie van een boek betrof en indirect sociaaleconomische studies. Het artikel betrof het boek "The Primacy of Politics: Social Democracy and the Making of Europe's Twentieth Century", (Cambridge University Press), en was geschreven door een zekere Sheri E. Burman, een associate-professor in politieke wetenschappen aan het Barnard College, een instituut verbonden aan de Columbia University. Op academische blogs werd driftig gediscussieerd over het boek van Sheri E. Burman, maar vooral over de rapporten waar zij gebruik van had gemaakt, onderanderen het "Leiter report on Life expectancy", waarin o.a. statistische verschillen tussen Zweden, Duitsland, Frankrijk, Canada en Amerika naar voren komen. Een paar van de onderwerpen in het "Leiter report" zijn: de maximale leeftijdsverwachting onder mannen en vrouwen; percentage kindersterfte; dood als gevolg van verwondingen onder jongeren van 15 tot 24 jaar; alfabetisme en analfabetisme; armoede, etcetera. Opvallend genoeg is Amerika telkens de hekkesluiter in het rapport.
Afgaande op de kritiek op verschillende academische blogs, heeft Burman zich verstrikt in een politiek te nauwe en te schematische visie op de naoorlogse Europese politiek. Zweden mag dan wel consequent nummer één zijn in de statistiek, maar juist in een deel van het tijdperk waar de statistiek zich op baseert, de jaren 50, 60 en 70, kende Zweden percentueel het hoogste aantal zelfmoorden. Psychologisch gezien kleefde er dus heel wat schaduwkantjes aan het Zweedse model. Maar dat is het lot van alle sociaalpolitieke modellen, ook het eens veel geroemde Poldermodel van Paars, was in die zin, zoals achteraf bleek, de proloog voor de herinrichting van de Nederlandse samenleving op neoliberale leest. En daarvoor hebben de socialisten, onder leiding van Wim Kok, serieus afbraakwerk verricht in de sociale zekerheid, het arbeidsrecht, de gezondheidszorg, en de privatisering van de nutsbedrijven besloten, de bedrijven die eigendom van de burgers waren. Maar al die burgers - wij dus - beseften niet dat we eigenlijk helemaal geen recht hadden op gemeenschappelijk eigendom. Dus probeerden zij ons in slaap te sussen, met de verzekering dat daardoor alles goedkoper zou worden. Tevergeefs. Alles werd en wordt nog steeds duurder zoals nadenkers ons hadden voorspeld. Maar laten we niet afdwalen, en ons afvragen: wat is werkelijk de invloed van de politiek op de algemene volksgezondheid? En als die al nawijsbaar is, is zij dan alleen negatief of zijn er ook positieve voorbeelden? Het zijn vooral de negatieve ervaringen en ontwikkelingen, en het ligt in de aard der dingen en voornamelijk om twee redenen, dat die de meeste aandacht krijgen. Ten eerste, omdat daaruit blijkt in hoeverre politici werkelijk betrokken zijn bij de burgers. En ten tweede, in hoeverre hun betrokkenheid een excuus is voor de eigen carrière, de eigen inkomsten en de eigen status. Zijn er dan geen positieve voorbeelden? Als die er al zijn, is dat niet meer dan normaal. Want de politici zijn tenslotte toch de vertegenwoordigers van de burgers. En mij lijkt, dat als je iemand vertegenwoordigt, je vooral het welzijn van die persoon voor ogen moet hebben en niet meewerken aan dingen die voor die persoon schadelijk zijn. Althans, dat is de gezonde redenering die je zou mogen verwachten, u weet wel, van het gezonde verstand.
De werkelijkheid toont ons echter een ander beeld, want wat blijkt? Veel mensen, politici - en ambtenaren zijn daarvan niet uitgesloten - lijken slechts bereid zoveel van hun stem en morele wilskracht in de waagschaal voor een ander te gooien, voor zover het hun eigen positie, carrière of inkomen niet aantast. Men is kordaat tot aan de grens van de bevelstructuur. Het geweten wordt ondergeschikt gemaakt aan de grenzen van het systeem, in de politiek, de ambtenarij of het bedrijf. Daarom zijn er ook zo weinig klokkenluiders. Een klokkenluider is iemand die meestal met de moed der wanhoop, soms jammer genoeg ook uit wraak, maar meestal toch ook vanuit een gezonde daadkracht en morele wilskracht het onrecht, de leugen aan de kaak stelt. Maar voor het systeem zijn zij het grootste gevaar dat er bestaat, reden waarom de politiek klokkenluiders nog steeds zonder enige wroeging of aarzeling, de maatschappelijke woestijn instuurt. Erger, ze in hun verbanning overlevert aan de economische wraak van diegenen die zij hebben ontmaskerd of van hen die vrezen dat zij vroeg of laat nog meer schade zullen aanrichten. Zoveel voor de waarden en normen van onze gristelijke voorman Jan-Peter. Je werkelijk inspannen t_gen het kwaad veroorzaakt door de onwil, de nalatigheid en de lauwheid van anderen, erger - die zelfs mensenlevens kost dat is iets anders dan waarden preken. Dat zou wel eens heel erg ongemakkelijk kunnen worden. Is dit schaamteloze laster? Als de Nederlandse regering(en) géén wettelijke regeling hebben aangenomen of voorbereid met betrekking tot een verplicht periodiek onderzoek van vrachtwagen en buschauffeurs op de slaapstoornis 'Apnoe', (spreek uit als "apneu"), zich niet sterk maken voor een Europese regelgeving die een dergelijk periodiek onderzoek verplicht stelt, staat de Nederlandse staat, tezamen met de Duitse staat, zij aan zij in het beklaagdenbankje. En is zij medeverantwoordelijk voor de tientallen verkeersdoden die jaarlijks, als gevolg van deze slaapstoornis op Nederlandse wegen vallen. Laster? Geenszins. Een prangende vraag, een dringend appèl aan de politiek.
Misschien vragen sommigen van u zich af, waar in godsnaam bevinden we ons nu weer in dit schemerige bos van het onverstand? Zoals u ziet, zijn we blijkbaar zonder dat we er erg in hadden, de grens naar onze oosterburen overgestoken. Wat was er gebeurd in dit modderige bos van het onverstand? We zijn er onverwacht tegen de Duitse - de nog grotere en nog gevaarlijker rondzwiepende boomtak - apnoe aangebotst. Bij de echte nadenkers onder ons - vergeef mij dat ik het zo plomp verloren zeg - raast al de gedachte, Duitsland is zoveel keer groter als Nederland. En als er hier al tientallen doden ten gevolg van apnoe op de wegen vallen, hoeveel vallen er dan daar? Volgens de statistische regel kom je dan al gauw op - ja inderdaad, op een paar honderd doden. Op 5 december 2006 schilderde Theo Koll in het actualiteiten programma Frontal21 de rauwe werkelijkheid in zake apnoe: "Snurkers opgepast! Uw snurken kan dodelijk zijn - en niet alleen voor uw relatie met uw partner - maar in de letterlijke zin van het woord. Rond drie miljoen mensen in Duitsland die snurken, lijden aan de slaap stoornis apnoe. Deze veroorzaakt 's-nachts onbemerkt een ademstilstand die soms minutenlang kan duren, en dat vele keren per nacht. Gevolg: het lichaam raakt 's-nachts overwerkt, waardoor de persoon die aan apnoe lijdt oververmoeid raakt. En dat leidt dan weer tot de zogenoemde seconde slaap: en daarachter verbergt zich elk vierde dodelijke ongeluk in Duitsland!"
In Wuppertal ondervroeg en onderzocht Dr. Martin Weskott, de bedrijfsarts van de Vervoersdiensten van de stad Wuppertal en gespecialiseerd in slaapstoornissen, de 1200 chauffeurs in dienst van de stad. Uitslag van het onderzoek: 112 mensen leden aan apnoe, dat is één op de tien chauffeurs. Bij andere Duitse stadsdiensten zal het aantal wel even hoog liggen. Maar niemand heeft dat ooit onderzocht. In Wuppertal kregen de chauffeurs pas na een geslaagde behandeling hun rijbewijs terug. Wat zijn de harde statistische cijfers: "Bij ongeveer 19% van alle ongelukken in Duitsland met een vrachtwagen of reisbus, is oververmoeidheid de oorzaak. En dat eist alleen al in Duitsland elke jaar honderden mensenlevens. En de financiële schade van deze ongelukken bedraagt rond de 5 miljard euro."
Een gezond denkend mens zou denken dat dergelijke cijfers de samenleving wel in beweging zullen zetten. Dat had u gedacht. Ondanks het feit dat experts in Duitsland al vijftien jaar lang, een dergelijk controle-onderzoek voor vrachtwagen en bus chauffeurs eisen.
Wat doet de Duitse regering? "In het ministerie van verkeer in Berlijn ligt slechts een conceptplan in de la." En zelfs de paar politici die eindelijk daden willen zien, erkennen rouwmoedig dat ze het onderwerp niet de intense aandacht hebben geschonken die het verdient! Een rouwmoedige bestuurder op televisie. Echt waar. Niettemin is de huidige Duitse regering liever de werkgevers en werknemers ter wille, dan adequaat iets tegen het jaarlijks terugkerende fenomeen van zware ongelukken met vrachtwagens en reisbussen te ondernemen. Waarom? Omdat volgens de experts, "de werkgevers vooral bang zijn voor het verlies van inkomsten, als gevolg van uitval in verband met de medische behandeling van hun chauffeurs; en de chauffeurs zijn vooral bang zijn voor hun arbeidsplaats!" Dus, besloot Theo Koll van Frontal21 cynisch, "vallen er jaar in jaar uit honderden doden" Het was dag, het was nacht, een eerste dag...

noten:
1. Dat het Turkse extreem rechtse kamp ook het bestaan van de Joodse Holocaust ontkent, is slechts de logische consequentie van het ontkennen van een Armeense Holocaust. Zie 'Antisemitisme en nationaal-socialisme in Turkije', van de Onderzoeksgroep Turks extreem-rechts, zie website www.alertafa.nl
2. Webvideo filmpje Frontal 21: "Gefährlicher Secundenschlaf" www.zdf.de/ZDFmediathek/inhalt/28/0,4070,4086716-6-wm_dsl,00.html

Dit bericht is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 420, 26 januari 2007

deel twee

In een wereld die ogenschijnlijk door de hedonistische trojka van geld, macht en status beheerst wordt, dringt zich de vraag naar voren of bestuurders slechts de collaborateurs van de ongeremde zucht naar geld, macht en status, of dat zij de voorvechters voor het algemeen welzijn van de burgers en het individu zijn?

door Paleander

Op 27 januari jongstleden refereert de hoofdredacteur van de NRC naar de nationale ombudsman, Alex Brenninkmeijer. Deze had in november 2006 in het Nederlands Juristenblad op ondubbelzinnige wijze zijn onvrede over de vaderlandse bestuurders geuit: "in het vaderlandse openbare bestuur bestaat een hele eigenaardige vorm van 'marktwerking', een markt van ego's en posities die wordt goedgepraat met het algemeen belang". Die term zou hij het liefst nooit meer willen horen. "Het begrip algemeen belang wordt (...) slechts gebruikt als retorische schaamlap voor deelbelangen en soms zelfs plat eigenbelang." 'Plat eigenbelang!' En van dergelijke lieden wordt beweerd dat zij nawijsbaar een positieve invloed op het leven van de burger hebben.
Ik vrees dat wij niet veel heil van de politiek kunnen verwachten - erger - dat met de voortschrijdende privatisering van de overheid, de integere bestuurder allengs ten grave zal worden gedragen. Een scenario dat mij onwillekeurig aan de slotscène van Shakespeare's 'Julius Caesar' doet denken. Waarin Brutus niet als snode misdadiger maar als symbool van de integere mens ten grave gedragen wordt - als strijder voor het algemeen recht en welzijn van allen: "Dit was de nobelste mens van allen: alle samenzweerders handelden slechts uit afgunst jegens Caesar; maar hij alleen, uit zijn eerlijk gemoed en omwille van het welzijn van allen, werd een van hen. Zijn leven was zachtmoedig, en de elementen waren zo in hem samengebracht, dat haast zelfs de Natuur zou opstaan om heel de wereld te verkondigen: Dit was een mens!"

Natuurlijk rijst ook de vraag: waar staan wij zelf? Wordt ook ons leven door de hedonistische trojka - de drie duistere schikgodinnen, drie onmenselijke idealen die voor zichzelf het recht opeisen over het wel en wee van alle mensen te beschikken, bepaald? Zijn wij in onze gedachten en emoties, ontvankelijk voor de verleidingen van de drie schikgodinnen? Staan wij toe dat wijzelf of anderen als instrumenten van hun macht, zich kunnen verrijken en verheffen als ware het een natuurwet verankerd in de evolutie van het heelal? Onze tweede reis door het bos van het maatschappelijke onverstand, gaat dan ook niet over actualiteiten, maar richt noodzakelijkerwijs zijn aandacht op de psychische drijfveren, de heimelijke of ontluisterende motieven van de bestuurder.
Want zijn gedrag, zijn handelwijze vertellen ons iets over de motieven die hij koestert; die hem aanvuren èn zijn keuzes bepalen, die zijn 'mens-zijn' bepalen - en daarmee de plaats die de naaste, de burger, het individu daarin vervult. Laten wij onszelf dus goed wakker schudden, de knapzak ombinden en met de moed der wanhoop, of de hoop van het goede en gewone gezonde verstand, onze reis door het bos van het maatschappelijke onverstand voortzetten.

In dit schemerige eeuwenoude bos hoor je soms een ijl en somber gemompel, woorden die onwillekeurig, uit de schaduw van zwaargekromde bomen zich zinloos aaneen rijgen. En hoewel ik zelden enige serieuze aandacht aan dit gemompel besteed, dat al even krom en vervormd als de bomen schijnt te zijn, bevangt mij van tijd tot tijd toch een onaangenaam gevoel. Maar zeg nu zelf, wie zou niet een koude rilling krijgen, als uit de mist van het menselijk onverstand hem enige zinsneden kwamen toegewaaid: 'De waanzin die mij schraagt sterkt mij in vlagen de kraag. De kragen die mij schragen komen in vlagen van vurige moed. De vurige moed die mij schraagt sterkt in vlagen de waanzin...' Maar ijle klanken, die in een schemerig bos op de wind komen aangewaaid, vervagen snel, al wat blijft is een vaag onbehagen. De vervormingen die de bomen in het bos van het maatschappelijk onverstand ten toon spreiden - bomen die de tijd hebben getrotseerd en niet bezweken zijn onder de druk van zoveel eeuwen maatschappelijk onverstand - zijn zo extreem, dat je ontegenzeggelijk van 'krom hout' moet spreken. En dat is waarschijnlijk ook de reden, waarom uit het kromme hout van het menselijk onverstand nog nooit iets zinnigs is voortgekomen (1). Maar genoeg gepraat over dit psychische bos van het maatschappelijk onverstand, dat ogenschijnlijk voor veel mensen volstrekt onzichtbaar is. Laat ons weer het gebaande pad van het gewone gezonde verstand betreden, voor ik aan acuut onverstand ten prooi val, en gevaar loop door de bomen het bos niet meer te kunnen zien. Nadat ik het gevoel van onbehagen had afgeschud en het duister van de nacht plaats had gemaakt voor de half vormloze, half gevormde schemer van de dag; ontwaarde ik al de eerste vormen van het nieuwe politieke verstandshuwelijk, of moeten we zeggen 'onverstand'? Maar wie gewend is zelfstandig na-te-denken en al evenmin aan selectief geheugenverlies lijdt, weet dat politieke huwelijken zelden uit liefde worden gesloten. Naar goed koopmans gebruik vloeit zo'n huwelijk uit het wederzijds goed begrepen eigenbelang voort. Kortom, een echt gedrocht, met alle nukken en grillen die zoiets met zich meebrengt. Je moet je zelf heel wat geweld aan doen, wil je alle normale en gezonde menselijke eigenschappen, gedachten en gevoelens, idealen en overtuigingen ondergeschikt maken aan je carrière. Let u goed op, ik schrijf bewust alleen 'carrière', waarom? Omdat u heel goed in gedachten moet houden, dat politici dit soort onaangename beslissingen altijd met oog op de toekomst, de verre toekomst nemen. Ze denken vèr, vèr vooruit, echt waar. Kijkt u maar naar Wim Kok, of misschien moeten we wel haast zeggen Wilhelmus van Kok? Want de goede man heeft toch haast het statuur van een heuse vader des vaderlands bereikt. Een Wim de Zwijger 'avant la lettre', een ideologische èn economische konkelfoes eerste klas. U wist niet dat Willem de Zwijger een ideologische èn economische konkelfoes was? Echt niet? Nu, dat is één van de onaangename en traditioneel gecensureerde kanten van de vaderlandse geschiedenis. Stille Willem was namelijk vooral uit op zijn eigen politieke en economische belang. En dat werd hem door de vroede vaderen van Zuid- en Noord-Holland ten zeerste kwalijk genomen. Zo kwalijk zelfs, dat ze hem niet alleen een vroegtijdig verscheiden uit dit ondermaanse toewenste, maar daartoe ook daadwerkelijk plannen hadden (2). Om nog maar te zwijgen over de Friezen en de Zeeuwen. Daar oranje Wim van zins was hen het recht op Spaanse kapervaart te ontnemen - want binnen de context van Europese vorstelijke belangen, verknoeide zij zo Wims aanspraken op het hertogdom Brabant - droegen zij hem al evenmin een warm hart toe. Maar iemand zoals oranje Wim, die zich als een voorgeboortelijke Uriah Heep (3) in het stof neerboog en benadrukte dat hij de Koning van Spanje altijd trouw heeft gediend, en tegelijkertijd driftig aan de poten van diens Brabantse zetel stond te zagen, moet zich niet verbazen dat die koning in het verre Spanje daar uiteindelijk schoon genoeg van kreeg. Dus was zwarte Filip ietsje sneller of ongeduldiger dan de vroede vaderen, en legde hij, volstrekt onbedoeld, de basis voor de mythe van Willem de Zwijger, als onbaatzuchtige verdediger van het Nederlandse volk. Omfloerst u na deze korte geschiedenis les, een zonnestraaltje gezond verstand? Nu, ons aller Wim Kok vertoont dezelfde onaangename trekjes als die zwijgende Wim van destijds: hij betoont het een èn doet het ander. Maar het legt hem géén windeieren, integendeel, in een wereld die ogenschijnlijk alleen nog door de economie wordt geregeerd - of door een sluipmoordenaar van de universele rechten van de mens, het milieu, de democratie en het gezonde verstand, het is maar waar je nadruk op legt - doorstroomt een steeds voller zwitser leven gevoel 's-mans aderen als een weldadige warmte. Als een seculiere 'brahmaan' rust hij zacht onder haar gouden vleugelen en wij, de 'dalits' (4), de onaanraakbaren uit hoofde van onze sociaal-culturele of economische achtergrond, mogen daar echt géén enkel kwaad woord over zeggen. Dat moeten wij ons heel goed inprenten.
Draag Wim vooral een warm hart toe. En gezien zijn positie van commissaris bij onder anderen de ING, Shell en de KLM, en als minister van Staat bij de Prima Donna (5) van ons gekroonde handelshuis kun je toch echt niet meer spreken van wim kok. Dat klinkt toch echt als een keuken knechtje in de horeca. Wilhelm von Kok, dat heeft nog eens een echte Pruisische klank, stoer en degelijk. Ja, maar, waar blijven wij, de gewone burgers, die meer en meer ontvoogd en beroofd worden van onze rechten en algemene eigendommen? Nu, u en ik, wij moeten leren beseffen dat wie veel geld heeft, gewoon meer rechten heeft. En door ons - die zo dom, zo oliedom zijn niet hetzelfde na te streven - overeenkomstig bejegend dient te worden. Onderdanigheid moet weer een ingeboren deugd worden, die wij, de werkende en ploeterende klasse van 'üntermenschen', vanaf jongs af aan van huis uit moet meekrijgen. Punt. Discussie gesloten. Een natuurlijke economische evolutie, noemt men dat. O, u wist niet dat Darwins evolutietheorie zich zeer goed leent voor de heersende mores van de 'global economy'? Vergeef mij dat ik dat het zo ronduit zeg, maar dan heeft u toch een beetje zitten slapen. Maar laten we Wilhelm von Kok als studie object verder onder de loep nemen, want iemand die zoveel noeste arbeid aan zichzelf heeft verricht, verdient het gewoon dat we ook wat meer aandacht aan zijn persoon besteden. Welk wapenfeit heeft hem uiteindelijk de fel begeerde lauweren gebracht, waar hij schijnbaar heimelijk diep in zijn hart altijd naar had verlangd? En waarmee hij te verstaan gaf: deze man kun je vertrouwen, als het op serieuze zaken van geld, macht en status aankomt? Ik kan me natuurlijk vergissen, maar volgens mij was het de vorstelijke wijze waarop Wilhelm het onderzoek naar de toekomstige schoonvader (6) van de primus van het gekroonde handelshuis heeft afgehandeld. Toen zichtbaar en hoorbaar al zijn idealen en al de zorgen om de verdwenen kinderen van de 'Moeders van de Plaza de Mayo' (7), als ijle waterdamp uit het keukenraam wegglipte. Wat bleek? Het schoonvadertje, hij had het misschien wel geweten, maar niet actief steun betuigd aan de verdwijnpraktijken. Maar hij had ze ook niet tegengewerkt, en al evenmin zijn leven in de waagschaal gegooid, om een of twee onschuldige levens van de wrede marteling en dood door de beulsknechten te redden. Niet echt geweten? Toch enigszins bevreemdend niet waar? Want als vertrouweling van de ideoloog achter de junta, José Alfredo Martinez de Hoz, die als minister van economische zaken een belangrijke rol bij de repressie van de oppositie speelde - lees: de sociaal-economische herinrichting van Argentinië ten voordele van regiem getrouwe aanhangers - moet hij toch
al in een vroeg stadium bevroed hebben wat men na de coup wilde doen. Als haat het voedsel van de gedachte is en men het marxisme als ideologie, als een gevaar en een verdwazing beschouwt. Dan lijkt het mij haast onvermijdelijk, dat sommigen Junta-leden destijds hardop gedacht hebben: "wie zo'n dwaze leer klakkeloos navolgt, verdient het toch om in 'nacht und nebel' te verdwijnen." Dat is nu eenmaal de logische consequentie als haat het marstempo bepaalt. En dat alles geschiedde om het Argentijnse volk van de chaos te redden. Amen. Maar, het volksgemoed moest boven alles gesust worden, dus kweet Wilhelm zich van zijn taak en verspreidde, zonder enig gevaar voor eigen leven en aanzien, kwistig een mist van woordenbrij of een brij van woordenmist. Omdat door de secularisatie het vernis van de algemene burgerlijke conventie allengs zo dun was geworden, dat je moest oppassen haar niet op een onbewaakt moment onder je voeten dood te trappen, wist hij dat hij geen enkel gevaar liep. Wat er nog aan kritische tonen overbleef, werd door het bewust of onbewust vergeten open lijntje van de tv studio naar Maartje 'op alle 'doodlopende' wegen overstemd. Maartje van 'alle doodlopende' wegen kweet zich subliem van haar niet gevraagde interventies, en gunde de weinige kritische stemmen die in de studio nog aanwezig waren géén seconde vrije etherruimte meer. Wij moesten vooral niet de gelegenheid krijgen zelfstandig kritisch na te denken èn beseffen dat de primus van ons gekroonde handelshuis, een heuse Argentijnse NSB-er als schoonvader kreeg aangemeten. Haar medicijn hiertegen? Een niet aflatende aanzet ons collectief onder te dompelen in de roes van het jonge paar. En zoals ieder zelfstandig nadenkend mens toen heeft kunnen waarnemen, vond er uiteindelijk inderdaad, een onvervalste maar niettemin vrijwillige collectieve onderdompeling in het maatschappelijk onverstand plaats. Als er dus al een reden is om het koningshuis af te schaffen dan is dat vooral omdat zij keer op keer, een vrijwillige collectieve onderdompeling in het maatschappelijk onverstand bevordert. Een ongemakkelijke waarheid? Ik hoop het niet.

Maar om terug te komen op rode Wim die Pruisische Wilhelm werd. Gelooft u mij maar, Wilhelm von Kok heeft heuse arbeid aan zichzelf verricht, niet zo maar een klein beetje vergaderen en partij hiërarchie beklimmen. Nee, het heeft hem op zijn minst aan aantal jaren noeste arbeid gekost, om zo onopvallend mogelijk het strijdend gemoed voor de sociale rechtvaardigheid te slechten en om te vormen tot het a-sociale gemoed van een neoliberaal. Wie enig inzicht in psychologische processen heeft, weet hoe moeilijk het is vaste denkpatronen te veranderen, laat staan je wijze van handelen te veranderen. En hier heb je iemand, die niet alleen zijn oude socialistische wijze van denken heeft losgelaten, nee, hij is volstrekt tegengesteld gaan handelen. Het lijkt mij overigens een langzame vorm van psychologische zelfmarteling, als je één voor één, jaar na jaar al je idealen weggooit tot er alleen nog maar de materie over blijft. Geld, macht en aanzien als de enige waarden in het leven. Ik overdrijf? Iemand die qua levensvisie een draai van 180 graden weet te maken, want dat is in zijn geval toch gebeurd: van een doorgewinterde vakbondsman, vakbondsleider, werd hij kamerlid, fractievoorzitter, minister van financiën, premier en uiteindelijk brave commissaris bij onder anderen de ING, Shell en de KLM (8). De radicale overgang van de fanatieke vakbondsretoriek die hij de arbeiders vanaf het podium toeschreeuwde, tot het vaderlijke maar dringende advies gedwee in de vore van de globale economie te blijven ploegen, los van elke vorm van sociale gerechtigheid, zou je - nee - moet je haast wel omschrijven "met dat mooie, maar veel misbruikte Griekse woord, metempsychose" (9), ofwel, 'zielsverhuizing'. Wat is er gebeurd? Ik vrees dat alleen God weet waar de sociale ziel van Wim Kok is gebleven, zich schuil houdt, en waar die andere ziel, die Wilhelm von Kok liet ontstaan vandaan is gekomen? Misschien is het wel een schemerige ziel, die stilletjes zonder toestemming de Hades is overgestoken, en rondgezworven heeft tot hij een levende vond die waardig genoeg was voor zijn doel. Klinkt het aannemelijk? Maar wel interessant niet waar? Stel u de geest van een dode Griekse oliemagnaat voor ogen: omdat hij alle geneugten die hij gewend was moet ontberen, vindt hij aan gene zijde geen rust. Zo iemand kan niet anders dan hongerig rondzwerven. En omdat hij geen rust kan vinden gaat hij op zoek naar wat soelaas en fluistert her en der de levenden wat in de oren. Tot hij op een goede dag een man aantreft die heel ontvankelijk is voor zijn gefluister. Want al is hij dood, in zijn geest is èn blijft hij een oliemagnaat, met alle sluwe en slinkse streken die hij bij leven al had. Zo'n schemerige oliemagnaat beseft
natuurlijk heel goed, dat hoewel hij zich met deze heimelijke vondst als een koning te rijk voelt, dat hij toch heel omzichtig te werk moet gaan. Ja, hij beseft dat het wat jaren zal kosten voordat de geest van die levende, een ommezwaai heeft gemaakt van fanatieke vakbondsbestuurder tot moreel zeer plooibare neoliberaal. Nu, is dit een aannemelijke verklaring voor de extreme 'Sinnes Wandlung', die zich in rode Wim heeft voltrokken?
Natuurlijk kan het ook zo zijn dat hij in zijn jeugd is aangestoken door de lijfspreuk van Robert Louis Stevenson: 'I am the captain of my soul and the master of my fate' (10), en zich toen heeft voorgenomen wat hij later wilde bereiken. Gezien zijn opleiding aan Nyenrode, dat toch niet bepaald bekend staat als een kaderschool voor vakbondsbestuurders, kan dat ook als mogelijke verklaring voor deze zielsverhuizing aanvaard worden. Want hoe je het ook draait en keert, het is en blijft een waarachtige zielsverhuizing. Hoe verklaar je anders, dat iemand die zich in 1989 nog als vice-voorzitter van de Socialistische Internationale laat verkiezen, anno 2003 ontpopt als onvervalste neoliberaal? Of zou hij bij de val van de Berlijnse Muur in 1989 al instinctief hebben aangevoeld hoe de bordjes werden verhangen? Maar ik vrees dat we er nooit helemaal achter zullen komen. Afgezet tegen die krantenkop, die eertijds mijn mijmeringen voor een moment zo ruw verstoorde, dat 'burgers langer leven onder socialistische dan onder conservatieve regeringen,' vrees ik dat Wilhelm von Kok door zijn keuzes en handelen, het ideaal-beeld van de sociaal-democratische bestuurder, die rechtschapen het algemene welzijn van de burger nastreeft, een zeer gevoelige klap heeft toegebracht. Om nog maar te zwijgen over wat mensen tegenwoordig van hem denken èn zeggen, en dat is soms niet erg fraai: 'graaier' of 'zakkenvuller' zijn nog de aardigste. Dus als u in de toekomst een bestuurder ziet of hoort praten denkt u dan aan Wilhelm von Kok, en verwacht géén nieuwe hemel en géén nieuwe aarde van dit soort lieden. Ben ik partijdig? Misschien, maar zoals Johann Wolfgang von Goethe, eens zei: 'ik beloof u eerlijk te zijn, maar nimmer zal ik neutraal kunnen zijn.' Het was dag en het was nacht, een tweede dag.

noten:
1. Variatie op het motto van crookedtimber.org, een veel gelezen politieke blog waar vooral academici hun meningen te berde brengen, haar motto luidt: "out of the the crooked timber of humanity, no straight thing was ever made"
2. proefschrift: "De Brabantsche Saecke, het vergeefse streven naar een ge-westelijke status voor Staats-Brabant 1585-1675" / Dr. M.P. Christ. - Tilburg: Stichting Zuidelijk Historisch Contact, 1984
3. Uriah Heep, "I am very umble, sir!", karakter uit David Copperfield van Charles Dickens
4. en.wikipedia.org/wiki/Dalit_(outcaste)
5. Prima Donna, de 'eerste dame', oude Spaanse titel voor een vorstin
6. nl.wikipedia.org/wiki/Jorge_Zorreguieta
7. en.wikipedia.org/wiki/Mothers_of_the_Plaza_de_Mayo
8. nl.wikipedia.org/wiki/Wim_Kok
9. zinsnede uit "The Problem of Rebirth" van Aurobindo, Indiase filosoof en mysticus, 1872-1950
10. "ik ben de kapitein van mijn ziel en de meester van mijn lot".

Dit bericht is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 421, 2 maart 2007

"Het bestaan van armoede is het bewijs voor een onrechtvaardige en slecht georganiseerde samenleving, en onze publieke charitatieve instellingen zijn slechts een eerste, dralend ontwaken in het geweten van een rover" (1) & "in het georganiseerde sociale leven is armoede evenmin noodzakelijk, als ziekte voor een natuurlijk lichaam; slechte gewoontes en onze onwetendheid omtrent de ware organisatie (van het sociale leven) zijn in beiden gevallen de corrupte oorzaken van een onvermijdelijke wanorde." (2)

door Paleander

Deze woorden van de Indiase dichter en filosoof Aurobindo Ghose, geschreven in de eerste helft van de twintigste eeuw, zijn tegen de achtergrond van de globale economie nog zeer actueel. In een samenleving waarin de vrijwillige of onvrijwillige deelname aan het economisch bestel de zin van ons ganse bestaan lijkt te zijn, hebben ze allerminst aan kracht ingeboet. Want wordt niet juist onze samenleving in toenemende mate door wanorde en armoede getekend? Wat zijn de oorzaken daarvoor?
Worden niet alle sociale structuren door de zeef van de economie gehaald, te licht bevonden en op botte wijze gedemoniseerd als een gevaar voor het algemeen sociaal-economisch welbevinden van de samenleving? Zijn de mensen die dit beweren en het neoliberale ideeën-goed nastreven echt zo achterlijk èn a-sociaal, of verbergen ze een dieperliggende intentie? Gelet op de abstracte en onbeschaamde wijze waarop politici en economen de laatste jaren, keer op keer, de senioren als een haast ondraaglijke last afschilderen - die op de economie en de komende generaties drukt - bespeur ik geen altruïstische motieven. Waardoor huldigen mensen zo'n mens-verachtende maatschappijvisie? Is 'economie' dan toch - zoals sommige filosofen en psychologen geloven - een andere vorm van religie? In de zin van: wat wij met ons verstand beamen, en waar ons hele hart van overtuigd is, dat geeft zin aan ons leven en is de richting-bepalende kracht achter onze wil. Geloof wil dus zeggen: datgene waar wij met heel ons hart en verstand van overtuigd zijn; hetgeen heel ons leven en handelen bepaalt. In die zin is economie dus echt een godsdienst, weliswaar een seculiere en hedonistische, maar toch: een heuse religie! Wie met enig leedwezen de voortschrijdende privatisering van de overheid heeft aangezien, de onttakeling van de sociale rechten van de werknemer, en de onwil om de flagrante misstanden aan te pakken in de lageloonlanden van de EU, kan alleen maar concluderen dat een dergelijke intensiteit van hebzucht gesanctioneerd wordt door de overheid en de EU. Door niet in te grijpen sanctioneert men immers misstanden. Dit gedoogbeleid waarmee de verdedigers van de globale economie hun geloof tegen alle ethische en democratische principes in willen doordrukken, kun je psychologisch bijna alleen nog maar verklaren met een 'religieuze ijver' voor de 'heilige zaak'. Nou ja, heilig?
Door de democratie aan neoliberale visie en eisen ondergeschikt te maken, onttakelt men de democratie met behulp van de democratie. Een ontwikkeling die mij onwillekeurig aan het Algerijnse Fiz doet denken. Weet u het nog? In 1991 verkondigde de Islamisten in Algerije na het winnen van de eerste ronde van de democratische verkiezingen, dat ze de broze democratie in hun land gingen afschaffen en vervangen door de Islamitische wetgeving, de Sharia.
Denk ik dat het nieuwe kabinet Balkenende de marsroute richting globale economie gaat veranderen? Toen Jan-Peter zichzelf, in het kader van de 'nivellering' van de te hoge lonen van ambtenaren en managers, 30 procent eigen loonsverhoging gaf, leek mij dat géén goed signaal.
Maar laten we niet verder treuzelen en onze tocht door het bos van het maatschappelijke onverstand dapper voort te zetten. Ja, laten we proberen ons zelf uit deze kluwen van onverstand te bevrijden. Want in dit bos zijn er namelijk plekken waar alleen duisternis en redeloosheid regeren, waar men de wereld en alle levende wezens als een weerspiegeling van de eigen wilsdrang beschouwd. Wie zich daar niet op het gewone èn gezonde verstand verlaat, loopt het gevaar radeloos en redeloos te verdwalen in de schemer van glibberige fantasie_n over menselijke halfgoden.
U vindt, beste lezer dat ik onzin verkoop? Nu, diegenen onder ons die zich verdiept hebben in de vraag of er zoiets bestaat als een vrije wil, zijn tot de onthutsende ontdekking gekomen dat er onder het hoog geprezen koor van filosofen heel wat kaf schuil gaat. En dat sommigen van die denkers niet alleen overtuigd zijn dat er géén vrije wil bestaat, maar dat het menselijke wezen gebukt gaat onder de "dwang van een onwrikbare noodzakelijkheid, die zuiver het karakter van een natuurwet vertoont" (3).
Hoe men tot een dergelijke conclusie komt is mij duister. Mij dunkt dat wie zijn gezonde verstand gebruikt, eerst nuchter zal overwegen dat, "als er sprake is van een vrije wil, men een onderscheid moet aanbrengen tussen een bewuste reden en een onbewuste drift tot handelen" (4). Want, zoals men in de oudheid al wist, "is slechts die mens vrij, die handelt vanuit de zuivere rede en zich vrij houdt van de animale begeerten. Vrijheid wil zeggen, leven en handelen vanuit een doel dat jezelf heb bepaald, door middel van besluiten die je zelf hebt kunnen bepalen" (5).
Maar volgens sommige liberale denkers, zoals Herbert Spencer is dat een illusie, omdat zelfs de menselijke rede ondergeschikt is aan een natuurlijke noodzakelijkheid. (De beruchte uitspraak, 'survival of the fittest', die de voedingsbodem voor heel wat fascistoïde tendensen is geworden is van Spencer' hand en werd later enigszins verdraait - 'survival of the strongest' - aan Darwin toegeschreven.) Spencer en de zijnen redeneren dat de menselijke wil gestuurd en geregeerd wordt door motieven, die het menselijke verstand aan de uiterlijke omstandigheden en ideeën ontleent, en die allemaal stuk voor stuk voortvloeien uit de onverbiddelijke noodzakelijkheid van de natuur.
Misschien denken sommigen onder u dat ik overdrijf? Maar wie het fascistoïde idee, dat de menselijke wil gehoorzaamt aan een door de natuur ingegeven noodzakelijkheid tot aan de grenzen van het mogelijke doorschouwt, komt maar tot één conclusie: wie dit gelooft, schept intellectueel een nieuwe fundering voor een fascistische staat! U denkt, Herbert Spencer leefde in de 19e eeuw, we leven nu in de 21e eeuw? Goed, u wilt een hedendaagse intellectuele en academische formulering en rechtvaardiging voor het fascisme? Die vindt u bij mensen zoals Richard Dawkins, hoogleraar 'public understanding of science' in Oxford; ongetwijfeld is dat niet zijn bedoeling, maar zijn uitspraken geven wel erg veel ruimte aan de donkere logica van het onverstand. Dawkins behoort namelijk tot diegenen die er volstrekt van overtuigd zijn dat de naturalistische wetenschap, die alles wil reduceren en verklaren uit stoffelijke processen, vroeg of laat op alles een antwoord zal vinden: 'Maar als de wetenschap iets niet kan verklaren, is er (...) niemand die dat wel kan" (6). Dat is nog eens redelijk antwoord, niet waar? En o zo bescheiden.
De onverbloemd stalinistische wijze waarop Dawkins het Darwinisme verdedigd, heeft hem niet alleen de bijnaam 'brain-police' opgeleverd. Zijn visie op de schepping èn daarmee de mens, laten hem in een nog schriller licht verschijnen. Hij ontpopt zich als de moderne uitgave van Dostojewski's 'groot-inquisiteur'. Hij beweert: "In een heelal van elektronen, zelfzuchtige genen, blinde natuurkrachten en genen-replicatie worden sommige mensen gekwetst, andere hebben geluk, en je zult er geen zin of doel in vinden, noch een spoor van gerechtigheid. Het heelal dat wij waarnemen heeft precies die eigenschappen die we zouden verwachten als er ten diepste geen plan is, geen doel, geen goed en kwaad, niets dan meedogenloze onverschilligheid" (7).
Ontegenzeggelijk zal hij het allemaal goed bedoelen, maar wie de schepping reduceert tot een 'meedogenloze onverschilligheid' waarin het geluk of ongeluk dat je treft het gevolg zijn van blinde natuurkrachten, schept daarmee de voorwaarde voor een fascistische staat. U herinnert zich dat ik betoogde dat het Darwinisme zich zeer goed leent voor de heersende mores van de 'global economy'? Nu, als het bovenstaande citaat van Dawkins de ethische basis vormt voor het menselijk reilen en zeilen, dat kunnen we het wel schieten. Dan is het ieder voor zich en...

Wie na het lezen van het bovenstaande citaat, nog twijfelt aan het feit of Dawkins zijn etiket als 'groot-inquisiteur' van de moderne wetenschap ten volle verdiend, die leze volgende citaten: "De natuur is niet wreed maar onbarmhartig onverschillig. Dit is een van de moeilijkste lessen voor de mensen om te leren. We willen niet toegeven dat dingen, goed noch slecht, wreed noch vriendelijk zijn, maar simpelweg zonder gevoel - onverschillig voor leed, zonder doel" (8). "Het is volstrekt veilig om te zeggen dat, als je iemand tegenkomt die beweert niet in de evolutie te geloven, dat zo iemand onwetend, stompzinnig of gek is of slecht, (maar dat laat ik liever buiten beschouwing)" (9). Als u nu nog niet overtuigd bent, dan adviseer ik u ten zeerste een cursus in zelfstandig denken aan. Na het lezen van het Dawkins ideeën concludeerde de natuurkundige Arie van de Breukel: "een ideologie die het moet hebben van verdedigers van dit niveau heeft eigenlijk geen critici meer nodig" (10). Omdat de wereld in de visie van de Darwinisten geen plan of zin kent, is zingeving puur subjectief en pragmatisch in te vullen. Ethiek wordt daarmee gereduceerd tot een schampere verzameling afspraken die tijdelijk de vorm en richting van de samenleving bepalen - maar het is altijd een ethiek waarbinnen goed en kwaad uitwisselbare waarden zijn, omdat binnen een doelloze schepping 'leed' nu eenmaal geen enkele betekenis heeft. Dat is nog eens een opwekkende visie op het leven!
Als we dit echt serieus zouden nemen, zou dat betekenen, dat alle menselijke pogingen de wereld volgens religieuze of ethische ideeën van rechtvaardigheid en menselijkheid te regeren, niet alleen zinloos zijn. Maar verhinderen dat de natuurlijke 'blinde noodzakelijkheid' haar weg kan vervolgen. Dus als het 'goede' de mensen een tijd lang regeert, is dat een natuurlijk gevolg, en als het 'kwade' de mensen regeert is dat ook een natuurlijk gevolg. Daar momenteel het er alle schijn van heeft dat de globale economie de sterkste kracht is die de maatschappij en het leven van de mensen vorm geeft, is dat een natuurlijke ontwikkeling die we niet mogen tegenwerken... Neen? Nee, dat zou tegennatuurlijk zijn, nietwaar? Dus als de globale economie van ons eist dat we alle sociale verworvenheden 'rücksichtslos' overboord zetten, dan moeten we niet aarzelen èn zeuren maar braaf gehoorzamen.
U ziet, net als de vorige keer, komen we weer tot de onvermijdelijke conclusie, dat we ons diep, heel diep in het stof moeten buigen. Deze keer niet voor Wilhelmus van Wim Kok en de zijnen, maar voor de blinde noodzakelijkheid van een ijzeren natuurwet, die het nu eenmaal beschikt heeft dat de zwakste de sterkere moet dienen. En dat in de economie de sterkere de zwakkere mag uitbuiten en domineren, en wij ons niet moeten druk maken over zogenaamde misstanden. Slavernij is dus géén afwijking van het menselijke verstand, maar een ijzeren natuurwet, een blinde noodzakelijkheid waardoor wij overleven en wij van onze welstand en status kunnen genieten. U ziet, beste lezer, filosofie en wetenschap zijn géén garantie dat je niet gevaarlijk afdwaalt in het bos van het maatschappelijk onverstand. Maar daar was Socrates al tot zijn leedwezen achter gekomen. U vraagt zich misschien af, waar leidt dit alles naar toe?
Als veel economen over de economie praten als ware het een onzichtbaar natuurbeginsel, waaraan we moeten gehoorzamen als de zin van ons leven. Dan moeten we niet verbaasd zijn dat regeringen, handelaren en internationale verdragsorganisaties weinig scrupules hebben als het aankomt op de gezondheid van andere mensen. Het enige wat dan nog telt is geld en macht! Maar wel een gevaarlijk soort macht. U wilt een voorbeeld?
Nu, Brussel doet mij soms denken aan de atoomreactor in Tsjernobyl. Brussel is een onzichtbare politieke besluitenreactor, die meestal - na lange nachtelijke vergader-marathons - een flinke 'fall-out' oprispt. Waarna dank zij deze politieke (zelf)verrijkingsreactor de burgers in Europa, Afrika of Azië door de 'neerslag' worden getroffen; sociaal-economisch, lichamelijk of in hun gezondheid. Soms neemt men zelfs besluiten waarvan men tevoren kan bevroeden dat ze fout lopen, èn met aantoonbare gevolgen voor de algemene volksgezondheid. Bijvoorbeeld door tegen beter weten in export vergunningen af te geven voor overschotten kippenvlees. Vlees dat in aanleg heel goed geschikt is voor menselijke consumptie, maar door de wijze van vervoer allengs volstrekt ongeschikt wordt voor menselijke consumptie. Deze wijze van verschepen geeft aan, dat Europese havens een vrij zone zijn waar de Europese voedselwarenwetgeving niet langer geldt!
En is het niet de EU dan wel de WTO die Derde Wereldlanden dwingt hun eigen markt te openen voor Europese producten. De stok die de WTO en de EU achter de deur houden? U raadt het al? Géén vlotte schuldensanering van de buitenlandse schulden. Nou ja, vlot? De meeste Afrikaanse landen zijn sowieso met handen en voeten gebonden door het zogenoemde structuur-aanpassings-programma van de IMF en de Wereldbank. U denkt, aan die zaak zit een luchtje? Een luchtje?
In twee reportages op de Duitse TV, schilderde men het verloop van de export van overschotten kippenvlees naar het Afrikaanse land Kameroen. De WTO en de EU hadden Kameroen gedwongen de binnenlandse markt te openen voor kippenvlees uit Europa, voor 75 procent bestaande uit restanten van Duitse kippenslacht! De rest kwam uit België en Holland! Leest u aandachtig er staat restanten, en géén slachtafval! Wat moet u onder die restanten verstaan? Nu, omdat de Europese burger blijkbaar bij voorkeur het filé van de kippenborst consumeert, blijven de vleesverwerkende bedrijven met een berg netjes schoongemaakte kippenpoten en vleugels zitten, en die ze willen ze graag kwijt. Dus trokken ze bij de EU aan de bel..
Nu, wat geschiedde er met dit Europese kippenvlees? Het werd in Europa nog een keer extra(!) diepgevroren voordat het in gewone containers(!), via het containerschip naar Kameroen werd verscheept. Waar het vervolgens in de winkels en markten belandde. De gevolgen? Sociaal-economisch betekende dit het faillissement van Kameroense bedrijven die men, op Europese leest, voor scharrel pluimvee hadden opgezet. De inheemse boeren die gewoonlijk iedere dag hun biokippen naar de markt brachten, zagen zich eveneens van hun inkomsten beroofd. En ook de tussenhandelaars tussen de bedrijven, boeren en de markt zagen een groot deel van hun inkomsten verdampen. Maar zoals men zo fijntjes in een van de reportages zei, 'bij de tijd dat de kippen 'dooi-vers', in Kameroen op de kade aankwamen" stonden de klanten al te wachten! En daar ging het toch om? Als de consument tevreden is, is iedereen tevreden. Niet? Ja toch?
De schadelijke gevolgen voor de algemene volksgezondheid in Kameroen? Wat gebeurt er met diep ingevroren kippen die op transport gaan in een niet-gekoelde container? Inderdaad, die ontdooien langzaam maar zeker, en tegen de tijd dat ze in Kameroen zijn aangekomen is het kippenvlees langs de buitenzijden van de containers opgestapeld grotendeels ontdooit èn een bron voor bacteriële infecties! De Kameroense advocaat Jacob Kotcho, die als lid van de Kameroense delegatie bij de WHO, gepleit had tégen de opening van de binnenmarkt, had met lede ogen moeten aanzien hoe de regering bezweek voor de druk van Europa en Amerika en de Generaal-Inspecteur van het Landbouw Ministerie van Kameroen, Dawa Oumarou, zijn handen in onschuld waste. Deze zei: 'Het is niet aan ons te bepalen waar het vlees vandaan komt of hoeveel het kost. Het gaat ons slechts om de kwaliteit.' Echt waar, 'dooi-vers' uit Europa? En wat zei de importeur Etienne Tjako? 'Als we de handel niet toelaten is dat een uitnodiging voor corruptie.' Begrijpelijkerwijs schaamde deze kloeke zakenman zich voor het feit dat een van Kameroen's grootste problemen, net als van veel andere Afrikaanse landen, juist d_ corruptie is. Maar dat mag je zo'n man toch niet te zwaar aanrekenen, nee toch? Of wel?
Wat gebeurde met deze 'dooi-verse' lading? Die werd overdag op niet-gekoelde marktkramen èn op niet-gekoelde toonbanken aan de klanten verkocht. Daar stroom in Kameroen heel duur is, lieten handelaren overdag het kippenvlees ontdooien, om 's-nachts de restanten weer in de koeling te leggen. Of die ook echt werd ingeschakeld bleef volgens de verslaggever een open vraag. Vroeger had men überhaupt ook géén koeling nodig, omdat het kippenvlees elke dag vers vanuit de dorpen rond de steden naar de markt en de winkel werd gebracht! Dat sindsdien de ziekenhuizen een toename hadden gezien van diarree, voedselvergiftiging en daaraan gerelateerde complicaties en een statistische stijging van mensen die vroegtijdig overleden is maar een sinecure, nietwaar? Gelukkig heeft de Kameroense regering na veel protesten en waarschuwingen met betrekking tot de algemene volksgezondheid na één jaar, de binnenmarkt van Kameroen weer gesloten voor 'dooi-verse' vleesimporten uit Europa! Het positieve gevolg voor de Kameroense economie? De boeren en tussenhandelaren herwonnen hun verloren inkomsten, wat tragisch genoeg niet van de pluimvee bedrijven kon worden gezegd. Bedrijven herrijzen meestal niet als een fenix uit de as van het faillissement. De positieve gevolgen op de algemene volksgezondheid van de bevolking van Kameroen? Een statistische daling van... moet ik u dat echt uitspellen? Twijfelt u nog steeds aan de negatieve invloed van de politiek op de algemene volksgezondheid? Het was dag, het was nacht, een derde dag.

1 en 2. Sri Aurobindo, (1872-1950), 'Aforismen 1910-1950', nr. 193 en 196
3, 4 en 5. Rudolf Steiner, 'Filosofie van de Vrijheid', Servire 1975
6. R. Dawkins, 'Scientific American', november 1995
7 en 8. R. Dawkins, 'The Blind watchmaker', London 1986
9. R. Dawkins, 'River out of Eden, a Darwinian view of Life', NY 1995
10. Arie Breukel, 'Darwisme: wetenschap en/of ideologie', bijdrage aan 'Een schitterend ongeluk of een ontwerp, of sporen van ontwerp, over toeval en doelgerichtheid in de evolutie', Kampen 2005
10. daserste.ndr.de/weltspiegel/2005/t_cid-2822176_.html

Dit bericht is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 422, 6 april 2007

Moreel handelen is geen gedachteloze drift omwille van een goed geweten, wij handelen moreel omwille van het doel dat wij verkiezen.

door Paleander

Bovenstaande gedachte is een parafrase van een citaat van de Auschwitz overlevende Victor Frankl: "Moreel handelen is geen drift, bij iedere gebeurtenis kiest de mens zelf opnieuw voor moreel handelen; (..) de mens spreidt geen moreel hoogstaand gedrag te toon om een goed geweten te hebben, maar terwille van een doel dat hij zichzelf heeft gesteld (1)". Een opvatting die in scherp contrast staat met de mening van Jan-Peter Balkenende over de VOC. Jan-Peter is een denker, althans dat is de indruk die hij wil overbrengen. Om de een of andere reden wil dat echter niet goed lukken. Hoe komt dat? Wie als politicus beweerd dat we een voorbeeld moeten nemen aan de VOC, aan hun energieke manier van handel drijven, en de 'menselijke schade' die deze heeft aangericht weliswaar beaamt, maar als niet belangrijk ter zijde schuift, die vraagt erom dat men hem niet serieus neemt. Balkenende is niet de enige politicus die bij tijd en wijle aan flagrant onverstand lijdt -iemand die het zicht op de samenhang tussen consequent denken en zuiver moreel handelen verliest- ook Mark Rutte lijdt er aan. Recentelijk zei Rutte dat hij zich ergert aan het anti-markt denken. Het moest, betoogde hij, maar eens afgelopen zijn dat een 'liberaal' zich schaamt voor het eigen gedachtengoed, en beteuterd betoogde hij dat ook hij sociaal kan zijn (2). Persoonlijk of liberaal? Gerrit Zalm betoogde destijds naar aanleiding van de introductie van het nieuwe zorgstelsel in het financiële katern van de NRC dat hij blij was met de beëindiging van de premiebijdrage afhankelijk van inkomen. Een ongerechtigheid was de wereld uit geholpen, jubelde hij. Zalm vond het een daad van gerechtigheid dat boven-modaal er per jaar 300 euro op vooruit gaat, en onder-modaal een paar honderd euro achter-uit! Is dit sociaal of asociaal? Rutte vergeet gemakshalve dat ten gevolge van de privatisering, (lees: de liberalisering), er sinds jaar en dag bij veel burgers gevoelige gaten in de financiële reserves zijn geslagen. Hoe kleiner de reserve van de kleine burger des te nijpender hun angst wanneer Rutte en zijn trawanten, zijn politieke geestverwanten, pleiten voor nog meer liberalisering. Volgens Rutte moeten we een voorbeeld nemen aan de werking in de telecomsector. Echt waar? Gaat die vergelijking niet volledig mank? Want mobiel bellen is toch gewoon een extra kostenpost? Ja toch? Net als de computer, de printer, de dvdspeler, de mp3speler, die weer extra electriciteitskosten met zich meebrengen, en onderhoudskosten, en software, enzovoorts. Alles kost geld, meer en nog meer geld. Maar wat Balkenende en Rutte niet vergeten is de waan, dat een economie alleen goed loopt als de burger dit jaar meer koopt dan hij vorig jaar kocht, èn als hij tevens spaart èn niet teveel schulden heeft. En dat allemaal tegelijk. Een ballon die je als maar groter blaast zonder dat het 'n zuchtje meer lucht kost. Klinkt logisch, toch? Neen, de economie en het bedrijfsleven kunnen blijkbaar niet leven met de gedachte van een verzadigingseffect, dat er een einde is aan alle kopen en verkopen. Dus moeten er weer ontslagen vallen èn op zijn minst een bedrijfsfusie nagestreefd. Kortom niet de economen en managers kan men gebrekkig inzicht en onwetendheid verwijten, nee, dè werknemers zijn tè duur! Er worden dus géén managers ontslagen, en géén bonussen ingeleverd. En mocht je het geluk hebben dat het bedrijf goed loopt, en een manager bij voorbaat al met een fusie-idee komt, dan is het logisch dan men een man met visie ruimhartig beloond. Ja toch? Nee?
Als ik lees, dat de directeur van ABN-AMRO vanwege zijn fusie-idee (als tenminste alles glad verloopt), 70 miljoen euro op zijn bankrekening krijgt bijgeschreven, dan vraag je je toch verbaasd af: is geld de zin van het menselijk bestaan? Een vraag die de logica logenstraft: want wanneer een mens in een poging zijn bestaan inhoud te geven, door gebrek aan geld zich gefrustreerd voelt, omdat hij zijn verlangen naar verstrooiing niet kan bevredigen, of dat juist wel kan en zich desondanks gefrustreerd voelt, dan is geld niet de zin van het bestaan. Ongetwijfeld vereenvoudigt geld het dagelijkse bestaan of maakt het moeilijker. Maar in ieder mens leeft bewust of onbewust het besef dat zolang hij leeft, het bestaan als mens zin heeft, anders zou hij niet bestaan. Ik besta, dus heeft ook mijn leven betekenis. Juist de aanvaarding van het gegeven dat het menselijk bestaan, zinvol en betekenisvol is, maakt het onontkoombaar dat wij gaan streven naar een vorm van sociale gerechtigheid. Want als wij de zin en betekenis van het menselijk leven reduceren aan de hand en de hoogte van iemands sociaal-maatschappelijke status en zijn salaris, dan hoef je géén Einstein of Socrates te zijn, om te beseffen dat je daarmee de deur openzet naar een slavensamenleving, een maatschappij verwant met het Indiase kastenstelsel. In India is het de rigoureuze handhaving van dit kastenstelsel die maakt dat de economische groei zich voornamelijk afspeelt langs de traditionele scheidslijnen van de kasten. Fundamentalistische Hindoe politici hebben dat alleen maar verergerd door corruptie in de hand te werken en de oligarchie in de verschillende deelstaten te versterken. Als Rutte en Balkenende dan praten over de objectieve verworvenheden van de globale economie, denk ik: hoe verklaren ze dan dat in Bombay, een van de handelsmetropolen van India, 60 procent van de bevolking onder de armoedegrens leeft? De ellende en problemen die dat schept zijn zo erg dat sommige superrijken zich dermate schamen dat zij samen met de gemeente begonnen zijn aan het bouwen van fatsoenlijke sociale huisvesting voor de armen. Want arm zijn in India betekent nog niet werkeloos, het betekent in veel gevallen werk hebben en desondanks arm zijn! We mogen hoop ik aannemen dat men met alle lofzangen op de global economy toch niet terug verlangt naar de geprivatiseerde charitas van vroeger. Ja, vroeger was alles geprivatiseerd en geliberaliseerd, de overheid deed echt bijna niets, wat strenge handhaving van de wet, gevolgd door barse, draconische straffen, een dosis klassejustitie, enzovoort. Is dat de zin waarnaar neoliberalen streven of is dit een 'existentiële crises'? Het begrip 'existentiële crises' is afkomstig van Victor Frankl, een leerling van Freud en een overlevende van de holocaust, die van mening was dat de mens op de eerste plaats gekenmerkt wordt door de 'wil-tot-betekenis', een innerlijke kracht die de mens doet streven naar 'zin en betekenis van het menselijk bestaan'. Frankl was er van overtuigd dat armoede noch rijkdom iemand behoed voor een zogenoemde 'existentiële frustratie'. Zijn oorlogservaring als overlevende van drie concentratiekampen versterkte in hem het besef, dat het zoeken naar de fundamentele betekenis van het bestaan een menselijke oerdrang is. Zonder die drang, zonder de vervulling van dit verlangen, is de mens niet waarlijk een mens; een individu temidden van andere individuen. En de ervaring van onze uniekheid als mens, leidt ons automatisch naar de uniekheid van de andere mens, van de naaste die in vrijheid leeft.

U zult zich misschien afvragen is dat niet erg filosofisch voor een psychiater? Inderdaad, maar wie soms psychologische geschriften leest, ontkomt vaak niet aan de indruk dat je een andere vorm van filosofie aan 't lezen bent; over de wijze waarop men bewustzijnsinhouden analyseert en duidt. In een voordracht na de oorlog zegt Frankl onomwonden: "De logotherapie is gebaseerd op een expliciete filosofie van het leven; specifiek op drie fundamentele aspecten, die samen een ketting en verbindende schakels vormen: vrijheid van de wil, de wil tot betekenis en de betekenis van het leven" (3). Hoe complex die verhouding tussen deze schakels is, realiseert Frankl zich als hij verwijst naar Socrates, die in een dialoog toegeeft dat hij in zichzelf het vermogen ontdekt had om een misdadiger te worden, maar bewust dit vermogen niet had ontwikkeld, maar besloten had een waarheidszoeker te worden, en dat daardoor alles anders was geworden. Een keuze die Socrates toch enige inspanning en wilskracht moet hebben gekost, want hetgeen waaraan we geen uiting willen geven, kunnen we alleen veranderen door consequent tegengesteld te blijven handelen, in de zin van: 'men overwint een slechte gewoonte door zichzelf een nieuwe goede gewoonte aan te leren' (5). Of om een enigmatische zinsnede van Heraclitus aan te halen "strijd is de vader van alles wat bestaat..." (6).
Hoe plaatsen we dat naast de beweringen van Rutte en Balkenende om liberaler en ondernemend te handelen? Welnu, in de eerste jaren na de val van de Berlijnse Muur, verkondigde men in de Angel-Saksische wereld keer op keer dat economie een vorm van strijd was, van oorlog, en dat moderne handelaren en managers strategen waren in een strijd om interesses, markt-aandeel en maximalisatie van de winst. Men noemde dat het spel van de 'markt-krachten' en die konden alleen optimaal functioneren als de overheid zo weinig mogelijk obstakels of regels uitvaardigde, zodat ook de geldstromen vrijelijk konden stromen. De veel bejubelde en geprezen profeet van dit duistere evangelie was George Soros. Na jaren spelen schonk het spel hem plotseling geen vreugde meer en verkondigde hij, tot afgrijzen van zijn omgeving, dat de vrije markt in principe amoreel is en alleen in juiste banen geleid kan worden door de regulerende wetgeving van een sterke overheid.
Maar is een sterke overheid echt de oplossing of juist een meer democratisch bestel, een groter algemeen besef van de noodzaak van een sociale wetgeving, omdat ongebreidelde economische vrijheid een averechts effect heeft op mens en milieu? Naakte wetten verhinderen niet dat er dingen mis gaan, mensen met een andere mentaliteit wel. Maar -en Socrates wist dat heel al goed- zoiets kost veel tijd, pijn en moeite. Laten we niet aarzelen en met goede moed onze reis door het bos van het onverstand voortzetten en aandacht schenken aan de vreemde kruisverbanden tussen rijkdom en armoede: op 5 december 2006 begon Theo Koll, de uitzending van het Duitse actualiteitsprogramma Frontal21 met de schokkende mededeling: "Beste kijkers volgens het Duitse Bureau van de Statistiek, leeft momenteel één op de acht Duitsers op of onder de armoede grens. In harde getallen betekent dit dat er momenteel 10 miljoen Duitsers in armoede leven. En men weet armoede is slecht voor de gezondheid, dus voor 10 miljoen Duitsers dreigt er gevaar." Wat was de oorzaak van deze rampzalige ontwikkeling? 'Hartz 4', een bijstandsregeling (7) uitgedacht door de 'Hartz kommission' onder leiding van Peter Hartz. Peter Hartz is niet alleen lid van de SPD, de Duitse PvdA, maar hij was ook lid van de raad van bestuur van Volkswagen, en gewaardeerd adviseur van Gerhard Schröder, die zonder poespas de regeling invoerde met zijn 'Rot-Grüne' regering. Saillant detail: Peter Hartz is op 15 november 2006 samen met andere leden van de raad van bestuur van Volkswagen, door de Duitse Justitie officieel in staat van beschuldiging gesteld wegens corruptie, verduistering en oplichting (8). Inmiddels heeft Peter Hartz, door het afleggen van een volledige schuldbekentenis het dreigende gevaar van een onvoorwaardelijke gevangenisstraf kunnen afwenden, en hij komt er naar alle waarschijnlijkheid vanaf met een flinke boete en een voorwaardelijke gevangenisstraf of taakstraf. Een onverwachte ontwikkeling die bij veel gedupeerden (vanwege het gehannes met pensioengelden bij Volkswagen), een nare nasmaak heeft achtergelaten. Als je zoiets hoort bekruipt je het gevoel dat de blinddoek van Vrouwe Justitia soms wel erg veel op vitrage lijkt.
In het corruptieschandaal rond de top van Volkswagen spelen vooral geld en seks een hoofdrol. Pikant detail in de zaak rond Peter Hartz is het feit dat hij pas een bekentenis aflegde toen duidelijk werd, dat een dure Braziliaanse prostituee voor de Duitse rechter een verklaring zou afleggen over de seksreizen van de top van Volkswagen. De inbeschuldigingstelling van Peter Hartz en het feit dat 1 op 8 Duitsers in armoede leeft, ontlokte aan de Duitse cabaretier Richard Rogler, in het politiek-satirische programma 'Scheibenwischer', de cynische uitspraak: "de grootste sociale hervorming draagt de naam van een crimineel, en dan beweren sommigen nog dat wij Duitsers geen gevoel voor humor hebben" (9). Humor? Is Hartz loopbaan niet juist een zinnebeeld voor wat Frankl een 'existentieel vacuüm' noemde; een kwaal waaraan vooral de moderne mens lijdt? Volgens Frankl wordt dit 'existentieel vacuüm' veroorzaakt omdat de samenleving geen bindende conventionele regels meer oplegt. Hierdoor wordt de mens met het feit geconfronteerd, dat hij "telkens opnieuw zijn keuze moet bepalen" (10). Om dat gevoel van existentiële frustratie te compenseren, ontdekte Frankl dat mensen de wil-tot-betekenis vervormen tot de wil-tot-macht, in "verlangen naar macht (...) dat in zijn primitiefste vorm het verlangen naar geld is" (11). En in andere gevallen zag hij de neiging de wilskracht te vervormen in de wil-tot-bevrediging, "in seksuele compensatie" (12). De controverse rond de persoon van Peter Hartz en de gevolgen van de 'Hartz 4' laten duidelijk zien dat de commissie onder zijn voorzitterschap oog noch oor had voor de menselijke noden, laat staan gerechtigheid. Überhaupt al deze situaties confronteren ons met één vraag: staat de samenleving nog wel toe dat er zoiets bestaat als een individuele zin van het leven? Frankl beantwoord deze vraag met een citaat van Karl Jaspers: "Wat een mens is, wordt bepaald door het doel dat hij zich eigen heeft gemaakt" (13). De reden dat hij Jaspers aanhaalt, vloeit voort uit het gegeven dat materialisme de neiging heeft de mens te reduceren tot een object, een middel tot verwerkelijking van een doel. Blijft de vraag: 'welke rol, welk doel moeten we aanraden' (14)? Frankl komt vanuit zijn ervaring tot de
conclusie dat het belangrijk is "de mens tot het bewustzijn van zijn verantwoordelijk 'zijn' te brengen; ofwel, het bewustzijn te doordringen van de verantwoordelijkheid van het eigen bestaan" (15). Ongetwijfeld klinkt deze beschrijving, 'verantwoordelijkheid voor het eigen bestaan', menig liberaal als 'sanfte' muziek in de oren. Maar Frankl' visie op het materialisme is ondubbelzinnig, getuige het feit dat hij de Duitse toneelschrijver Friedrich Hebbel citeert: 'Het geweten staat in scherpe tegenspraak met alle doeleinden die er vanuit het standpunt van het materialisme voor de mens zijn (..)' (16). Uit al het voorafgaande blijkt duidelijk dat het vooral een mentaliteitsprobleem is, in de zin van: behartig ik de belangen van de mens, het individu, de belangen van een groepering, van een economische structuur of een ijl idee, waardoor de zin en betekenis van het menselijk leven op de waagschaal wordt gegooid èn te licht wordt bevonden? Politici die de menselijke hebzucht bevorderen en dat lijkt wel het
enige bindmiddel te zijn waar CDA en VVD naar streven, ontmaskeren zich niet alleen als niet-denkers, maar vooral en voornamelijk als onwetend. Want leert de menselijke geschiedenis ons niet dat "zolang het menselijke bewustzijn horig is aan het egoïsme, de maatschappij altijd weer door armoede en problemen zal worden geplaagd" (17)? Het was dag, het was nacht, een vierde dag.

noten:
1, 4, 10, 11 & 12. Victor Frankl: 'De Zin van het Bestaan', 1978
2. Brabants Dagblad, 24 april 2007, naar aanleiding van een viering lokale VVD afdeling
3 & 14. Victor Frankl: 'Psychotherapy and Existentialism', 1973
5. Evagrius van Pontus, Bonheiden 1987
6. 'Remembering Heraclitus', Richard Geldard, Edinburgh 2000
7. Hartz 4: de.wikipedia.org/wiki/Hartz_4#Hartz_IV
8. Peter Hartz was op 44 punten in beschuldiging gesteld en liep, indien hij schuldig was bevonden, het risico minimaal 5 tot maximaal 15 jaar gevangenisstraf te krijgen, vandaar zijn bekentenis (de.wikipedia.org/wiki/Peter_Hartz)
9. Richard Rogler: "die grosste social reform trägt der Namen einen Krimineller und dann behauptet mann das wir Deutschen kein humor haben!" (Scheibenwisscher, ARD 2006)
13. info on Karl Jaspers: www.marxists.org/reference/subject/philosophy/works/ge/ jaspers.htm
15. Victor Frankl: 'De Onbewuste God'
16. (brief aan Uechtritz, 13 mei 1857; Frankl, 1978) info over Hebbel: nl.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Hebbel
17. Sri Aurobindo, "Aforismen", Pondicherry 1972 (nr. 198)

Dit bericht is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 423, 11 mei 2007

'Ben ik qua soort een beperkte vorm van jouw eigen beeld, om samen met jou te eten, jouw bed te veraangenamen en om soms met je te praten? Verblijf ik slechts in de buitenwijken van jouw gunst? Als het niet meer is dan dat, dan is Portia de hoer van Brutus en niet zijn vrouw.' (1)

door Paleander

Deze uitspraak van Portia de vrouw van Brutus in Shakespeare's Julius Caesar, is de roep van een vrouw om gelijkberechtiging en medezeggenschap bij de opgang en neergang van het leven. In onze samenleving zien we dat momenteel het publieke domein vooral gedomineerd wordt door de zelf-exploitatie van de autonome vrouw als sensueel wezen en vrijwillig lustobject.
Gezien de controverse die in de nasleep van de documentaire 'Beperkt Houdbaar' (2) van filmmaakster Sunny Bergman is ontbrandt en aangewakkerd werd door de verschijning van Ariel Levy' boek 'Female Chauvinist Pigs, de opkomst van de bimbocultuur' (3), zou je kunnen spreken van een conflict tussen twee archetypen. Het beeld van de vrouw als een wezen met een ziel, die denkt, voelt en verantwoordelijkheid voor haar leven in relatie tot anderen wilt nemen; en het beeld van de vrouw als een lichamelijk wezen, een autonoom sensueel wezen dat slechts begeert, bewondert, bevredigt, rijk en beroemd wilt zijn. Door welke gebeurtenissen heeft het klassiek feministisch streven naar gelijkberechtiging haar invloed op de cultuur en media verloren?
Ik kan me natuurlijk vergissen, maar onder andere door de controverse rond Ilona Staller (4) - beter bekend als de pornoster Cicciolina en kortstondige echtgenote van Jef Koons (5). Toen deze in het Europarlement werd gekozen en uit het Europarlement dreigde te worden gegooid, kreeg zij plotseling uit onverwachte kant hulp. Feministische Europarlementariërs die het voor Staller opnamen - en voorheen de feministische visie verkondigden dat de exploitatie van het vrouwenlichaam een door de mannelijke lustbeleving gestuurde industrie was - redeneerden nu, dat als een vrouw zelf bewust haar lichaam exploiteerde, zij daartoe het recht had. De gevolgen? Nou ja, u kent het spreekwoord: als één schaap over de dam is dan volgt de rest vanzelf! Misschien is het daarom ook beter om niet alleen over de 'bimbo-cultuur' (6), maar tevens over de bimbo-economie te spreken?
De actie 'Stop de nieuwe preutsheid', als tegenreactie op de film van Sunny Bergman en Ariel Levy's boek, is dan ook géén actie puur ingegeven door de vrees dat de ongehinderde seksuele autonomie weer van het publieke naar het privé domein wordt terug gedwongen. Wie beseft hoeveel financiële belangen met de rijk geschakeerde bimbo-economie samenhangen, (mode, cosmetica, glossy magazines, privé klinieken voor plastische chirurgie, etc.) beseft dat één kink in de kabel desastreuze financiële gevolgen heeft. Alleen al de cosmetica bonzen, vrezen dat de lucratieve inkomsten van al die betoverende en onzalige aantallen anti-rimpel crèmes en lotions als sneeuw voor de zon zullen verdampen. In plaats van slapend rijk vrezen ze nu slapeloos arm te worden. Van nieuwe preutsheid is dan ook géén sprake, maar van gezond verstand dat rebelleert tegen zoveel gephotoshopped naakt en onverstand; tegen de exploitatie van de vrouw als lustobject! Alleen al het woord 'preutsheid', alsof iedere intellectueel als een stier op een rode lap daarop moet reageren. Over domme vooroordelen gesproken. Betrof het hier slechts de cosmetica dan viel het nog mee, maar via de achterdeur van de bimbo-economie is ook de porno het publieke domein binnen gestapt èn dat is ook een industriële bedrijfstak! En zoals in elke economische bedrijfstak, hebben ze vaak maar één ding op het oog, marktvergroting èn winststijging. Waarom mijn verontwaardiging?
Op 18 mei jongstleden introduceerde Marietta Slomka op het ZDF (7) een nieuwsitem: 'Klagen over de verloedering van de jeugd is zo oud als de jeugd zelf. Maar nu luiden sociale werkers de alarmbel over de seksuele verruwing onder jongeren.' 'In de Berlijnse wijk Hellersdorf ontmoette vrienden elkaar na school, 14-jarigen, en het enigste onderwerp van gesprek dat zij hebben is wie heeft de nieuwste porno op zijn mobiel gedownload; naakte vrouwen sex of verkrachting als videoclip, voor velen is het hier totaal normaal.'
Op de vraag waarom ze dat deden antwoordde een jongen: 'Het is in op school.' Wisten de leraren ervan? 'Nee, die weten het niet.'
Hellersdorf is een wijk die een grote werkeloosheid kent en volgens sociaal werker Bernd Siggelkow draait bij veel volwassenen het dagelijkse leven rondom porno en in die sfeer groeien de kinderen op. Toen hij op een dag in zijn jeugdcentrum 'Die Arche' de term 'gang-bang' hoorde was hij gealarmeerd: 'gang-bang is een seksuele term voor een groepsverkrachting van één vrouw door een groep mannen, waarbij bloed vloeit en hoe meer des te beter, dat zijn al de beelden die in de hoofden van de kinderen zitten.' Hij vertelde dat, 'als een groepje kinderen zonder opzichter in het trappenhuis ophouden het voorkomt dat een drie of vier jongens ineens bovenop één meisje springen en een groepsverkrachting naspelen. Voor deze 12 jarigen is dat spel.' 'Ook horen en zien deze kinderen zgn. 'porno-rap', waarin sex met kinderen, geweld en haat tegen vrouwen wordt verheerlijkt, en hoe harder, des te succesvoller; liefde en genegenheid komen daarin niet voor.' Gevolgen van deze ontwikkeling onder jongeren? Volgens therapeut Werner Meyer-Deters van de Caritas Bochum is het aantal jeugdigen dat schuldig maakt aan zedendelicten de laatste tien jaar verdubbeld. Hij behandelt momenteel 40 jeugdigen, maar door gebrek aan fondsen bestaat er tevens een lange wachtlijst. Reden van de stijging? Volgens de therapeut komt dat, omdat 'hard-core porno voor velen een algemeen genotmiddel is geworden, en door de invloed van rap teksten waarin sex en geweld verheerlijkt wordt.' Kinderen die met 10 jaar hun eerste porno zien, met 15 jaar hun eerste slachtoffers maken en daarna in therapie moeten, omdat ze zich van geen kwaad bewust zijn en dus ook niet schuldig voelen. Dat het in Nederland niet veel beter is, getuigen de regelmatig terugkerende berichten in de pers over seksuele verruwing en een stijging van seksuele getinte incidenten in het voorgezet en zelfs in het basis onderwijs. Om nog maar te zwijgen over groepsverkrachtingen binnen bepaalde sociale milieus, waar we enige jaren geleden al kennis van mochten nemen. De verklaring destijds: het was het milieu, de conventionele of etnische achtergrond, dus maakte niemand zich toen verder zorgen, of zoals de Duitse verslaggeefster haar bericht afrondde: "Niemand weet welke verschrikkelijke fantasieën er zich in de hoofden van de kinderen ingraven, het wordt niet waargenomen; velen kunnen zich waarschijnlijk niet eens voorstellen dat zoiets überhaupt bestaat.'

Wat doet de politiek met deze signalen? Getuige de uitzending op 12 april jongstleden in 2Vandaag (8), waarin aandacht werd besteedt aan het verschijnsel van pornofeesten in Amsterdam, waarbij men 'porno op tv schermen en live seks op het podium inzet als entertainment', zijn ze wakker geschud. Volgens de Tweede Kamer moet er een einde komen aan feesten waar jongeren porno kunnen zien, omdat dit volgens de PvdA schadelijk is voor de seksuele moraal. Ja u leest het goed, de PvdA als bewaker van de seksuele moraal van de jeugd. Ruw wakker geschud hebben ze ontdekt dat de ideologie van de vrije seksualiteit - die door veel van haar oude en verbleekte boegbeelden werd gepropageerd - niet zo vrijblijvend is als zij hadden gedacht. Nu leert de ervaring dat de gemiddelde politicus niet uitblinkt in denken en vaak in gemeenplaatsen grossiert die ten doel hebben de kiezers in hun maatschappelijke (lees: materialistisch) welbevinden gerust te stellen. En zij zelden de burger op een of andere wijze proberen te stimuleren tot het overdenken van diepzinnige ideeën. Hoe is die ideologie ontstaan? Verschillende filosofische en politieke stromingen hebben daartoe bijgedragen. U wilt een voorbeeld? De invloed van Sartre's existentialisme - 'de moderne mens moet zich zelf elke keer weer opnieuw uitvinden en scheppen' - was voor veel intellectuelen een goede aanleiding om komaf te maken met de oude christelijke seksuele moraal. (Een moraal die overigens, zoals de geschiedenis ons leert, getuige de Syfilis (9) problematiek in de 19e en 20e eeuw, nooit zo strak in het keurslijf was ingesnoerd als tegenstanders ons doen willen geloven). In 'Einklang' met Freud, verkondigde zij, dat verdrongen seksualiteit alleen maar tot neurotische problemen leidt; dus was een intelligente, beheerste en een op wederzijds goedkeuring gebaseerd vrij geslachtsverkeer de juiste oplossing. Klinkt redelijk, niet waar? Ware het niet dat de meeste ideologieën redelijk klinken, maar bij nadere beschouwing zelden zijn. Een oud onbewust dogma werd slechts vervangen door een nieuw on-bewust dogma. Men dacht in het geheel niet aan de mogelijkheid, dat het oude 'taboe', eertijds misschien uit een dieper inzicht in de werking van de menselijke psyche ontstaan was; en dat je het menselijk bewustzijn niet naar gelieve zo maar kunt volstoppen met beelden, indrukken en emoties. Zo vergeleken bijvoorbeeld de oude Grieken en later ook de Neo-Platonici, het menselijk bewustzijn met een schrijftablet waarop je beelden en ideeën graveerde; zij hadden namelijk ontdekt dat je die beelden, indrukken en ideeën niet zo gemakkelijk kon wissen. Ook in het Boeddhisme, dat momenteel met name onder westerse filosofen en psychologen grote interesse geniet, vindt je vergelijkbare visies op de menselijke psyche. Maar aan die oude inzichten omtrent de psyche had de culturele en politieke elite géén boodschap en getuige het feit dat sommigen in weerwil van de negatieve effecten, nog steeds vasthouden aan het idee van het ongehinderd vrij geslachtsverkeer als een progressieve levenswijze, vraag je je soms af, kunnen ze wel denken? Ogenschijnlijk is voor hen en voor heel wat mensen het toverwoord 'progressief' voldoende om het zelfstandig nadenken meteen radicaal uit te schakelen. Want wie wil er voor conservatief worden uitgemaakt, niemand toch? Progressief is een synoniem voor modern, hedendaags. Rijst de vraag: is het ongebreidelde en vrije geslachtsverkeer modern, een verschijnsel van onze hedendaagse samenleving? Nee, geenszins! De oude Romeinen waren er al mee behept en de oude cultuurvolkeren in het Midden-Oosten maakten er ogenschijnlijk, als we overleveringen en antropologen mogen geloven, een ware cultus van. Culturen waarin de democratie en mensenrechten volstrekt taboe waren. Mensenhandel en slavernij waren norm en überhaupt individuele autonomie bestond niet. Daarbij komt nog dat, zoals tegenwoordig algemeen erkend wordt, dat een samenleving waarin slavernij norm was, gekenmerkt werd door geweld en seksueel misbruik van slaven. Om nog maar te zwijgen over die culturen waar mensenoffers deel van de cultus uitmaakte. We zien dus géén hedendaagse progressieve ontwikkeling, maar een heropleving van oude culturen, van een oude conventie van woorden en ideeën die we gedachteloos moeten inslikken en beamen; of zoals Friedrich Nietzsche zei: 'De waarheid betekent de gebruikelijke metaforen toepassen. Dit is dus om het moreel uit te drukken, de plicht om te liegen volgens een vaste conventie, om met de rest van de kudde te liegen op een manier die iedereen verenigt' (10).
Nu de negatieve effecten van de ideologie van de vrije seksualiteit op delen van de samenleving niet meer te ontkennen zijn, zwijgt de elite. Begrijpelijk? Volgens een onderzoek waar het NRC vorig jaar een kleine krantekop aan wijdde, hielden hoog opgeleiden seksfeesten en laag opgeleiden drankfeesten. Als dat betekent dat de aankomende elite seksfeesten houdt, kun je goed begrijpen waarom de zittende èn de aankomende elite zwijgen als het graf, je zou ze willen vragen: bent u verwant; op welke politieke partij stemt u of bent u beiden lid; heeft u al gedineerd ten huize van de primus van Oranje? Prangende vragen. Het is natuurlijk geen teken van intelligentie als wat eerst de hemel in wordt geprijsd, achteraf de bron van heel wat problemen blijkt te zijn. Daarbij komt nog dat politiek-correct Nederland destijds zo gefixeerd was op de vermeende algemeen verspreidde neiging tot racisme onder de autochtone bevolking dat toen de gevolgen van aids zich vanuit Afrika over de wereld verspreidde, het enigste praktische antwoord dat zij tegen deze ontwikkeling wisten te verzinnen, een economische groei van de latex industrie was - middels één product: de condoom. Want een herbezinning op de hoog geprezen ideologie was tegennatuurlijk, dus schadelijk voor de geestelijke volksgezondheid.

Een andere reden waarom de elite zwijgt, is het feit dat als gevolg van de secularisering delen van de Nederlandse samenleving gehedoniseerd zijn. Een ontwikkeling die de samenstellers van het nieuwe rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid verontrust (11): 'De levensbeschouwing van deze (..) categorie, kenmerkt zich door een nihilistische kijk op het leven, (..) is weinig tolerant (..) en staat wantrouwend in het leven.' Mensen wiens aandacht gericht is: 'op waarden die met materiële rijkdom, plezier en het ervaren van kicks te maken hebben.' De Raad vreest, 'mede vanuit een historisch perspectief' - men verwijst naar 'de Duitse middenklasse in de jaren dertig' - dat deze mensen 'gemakkelijk beïnvloedbaar' en 'gevoelig' zijn voor 'extreme visies'; en hoewel deze groep 'een sterke binding (..) met het werk' heeft, 'kunnen risico's ontstaan als (..) die binding wegvalt' door recessie en werkeloosheid. Wat bedoelen ze met Duitse middenklasse in de jaren dertig'? In gewoon Nederlands betekent dat dat hedonisten mensen zijn die als er een langdurige economische recessie ontstaat, qua instelling grote overeenkomst vertonen met de mensen die Adolf Hitler aan de macht hebben geholpen, hem hebben bejubeld en hem in zijn rassenwaan, haat en de waanzin van de oorlog en Auschwitz met woord en daad ter zijde hebben gestaan! Gloort er een sprankje verstand?
Dus terwijl de politiek-correcte elite zich druk maakte over vage verschijnselen van vermeend algemeen verbreidt racisme onder Hollanders en de stimulering van de latex-industrie, gedijde, verborgen onder de mantel van het hedonisme, het nieuwe neofascisme in delen van bevolking. Volgens het WRR rapport 18 procent van de bevolking! De secularisering leidde dus niet alleen tot bevrijding van de sociale represailles voor het doorbreken van sociale, (lees: religieus-culturele) conventies, maar tevens tot een heropleving van het hedonisme, nihilisme en daarmee het fascisme. Natuurlijk was dat niet hun bedoeling en daarbij komt nog dat toen de Berlijnse Muur omviel, voor velen het ideaal beeld van het socialistische paradijs op aarde ruw verstoord werd. In de psychische crises die daarop volgde, zag je ook dat vele socialisten hun idealen aan de wilgentakken hangen en aanschoven aan de varkenstrog gevuld met de zegeningen van de mammon. U bent niet overtuigd en wilt meer inhoudelijke argumenten?
Nu, wat kan de moderne psychologie ons over seksualiteit vertellen? Zij is in ieder geval niet blijven stilstaan bij de inzichten van Sigmund Freud, die de wil-tot-bevrediging als essentiële drijfkracht achter het menselijk handelen beschouwde. Ik zal objectief zijn en een leerling van Freud kiezen. Net als Freud een Joods-Weense psychiater, Victor Frankl. Nu wat zegt Frankl uit hoofde van zijn praktijkervaring over seksualiteit? In zijn essay 'Dehumanization of sex' (12) lezen we: 'Men kan niet over de menselijke seksualiteit spreken zonder de liefde. Maar als we over liefde spreken, moeten we ons herinneren dat het een specifiek menselijk fenomeen is. En moeten we erop toezien dat het behoedt wordt in zijn menselijkheid, in plaats van het op een reductionistische wijze te behandelen.' Wat bedoelt Frankl met de liefde op reductionisme wijze behandelen? 'Liefde zou dan geïnterpreteerd worden als een sublimatie van seksuele driften en instincten die de mens gemeen heeft met het dier. Een dergelijke interpretatie verhindert een waar inzicht in het menselijke fenomeen', want, 'menselijke seksualiteit is meer dan alleen maar sex, (..) het is een fysieke expressie (..) van liefde. En alleen in de mate dat seksualiteit deze functie volbrengt is het een ervaring die echt vervuld.' Liefde verhindert 'dat men een ander menselijk wezen beschouwt of gebruikt als een middel tot een doel - als een instrument tot vermindering van de spanningen die door seksuele of agressieve driften of instincten worden veroorzaakt (..) Want een dergelijke houding ten opzichte van een partner is een specifieke neurotische vervorming van de menselijke seksualiteit (..) Terwijl liefde van nature een menselijk fenomeen is, wordt seksualiteit alleen menselijk als gevolg van een ontwikkelingsproces, het product van een progressief volwassen worden.' Sex als doel in zichzelf is dus een neurotische vervorming. Frankl is expliciet als hij het over de lustbeleving heeft, hij spreekt over 'masturberen' of 'zijn promiscuïteit' op een partner uitleven. Een houding die onvermijdelijk niet alleen de kwaliteit van het seksuele leven verarmd, maar tot 'compensatie' en 'een steeds grotere en verhevigde stimulans' leidt 'die men in de pornografie vindt.' Frankl stelt nuchter: 'Het bovenstaande zou ons duidelijk moeten maken dat er geen enkele rechtvaardiging is voor de verheerlijking van dergelijke massa fenomenen als promiscuïteit en pornografie en ze te beschouwen als progressief. Ze zijn regressief; ze zijn symptomen van een vertragende ontwikkeling in iemands seksuele volwassenheid.' U leest het, porno en promiscuïteit zijn niet progressief maar regressief! Frankl was ook niet blind voor de zakelijke kant van de pornografie: 'We moeten eveneens niet vergeten dat de mythe van sex als een gewoon pleziertje en iets dat progressief is, door mensen gepromoot wordt die heel goed weten dat je er flink geld mee kunt verdienen.' Tevens intrigeerde het hem dat 'de jongere generatie deze mythe niet alleen voor zoete koek aanneemt, maar tevens blind is voor de hypocrisie die zich er achter verbergt.' En dat 'enige ware interesse' van hen die haar promoten, 'de onbeperkte vrijheid is om geld te verdienen?' Wie herinnert zich nog Miep Brons? 'Ze verrichtte pionierswerk. Onder haar leiding werd de erotomane videohandel een gezellige familieaangelegenheid. 'Natuurlijk zijn er mensen die mijn banden schadelijk vinden, maar die hebben een seksuele afwijking', vond Miep Brons' (13). Miep Brons was dus een regressieve Freudiaan. Waartoe leidt een dergelijke ontwikkeling? In ieder geval heeft zij één ongewenst bijeffect; in zijn praktijk en studie nam Frankl waar dat in een cultuur, waarin de verwachting ontstaat dat men beter en vaker seksueel moet presteren juist het tegendeel gebeurt. Gefixeerd op de persoonlijke lustbeleving frustreert men juist de seksuele vervulling, en dat verklaart goed het kunstmatig, geforceerde en agressieve karakter van de pornografie. Porno is dus géén uitdrukking van passie maar van een frustratie, van een regressieve seksualiteit. Denk niet beste lezers dat Frankl de enige psychiater is - èn één met wereldfaam - die deze mening is toegedaan, ook andere humanistische psychiaters zijn uit hoofde van hun praktijk en studie tot een dergelijke inzicht gekomen. U wilt een andere stem uit dit koor van nadenkers horen? Roberto Assagioli, de grondlegger van de 'psychosynthese' zegt: "Er wordt via de media een overdreven en kunstmatige prikkeling van de seksuele drift teweeg gebracht, die volledig verschilt van het gezonde, spontane, natuurlijke instinct. Dit is een onderscheid dat men duidelijk dient te zien.' U hoort het: 'de media', de economische krachten! Assagioli vervolgt: 'Een andere factor die met seksualiteit verband houdt is het feit dat men haar tegenwoordig loskoppelt van de rest van de menselijke persoonlijkheid. Deze loskoppeling op seksueel gebied' houdt geen 'rekening houden met de essentiële psychologische banden, waardoor de verschillende aspecten en niveaus van de menselijke persoonlijkheid met elkaar verbonden zijn. Op deze wijze raken de fysieke, emotionele en mentale activiteiten van elkaar vervreemd en gaan ze gescheiden functioneren, aldus conflicten en innerlijke disharmonie veroorzakend' (14). U leest het goed, 'overdreven en kunstmatige prikkeling van de seksuele driften' leidt tot psychische onevenwichtigheid, dus tot een neurose. Een conclusie die ook bevestigd werd door een onderzoek onder seksueel actieve tieners in Amerika; dat seksueel actieve tieners eerder kans liepen depressief te worden en een poging tot zelfmoord deden (15). Onderzoekster Denise Dion Hallfors van het Pacific Instituut for Science and Evaluation (PIRE) zei: 'De uitkomsten van de studie tonen aan dat de depressie na de seksuele activiteit ontstond en niet ervoor' (16). De mythe van ongecompliceerde vrije seksualiteit die vaak door delen van de culturele en politieke elite werd en wordt verkondigd is door wetenschappers allang als schadelijk en infantiel in de prullenbak gegooid, en zoals we in het WRR-rapport konden lezen, zijn hedonisten vanwege hun nihilistische (lees: latent neofascistische) instelling een potentieel gevaar voor de samenleving. Gloort er al gezond verstand aan de horizon van het bos van het maatschappelijke onverstand? Wat blijft is de psychische schade die is aangericht en de tijd, de pijn en de moeite die het kost om die psychische schade te herstellen; en daarom alleen al kunnen we er zeker van zijn dat het onderwerp niet snel uit de pers noch van de politieke agenda zal verdwijnen.
Het was dag, het was nacht, een vijfde dag.

1. Act 2, scène 2
2. webvideo op www.beperkthoudbaar.info
3. www.nobelprijsvoordeliteratuur.nl/meulenhoff
4. de.wikipedia.org/wiki/Ilona_Staller
5. www.kunstbus.nl/verklaringen/jeff+koons.html
6. www.sp.nl/nieuws/tribune/200705/sunny_bergman.shtml
7. webvideo www.zdf.de/ZDFmediathek
8. www.2vandaag.nl
9. nl.wikipedia.org/wiki/Syfilis
10. 'On Truth and Lies in a Non-moral Sense, essays, 1873', citaat in 'Emotioneel vaardig worden', Dr. Claude Steiner, Amsterdam 1998
11. WRR rapport www.wrr.nl
12. Victor Frankl, 'The Unheard Cry For Meaning', New York 1978
13. De Groene Amsterdammer groene.nl/1994/29
14. Roberto Assogiali, 'Over de Wil', Utrecht 1982
15. www.heritage.org
15. www.shmuley.com

Dit bericht is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 424, 14 juni 2007

"Het streven naar deugdzaamheid verwordt tot ondeugdzaamheid, kracht tot zwakte, recht tot onrecht, goed tot slecht." (1) In verschillende filosofische scholen verwijst men naar de wet van het omgekeerde gevolg. Bovenstaand citaat van Rudolf Steiner verwoordt goed wat daarmee bedoeld wordt.

door Paleander

De reden dat Steiner dit schreef was het gegeven, dat voor en na de Eerste Wereldoorlog overal in Europa verenigingen met morele of religieuze idealen als paddestoelen uit de grond schoten, in de hoop dat men zo een tegenwicht kon vormen tegen de sociale misstanden. En omwille van de kiezers gunst omkleedden ook talrijke politici zich destijds met deze idealen.
Wie enigermate consequent en objectief de geschiedenis bestudeert, ontkomt niet aan de indruk dat de geschiedenis zich herhaalt. Natuurlijk zijn er verschillen als gevolg van veranderingen in de cultuur. Maar in principe zien we dat als gevolg van menselijk handelen dezelfde problemen opnieuw ontstaan. Het menselijk handelen is immers in principe nimmer neutraal en kan dat ook niet zijn omdat ons handelen voortvloeit uit allerlei motieven. Daarbij komt nog het gegeven dat die motieven soms noodzakelijkerwijs wel, maar vaak niet met elkaar in harmonie zijn. Rijst de vraag welke vorm hebben die motieven? Het zijn vaak ideeën, begeertes en gewoontes, die op hun beurt weer voor een deel bepaald en beïnvloed worden door de sociaal-religieuze, culturele en economische conventies van een land of cultuur. Hieruit volgt dat ook het economisch en politiek handelen van de mens nimmer neutraal is noch kan zijn. Daar het noodzakelijkerwijs onvermijdelijk is, dat vroeg of laat het ene streven in conflict komt met het andere.
Nu, welke herhaling dreigt er zich momenteel voor te doen in Nederland of liever in Europa? Als gevolg van de ideologie van de vrije markt en de privatisering van het publieke domein, zien we situaties ontstaan die doen denken aan de donkere kanten van de negentiende en twintigste eeuw. Tevens zien we dat de overheid deze ontwikkeling bevordert door het principe van ongelijkheid - inherent aan de meeste vormen van economisch handelen - tot wet te verheffen. Deze ongelijkheid treedt bijvoorbeeld zeer scherp naar voren in de nieuwe plannen om het ontslagrecht te versoepelen. Het is tekenend dat een CDA minister als Hein Donner - die van tijd tot tijd zich als levensbeschouwelijke denker profileert - deze negatieve ontwikkeling aanstuurt. Plaats dit nu eens tegen de achtergrond van de maatschappelijke ergernis over de extreem hoge honoraria en optie-regelingen van top managers. Het gegeven dat de overheid weigert hier iets aan te doen, met de argumentatie dat het niet haar taak is deze vorm van schaamteloze zelfverrijking aan te pakken. Dan is het des te bevreemdender dat het blijkbaar wel tot haar taken behoort, principiële rechten van de werknemer aan te tasten!

Ogenschijnlijk heeft de een dan meer rechten dan de ander? Wat is er gebeurd of liever welke ontwikkeling vindt er hier plaats?
Wie beseft hoe sterk het CDA verweven met het bedrijfsleven is, weet dat dit proces van de verwording van levensbeschouwelijke idealen naar liberale ideeën, een langzaam maar onophoudelijk proces is. Je kunt het vergelijken met een levensbeschouwelijke vorm van beenmergkanker, die langzaam al het beenmerg aanvreet tot er geen merg meer over is. Maar het CDA is niet de enige partij die hier aan lijdt. Ook de PvdA heeft sinds de dagen van Paars en het economisch regentenschap van Wilhelmus Kok, al haar socialistische ideeën en idealen begraven. Als er überhaupt nog iets over was om ten grave te worden gedragen.
De VVD? Je kunt van de VVD zeggen wat je wilt, maar in dat opzicht weet je waar je met die partij aan toe bent, het is heel eenvoudig: "de rijken rijker en armen armer". Dat zullen ze natuurlijk ontkennen, maar wat veel mensen blijkbaar is ontgaan is het feit dat als je kijkt naar de plannen die onder de Paarse en opeenvolgende kabinetten Balkenende maatschappelijke en economische werkelijkheid zijn geworden - met alle negatieve sociale gevolgen voor mensen met een AOW of minimum inkomen - dan zijn dat plannen van de VVD geweest. Tel daarbij het gegeven, dat wie Fortuyn stemde, eigenlijk op een super VVD-er stemde. Ook de sociaal-economische plannen van Wilders zijn rabiaat neoliberaal, zijn ideaal is het Amerikaanse bijstands-systeem, en dat betekent: géén bijstand! Daar we nu toch dreigen te ontsporen in wrange spot, is het misschien beter onze gram te luchten en een duidelijk doel voor deze spot te kiezen. Zullen we Wilhelmus van Kok kiezen? Als een seculiere vader des vaderlands verdient de man toch op z'n minst een alternatief spotgedicht of nog beter een hymne:

"Wilhelmus van Kok ben ik door andermans poen, de economie getrouw tot in de dood. Een prins der economie ben ik, vrij en onvervaard, want de koning op Wall Street heb ik altijd heimelijk geëerd. Mijn schild en vertrouwen zijt gij O' Mammon mijn heer; op u wil ik bouwen, verlaat mij daarom nooit meer. Dat ik doch vroom ten allen tijden uw dienaar mag blijven, zodat ik de tirannie van de sociale gerechtigheid mag verdrijven die mijn hart heeft doorwondt."

Maar genoeg gespot, laten we verder trekken door de woestenij van het menselijk handelen. Wat is de les die het verleden ons voorhoudt? In 2002 vond men in een kelder van een winkel in het Engelse Blackburn een aantal stalen vaten die 800 filmrollen bleken te bevatten. Korte films van de twee pioniers van de Engelse film, Sagar Mitchell en James Kenyon (2). Bij de restauratie van de filmrollen kwam niet alleen een schat aan authentiek beeldmateriaal naar voren, maar bij de presentatie op de BBC door de historicus Dan Cruickshank in de serie "The Lost World of Mitchell and Kenyon", schilderde men ook de schrijnende sociale wantoestanden aan 't begin van de twintigste eeuw: "in 1900 vond je overdag in de arbeiderswijken maar drie groepen, kinderen, zieken en ouderen. Die laatste groep bestond in de regel grotendeels uit vrouwen, daar mannen in de regel stierven voor ze 50 waren (...) Daar de drinkwatervoorziening in die tijd geenszins optimaal was, en zuiver water schaars, dronk men bier. Met alle rampzalige gevolgen van dien. Jeugd alcoholisme was een dermate serieus probleem dat zelfs de regering in die tijd daar niet omheen kon. Op de hoogtij dagen van het Engelse kolonialisme -en de zon ging nooit onder in het Britse Rijk - kampte men thuis met een reeks serieuze sociale problemen."
Problemen die een direct uitvloeisel waren van de koloniale mentaliteit. Globale economie is dan ook geen nieuw idee, maar lijkt veel op een sluipende poging het kolonialisme weer opnieuw leven in te blazen. Waar mensen in de nasleep van het kolonialisme tot het besef kwamen, dat het anders, meer menswaardig moest, en overeenkomstige sociale wetgeving en wettelijke bescherming voor de arbeiders en hun families uitvaardigde, probeert men nu middels de EU en de WTO de klok weer gestaag terug te draaien.
Maar laten we terug keren naar het begin van de twintigste eeuw. Zo kregen arbeiders in England pas begin 1900 na veel strijd, het recht op één week zomervakantie per jaar. Voor de rest betekende werken: 6 dagen per week en minimaal 12 uur per dag. Het fenomeen van de werkende vrouw was geen hard bevochten recht op gelijkberechtiging, maar een harde en bittere economische noodzaak om te kunnen overleven. Vrouwen die niet hoefden te werken waren te oud, te ziek of te rijk... Maar dat het nog erger kon bleek recentelijk tijdens de documentaire "How we built Britain" van de Engelse BBC journalist en documentairemaker David Dimbleby (3). Daarin beschreef hij hoe men halverwege de negentiende eeuw een uitweg zocht uit de afzichtelijke sociale wantoestanden die door de industriële revolutie waren veroorzaakt. Zo was de gemiddelde leeftijd van een volwassene in Manchester 26 jaar! Vele mensen leefden als holbewoners in raamloze kelders onder winkels of bedrijfspanden. Een van de weinige kelder-holen die onder een winkel nog in oorspronkelijke staat bewaard is gebleven 'behuisde' niet minder dan 26 families. Deze en andere wantoestanden, ontlokte aan David Dimbleby de uitspraak "deze mensen leefden in de hel op aarde".
Wij mogen dan met weerzin en ongeloof naar India kijken omdat daar mensen al generaties lang op de stoep, in de berm, de sloppenwijken of op de vuilnisbelt in mensonterende omstandigheden leven, wonen en werken. Maar we vergeten soms wel erg gemakkelijk dat 'de hel op aarde' onverbrekelijk verweven is, met wat wij zo mooi abstract, de sociale geschiedenis van Europa noemen.

Dat armoede in West-Europa weer aan een opmars is begonnen wordt erkend. Maar door de liberalisering van de economie en de voortgaande privatisering van het overheidswezen en publieke diensten en eigendommen, geeft men aan dat men bewust of onbewust naar een situatie toewerkt waardoor een nieuw 'arbeiders proletariaat' ontstaat - een reservoir aan lage-loon-arbeidskrachten in eigen land. U zult zich misschien afvragen waarom men de lessen van het verleden, een verleden dat voor onze grootouders en overgrootouders dagelijkse werkelijkheid was, niet leert? Omdat we sinds de tweede helft van de 19e eeuw het idee koesteren dat technologische vooruitgang synoniem is aan maatschappelijke vooruitgang. Hoewel het 'voooruitgangsgeloof', niet meer en niet minder is dan een filosofische aanname, kun je de hardnekkigheid waarmee men er aan blijft vasthouden alleen verklaren, dat we hier blijkbaar te maken hebben met een seculier geloofsdogma. Een conventie die mensen dwingt en bindt, aanzet tot blinde gehoorzaamheid en navolging. Het klinkt hard, maar op dit punt hebben veel mensen de neiging weg te vluchten in een 'Oblomov' bestaan: "laat me met rust, laat me alstublieft slapen, ik wil niet wakker worden in een wereld waarin het kwaad rondwaart, waar bar weinig of géén gerechtigheid is, waar de zwakke verdrukt wordt omwille van de hebzucht van anderen..." Wie wakker wordt en zich niet overgeeft aan gedachteloze instemming, ziet dat de wereld ondanks haar hoge en grote idealen, maar al te vaak geregeerd wordt door zucht naar macht, aanzien en rijkdom. En dat die zucht omkleedt wordt met mooie frasen over deugdzaamheid en morele en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Maar wie de gevolgen overziet, komt vroeg of laat tot de conclusie, dat al dat handelen en streven, niet zo neutraal of positief is als de woorden en haar pleitbezorgers ons zo graag en zo vaak willen doen geloven.
Want wie enige kennis van de wereld en de menselijke natuur heeft, weet dat succes en falen in het leven van veel factoren afhankelijk is, en niet puur het gevolg van individuele inspanning of falen. Toch proberen politici en economen ons telkens opnieuw te overtuigen dat succes en falen puur het gevolg zijn van ons eigen handelen. En dat, terwijl juist keer op keer de onverwachte gebeurtenissen in het leven, tonen dat wij zelden greep hebben op al de factoren die ons leven be_nvloeden. Factoren die bovendien vaak samenhangen met andere mensen. Mensen die wij wel en niet kennen, mensen dichtbij en ver weg, kortom het leven is complexer dan de gemiddelde politicus ons wil doen geloven of voor waar wilt hebben. Zou men rekening moeten houden met de menselijke grilligheid en hebzucht als leidraad van het menselijk handelen, dan zou men niet alleen beseffen dat wetten niet verhinderen dat mensen bewust de marges of gaten van de wet opzoeken, maar dat er zelfs mensen zijn die bewust die grenzen overschrijden. Daarbij komt nog dat er situaties en omstandigheden zijn, die deels door gebrekkig of falend overheids beleid zijn geschapen en in stand worden gehouden, en tevens schadelijk zijn voor de algemene volksgezondheid. Hieruit blijkt dat de verantwoordelijkheid en invloed van de overheid vele malen groter is, dan veel politici en economen willen aanvaarden. U wilt een eenvoudig voorbeeld? U wilt echt wakker worden en nadenken? Nu, veel politici en economen beseffen of willen niet beseffen dat gedachteloze instemming ook een dodelijke kant heeft. U denkt dat ik overdrijf?
Op 25 februari jongstleden toonde het Belgische nieuws een kort nieuws item over een gedeeltelijke autovrije zondag in het geïndustrialiseerde noordelijk deel van Italië. Het idee voor deze 'gedeeltelijke' autovrije zondag, (waarop alleen nog auto's en bussen die een schone motor hadden mochten rijden), was ontstaan na de publicatie van een onderzoeksrapport, waarin stond dat er in Italië statistisch gemiddeld 8000 mensen per jaar vroegtijdig overlijden als gevolg van de luchtvervuiling. Nu is dat niet het eerste rapport van die strekking en zal ongetwijfeld ook niet het laatste zijn. Wel is duidelijk dat tot nu toe geen van deze rapportages de overheid, het bedrijfsleven en de wetenschap in Europa, heeft aangezet tot het zoeken van een adequate oplossing voor het probleem. Ook onder de bevolking is er bar weinig animo, alleen belangengroeperingen, die bijvoorbeeld waarschuwen vanwege de progressieve stijging van astma onder kleine kinderen, of stijgende aantallen longemfyseem onder ouderen, laten regelmatig van zich horen. En verder? Niets. Slechts een algemene gedachteloze instemming, in de zin van: het verstand registreert een feit maar stopt het meteen op een gedachteloze manier ergens diep in onze hersenpan weg. Dodelijke gewenning, noemt men dat. Hoewel de dood een van de weinige absolute zekerheden in ons bestaan is, die vroeg of laat ook daadwerkelijk èn regelmatig ongevraagd op bezoek komt, proberen de meeste mensen hun hele leven lang, elke keer weer de dood te ontwijken. Met als gevolg dat ze ook blind en doof zijn geworden voor de dreigingen die op onnatuurlijke wijze de dood naderbij brengen. Ze verkiezen liever een vrijwillige onderdompeling in het onverstand dan hier zelfstandig over na te denken.

Waarom komen de overheid, het bedrijfsleven en de wetenschap niet in beweging? Ik weet 't, het klinkt aanmatigend, maar ik denk dat ik iets heb ontdekt. Het is op basis van statistieken en de wijze waarop deze economisch worden beoordeeld dat de overheid wel of niet handelt. U wilt een tweede voorbeeld? Enige jaren geleden maakte de BBC melding van een wetenschappelijke studie over London. Eén van de conclusies van de studie was "dat in Londen als gevolg van de luchtvervuiling, per jaar 2000 mensen vroegtijdig overlijden". Nadat de BBC het rapport bekend maakte zorgde dat enkele weken voor beroering, maar stierf daarna een stille dood. Wat was er gebeurd? De wrede abstracte cijfers van economen en statistici hadden in alle stilte binnenkamers hun werk gedaan, en de regering ervan overtuigd dat al het menselijk mogelijke gedaan werd om de luchtvervuiling aan te pakken - zonder dat de economie daardoor schade opliep. Wat vertellen die cijfers ons? De stad Londen telt 7,2 miljoen inwoners. De zogenoemde 'metropolean area' van Londen telt maar liefst 12 tot 14 miljoen inwoners. Een kloeke mega-stad met bijna evenveel mensen als heel Nederland. Statistisch echter betekenen die 2000 relateerde doden, dat in het eerste geval -bij 7,5 miljoen inwoners- maar 0,026 procent gevaar loopt vroegtijdig te overlijden. In het tweede en derde geval -bij 12 tot 14 miljoen inwoners- loopt maar 0,016 of 0,014 procent gevaar. Statistisch gezien zijn dat verwaarloosbare getallen, dat zegt men natuurlijk niet hardop, dat verhult men in diezelfde heerlijk abstracte ambtelijke taal van technocraten.
Wie als overheid verzaakt te handelen en verzuimt adequate maatregelen te nemen vanwege de mogelijke schade aan de economie, maar het wel normaal vindt dat jaarlijks 2000 van haar burgers als gevolg van niet-handelen vroegtijdig overlijden, is in de geest van de wet schuldig aan 'dood door nalatigheid'. Een te zware beschuldiging? Vorig jaar toen de Europese grenswaarden van "fijnstof" de overheid tot drastisch handelen dreigde te dwingen, waren er ineens overal wetenschappers die vaststelden dat die waarden niet goed waren gemeten. Resultaat: bouw en infrastructuurprojecten die stil waren gelegd als gevolg van de Europese fijnstof regel, konden ineens allemaal weer doorgaan. Toeval? Geenszins, want wetenschappers spreken vaak slechts het woord van diegenen wiens brood zij eten, of hopen te eten! Als er één wetenschapper waarschuwt voor iets, dan kun je er gif op innemen dat een andere wetenschapper opstaat, en bij hoog en laag beweert "dat het nog niet zeker is en het nog verder onderzocht moet worden." Resultaat: inderdaad, er gebeurt vooralsnog niets. Dat zijn nog eens kloeke daden, spelen met de levens van anderen. Begrijpen deze mensen wel wat ze doen? Soms, als ze persoonlijk met hun neus op de harde feiten worden gedrukt. Oh, u wilt een derde ontnuchterend voorbeeld in de categorie 'statistiek' horen? Een paar jaar geleden werd een hoofdambtenaar op het Duitse ministerie van volksgezondheid geconfronteerd met het feit dat de regelgeving, met betrekking tot de toelating van nieuwe medicijnen, geen rekening hield met uitzonderingsgevallen. Wat bleek, normaal worden medicijnen in Duitsland pas toegelaten en vergoed door het ziekenfonds, na een proeffase onder 2000 patiënten. Ongetwijfeld denken sommigen al bij zichzelf, maar je hebt toch van die zeldzame ziektes waar 1 of 2 mensen op 100.000 aan lijden? Inderdaad, en om één zo'n ziekte ging het, er waren afhankelijk van het vroegtijdige stervenspercentage onder patiënten, 50 tot 80 patiënten in Duitsland die aan deze zeldzame spierziekte leden. Er was geen medicijn dat deze kwaal kon genezen, maar wel een in Amerika en Canada beproefd medicijn dat de ziekte aanzienlijk vertraagde. Maar omdat er statistisch gezien geen 2000 patiënten waren werd het medicijn niet toegelaten noch vergoed. Dit tot leedwezen van de enige arts gespecialiseerd in deze kwaal. Niet om haar zelf maar vanwege haar kleine groep patiënten, die nu veroordeeld werden tot een pijnlijke lijdensweg en een te vroege dood. De verzoeken van de specialiste aan het ministerie van volksgezondheid, werden telkens op formalistische grond afgewezen. "Het medicijn voldeed niet aan de test grenswaarden", punt. Toen de verslaggeefster van het ZDF de betreffende ambtenaar op het ministerie vroeg waarom er in dit geval geen uitzondering gemaakt kon worden, antwoordde de ambtenaar dat dat de wet niet toestond, het was aan de politiek om dit te doen. Maar u had dit toch intern kunnen aankaarten? (tussen haakjes: de specialiste had geprobeerd Duitse parlementsleden warm te maken voor deze zaak, maar lauwheid was haar slechts ten deel gevallen!) De ambtenaar voelde instinctief aan in welke richting dit gesprek ging, namelijk dat hij door zijn houding mensen niet alleen tot een voortijdige dood veroordeelde, dé facto werd hij in het rijtje bijgezet van de ambtelijke moordenaars à la Adolf Eichmann! Toen de verslaggeefster hem daar inderdaad op aansprak, dat hij mensen door zijn pennenstreek tot een vroegtijdige dood veroordeelde, liep hij na het uitten van zijn geëmotioneerde verontwaardiging, kwaad weg. Was dat een daad van geestelijke wreedheid van de kant van de verslaggeefster? Of was het een pijnlijke maar onvermijdelijke confrontatie met bureaucratie en politieke lauwheid, en dat ten koste van mensenlevens? Kiest u maar. Ook hier speelden op de achtergrond de abstracte cijfers weer hun wrede rol, wat zijn de levens van vijftig of tachtig mensen op een bevolking van 80 miljoen? 50 of 80 mensen dat is maar 0,00001 procent van de bevolking, voor 'statistici' -en politici en ambtenaren varen op statistieken- is een dergelijk laag percentage volstrekt betekenisloos. Of vergis ik mij daarin? Hoewel je vaak hoort dat elk streven en elke vooruitgang van de mens offers eist, heb ik zo'n idee dat men niet dit soort offers bedoelt, of wel soms? Is de vroegtijdige dood van andere mensen acceptabel zolang het ons zelf, onze familie en vrienden niet treft? Het was dag, het was nacht, een zesde dag.

noten:
1. Rudolf Steiner in "Die spirituellen Hintergrunde der äusserem Welt"
2. news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/4172449.stm
3. www.bbc.co.uk/britain/programmes/hwbb5.shtml

Dit bericht is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 426, 31 augustus 2007

"Bevrijdt zijn van de gedachteloze en onbewuste drift is de opening tot het verantwoordelijk-zijn van de bewuste wil, tot het hebben van een geweten." (1) Het begrip 'geweten' is in het verleden zo vaak in ruwe zwart/wit stijl met dubbelzinnige ideeën over goed en kwaad omkleedt, dat je tegenwoordig nog maar weinig mensen hoort praten over het 'geweten'.

door Paleander

Volgens Victor Frankl, van wie bovenstaand citaat is, moeten we het geweten als iets bijzonders zien en 'niet enkel in zijn psychologische bestaanswerkelijkheid, maar in zijn essentie begrijpen' als iets dat 'het bewustzijn overstijgt, (..) als een psychologische werkelijkheid die inherent bestaat' (2). Wie beseft dat Frankl drie concentratiekampen waaronder Auschwitz heeft overleefd, kan enigszins bevroeden waarom hij, -als hij 'het menselijk verantwoordelijk-zijn' wil verklaren- zich gedrongen voelt 'terug te grijpen naar het hebben van een geweten dat het bewustzijn essentieel overstijgt' (3). Voor Frankl is het geweten een 'weten'; een weten dat enerzijds het 'menselijke overstijgt', maar anderzijds het 'wezenlijke is' waaraan we het 'menselijke' kunnen herkennen. Zijn kampervaringen hadden hem namelijk overtuigd dat, ondanks de negatieve spiraal waarin veel gevangenen in een concentratiekamp zich bevonden -in het meest afzichtelijke milieu dat je je maar kunt voorstellen- er toch nog mensen waren die duidelijk blijk gaven, dat ze een wil hadden, een keuze hadden dingen wel of niet te doen. "De kampervaringen hebben bewezen dat de mens wel degelijk een keuzemogelijkheid heeft (..) Zelfs onder dergelijke zware psychische en fysieke spanningen kan de mens een spoor van geestelijke vrijheid, van een onafhankelijke geest behouden" (4). Zo verhaalt Frankl hoe hij soms al zijn zelfbeheersing nodig had, om de gevangenen die volstrekt apathisch waren en zelfs niet op schreeuwen meer reageerde om die niet te slaan. "En er moest voortdurend worden gekozen. Iedere dag, ieder uur werd de gevangene de mogelijkheid geboden een besluit te nemen, een besluit dat bepaalde of hij zich al dan niet zou onderwerpen aan de machten die dreigden hem te beroven van zijn persoonlijkheid, en van zijn innerlijke vrijheid, die bepaalden of hij al dan niet een speelbal zou worden van de omstandigheden, of hij afstand zou doen van zijn geestelijke vrijheid en zijn menselijke waardigheid om te worden omgevormd tot een doorsnee kampbewoner" (5). Frankl en zijn medegevangenen leefden in een wereld waarin het leven lijden was en lijden de zin van het leven. "Toen wij de betekenis van het lijden eenmaal hadden begrepen, weigerden wij de kwellingen van het kampleven te onderschatten of te verlichten door ze te negeren, valse illusies te koesteren of een kunstmatig optimisme ten toon te spreiden" (6). Hoewel wij in terugblik, en dan nog slechts op een heel vage wijze, kunnen indenken hoeveel moeite en pijn het heeft gekost om in een dergelijke situatie staande te blijven, stelt Frankl onomwonden: "wanneer een mens ontdekt dat lijden zijn lot is, zal hij dit lot moeten opvatten als zijn levenstaak, zijn enige en unieke taak" (7). Voor Frankl en zijn medegevangenen, "waren dergelijke denkbeelden geen vergezochte overpeinzingen. Het waren de enige gedachten die in staat waren ons te helpen. Zij weerhielden ons van de wanhoop, zelfs toen wij meenden dat iedere kans op overleving was vervlogen (..) Voor ons omvatte de zin van het leven de grote kringloop van leven en dood, van lijden en sterven" (8) (...) "Wat mij niet ombrengt maakt mij sterker" (9). Sommigen vragen zich misschien af, kun je alleen onder dergelijke extreme omstandigheden ervaren dat er zoiets bestaat als een vrije wil, een geweten? Ik denk het niet, maar deze extreme situaties maken wel pijnlijk duidelijk dat ons mens-zijn zeker niet bepaald worden door geld, macht en aanzien, maar door de wijze waarop wij trachten verantwoordelijk met anderen om te gaan. En waar Frankl eertijds over 'verantwoordelijk-willen-zijn' sprak, spreken wij tegenwoordig over, 'integer zijn', 'integriteit', 'transparant handelen'. Nu is 'integriteit' ongetwijfeld een groot goed, maar net zoals bij het woord 'geweten' wordt het tegenwoordig zo vaak door politici, bestuurders en managers gebruikt dat je je afvraagt of ze niet eerder het tegenovergestelde bedoelen? Nu weten we allemaal dat politici, bestuurders en managers per definitie nu eenmaal 'nooit liegen', ze gieten slechts hun woorden in een vorm die het doel rechtvaardigt dat ze nastreven. Als ze dan toch betrapt worden op een 'leugen', wat vaak tragisch slechts een kwestie van tijd is, dan nog kunnen ze voor de camera glashard beweren dat ze niet hebben gelogen. Gezichtsverlies is schijnbaar het ergste wat deze mensen kan overkomen, als een politicus, bestuurder of manager gezichtsverlies lijdt, lopen ze ogenschijnlijk het acute gevaar hun positie te verliezen aan de eerste de beste, die heimelijk of nauwelijks verscholen op hun positie aast, inclusief salaris, macht, de eer, de netwerken etc. Maar de waarheid en de ervaring gebied mij te erkennen, dat het een euvel is waar niet alleen politici, bestuurders en managers aan lijden, maar ook veel mensen in allerlei andere levensomstandigheden en functies. Mensen offeren zonder veel aarzeling het welzijn van andere mensen op aan hun ambities, welstand, ideologie_n en geloof. En waar de een het welzijn van anderen aantast, mogen anderen proberen de scherven bijeen te rapen en kijken of er nog iets te repareren valt. Maar vaak valt er niets meer te repareren, zoals dat recentelijk nog eens schrijnend duidelijk naar voren kwam in de NDR documentaire over de Noord-Duitse CDU politicus Uwe Barschel: "Der Tod des Uwe Barschel - Skandal ohne Ende" (10). Ruim twintig jaar na de geheimzinnige dood van Barschel in een hotelkamer in Genève, blijven veel vragen onopgelost. Waar men voorheen zijn dood officieel als zelfmoord interpreteerde, bleken er naderhand zoveel tegenstrijdige elementen aanwezig te zijn, dat men tegenwoordig eerder aan moord dan aan zelfmoord denkt. Barschel was namelijk niet alleen betrokken bij de schimmige wapenhandel tussen Oost en West en tussen Duitsland en Zuid- Afrika. Maar ogenschijnlijk ook betrokken bij een Duitse versie van het Irangate schandaal - wapens voor Khomeini's Iran in ruil voor de vrijlating van een Duitse gijzelaar in Libanon. Uit nagelaten notities blijkt dat hij in Genève contact had gezocht met een getuige die hem kon helpen bij zijn aanstaande getuigenis voor een parlementaire commissie van het deelstaat parlement van Schleswig-Holstein. Of dat in verband stond met de wapens voor gijzelaar affaire is vooralsnog onduidelijk. Wel verbleef ten tijde van zijn noodlottig bezoek aan Genève zich een Iraanse delegatie in het hotel ernaast. Hoewel de commissie in beginsel alleen de smerige mediatactiek van Barschel tegenover zijn rivaal Engholm onderzocht, verwachtte collegae dat Barschel zou uitpakken over dubieuze wapen transacties. Wat was geschiedt? Een journalist genaamd Reiner Pfeiffer was aan Barschel door Axel Springer, de uitgever van onderandere de Bilt Zeitung, uitgeleend om zijn rivaal Björn Engholm in diskrediet te brengen. Maar zoals later zou blijken had Pfeiffer letterlijk onderhandse zaken met de SPD van rivaal Engholm gedaan. Pfeiffer had geld gekregen Barschel in de 'media-val' te laten lopen. Toen dit feit enige jaren later bekend werd, en Engholm als vermeend slachtoffer van een smeercampagne zich ineens als dader ontpopte, bleef hem geen andere keus dan af te treden als deelstaat premier van Schleswig-Holstein. Oud-kanselier Helmut Kohl die eertijds verklaarde van Barschels zelfmoord overtuigd te zijn geweest, erkende nu dat 'moord' nu eerder voor de hand lag dan zelfmoord. Daarentegen kan men Kohl's uitspraak dat Barschels regelmatige reizen en escape's in Oost-Duitsland, zonder zijn medeweten en instemming hadden plaatsgevonden, in het rijtje van 'politieke leugens' bijzetten. Waarom is deze uitspraak ongeloofwaardig? Omdat de Duitse geheime dienst, de 'Bundesnachrichtendienst' namelijk direct onder de verantwoordelijkheid van de Minister die het 'Bundeskanzeleramt' valt, bondig vertaald, het kantoor van de Bundes Kanzler, van Helmut Kohl. Maar Kohl zou Kohl niet zijn, als hij niet gewoontegetrouw met de rondheid van de Chinese god van het geluk, minzaam zonder enig verblikken of verblozen verkondigt: "natürlich habe ich dass nicht gewusst!"
Als oud top-politici zo gemakkelijk kunnen liegen, moeten we niet verbaasd zijn dat er op het internationale vlak zoveel dingen fout gaan, als mensen de puinhoop in eigen land niet kunnen of willen oplossen, hoe kunnen ze dan de puinhoop ergens anders in de wereld oplossen. De gevolgen van een dergelijk beleid? Op het vlak van de wereldpolitiek zie je vaak een situatie ziet ontstaan waar twee uitersten tegen over elkaar komen te staan; bijvoorbeeld aan de ene kant de macht van de politiek en de economie, en aan de andere kant het machtsstreven van een geloof, dat rechtvaardigt dat zij de wereld door geweld en haat naar 'God' mag leiden. Aan de ene kant heb je bijvoorbeeld de westerse wapenhandel en wat deze teweeg brengt in de talrijke etnische en tribale conflicten van bijvoorbeeld Afrika; de Westerse politiek sanctioneert de wapenhandel die dood, haat en verderf zaait in andere landen. En aan de andere kant zie je religieuze fanatici die niet aarzelen zichzelf en anderen de dood in te sleuren, in de hoop dat vroeg of laat de mensen gaan roepen om de vrede van de wetten van 'Allah'. Je kunt veel over deze twee groepen zeggen, maar één ding staat als paal boven water, ze hebben beiden géén geweten! Niet in moralistische zin, maar precies en exact zoals Frankl dat omschrijft, ze voelen zich niet verantwoordelijk voor de gevolgen van hun handelingen, voor de machtspolitiek via de economie of uit de loop van het geweer in de naam van 'Allah'. En opvallend genoeg zie je dan dat seculiere en religieuze materialisten als ze aan de macht komen heel veel met elkaar gemeen hebben: geld stinkt dan inderdaad niet, en een carrière al evenmin, en ook wapens ruiken dan alleen nog maar naar smeerolie, alleen lijken stinken echt. Mensen nemen aanstoot aan de stank en de ontbinding van een lijk, maar niet aan de oorzaken waardoor een mens zijn leven verliest, want dat is ogenschijnlijk te pijnlijk of een noodzakelijk offer waar we niet verder over willen nadenken? Kijk naar Amerika, Soedan, Burma, China of Kerela (India), overal waar politieke krachten zich op 'God' en/of een ideologie beroepen, zie je een oligarchie van gefortuneerde politici en zakenmensen en een toename van de armoede ontstaan of erger. Wat moeten we onder 'erger' verstaan? Op 18 september jongstleden berichtte het Duitse Heute Journal op het ZDF over de zoektocht van Chinese ouders en familieleden naar hun verdwenen zonen die al maanden of zelfs jaren vermist werden en door allerlei autoriteiten voorgelogen waren (11). Dat de ouders redenen hebben om bezorgd te zijn, bleek wel uit het feit dat de laatste maanden bij politie invallen bij onder andere baksteenfabrieken in Centraal-China ruim 1300 mensen uit slavernij bevrijdt werden. Ten einde raad was de groep, begeleidt door de Duitse tv ploeg, naar Beijing gekomen. Maar ook daar wilde het niet vlotten en waarschijnlijk omdat er een buitenlandse tv ploeg bij aanwezig was, konden uiteindelijk twee vertegenwoordigers in de late namiddag nog iemand bij het Ministerie van Politie spreken, die toezegde de volgende dag met de hele groep te willen praten. Europese politici mogen dan spreken over de noodzaak van de handel met China, maar over de zeer ernstige en wijd verspreidde negatieve aspecten van die economische groei in China, praten ze zelden en dan nog in vage ontwijkende termen. Slaven-fabrieken, sex-slavernij, gigantische milieu vervuiling en aantasting van het drinkwater, het is schijnbaar allemaal niet belangrijk. Moeten we wachten tot na de Olympische Spelen in Beijing van 2008 voordat er enige wezenlijke acties worden ondernomen? Wie uit het voorgaande mocht denken dat ik alleen oog heb voor het religieuze fanatisme van de Islam, wees verzekerd, ik besef heel goed dat ook het hedonisme zijn doodsengelen kent, er gaat namelijk geen jaar voorbij of ergens in de Westerse wereld is er wel een psychopaat, en meestal is het een jonge of volwassen man, die met een pistool, geweer en/of explosieven dood en verderf om zich heen zaait, voordat hij zich vaak opblaast of doodschiet. Meestal bevat de biografie van zo'n psychopaat een verhaal waarin de persoon zich vereenzelvigde met geweldfantasieën en daar op inging. Wat aanvankelijk nog slechts een spel lijkt te zijn, ontaardt uiteindelijk in een dodelijk en wreed spel van de jager die zijn slachtoffers opjaagt, zich verlustigt in hun lijden en aan de gedachte dat hij ook anderen daarmee leed en angst toevoegt, namelijk aan de nabestaanden en de overlevenden die getraumatiseerd hun leven bijeen moeten rapen. Tegen de achtergrond van de samenhang tussen de langdurige vereenzelviging met geweldfantasieën en de uiteindelijke volvoering van de gedroomde moordzucht, is het dan ook op z'n minst bevreemdend dat bijvoorbeeld een advocaat van een terreurverdachte, het publiek wil wijsmaken dat zijn mandant het allemaal niet zo bedoelde. Aan wie denk ik? Op 1 december 2006 beweerde de advocaat van Samir A. in het VARAprogramma 'De wereld draait door', zonder veel blikken of blozen dat voor Samir het maken van een afscheidvideo een manier was om zijn frustraties af te reageren over wat er zich in de wereld afspeelde, lees: het Midden-Oosten en Irak! Mijn eerste gedachte was toen: "dwaze man, geldt hier niet de psychologische stelregel: de gedachten en emoties die mij constant vervullen, zal ik eens ten uitvoer brengen?" Maar ik ontkom niet aan de indruk dat dit soort advocaten ongevoelig zijn voor deze vorm van argumentatie. Niettemin lijkt het mij zinvol, voor onszelf wel aandacht aan die voorbeelden te besteden. Ongetwijfeld herinnert iedereen zich waarschijnlijk nog de schok nadat een psychopathische student genaamd Seung-hui Cho op 18 april 2007 in Amerika (Blacksburg, Virginia), 32 medestudenten doodschoot (12). Maar ik vermoed dat we vaak erg snel vergeten dat er ook in Europa dergelijke dingen gebeuren. Wie herinnert zich de 'Amoklauf' van 20 November 2006 in het Duitse stadje Emsdetten (13), gepleegd door de 18-jarige Sebastiaan B., waarbij 37 gewonden vielen waarvan één zwaar. Uiteindelijk schoot de dader zichzelf dood, toen bleek dat de snel toegesnelde politie hem effectief van zijn potentiële slachtoffers had gescheiden en hem geen kans meer gaf zijn zelfgemaakte bommen te ontsteken. Zijn doodsdrift vertoonde veel overeenkomst met die van de 'amoklaufer' van Erfurt, de 19-jarige Robert Steinhäuser die op 26 april 2002, 16 mensen in het Gutenberg Gymnasium mee in de dood sleurde. Al deze jongeren hadden zich jaren
met geweld fantasieën op het internet bezig gehouden en kondigde in een video testament niet alleen hun eigen gewelddadige einde aan, maar ook dat ze van plan waren zich te wreken op de samenleving en door hun daad de samenleving een stevig nadenkertje te bezorgen; ze planden niet alleen hun doodsdrift, zij filmden vaak ook de eigen oefensessies. De behoefte jezelf op te willen blazen is dus blijkbaar niet een exclusief islamitische neiging, en eveneens wordt duidelijk dat de islam niet het patent heeft op videotestamenten. Wat blijft is een besef dat je hier te maken hebt met een persoon of personen die in de greep zijn van een idee, een streven, een obsessie die elke normale wijze van denken ontkracht en doorkruist. Want geen normaal mens wilt zichzelf opblazen noch iemand anders ombrengen. Omdat een dergelijke obsessieve drang mij volstrekt vreemd is, vraag je je niettemin af, wat speelt er zich in de gedachten en emoties van zo iemand af? Onwillekeurig denk ik dan aan strofen uit Shakespeare's Julius Caesar: "Alles wat tussen de volvoering van een verschrikkelijke daad en de eerste aanzet ligt, lijkt op het sluipende onheil in een verschrikkelijke droom: als geest, verstand en gevoel in samenspraak zijn en de innerlijke staat van de mens op een klein koninkrijk lijkt dat door een opstand uiteen wordt gescheurd" (14). Niet echt een ervaring die ik innerlijk graag zou willen meemaken, überhaupt wie wel? Daarbij komt nog dat mensen die aan een ideologische of religieuze obsessie lijden, en gelukkig nog niet tot de uitvoering van hun daad zijn gekomen, door een lange vrijheidsstraf vaak niet tot het inzicht komen dat ze aan een obsessie lijden. Wat dan? Ja inderdaad, wat dan? Bestaat er een medicijn of therapie voor dit soort gevallen? Ik ben bang van niet of misschien moeten we, al is maar bij wijze om ons zelf te ontstressen, het advies van een Duitse cabaretier Andreas Rebers opvolgen. In het satirische programma Scheibenwisscher raadde hij fundamentalisten als Samir A. vooral 'gemoedelijkheid en een goed humeur' aan (15). Maar of die een dergelijk advies appreciëren? Ik ben bang van niet. Niettemin is Rebers advies en spotlied puntig en humoristisch: (zie het youtube-filmpje!). Wat rest ons nog? De onderkenning dat mensen die een collectief ideaal nastreven, ongeacht of het religieus of ideologisch geïnspireerd is, vaak oog noch oor voor de waarde en betekenis van het individu hebben. Want zoals Frankl het helder formuleerde, "negeert de collectivist zijn eigen persoonlijkheid en de fanaticus de persoonlijkheid van de ander, de mens die anders denkt. Alleen zijn mening is waar. In werkelijkheid zijn zijn meningen die van de groep en niet echt zijn eigen meningen; zijn meningen bezitten hem" (16). Het was dag, het was nacht, een zevende dag.

noten:
1-3. Victor Frankl / "De Onbewuste God", Bussum 1957
4-8. Victor Frankl / "De Zin van het Bestaan", Rotterdam 1978
9. "Was mich nicht umbringt, macht mich stärker", Friedrich Nietzsche in Frankl
10. www1.ndr.de/kultur/geschichte/uwebarschelskandal2.html
11. www.zdf.de/ZDFde/inhalt/0/0,1872,1021120_idDispatch: 7002360,00.html
12. www.washingtonpost.com/wp-srv/metro/vatechshootings/? hpid=topnews & en.wikipedia.org/wiki/Virginia_Tech_massacre
13. webvideo & info www.wdr.de/themen/panorama/21/ schule_emsdetten/inhalt.jhtml?rubrikenstyle=panorama
14. Brutus: "Between the acting of a dreadful thing and the first motion, all the interim is like a phantasma, or a hideous dream: the Genius and the mortal instruments are then in council; and the state of man, like to a little kingdom, suffers then the nature of an insurrection". (Act II, I)
15. webvideo Andreas Rebers www.youtube.com/watch?v=HyIdYdGGT1o
16. Victor Frankl / " The Doctor and the Soul", p.15

Dit bericht is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 427, 5 oktober 2007

Wie zijn de politici die de kiezers bedriegen en misleiden omwille van macht en hebzucht? De populist die steeds op één feit blijft hameren om zo zijn plannen en ideeën over de maatschappij aan het zicht van de kiezers te onttrekken, en de intentionalist die de kiezers van zijn nobel streven probeert te overtuigen, van de integriteit van zijn ideeën.

door Paleander

Op de achtste dag van deze reis door het bos van het maatschappelijk onverstand, is het haast onvermijdelijk dat als je onverwacht zachtjes tegen een mooie gedachte aanbotst, je vrijwel meteen een schaduw erachter ontdekt, de schaduw van het onverstand. Nu waar botste ik zachtjes tegen aan? Tegen het inzicht dat een "aan de basis van iedere emotie zich de drang tot handelen bevindt" (1), waarna ik de schaduwzijde van het handelen ontwaarde: "tijdens een automatische, gedachteloze aaneenschakeling gaat de impuls tot handelen over in de handeling zonder dat we een bewuste weloverwogen beslissing nemen of we er gehoor aan willen geven of niet" (2). En van dat laatste word je niet echt vrolijk... Misschien herinnert u zich nog dat deze reis met de stelling begon, 'heeft de politiek een negatieve invloed op de algemene volksgezondheid?' Al spoedig bleek dat er niet alleen voldoende voorbeelden voorhanden waren om deze stelling te beamen en te onderbouwen, maar dat de kern van het probleem vaak een mentaliteitsprobleem was! Omwille van een ideologie, een streven, wordt keer op keer het menselijke welzijn opgeofferd aan het financiële gewin van een land, een groep; een proces dat door politiek ideologisch handelen wordt bevorderd en waarbij de communicatie een heel belangrijke rol speelt. Daarom beseffen politici -de tovenaarsleerlingen in de schijncommunicatie met de burger- vaak heel goed, dat ze heel veel krediet verliezen als zij te boek staan als harteloze misantropen of manipulatoren. Pas als ze aan, of bijna aan de top zijn aangekomen, kunnen ze ogenschijnlijk heel wat steken laten vallen en zich op hun gemak in zoete vruchten van status en welstand wentelen. Het deert hen niet dat ze onder de mensen in het algemeen slecht staan aangeschreven, of dat de mensen zien dat ze een met amoreel-pek besmeurt blazoen hebben. En je moet het wel heel bont maken of oliedom zijn, willen ze je je functie en de financiële voordelen afnemen: 'Dat hoort immers niet, dat doet men niet, onder heren en dames van stand! Dat getuigt van slechte smaak, ze hebben toch immers zo veel kwaliteiten, en daarom zien we die onbelangrijke details over het hoofd!' Klinkt redelijk en mild niet waar? Maar je zult maar het slachtoffer worden van die onbelangrijke details, of als gevolg daarvan statistisch vroegtijdig overlijden!
Überhaupt of dat soort 'onbelangrijke' foutjes ooit als sneeuw voor de zon uit het geheugen zullen wegsmelten? Ik denk het niet. Maar genoeg getreuzeld laten we weer een paar stenen des aanstoots oppakken en enige misstanden aan de wand spijkeren ter bevordering van het zelfstandig denken. Nu, waarom wordt Europa telkens weer geconfronteerd met nieuwe voedselschandalen? Schandalen die ogenschijnlijk al even snel weer bij de meeste mensen en politici in het onderbewustzijn wegzinken; tenzij je eigen leven of dat van een familie of kennis voorgoed radicaal is veranderd? Niet alleen omdat malafide handelaren zoveel criminele energie bezitten dat ze omwille van de winst de levens van andere mensen in de waagschaal gooien. Maar ook omdat, zoals een Duitse IT ingenieur Karl-Heinz Dittberner - die een website (3) heeft samengesteld met de belangrijkste voedsel schandalen in Europa sinds 1971 - het cynisch verwoordde: "omdat de ambtelijke controleurs ogenschijnlijk vaak te oud waren voor hun taak, konden criminele handelaren met grenzeloze list ons bedriegen" (4).
U vraagt zich misschien af, wat is het nut van 'oude koeien', oude kadavers uit de sloot te halen? Ongetwijfeld is het niet aangenaam je neus op te frissen aan onverkwikkelijke zaken. En eerlijk gezegd heb ik normalerwijs ook géén drang daartoe, maar omdat veel van die schandalen samenhangen met de menselijke hebzucht; mensen die er geen kwaad in zien de levens van anderen in gevaar te brengen, èn met ambtelijke en politieke nalatigheid, ontkom je vroeg of laat er niet aan je te verdiepen in het onderwerp. Wees gerust ik zal u de ranzige details besparen, voor horror bent u bij mij aan het verkeerde adres. Dus voorwaarts en laten we ons geheugen opfrissen en laten we zonder enige schroom weer wat van de vuile was van onze Oosterburen buitenhangen! Hoe scheef kan men schaatsen? Als politicus dan wel te verstaan. Scheef, heel scheef. Sinds 2005 wordt Duitsland keer op keer geplaagd door nieuwe schandalen van het zgn. 'Gammelfleisch', (vert.: te oud of bedorven vlees) (5). Wat is er gebeurd ? Men ontdekte dat Duitse vleesverwerkende bedrijven èn zelfs supermarkten, aanzienlijke hoeveelheden vlees hadden voorzien van een nieuw etiket of een vlees-stempel met een nieuwe (lees: valse) vervaldatum! Het schandaal was aan het rollen gebracht toen medewerkers van een supermarkt anoniem de pers benaderde, dat ze vlees deels hadden moeten ontdooien en opnieuw moesten inpakken met nieuwe etiketten! U leest het goed, deels ontdooien om de oude verpakking er goed af te kunnen krijgen! Dat is toch gevaarlijk? Ja, heel gevaarlijk! U weet wel; kans op Salmonella, E.colibacterie, etc... Met welke intentie doen mensen zulke zaken? Met de intentie die eigen is aan elke malafide handelaar: geld is het enige in de wereld dat echt belangrijk is. En je moet wel enige wildgroei van criminele eeltvorming op je ziel hebben, wil je zoiets tot een routine maken!
Dat de deelstaat (6) Beieren zwaar getroffen werd door het schandaal, had vooral een politieke oorzaak! Economie was koning in Beieren en ten opzichte van ander Duitse deelstaten had men een gezonde economie en het laagste aantal werkelozen, dus legde men de industrie in het algemeen zo weinig mogelijk ambtelijke en wettelijke hindernissen in de weg. Men wilde absoluut niet afglijden naar het niveau van de nieuwe deelstaten in het Oosten (lees de oude DDR). Overigens kende bijvoorbeeld ook de deelstaat Nordrhein-Westfalen - en wie Nordrhein-Westfalen zegt, zegt het Ruhr gebied - een aanzienlijk aantal Gammelfleisch gevallen. Voor de betreffende 'Gebraucherschutz' (consumentenbescherming) ministers van de Duitse deelstaten was het een zware domper, maar de daders waren allen duidelijk te identificeren, en allen strikt 'niet-politici'. Zittende en oude ministers van Gebraucherschutz wasten collectief hun handen in onschuld. Wie waren de echte 'schuldigen'? De malafide handelaren waren al ontmaskerd, dus bleef er logischerwijs nog maar één zondebok over, inderdaad: 'het ambtelijke inspectie-orgaan had gefaald, men had te weinig personeel gehad.'
Daarmee ontsnapte de Verbraucherschutz ministers van de Duitse deelstaten aan het lot van de tien kleine negertjes. Gevolgen voor de volksgezondheid? Wie zal het zeggen? Maar afgezien daarvan is het goed te beseffen dat het zogenoemde Gammelfleisch ook kan ontstaan door mangelende hygiëne, zoals het Duitse ZDF programma WISO destijds berichtte na een testonderzoek bij Duitse Kebab Döner cafetaria's; het vlees bevatte hoge concentraties voor de mens schadelijke bacillen en schimmels (7). Reden voor WISO om het testonderzoek te doen was het feit dat men enige maanden daarvoor in München al enige tonnen Döner-gammelfleisch in beslag genomen en ontdekt had dat een ander deel al geconsumeerd was (8). Op de vraag van een journalist van het ZDF Heute-Journal of er een epidemie van diarree geweest, antwoordde een Beierse ambtenaar destijds: 'Dat kon men statistisch nog niet goed onderscheiden.' U begrijpt het al. De koude cijfers vertellen zo hun eigen verhaal èn op het tijdstip wanneer het de politici uitkomt. Politici hebben net als veel mensen die vaak in het schijnwerper licht van de pers terecht komen een lat-relatie met de waarheid. En statistieken kun je zo goed en zo kwaad samenstellen als je zelf maar wilt en wanneer je het wilt of niet wilt!
Nu leert de ervaring dat als malafide handelaren als gevolg van politieke en ambtelijke nalatigheid vrij spel hebben, een dergelijk schandaal zelden alleen komt. En zie, na het Gammelfleisch Skandal volgde het Wildfleisch Skandal, (herten- en zwijnenvlees) en daarop volgde het Lach Skandal (9) (Lach = zalm). Bedorven zalm?
De voorbewerkte zalm die in de Duitse levensmiddelen zaken werd aangeboden was als gevolg van falende hygiëne bij de verwerking, besmet met 'Listeria monocytogenes' (10), bacteriën die voor de mens schadelijk zijn. Nadat het WDR programma Markt eind 2006 de testresultaten had bekend gemaakt, onderzocht de Duitse Keuringsdienst van Waren in de weken daarop praktisch elk bedrijf in Duitsland dat zalm verkocht of verwerkt! Toen 'Markt' de betrokken èn de voormalige Gebraucherschutz ministers om een reactie vroeg, omhulde deze zich collectief met een onzichtbare mantel van zwijgen en gaven hun woordvoerders de weinig aantrekkelijke taak de pers te woord te staan. Of beter gezegd, om op z'n minst een behoorlijke hoeveelheid ambtelijke mist te verspreiden. U weet wel, geruststellende woorden en intenties, om daarna in koor te eindigen: 'wir haben es nicht gewusst!'
Saillant detail, ook mevrouw Bärbel Höhn (11), de veel geroemde voormalige 'groene' minister van Gebraucherschutz in Nordrhein-Westfalen, het Duitse Groene boegbeeld van ideologisch èn praktisch handelen, bleek in het zalm-schandaal heel wat ministeriële en ambtelijke breisteken te hebben laten vallen. In tegenstelling tot de problemen rond het zgn. Gammelfleisch, hadden in 2003 de inspecteurs in verschillende deelstaten de politiek gewaarschuwd over nawijsbare besmetting met 'Listeria monocytogenes'! Het Duitse programma 'Markt' deed haar test pas in 2006. Bärbel Höhn's reactie? Zij liet bij monde van de milieu-woordvoerder van de Groenen in het deelstaat parlement, weten dat zij, ja u raadt het al: 'wir haben es nicht gewusst!'
In zijn nawoord in de reportage over de 'Lach', (het Duitse woord 'Lach' spreek je uit als 'lakss'), verwees Helmut Rehmsen, de moderator van Markt, nog kort naar "de onopgeloste problematiek waaraan veel visfarms nog lijden, namelijk overbevolking en royaal gebruik van antibiotica, en dat natuurlijk afgezegend met een Europese regelgeving!"
Over dat laatste aspect beste lezer moet u echt niet te min denken! Heuse wetenschappers lenen nog steeds hun wetenschappelijke conclusies aan dergelijke onzalige beslissingen, die dan democratisch worden afgezegend door de Commissie of het Europese Parlement. En soms zelfs in een zeldzaam geval van wederzijdse harmonie en filantropie, geven zij beiden hun zegen aan dergelijke onzalige besluiten. Besluiten, die, ja u raadt het goed, schadelijk zijn voor de algemene volksgezondheid, niet slechts van één land, niet slechts de Europese Unie, maar God wie weet waar die spullen allemaal naar toe worden gestuurd. Dat zijn nog eens echt kloeke beslissingen! U ziet de zegeningen die de politiek over de hoofden van de samenleving uitstrooit zijn velen! Maar zoals Helmut Rehmsen het eens fijntjes uitdrukte: 'Wir werden es nicht glauben, wir werden es prüfen.' (vert.: 'we zullen het niet geloven, maar zullen het testen.')

Maar goed, laten wij terugkeren naar de warme gemoedelijkheid van onze Oosterburen. Nou ja, 'gemütiglichkeit' is soms wel erg overspannen begrip, zeker getuige het gegeven dat er ook onder de leden van de Duitse Bundestag personen zijn die cocaïne gebruiken. Ja u leest het goed, cocaïne-gebruik onder Duitse parlementsleden! Hoe heeft men dat ontdekt? In 2005 vernam de redactie van het actualiteiten programma Report München berichten over nieuwe onderzoekmethoden: via laboratoriumonderzoek van afvalwater en rioolwater van disco's en nachtclubs kon men het percentage van het residu cocaïne vaststellen. De hoogte van het percentage was een indicatie voor het percentage gebruikers in zo'n disco of nachtclub. Tevens vernamen zij dat de Duitse Justitie een ingenieuze methode gebruikte om papiergeld op cocaïne residu te onderzoeken. De redactie kreeg toen een inval: hoe het staat met onze parlementsleden? Toestemming om het afval water en rioolwater van de Bundestag te onderzoeken, zou men met grote waarschijnlijk niet krijgen, dus gebruikte men de geld-onderzoeksmethode. En? Ja, er bevond zich cocaïne-residu op de geldbriefjes! Toen een journalist van Report München een parlementslid bekend om zijn bezorgdheid met betrekking tot drugsgebruik zijn mening vroeg, was deze zichtbaar geschokt. En de anderen parlementsleden? Met de volle overgave van een lauw gemoed gaven zij de pijp aan Maarten...
Nadat de journalisten deze smet op het blazoen van de Bundestag hadden ontmaskerd, dachten ze met Duitse 'Gründlichkeit: wat is een geschikt doel voor de eerste test methode? Natuurlijk kunnen de potentiële 'slachtoffers' van dergelijke journalistieke inventiviteit hier zelden enige waardering voor opbrengen, maar dat laat zich nu eenmaal niet verhelpen. En zie, 'Eureka', zullen de journalisten gedacht hebben: 'we gaan naar St. Moritz, waar de rijke der aarden elkaars nabijheid zoeken om feest te vieren, als ware dat de ZIN van hun bestaan.' Wonderwel lukte het bij de hotels waar de 'BeauMonde' verbleef, zonder veel moeite monsters van het afval- en riool-water te bemachtigen. En? Schrikt u niet, het percentage cocaïne-residu was dermate hoog, dat je slechts twee conclusies kon trekken: of er verbleven in het hotel op z'n minst een aantal mensen die zwaar verslaafd aan de cocaïne waren, of het werd algemeen door veel aanwezigen gebruikt.
Toen men de Gemeente St. Moritz en het hotel om een reactie vroeg, reageerde ze alsof ze een giftige adder kregen aangeboden: 'wir gewehrleisten unser Gästen vüllige schutz gegen solchen Einbrüchen in Ihren Privat Leben!' (vert: 'wij verzekeren onze gasten volstrekte bescherming tegen dergelijke inbreuken in hun privé leven!')

Misschien ergert u zich aan mijn voorliefde voor de Duitse taal of politiek, misschien ook niet? Ziet u, de Duitse taal is niet de alleen de taal van Goethe en Schiller, maar ook een taal die danig mishandeld wordt door opeenvolgende generaties ambtenaren en politici. Met als gevolg, dat je soms toch wel heel eigenaardige woorden combinaties tegenkomt. U wilt een voorbeeld? Weet u hoe men in Duitse ambtelijk jargon een gevangenis noemt? Nee, houdt u vast: 'ein Justizvollzugsanstalt' - een justitiële-volstrekkings-inrichting. Ja, u leest het goed, leest u het gerust nog een keer opnieuw, om het tot u door te laten dringen. Het woord gevangenis of bajes, 'Gefängenis' of 'Knast', kennen ze natuurlijk ook, maar steevast spreekt men in het nieuws en in de politiek over 'der Justizvollzugsanstalt'. En daar is dan ook alles mee gezegd, want in sommige gevangenissen is men zijn leven als gevangene niet veilig. U denkt dat ik overdrijf?
Op 12 november 2006 werd in de gevangenis van het Duitse plaatsje Siegburg, in de deelstaat Nordrhein-Westfalen, een 20-jarige gevangene doodgemarteld door drie medegevangenen, de daders waren respectievelijk 17, 19 en 20 jaar oud (12), waarbij de 17jarige de aanstichter bleek te zijn. In de gevangenis van Siegburg is maar plaats voor 649 gevangenen, maar er verblijven 715 gevangenen, waarvan er 287 onder het jeugdrecht vallen. Deze daad en de regelmaat waarmee gevangenen zelfmoord plegen, ontlokte aan de Beierse cabaretier Bruno Jonas in het politiek satirische programma Scheibenwisscher eertijds het cynische commentaar: 'Nu de vorige Raad van Bestuur van Volkswagen naar de bajes moet, dreigt er verduisteringsgevaar in het land; maar als ze niet in de justitiële volstrekkings inrichting van Siegburg terecht komen, zullen ze het praktisch gezien wel overleven' (13).
De minister van binnenlandse zaken van de deelstaat Nordrhein-Westfalen, mevrouw Roswitha Müller-Piepenkötter, verantwoordelijk voor het gevangeniswezen in de deelstaat, beloofde een grondig onderzoek naar deze zaak. Waar zij in eerste instantie alle geweldsdelicten die sinds 2003 in de gevangenissen hebben plaatsgevonden wilde laten onderzoeken, beperkte zij zich - omdat het er zoveel bleken te zijn - tot het afgelopen jaar. En dat waren nog altijd 681 geweldsdelicten die in de gevangenissen van Nordrhein-Westfalen hadden plaatsgevonden. Is de geweldspiraal te wijten aan de aard van het Duitse gevangeniswezen, falend Justitie beleid of te weinig financiële middelen, met andere woorden te weinig cellen en te weinig personeel? Of zijn dit tekenen van organisatorische en financiële problemen als gevolg van politiek falen? Nu is het gemakkelijk beiden op een hoop bij elkaar te vegen, maar de werkelijkheid is meestal wat weerbarstiger en gecompliceerder dan we denken, en populistische uitlatingen van dito politici zijn daarom meestal ook een teken van onkunde. Zeker is dat bovenstaande marteldood van een gevangene door drie medegevangenen ons confronteert met een 'psychopathisch' aspect van de daders. Rijst de vraag is dat misschien niet vaker een van de grondoorzaken van een aantal problemen in gevangenissen in het algemeen? En wat blijkt? De laatste maand verschenen er her en der in de Nederlandse pers berichten over de algemene slechte psychische toestand en problemen van veel gedetineerden. Hoewel men berichtte dat het percentage van psychische stoornissen onder gedetineerden schrikbarend hoog was, is dit geenszins een nieuw fenomeen. Al in 1992 concludeerde men, naar aanleiding van een psychologisch onderzoek in de jeugdgevangenis van Nieuw-Vossenveld in Vught, dat 'bij 88,6% van de gedetineerden' indertijd of in het verleden 'sprake geweest was van een psychisch stoornissen' (14). Tevens constateerden de onderzoekers 'dat 40,5% van de gedetineerden ooit een ernstige psychische stoornis hebben gehad. (..) Maar in de meeste gevallen ging het om recente of nog bestaande stoornissen.' En ook toen al legde men zoals nu een verband tussen een verslavingsproblematiek en de aanwezige psychische problemen èn anti-sociale persoonlijkheidsstoornissen. Wie dergelijke gegevens tot zich laat doordringen beseft waarom, en dat klinkt ongetwijfeld zeer cynisch, gevangenen niet alleen elkaar het leven zuur maken, maar elkaar soms naar het leven staan en sommigen als gevolg daarvan zelfmoord plegen.
Een detentie-project zoals in Lelystad waar zes gevangenen bij elkaar in één cel zitten en 'middels een zendertje in een polsband in de gaten worden gehouden, waarmee ze voortdurend op een beeldscherm te volgen zijn', kan logisch gezien alleen succes hebben, als je zes gedetineerden bij elkaar zet die géén psychische stoornis hebben of slechts aan milde stoornis lijden en vrijwillig gezamenlijk in therapie zijn; anders is het slechts een scenario voor nog meer problemen (15).
Aanleiding voor bovenstaand bericht over het project in Lelystad was overigens een falend 'computergestuurd dienstrooster voor gevangenispersoneel, (..) het zoveelste voorbeeld in een lange reeks falende automatiseringsprojecten bij de overheid'. Volgens een recentelijke berekening van enige hoogleraren, zijn 'alle ministeries, samen jaarlijks miljarden kwijt zijn aan software die niet deugt'. En onwillekeurig rijst dan de vraag, wil men de mogelijke tekorten die hierdoor zijn ontstaan opvangen door zes gevangenen samen in één cel samen op te sluiten? Nee toch? Of toch wel? Het was dag en het was nacht een achtste dag.

noten:
1-2. Tara Goleman Bennett, 'Emotionele Gezondheid", Utrecht 2001
3. www.khd-research.net/Food/LM_Skandale_1.html
4. "Wie uns kriminelle Geschäftemacher mit Pfusch ohne Grenzen hinters Licht führten und die amtlichen Kontrolleure (meist) sehr alt aussahen"
5. www.khd-research.net/Food/LM_Skandale_2.html#2005
www.khd-research.net/Food/LM_Skandale_3.html#2006
6. Duitsland kent geen provincies, maar deelstaten, met een heuse minister-president aan het hoofd van een kleine schare ministers.
7. www.welt.de/politik/article152093/Gefaehrliche_Krankheitskeime_im_Doener.html
www.khd-research.net/Food/in_M/edia_13.html#Doener_1
8. www.focus.de/finanzen/news/fleischskandal_aid_114633.html
9. www.wdr.de/tv/markt/20061218/b_1.phtml
10. de.wikipedia.org/wiki/Listeria_monocytogenes
11. Barbel Hohn - www.gruene-bundestag.de/cms/abgeordnete/dok/81/81599.htm
12 & www.wdr.de/themen/panorama/kriminalitaet09/siegburg_haeftling_getoetet/061222.jhtml &
www.wdr.de/themen/panorama/kriminalitaet09/siegburg_haeftling_getoetet/061115.jhtml?rubrikenstyle=panorama&rubrikenstyle=panorama
13. Bruno Jonas: "Nun droht verdunklungsgefahr im Lande, eine ehemahlige Betriebsrat von VW must jetzt im Knast, und wenn Sie nicht in die Justizvolzugsanstalt von Siegburg kommt dann wird Sie es praktisch überleben."
14. archief.nrc.nl/?modus=l&text=psychische+stoornissen+onder+gedetineerden&hit=9&set=1
15. Brabants Dagblad vrijdag, 19 oktober 2007

Dit bericht is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 428, 9 november 2007

Religie en Dwaasheid

"Als we de mens een mensbeeld geven dat onwaar is, lopen we gevaar dat we hem corrumperen. Als we de mens voorstellen als een automaat van reflexen, een pion van conflicten, een bundel van instincten, erfelijkheid en milieu, dan voeden we het nihilisme waartoe juist de moderne mens neigt." (1)

door Paleander

Religie en dwaasheid zijn twee begrippen die volgens de opvatting van sommige mensen in elkaars verlengde liggen. Maar wie de geschiedenis, los van enig vooroordeel objectief overschouwt, weet dat die stelling geen enkel fundament heeft. Je zou even goed kunnen stellen dat atheïsme of humanisme en dwaasheid in elkaars verlengde liggen, maar ook dan slaat men, ten overschouwe van de geschiedenis, aardig de plank mis. Op deze negende dag van onze reis door het bos van het maatschappelijke onverstand, zijn we op een open plek in dit schemerige bos aangekomen. En hoewel dit bos voor de meeste mensen onzichtbaar is, betekent dat nog niet dat het daarom ook niet bestaat. Zoals u zich misschien herinnert, omschreef ik het bos van het onverstand als een psychologisch bos, waarin je geconfronteerd en beïnvloed wordt door de gedachten en emoties van de mensen. En wie door middel van zijn gezonde verstand er doorheen reist, beseft dat wat hij daar om zich heen waarneemt vooral de gedachten en ideeën van de levende mensen zijn. Al zijn het soms gedachten en ideeën die al heel lang geleden in zwang zijn gekomen, zijn het de mensen die nu leven door wie ze nog bestaan. Omdat wij onze emotionele kracht met die gedachten en ideeën hebben verweven, leiden ze in dit bos een vreemd semi-onafhankelijk bestaan. Hierdoor vraag je je soms af, wie regeert en beïnvloedt wie; wij de gedachten of de gedachten ons; wij de emoties of worden wij door impulsen beheerst? U denkt misschien, 'dit is een wispelturig woordenspel'? Nu, dan moet ik goed grondig teleurstellen. Als je na acht lange dagen en nachten door 'de half vormloze, half gevormde schemer' van een bos bent gereisd ben je gewoon al blij dat je op een open plek uitkomt. En hoewel je nog geen zon of een blauwe onbewolkte hemel ziet, word je gelukkig niet langer door de onbehaaglijke schemering van het onverstand omringd. Dat alleen al is voldoende om enigermate ontspannen de verschijnselen om je heen rustig te observeren. Wat zag ik? Een kluwen van zwevende en botsende vooroordelen en boven die kluwen torenden twee ongenaakbare gedachten-zuilen. Gedachten-zuilen die, hoe vreemd het ook mag klinken, met onverholen minachting neerkeken op die vechtende kluwen, maar niettemin, op een of andere vreemde wijze de bron van de klauwende kluwen vormden. En ondanks het feit dat ze elkaar bij tijd en wijle met ogen, vervuld van een kille haat en blinde woede aankeken, waarin je soms zelfs onverholen moordzucht kon herkennen, hadden deze gedachten-zuilen opmerkelijk veel met elkaar gemeen. Hun aanwezigheid doordrong de omgeving met een kille sfeer van minachting en niet alleen het idee-fixe, dat de dood zich als een ijskoude aanwezigheid manifesteert, heeft hier zijn oorsprong. Ook de waan dat de dood het begin is van een eeuwige wrede martel wraak voor gepleegd onrecht, of het wegzinken in een duister niets, een comateuze slaap in een donkere en koude aarde tot de Jongste Dag, of dat de zichtbare schepping uit een onverklaarbaar Niets is ontstaan en daar eens weer in zal verdwijnen; de lijst van alle wanen die daar hun oorsprong hebben is gewoon te lang. Al deze wanen hebben één ding gemeen met elkaar, de mens te beroven van zijn vrije wil, van het recht op een zelfstandige mening, om zelfstandig na te denken over leven, de wereld en de dood...
Ik weet het klinkt nogal 'duister', maar wie met zijn gezonde verstand door dit bos reist weet dat ik geen onzin verkoop. U moet niet vergeten dat dit ook vooral een psychologisch bos is! Of zoals een leerling van Jung, Maurice Nicoll het eens uitdrukte: 'dit is het psychologische land, en daarom is het belangrijk dat we beseffen, waar zijn wij, waar bevinden wij ons in dit innerlijke land? (2)'
Dat het belangrijk is te weten waar wij ons bevinden in het 'psychologische land', komt voort uit het gegeven dat 'hoewel wij fysiek gezien op een plaats aanwezig kunnen zijn, het goed mogelijk is dat wij ons in de psychologische ruimte, in het psychologische land, op totaal andere plaatsen bevinden (3).' Waarom? Omdat 'het een innerlijk land is waar wij, met onze ideeën, denkbeelden, vermoedens en overtuigingen, in goede en slechte plaatsen leven. Je vindt er een hemel en een hel, en alles wat daar tussen in ligt. (..) dat is misschien extreem gesteld, maar door emotioneel op een negatieve plaats te verwijlen, vergallen we ons eigen innerlijke leven met negativiteit. In die zin scheppen, triest genoeg, veel mensen hun eigen hel; psychologisch slaan we vrijwillig onze tenten op in het voorgeborchte en dat is tragisch (4).'
Op de vraag hoe men kan voorkomen dat men in een dergelijke situatie überhaupt terecht komt, raadde Nicoll de mensen 'positieve zelf-herinnering' aan. Wat bedoelde hij daarmee? Een positief zelf-beeld, dat voortvloeit uit objectieve zelf-observatie; door ons 'bewust te worden wat de verschillende locaties in deze innerlijke ruimte zijn, beginnen we langzaam te beseffen en te ervaren wat daarin aanwezig is. Als we inwendig in een sloppenwijk verwijlen, lopen we psychologisch het gevaar ons hoofd te stoten of erger. Als we innerlijk een onaangename plaats bewandelen, hoe kunnen we dan verwachten dat ons leven mooi en aangenaam is? Hoe kun je verwachten dat de dingen zich zullen verbeteren als we blijven rondlopen in alle labyrinten en verpaupering van die grote donkere stad in het negatieve deel van de emotionele wereld? (5).'
U ziet, Nicoll kiest niet alleen voor het beeld van de moderne grootstad als zinnebeeld voor onze emotionele wereld, maar benadrukt de noodzaak emotioneel de dingen positief te benaderen, willen we voorkomen dat we ons somber en ellendig of depressief gaan voelen, of nog verder afglijden naar donkere plekken in ons innerlijk en ons oor te luisteren leggen voor influisteringen, die ons willen overtuigen van de zinloosheid van het bestaan, ons bestaan..
Hoewel Nicoll de mens wil aanzetten tot een innerlijke werkzaamheid die voor de meeste van ons volstrekt subjectief is, is het gezonde verstand de basisvoorwaarde om tot objectieve zelf-observatie te komen. Wat bedoelt hij daarmee? Zie de werkelijkheid om je heen, nu èn in het verleden en besef de relatie daarmee tot de innerlijke wereld? Wat is er toen geschied, dat ook nu nog telkens plaatsvindt en waarschijnlijk ook morgen en overmorgen weer kan plaatsvinden? Waarom raadt Nicoll dat aan? Omdat 'het natuurlijk kan voorkomen dat de plaats waar jij je in dit psychologische land bevindt niet alleen aan jou zelf te wijten is. Er zijn plaatsen waar wij als gevolg van onze ouders, onze leraren, de maatschappij of de godsdienst terecht zijn gekomen (6).' De nadenkers onder ons herkennen dat Nicoll hier naar de sociaal-psychologische invloeden verwijst die ons vormen en soms vervormen, en zoals een nauwkeurige lezer zal opmerken, gooit Nicoll noch alle lof noch alle schuld hiervoor op één hoop: noch op het conto van de maatschappij, (lees: de cultuur), of die van godsdienst, maar op meerdere hopen. Door zelf-observatie, door na te denken en aandachtig je gedachten en gevoelens onder de loep te nemen, leren wij niet alleen waar wij ons in dit psychologische land bevinden, maar ook hoe we daar zijn gekomen, langs welke paden, welke mensen en ideeën ons beïnvloed hebben. Want als we ons op dezelfde plek in het psychologische land of bos bevinden als die anderen, delen wij in dezelfde ervaringen; daarom herkennen mensen elkaars gedachten of voelen aan dat ze elkaar begrijpen, men is op de zelfde plaats geweest of bevindt zich daar gezamenlijk. Dit wederzijds besef en gevoel van herkenning kom je bij de meest uiteenlopende groepen tegen: de anonieme alcoholisten, gok-verslaafden, drugs-verslaafden, bij bijna-dood-ervaringen, bij biologen en ornithologen, medici, piloten, vissers, actievoerders, anarchisten, etc.
Nicoll stelt dan ook nuchter: 'Omdat deze innerlijke wereld bestaat, is het niet alleen ook mogelijk dat jij je op dezelfde plaats bevindt als iemand anders, maar kun je ook dezelfde ervaring hebben als die ander (7).'
Sommigen zullen zich afvragen, allemaal goed en wel wat je daar schrijft, maar hoe verhoudt zich dat tot het normale dagelijkse leven, de rauwe werkelijkheid van alledag? Waarom de titel 'religie en dwaasheid'? Dat suggereert toch een behoorlijke dosis polemiek? Inderdaad, dat suggereert een aanzienlijke hoeveelheid polemiek, maar niet in de normale zin van het woord, hoogstens met het doel om met behulp van wat voorbeelden te voorkomen, dat we verzanden in de oppervlakkige strijdvragen over godsdienst en atheïsme. Wie de geschiedenis in positieve zin overschouwt, ziet enerzijds dat ideeën en idealen omtrent God of de goden de bron zijn van grote culturele verworvenheden en maatschappelijke ontwikkelingen. Anderzijds dat diezelfde ideeën en idealen over God en de goden misbruikt zijn om het menselijke kwaad, alle gruwelijkheden en waanzin die je je maar kunt voorstellen te legitimeren. Nadat de mensheid een paar millennia heen en weer heeft geslingerd tussen deze twee uitersten, besloot een deel dat het genoeg was geweest, en vertrouwde voortaan liever alleen op zijn verstand, dan op ideeën en overtuigingen omtrent het bestaan van een onzichtbare Schepper. Na een reeks godsdienstoorlogen, waarbij beide partijen kwistig gebruik maakten van astrologische berekeningen omtrent de exacte datum van het aanstaande Jongste Gericht, het Einde der Tijden, om de prinsen en koningen aan hun zijde te verzekeren, dat God aan hun kant stond. Is het dan verwonderlijk dat Isaac Newton, benadrukte dat hij zich niet langer met 'astrologie' maar met 'astronomie' bezig hield; wat betekende dat hij de sterren niet meer gebruikte voor voorspellingen omtrent aanstaande aardse gebeurtenissen die voortvloeiden uit Bijbelse beloften, maar wilde begrijpen hoe de schepping functioneerde. En zoals een paar jaar geleden een BBCdocumentaire liet zien, vorste hij toch naarstig naar de plaats van God in de schepping, een zoektocht waarvan slechts fragmentarische uittreksels overgeleverd zijn. Na de Verlichting, zoals Prof. van den Berg in zijn boek 'Metabletica' zo mooi verwoordt, 'verbande de wetenschap God, zodat er ruimte voor het experiment ontstond'. Wat betekende dat? God, of beter gezegd, de kerkgenootschappen verloren niet alleen het alleenrecht op één allesomvattend bindend wereldbeeld, maar in de meeste gevallen ook het recht op het uitvoeren van de sociale repercussies, lees: gevangenis, folter en doodstraf. Wie de loop van de mensheid sinds de Verlichting observeert, ontwaart een dubbel beeld: enerzijds zie je in versneld tempo een wetenschappelijke en technologische ontwikkeling die de mensen veel goeds heeft gebracht, anderzijds zie je dat, omwille van andere ideeën en idealen, heel wat menselijk leed werd veroorzaakt. En zeker na de twintigste eeuw, kun je slechts tot de nuchtere onderkenning komen, dat het atheïsme, na amper drie eeuwen, alle schade heeft ingehaald op het gebied 'van het menselijke kwaad, aan alle gruwelijkheden en waanzin die je je maar kunt voorstellen'. De waanzin van de eerste wereldoorlog: Stalin's Goelags, Hitler's Endlösung, Mao's waanzinnige projecten die aan miljoenen Chinezen het leven hebben gekost en de bezetting en onderdrukking van Tibet; Pol Pot's 'zuiverende' moordzucht, Afrika's talloze etnische conflicten, de rij is eindeloos..
Wie dus beweert dat, vanwege het kwaad dat geschiedt en geschied is, godsdienst niet deugt, heeft, vergeef me de uitdrukking, stront in zijn ogen, dan deugt atheïsme evenmin. Want wat fundamentalisten van godsdienstige of atheïstische aard gemakshalve vergeten is het feit, dat het in beide gevallen de mens is, dat het mensen zijn, die het kwaad volbrengen en andere mensen leed aandoen of ombrengen!
Geen onzichtbare macht dwingt mij een ander mens naar het leven te staan of te misbruiken, en als er wel een onzichtbare kracht is die iemand dwingt, dan is het duidelijk, dat die persoon te lang op een ongezonde plaats in het psychologische land heeft verwijld. Zich heeft verlustigd aan gedachten van moordzucht, haat en macht over een ander, en heeft toegestaan dat die ideeën en negatieve emoties hem niet alleen vervreemd hebben van de mensen direct om hem heen, maar van de mens in het algemeen, van de wereld ansich. Waardoor de mens doof en blind wordt voor het feit dat die ander een 'Mens' is en geen object of voorwerp, waar je naar believen over kunt beschikken en mee kunt doen wat je wilt.

Dat werd vorig jaar nog eens vlijmscherp duidelijk toen de zaak rond het lang vermiste Oostenrijkse meisje Natascha Kampusch (8) een gelukkig einde kreeg. Natascha Kampusch was van 1998 tot 2006, acht lange jaren door de pedofiele psychopaat, Wolfgang Priklopil (9) gevangen gehouden en misbruikt. Geïnspireerd door Marc Dutroux had hij in zijn huis een verborgen keldergevangenis gebouwd, waar hij Natascha Kampusch acht lange jaren gevangen hield en misbruikte of zoals Natascha het uitdrukte, "je behandelde als het laatste stuk vuil". Het verhaal van Natascha is er niet alleen een van regelmatig en stelselmatig seksueel misbruik. Misbruik? Verkrachting! Maar ook een verhaal van een mislukte poging tot hersenspoeling, door het onthouden van voedsel en licht. Waarom heeft het zolang geduurd voordat Natascha haar vrijheid herwon? Mede omdat een getuige van de ontvoering, een 12-jarig schoolmeisje, door haar lerares bij de politie als een fabulante werd omschreven en dus niet werd geloofd. Toen men zich uiteindelijk op witte bestelbusjes ging concentreren die door het schoolmeisje was gezien en zelfs daarbij het busje van Priklopil doorzocht, maakte men hierbij geen gebruik van een speurhond, die afgestemd was op de geur van Natascha. Reden? 'Er was geen hond beschikbaar geweest, men had er ook niet echt aan gedacht'. Dus net zoals in België, speelde ook in de zaak rond Natascha Kampusch nalatigheid een grote rol. Überhaupt is de zaak Dutroux een goed schoolvoorbeeld van een persoon, die al vroeg een onbeheerst driftleven tentoonspreidt, daarbij steeds dieper wegzakt, tot hij, vermomd als een grijze dief en oplichter, keer op keer zijn prooien weet te verschalken. En zoals we nu weten, mede door de nalatigheid van de Belgische politie en justitie, hier jaren ongestoord mee door kon gaan. Nu we het toch over nalatigheid en lauwheid hebben van officiële zijde: wie wil er nog herinnerd worden aan het gegeven, dat door justitie en de politie in Nederland tot 1996 geen pro-actief beleid tegen pedofilie werd gevoerd? Dat men geen actie ondernam als er signalen waren dat kinderen die in het buitenland waren ontvoerd, gesignaleerd waren in bepaalde delen van het roze milieu van Amsterdam. Wie herinnert zich nog die oud-PVDA senator, die met behulp van een arts zich van het leven beroofde, omdat hij door de zaak Dutroux zijn hele levenswerk, de legalisatie van pedofilie, doorkruist zag?
Pas toen justitie, politie en de politiek door de zaak Dutroux ruw wakker waren geschud, beseften ze weer met wat soort lieden ze hier te maken hadden! Psychopaten en géén wazige lieden, zoals een brievenschrijfster in de Volkskrant, die in de eerste weken nadat de Dutroux-bom was gebarsten, schreef: 'kinderen waren toch de vrucht van je lustbeleving, waarom die kinderen dan niet al vroeg betrekken bij dat lust leven, dan waren ze goed gewapend tegen het leven en wisten ze wat er te halen viel.' Of die laatste docent homo-studies, die in die eerste weken na de arrestatie van Dutroux, glashard beweerde dat kinderen die vroeg in aanraking met seksualiteit kwamen, dit niet altijd als een schok of als misbruik ervaarden. Maar vaak ook als een soort inwijding in de volwassenheid! Deze rationalisaties hebben altijd maar één doel, het kwaad te verhullen èn goed te praten. Welk kwaad? Dat volgens sociologische studies, de helft van alle homofielen als kind misbruikt of verkracht is door een volwassen man! Ook de docent homo-studies gebruikte in de televisie-discussie die gegevens, maar voor hem waren het tekenen van inwijding. Wie eind 2006 de BBC-reportage over misbruik van jongens en meisjes door katholieke priesters in Ierland en Amerika heeft gezien, weet welke emotionele en mentale verminkingen kinderen worden toegebracht, en hoe sluw en meedogenloos de daders zijn. Wat overblijft is tenminste één heel ongemakkelijke vraag, namelijk: in hoeverre homofilie het gevolg is van misbruik, verkrachting op jonge leeftijd? Een vraag die ogenschijnlijk niemand wil onderzoeken, laat staan beantwoorden!

De zaak Dutroux, het overleven van Natascha Kampusch, zij confronteren ons met het feit dat een gedachteloze instemming met instincten niet alleen levensgevaarlijk is, maar onvermijdelijk tot slachtoffers leidt. De vraag of al die vrouwen of meisjes, toch niet voorzichtiger hadden moeten zijn, doet in het geheel niet ter zake; is even onzinnig als de vraag of er psychologisch een verschil is tussen de verkrachting van een Berlijnse vrouw door een Russische soldaat, na de verovering van Berlijn in 1945, en van een Bosnische Moslima door een Servische Bosniër begin jaren negentig. Relevant is de vraag hoe goed de slachtoffers in staat zijn hun leven weer op te pakken. En de daders? Veel daders uit de talloze etnische conflicten en burgeroorlogen sinds 1900, zijn en zullen nooit bestraft en veroordeeld worden. Uit de tijd na het conflict blijkt of zij zich hebben laten meedrijven op een algemene golf van negatieve emoties en geweld, en in hoeverre zij zich vereenzelvigd hebben met hun gruwelijke daden.
De eerste groep daders, de meelopers, verdwijnen weer in de grote massa van onbekende burgers. U herinnert zich de gebeurtenissen uit de jaren zestig en zeventig misschien nog wel, toen ogenschijnlijk gewone vriendelijke mannen en vrouwen, plotseling als kampbeulen in een van Hitler's vele vernietigingskampen ontmaskerd werden. De tweede groep daders, zij die zich met het kwaad dat zij volbrachten vereenzelvigd hebben, zijn voorgoed gestoord, psychopaten, die zich nadien ook als sluwe criminelen ontpopten en hun duistere werk voortzetten, wanneer en zo vaak ze ook maar kunnen.
Hoe denkt en voelt een psychopaat?
Ik zou het bij God niet weten en eerlijk gezegd heb ik ook geen enkele behoefte om te ervaren hoe dat aanvoelt. Maar dat die duistere gedachte, het willen weten èn ervaren wel degelijk rondwaart bleek een paar jaar geleden uit een Discovery-documentaire over het onverklaarbare fenomeen van 'bezetenheid'. Daarin liet men opnames zien van gesprekken met een psychopaat die een aantal vrouwen had verkracht en vermoord. Aanvankelijk had een 'stem' hem een tijdlang aangezet een vrouw te verkrachten en haar daarna te vermoorden, maar 'iets' in hem had geweigerd daaraan toe te geven, tot hij op een dag een andere psychopaat tegen kwam, en zo onvoorzichtig was over de 'stem' en zijn duistere voorstel te spreken. Daarop vertelde de andere psychopaat zonder veel aarzelen, dat het hem ook zo was vergaan. Inmiddels had hij al een paar vrouwen verkracht en omgebracht, en als je dat goed aanpakte werd je nooit opgepakt... Zo gezegd, zo gedaan; beiden trokken er 's-nachts op uit om het duistere werk van verkrachting en moord te volbrengen. Eindresultaat? Een tijdje daarna had dat 'iets' zich nog een tijdje verzet tegen de 'stem', maar de 'stem' antwoordde nu, dat hij de baas was! De vraag of bezetenheid wel of niet bestaat, doet eigenlijk niet ter zake; wel is duidelijk dat de gedachteloze, de blinde instemming met de donkere wil tot terreur en de duistere wil tot bevrediging, de mens ontbloot van elke vorm van menselijkheid. Hij ontneemt of vervormt niet alleen de zin en richting van het menselijk bestaan, hij ontwricht zelfs de maatschappij; reduceert de ander tot een betekenisloos wezen, een zinloos wezen, om te doen en laten wat je belieft; of zoals Natascha Kampusch zo treffend haar ontvoerder en beul omschreef: "Er behandelte mir als der letzte Dreck (10)."
Dus als we één ding zeker weten dan is het dit, religie en humanisme hebben niets van doen met onmenselijkheid, met wreedheid en onverdraagzaamheid, starheid en leugens!
Het was dag, het was nacht, een negende dag, een ongemakkelijke dag...

noten:
1. Victor Frankl
2 t/m 7. Maurice Nicoll, "Psychological Commentaries", Amwell 1946-1947, vol.3
8. de.wikipedia.org/wiki/Natascha_Kampusch
9. nl.wikipedia.org/wiki/Wolfgang_Priklopil
10. Natascha Kampusch (ORF televisie-interview 2006)

Dit bericht is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 429, 14 december 2007

deel 10 van de serie Maatschappelijk Onverstand

'Zelfs wat op het eerste gezicht waar lijkt te zijn is het daarom nog niet altijd, en zelfs al is het dat wel, is het niet altijd mogelijk dit met argumenten duidelijk te maken.' (1)

door Paleander

Bovenstaand citaat van Zhuangzi - een navolger van Lao Tzu (2), wier beider uitspraken (3) tot op de dag van vandaag een bron van inspiratie en kalligrafische kunst (4) zijn - confronteren ons met een onaangename waarheid. Namelijk met het feit dat als er echt iets is gebeurd, dat géén verzekering is dat men geloofd wordt, het onrecht aangeklaagd en de dader(s) gestraft worden. Erger, mensen zetten 'hemel en aarde' in beweging, om te verhinderen dat de waarheid naar buiten komt. Mensen leven dus ogenschijnlijk liever met de leugen die sociaal en economisch profijtelijk is, dan met de waarheid die schade toe brengt aan hun sociaal economisch welzijn. Waarom beschrijft Zhuangzi dit zo abstract? Uit vrees voor de Chinese heersers? Of wilde hij de mensen wakker schudden uit de droom, dat ons ideaalbeeld van de werkelijkheid zelden harmonieert met de dagelijkse werkelijkheid? Ik ben geneigd te zeggen, het laatste...
Maar niet alleen de dagelijkse werkelijkheid is soms onaangenaam, ook de psychologische ruimte in de mens confronteert ons met onaangename dingen. "In 2000 stond depressie wereldwijd op de vierde plaats wat betreft oorzaak van ziektelast" (5) en volgens andere bronnen (6) lijdt 1 procent van de bevolking aan enige vorm van dwanggedachten. Deze berichten confronteren ons met het gegeven, dat het blijkbaar niet alleen onvermijdelijk is dat we wakker moeten worden met betrekking tot de uiterlijke dagelijkse werkelijkheid, maar ook met betrekking tot de innerlijke werkelijkheid. Want dwanggedachten, die zoals het voorzetsel 'dwang' aanduidt, beslist onaangenaam en geen zaak zijn waar je luchtig over glijdt. Laat ons daarom nu onze aandacht vestigen op die vreemde zwevende kluwen vooroordelen onder die twee gedachte-zuilen, die we op de tiende dag van onze reis door het bos tegenkwamen. Het behoeft, althans dat hoop ik, onder nadenkers toch weinig uitleg, dat die twee gedachte-zuilen, psychologische gezien, de dodelijke starheid van de religieuze en atheïstische conventie belichamen. Maar wat was dan die botsende en vechtende kluwen vooroordelen? Het effect van beide conventies op de samenleving, op de mensen als collectief en op de mens als individu.
Toen ik die kluwen zag waren er verschillende dingen die mijn aandacht trokken, maar omdat je maar aan één ding tegelijk je aandacht kunt schenken, en de ervaring leert dat die dingen je vroeg of laat toch weer in het leven tegenkomt, schonk ik de laatste keer daar verder geen aandacht aan. Wat had ik waargenomen? Een van de verschijnselen die ik daar tot mijn leedwezen zag, was de broosheid van het menselijke verstand en het gevoel. Onderaan die zwevende kluwen hingen niet alleen vreemde scherpe gedachten en emoties, maar ook nevelige, vervormde gedachten en emoties. De harde botsing tussen de scherpe en nevelige vormen deden allerlei variaties ontstaan, waarbij de ene vorm iets meer en de andere vorm iets minder scherp of nevelig leek te worden. Tevens zag je van tijd tot tijd dat de ene gedachte-vorm na de andere hard op de stenige bosgrond terecht kwam. Sommige bleven als een vreemde platgedrukte gelei op de grond liggen, andere strompelden weg of zochten hun toevlucht in dat deel van het bos, waar het altijd dag lijkt te worden, en tegelijk ook altijd weer nacht. Het is een plek waar een onbestemd dwaallicht heen en weer golft, dat je doet denken aan de vreemde schommelingen van het daglicht in een dikke mist. Er is geen gevoel voor richting, het leven in dat deel van het bos is een vlucht, een gevangenis, en soms een levende hel... U denkt misschien, hij verzint maar wat raak? Dacht u dat nu echt, dat ik dit allemaal verzin? Dit bos mag dan wel, omdat het een psychologisch bos is, voor de meeste mensen onzichtbaar zijn, maar wie als zelfstandig denker door de wereld wil gaan, ontdekt vroeg of laat dat dit bos ook werkelijk bestaat. Je ontkomt niet aan deze reis door het menselijke verstand en het gevoel, èn het onverstand! Het leven dwingt ons tot het maken van deze reis. Het is niet alleen een reis door het eigen onderbewustzijn en bovenbewuste, maar ook door collectieve vormen van onbewustheid en onverstand en daar word je niet vrolijk van. Zeker niet als je de psychische schade ziet die in dit bos wordt aangericht.

Misschien denken sommigen, 'dit is een horrorverhaal'? Hoewel ik persoonlijk geen enkele affiniteit met horrorverhalen en al helemaal niet met horrorfilms heb, ben ik geneigd dit te beamen. De strompelende gedachten en emoties die je in dit bos tegenkomt. De psychische verminkingen, waarbij je in de gedachtevorm en de emotionele lading, de aanzet en het verloop van de psychische neergang bespeurt, zijn ronduit tragisch. Wie de psychische neergang van een bekende of onbekende persoon in zijn omgeving heeft meegemaakt - de angsten en emotionele verwarring die daar mee gepaard gaan - beseft hoe erg het is als een mens zijn mentale en emotionele evenwicht verliest. Zo iemand is niet meer in staat om op een natuurlijke wijze met anderen om te gaan. En onwillekeurig rijst dan de vraag, had dit voorkomen kunnen worden? Heeft de persoon door zijn verborgen of half-verborgen onbeheerste driftleven, zelf de negatieve voorwaarden laten ontstaan voor deze psychische neergang? Of is er sprake van een nerveuze aandoening die erfelijk bepaald is? Of erger, hebben andere mensen, omwille van macht of hebzucht, er bewust of onbewust hard aan gewerkt die persoon psychisch over de schreef te duwen? Wat het antwoord op al deze vragen ook is, deerniswekkend is en blijft het. Desondanks moeten we ook oog en oor hebben voor het feit dat sommige mensen, als ze innerlijk over de schreef gaan, niet automatisch gereduceerd worden tot een mentale en emotionele schim van hun vroegere 'zelf'. Maar een lager instinctmatig evenwicht hervinden, waarna ze heimelijk als menselijke roofdieren door het leven sluipen, op zoek naar een prooi die ze kunnen verslinden. Misschien denkt u bij uzelf: 'geen mens verwijlt vrijwillig in dit soort plaatsen'. Nee, ik ook niet. Ik wist wel dat dit soort plekken in het bos bestonden, maar maakte er intuïtief altijd een hele grote boog omheen. De reis door het bos van de psyche, door het gezonde verstand en het onverstand, is heel interessant, maar bepaalde dingen die je daar tegenkomt, wil je het liefst zo ver mogelijk op afstand houden. Alleen ontkom je er soms niet aan tijd en aandacht aan dingen te besteden die heel onaangenaam zijn. En eerlijk gezegd heb ik ook heel lang geaarzeld, voordat ik mij bewust met dit deel van het bos heb bezig gehouden, en dan nog alleen op een gezonde afstand. Waarom? Omdat je in het duistere deel van het bos soms ziet, hoe een gedachte-vorm op een andere overspringt. Men besmet elkaar of herkent in elkaar iets sinisters, erger nog men gaat er naar handelen. Het meest schrijnende en bekendste voorbeeld voor deze negatieve herkenning en besmetting, zijn de concentratiekampen in de Tweede Wereldoorlog. Waar gevangenen - de beruchte kapo's - het gedrag van hun beulen op gruwelijke wijze imiteerden. De één puur uit botte overlevingsdrang, de ander als gevolg van het zaad van de haat, de onverdraagzaamheid of misantropie, dat verborgen onder de mantel van een burgerlijke of ideologische conventie uiteindelijk in het kamp ontkiemde.
Een ander vreemd verschijnsel dat je in het bos tegenkomt, is de koude hardheid en nevelige instemming met geweld dat door anderen wordt gepleegd. Waarbij de mensen zelf elke vorm van lichamelijk geweld vermijden, maar wel overal ter wereld, waar zwaar geweld tegen de vermeende vijanden van hun eigen cultuurbeeld of ideologie wordt gebruikt dit vergoelijken of heimelijk goedkeuren, ondanks hun religieuze of humanistische idealen.
In de loop van de twintigste eeuw werd al gauw duidelijk dat dit niet slechts een afwijking was van de aartsvijanden van de Koude Oorlog, de kapitalisten en communisten, maar een universele afwijking, die je overal ter wereld tegenkomt. Daarbij komt nog, dat de vaak haast onzichtbare en nimmer aflatende stroom van wapenleveranties aan de strijdende partijen in een conflict, al evenmin het gevolg zijn van altruïsme. Ze zijn de vreemde samenbundeling tussen ideologie en religie, tussen politieke macht en economie, en soms vloeien alle vier aspecten door elkaar heen of gaan zij gebroederlijk hand in hand naar het front, dwars over het leven en de lijken van de mensen in Darfur, Guatemala, Colombia, Irak, Tibet, etc.
In die zin is er geen wezenlijk verschil tussen de maatschappelijke gevolgen van religieus of van atheïstisch fanatisme, en ondanks de lessen van de moderne geschiedenis zijn er nog steeds genoeg mensen die een van beiden voorspreken, en stilletjes hopen dat hun zijde eens zal overwinnen en daarmee het paradijs op aarde kan worden gevestigd, of beter gezegd de totalitaire utopie. Nou ja, utopie...?

Maar moeten we, omdat zowel religie als humanisme gruwelijk misbruikt zijn en misbruikt worden omwille van macht en hebzucht, afstand doen van de essentie van beiden: van de mens als beeld van God en de mens als verlichte cultuurdrager van de mensheid? Geenszins! Waarom zouden we het humanistische ideaal van een menselijker en rechtvaardiger, van een verantwoordelijke en bewuste samenleving, wegwerpen, omdat de Berlijnse Muur gevallen is? De Muur als symbool -als scheiding tussen twee vijandige werelden- viel omdat het systeem in de DDR tot op het bot was uitgeteerd door hebzucht en corruptie en niet, zoals iemand eens beweerde, door de kracht van het kapitalisme. Zoals ook de ontkerkelijking niet alleen maar het gevolg was van de secularisatie, (lees het atheïsme), maar vooral bepaald werd door het wegvallen van sociale dwang en de repercussies. De mensen praatten voor de secularisatie niet fundamenteel anders over het geloof en de kerk dan daarvoor, alleen deden ze dat nu openlijker en onverdraagzamer. De religieuze mores werd vervangen door de atheïstische mores, maar het was en bleef een conventie... De mens bevrijdt zich van een idee, van een geloof, om daarna zich vrijwillig te ketenen aan een ander idee, aan een vorm van ongeloof, een ommekeer van waarden en woorden, maar niet van hebzucht en macht. Wie wezenlijk vrij is in zijn gedachten en gevoel, laat zich door de een noch de ander bepalen, maar beweegt zich vrij tussen religie en humanisme heen en weer, en erkent de waarde van beiden! Of zoals een Indiase filosoof/mysticus adviseerde: "de mening van denkers, heiligen en grote geesten, moeten we accepteren als suggesties en niet als schakels van een ketting" (7).
En al evenmin laat ik mij bepalen door de opvatting "dat het streven van de mens naar de zin van zijn leven, of zelfs zijn twijfel aan die zin, steeds voortkomt uit, of het gevolg is van een geestelijke stoornis" (8) - of zoals Freud het uitdrukte - dat religie een uitdrukking was, van een "algemeen menselijke dwangneurose, die net zoals bij het kind voortkomt uit het Oedipus-complex, uit de betrekking tot de vader" (9). Een rabiaat vooroordeel dat door een leerling van Freud, Victor Frankl, niet alleen met 'grote stelligheid van de hand' werd gewezen (10). Maar naar aanleiding van zijn eigen concentratiekamp ervaringen concludeerde Frankl, dat "de dwangneurose de psychisch ziek geworden religiositeit is" (11), en dat secularisatie niet automatisch tot een toename van rationeel humanistisch atheïsme leidt, maar "dat het verdrongen geloof in bijgeloof ontaardt" (12). Nu, wat is de veel gehoorde klacht onder humanisten? Waar komt ineens al dat bijgeloof in de samenleving vandaan? Waarom zoeken veel mensen niet hun heil bij het humanisme, en zetten zij zich niet in voor de strijd voor een rechtvaardigere, verantwoordelijkere en bewustere samenleving? Ja, waarom niet? Omdat de mens ogenschijnlijk toch een meer complex wezen is dan we willen toegeven of, zoals een Engelse dichter het eens zei: "Heet deze vreemdeling welkom. Want er zijn meer dingen tussen hemel en aarde, (..) dan waar u over kunt dromen in uw filosofie" (13). Daarmee rijst onverbiddelijk de vraag, bestaat er wel een synthese tussen humanisme en religie?
De gerechtvaardigde klacht van het humanisme tegen de religie is, dat zij vroeg of laat in wereldvlucht en wereldverachting ontaardt. Zoals de gerechtvaardigde klacht van de religie tegen het atheïsme is, dat zij vroeg of laat de mens reduceert tot een machine, een mechanisme van instincten en impulsen. Opvallend genoeg hebben beide uitersten exact dezelfde verstrekkende gevolgen voor de samenleving èn voor de mens als individu; want beiden ontnemen het individu zijn rechten en ontslaan hem van de verantwoordelijkheid voor zijn daden. Beide ontkennen het bestaan van de vrije wil; de één omdat alles al door God is bepaald en vast ligt, de ander omdat zij psychische stoornissen of crimineel handelen tot een kapotte machinerie herleidt, tot foute genen of 'te weinig spiegelende neuronen'. De mens is niet langer verantwoordelijk maar offert zijn verantwoordelijkheid en identiteit op aan het ideaal, aan God of aan de Staat; er is dan ook geen verschil tussen Khomeini's totalitaire Godsstaat en Stalins heilstaat, beiden eisten het opgeven van de individualiteit aan de Staat, met als resultaat moord en doodslag (14).

Maar laten wij onszelf niet in slaap sussen. Ook het vrije-marktdenken is niet ontbloot van totalitaire kenmerken, het eist onderwerping van het individu aan een ideologie opgelegd door de Staat of proto-superstaat (lees: Europa). De vrije markt leidt volgens haar verdedigers tot een meer evenwichtige en rechtvaardige samenleving, waarin ruimte is voor zowel religieuze als humanistische waarden. De werkelijkheid toont ons echter dat er ruimte is geschapen voor het ontstaan van een oligarchie, waar politieke, economische en bestuurlijke groepen in elkaar overvloeien en elkaars positie beschermen en afschermen. De vrije markt toont ons niet alleen het fascistoïde beeld van het moderne totalitair economisch handelen en denken, maar zelfs een deel van de vrije pers plooit zich naar deze nieuwe mores. Zo verschijnen er regelmatig artikelen waar je als zakenman of vrouw rekening mee moet houden als je je producten wilt laten maken in China. Dat China nog steeds een één-partij-staat is waar de universele mensenrechten op de meest grove wijze worden geschonden, dat doet allemaal niet terzake want, zoals een artikel laatst kopte, "China is de fabriek voor uw producten", dat telt en alleen dat!
Waar in Europa veel burgers met lede ogen moeten aanzien dat bijna alle publieke middelen aan beleggers worden verkocht, eist geen van die politici, bankiers of beleggers dat China hetzelfde doet. Waarom niet? Omdat het profijtelijk is dat een totalitair regiem haar economisch potentieel ter beschikking stelt van de westerse elite en zakenleven?
En als je je als politicus, bankier en belegger evenmin druk maakt over wantoestanden in Chinese fabrieken, wie of wat belet je om via Europese richtlijnen de Europese samenleving langzaam om te vormen naar dat Chinese voorbeeld? Wakker de hebzucht onder mensen aan, dat rijkdom en status het ideaal en teken van succes zijn, en je bent verzekerd dat veel mensen je hard achterna lopen. Wat we zien wijkt niet veel af van een nieuwe variant en een moderne herhaling van de 'goudkoorts'. Wie faalt? Zo iemand heeft het aan zich zelf te danken of heeft slechts pech of erger, het is de schuld van de uitzuigers, de werkeloze allochtoon of autochtoon of de senioren, die de samenleving op allerlei wijzen frustreren en belasten...
De huidige hypotheekcrisis in Amerika, waarvan de werking al op de wereldeconomie voelbaar is - en die het gevolg is van de ongebreidelde hebzucht, de virtuele goudkoorts dat er geen einde komt aan de economische groei en winst - laat niet alleen het gevaar zien van de vrije markt, maar ook de ongebreidelde speculatie stroom met valuta. Zolang de machine maar blijft doorlopen komt het allemaal wel weer goed. De lasten? Die wentelt men gewoonte getrouw af op de onderkant van de maatschappij, men externaliseert die op basis van status en inkomen. Wie bovenaan staat, heeft op basis van 'onzichtbare', haast onnaspeurbare capaciteiten, meer rechten. En wie onderaan staat? Die heeft duidelijk minder rechten. Ja, waarom wordt de hoog geplaatste ontzien, als hij of zij fouten maakt, waar anderen de dupe van worden? Worden bankiers die op de hypotheekmarkt gepokerd hebben met vele miljoenen met pensioen gestuurd? Verdwijnen arbeidsplaatsen in Europa naar een totalitair China of naar Roemenië met behulp van Europese subsidies (15)? Of drijven we handel met de junta in Birma? Waarom? De rij vragen is eindeloos lang...
Deze verderfelijke machtszucht en hebzucht confronteert ons echter ook met een ander fenomeen. Namelijk dat de vorm en inhoud van onze psyche, de weg die wij door het leven gaan, bepaald wordt door het ideaal dat wij koesteren en nastreven. Dit fenomeen confronteert ons met een tweeledig gegeven, namelijk dat ons denken en handelen niet alleen door een religieus- of humanistisch ideaal bepaald wordt, maar dat wij tevens emotioneel en intellectueel daarin de bevestiging van ons ideaal nastreven. Het inzicht dat wij zelf-bevestiging ervaren door zowel een humanistisch of religieus ideaal, leidde ertoe, dat sommige bekende psychologen, elke religieuze ervaring en de godsdienst ansich, - louter als een psychisch verschijnsel interpreteerden, lees: fictief. Voor anderen daarentegen was dit de sleutel tot een reeks verschijnselen, die niet alleen in de menselijke psyche plaatsvinden, maar ook tussen mensen onderling en dus, lees: een realiteit. Het fenomeen dat de ervaring van God plaatsvindt in de psychologische ruimte betekent geenszins dat die daarom slechts illusie is. Wie dat wel doet geeft niet alleen blijk van onverdraagzaamheid en onwetendheid. Want even zo goed zou je elke ervaring van een humanistisch ideaal in diezelfde psychologische ruimte als louter psychisch verschijnsel kunnen interpreteren en dus lees: fictief. Maar die persoon ziet tevens een essentieel feit over het hoofd. Namelijk dat het onze mentaliteit is, onze wijze van handelen, denken en voelen, die individueel en maatschappelijk de uitkomst van het religieuze of humanistische ideaal bepaalt - van het goede en het kwade dat wij bewerkstelligen... Het was dag, het was nacht, een tiende dag...

noten:
1. en.wikipedia.org/wiki/Zhuangzi
2. www.terebess.hu/english/tao/gia.html
3. en.wikipedia.org/wiki/Tao_Te_Ching
4. en.wikipedia.org/wiki/Gia-Fu_Feng
5. www.rivm.nl/vtv/object_document/o3263n17537.html
6. www.hulpgids.nl/ziektebeelden/ocd.htm
www10.antenna.nl/hersenstorm/Aanverw_stoornissen3.html
7. Sri Aurobindo, essay 'Purna Yoga'
8-9-10-11-12. Victor Frankl 'De Onbewuste God'
13. Shakespeare: Hamlet, Act 1. Scene V: 'And therefore as a stranger give it welcome. There are more things in heaven and earth, Horatio, than are dreamt of in your philosophy.'
14. vgl. Hannah Ahrent, 'Totalitairisme' dl. 3
15. De huidige controverse rond de sluiting van een winstgevende Nokia fabriek in het Duitse Bochum.

Dit bericht is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 430, 1 februari 2008

Religie en Dwaasheid (3)

"Strijd is de vader van alles wat bestaat èn de koning van alles wat bestaat; sommige deelnemers toont hij als onsterfelijk en anderen als sterfelijk; sommigen maakt hij slaven, anderen vrij." (1)

door Paleander

Heraclitus, de raadselachtige Griekse filosoof aan wie de bovenstaande uitspraak wordt toegeschreven, laat zich niet gemakkelijk ontraadselen. Waarom? Omdat je zijn uitspraken op velerlei manieren kunt uitleggen. Zo kun je, zoals velen gedaan hebben, deze uitspraak verkort vertalen en dan krijg je simpelweg: "oorlog is het begin van alle dingen". Als zelfstandig denkend mens vraag je je af, beschrijft Heraclitus niet eerder een tweeledig beginsel? De uiterlijke strijd als gevolg van de zucht naar macht, en de innerlijke strijd tegen het egoïsme; tegen de individuele 'wil tot macht' en 'wil tot bevrediging'? Lees je deze uitspraak namelijk tegen de achtergrond van een andere uitspraak van Heraclitus: "Ik onderzocht mijn wezen" (2), dan lijkt mij de dubbele betekenis de meest natuurlijke...
Een andere uitspraak van Heraclitus die vaak gebruikt wordt, is "karakter is lot"(3). Vooral in bepaalde modieuze stromingen van moderne spiritualiteit, astrologie en wichelarij, wordt het gebruikt als een sleutelbegrip dat veel, zo niet alles verklaart. Onontkombaar rijst weer de vraag, is het weer de vertaling die debet is aan deze uitleg? In het Griekse fragment staat er, "ethos anthropoi daimon". Nu ben ik wel geen student oud-Grieks, maar mijn basiskennis oud-Grieks is groot genoeg om zonder enige aarzeling te beweren, dat de vertaling wel erg kort door de bocht is. Überhaupt wat wij karakter noemen lijkt vaak voor een groot deel afhankelijk te zijn van psychisch-sociale en zelfs sociaal-economische factoren. Daarbij komt nog dat het menselijk karakter, de persoonlijkheid, klaarblijkelijk géén eenduidig wezen is en bij sommige mensen niet meer dan een masker voor een ambitieuze mentaliteit. U weet wel een persoonlijkheid voor elke gelegenheid, één voor thuis, één voor op het werk, op de sportclub, etc.
Wat wel duidelijk is, en misschien staan we daar gewoon niet bij stil, is het gegeven dat als we iemands karakter beschrijven, we zijn mentaliteit beschrijven; zijn of haar wijze van handelen en omgang met andere mensen. Het woord karakter, 'ethos' duidt dus vooraleerst op mentaliteit, omgangswijze. Nu, wat betekent het woord 'daimon'? Hoewel het woord 'daimon' aan de basis ligt van het hedendaagse 'duivel' of 'demon', weet iedereen die onderricht over Plato heeft gehad, dat de 'daimon' waaraan Socrates zijn wijsheid te danken had, een 'goede geest' was; en inderdaad heeft het oud-Griekse woord 'daimon' een tweeledige betekenis, namelijk: "de goede of kwade genius van een persoon" (4) Tel daarbij het gegeven dat 'anthropoi' mens betekent, en de betekenis van de uitspraak wordt meteen duidelijk: "de goede of kwade mentaliteit van ons karakter bepaalt ons mens-zijn". Maar zoals we uit het voorgaande kunnen concluderen is de kracht van onze mentaliteit ook een aanduiding voor de energie waarmee wij ons levensdoel - ten goed of ten kwade - willen verwezenlijken. 'Daimon' is dus niet alleen onze mentaliteit, maar ook de energie (5), de psychische kracht die ons voortstuwt naar het doel; alleen welk doel kiezen we?

Wie zich enigermate de goede gewoonte van zelfstandig nadenken eigen heeft gemaakt, weet, dat je onvermijdelijk je visie of overtuiging keer op keer moet bijstellen. De dagelijkse werkelijkheid, nieuwe ervaringen en een nooit aflatende kritische beschouwing nopen je daartoe. Daarom kun je zonder meer stellen, dat de waarheid omtrent een persoon of een situatie - een situatie omvat meestal meerdere personen - in principe altijd onvolledig is; of zoals een Amerikaanse ziener het eens praktisch uitdrukte: "waarheid is iets dat groeit; wat wij vandaag nog voor waar houden, is morgen nog maar een halve waarheid." (6) Deze, in principe, optimistische opvatting, staat in scherp contrast met de opvatting van Friedrich Nietzsche. Vanuit de diepte van zijn cynisme en walging voor de burgelijke- en religieuze conventie, stelde hij dat "waarheid betekent de gebruikelijke metaforen toepassen. Dit is dus om het moreel uit te drukken, de plicht om te liegen volgens een vaste conventie, om met de rest van de kudde te liegen op een manier die iedereen verenigt." (7)

Nu zijn er ontegenzeggelijk situaties waarop Nietzsches walging van de hypocrisie terecht is, maar zeer zeker kan zij niet als de maat van alle dingen worden opgevat. Cynisme is soms het begrijpelijke en onvermijdelijke gevolg van een bittere levenservaring, een lot waar sommige mensen meer dan anderen door worden getroffen. En als de mens geen zijspoor vindt naar een hernieuwde zin en betekenis van het bestaan, eindigt hij soms in het donkere dal van de misantrophie. Maar soms ontstaat misanthropie ook als gevolg van een wetenschappelijke opleiding; een zienswijze op het leven en het menselijke bewustzijn. U vraagt zich misschien af, wat moet ik mij daarbij voorstellen? Daar psyche en mentaliteit in elkaars verlengde liggen is het misschien een goed idee, een voorbeeld uit de psychologie te nemen?
Want psychologie betrekt zich immers toch op de 'psychÉ', op de ziel? Nee, niet de ziel, in veel gevallen ontkent zij dat er zoiets als een ziel bestaat. Psychologie, de wetenschap omtrent de ziel, beperkt zich dus - ik weet dat 'beperkt' enigermate tendentieus klinkt - tot het verstand, het intellect, tot de hersenen en de nog 'onbekende' factoren, waarvan sommigen denken, dat die de bron en oorzaak zijn van het mechanisme waaruit alle menselijke gedachten en emoties voortvloeien. Onbekende factoren? Mechanismen? Hoe weet je dan hoe je mensen moet behandelen en genezen? Ja, dat vroeg ik me ook af toen ik dat las. En gezien de tegenstellingen tussen de verschillende scholen en behandelingsmethoden is het in de psychologie ook niet allemaal pais en vree. Ik overdrijf?
De psychiater Claude Steiner, wiens 'EM'-therapie bij uitstek een humane indruk maakt, schildert een ontluisterend beeld van zijn opleiding tot klinisch psycholoog: "Als onderdeel van mijn opleiding moest ik leren een ijzerdraad door de ruggegraat van levende kikkers naar beneden te duwen om hun ruggemerg te vernietigen. Terwijl ik met deze afschuwelijke opdracht bezig was, hield ik mezelf voor dat ik mijn gevoelens van weerzin moest leren onderdrukken als ik een echte wetenschapper wilde worden" (8). Maar daar hield het experimenteren niet op, en dat, zoals hij zelf toegeeft, met negatieve gevolgen voor zijn emotionele leven: "Later heb ik deelgenomen aan experimenten met ratten die uitgehongerd werden om hun reactie op extreme honger te onderzoeken. Het gevolg van deze praktijken was, dat mijn eigen gevoelens en die van anderen me nog minder interesseerden. Ik moet helaaas bekennen dat ik vooral onverschillig stond ten opzichte van de gevoelens van de vrouwen in mijn leven" (9). Bij het lezen van deze passages vroeg ik mij af, welke relatie hebben kikkers en ratten met de psyche van de mens? Überhaupt, wat is de wetenschappelijke waarde van dergelijke 'experimenten' en zou je niet eerder moeten spreken van sadisme en wreedheid?
Steiner erkent dat hij het geluk gehad heeft dat een 'feministische collega' hem met deze lacune in zijn emotionele leven confronteerde en bewerkstelligde dat hij langzaam maar zeker een andere kijk èn weer gevoel kreeg voor zichzelf en de mensen om hem heen. Dit leidde er toe dat hij, als leerling van Eric Berne (10), zich vooral bezig ging houden met de emotionele kant van de menselijke psyche, en de mens niet langer als een mechanisch biologisch en psychisch drift- of wils-complex beschouwde. Of, zoals Victor Frankl het eens uitermate cynisch omschreef: "thans weten wij maar al te goed waartoe het leidt, als de mens wel wetenschap, maar niet méér dan dat bezit; van al haar zuivere wetenschappelijkheid zou de mensheid dan al spoedig nog slechts één ding overhouden: atoombommen" (11).
Een opleiding tot klinisch psycholoog is dus geen verzekering dat je psychisch evenwichtiger en harmonieuzer wordt. Je moet er zelf aan werken, maar in zekere zin geldt dat voor iedereen, alleen sommigen vluchten liever weg in een droomwereld, een sprookjeswereld. Nu heeft de wereld van sprookjes ontegenzeggelijk zijn waarde, maar naar mijn gevoel hoort zij tot het deel van de psyche dat je zou kunnen omschrijven als de onbewuste, 'ethische' impuls: het gevoel dat, wat je doet, goed of juist niet goed is, tot vreugde of leedwezen van jezelf en van anderen. Sprookjes verwijzen naar de ethische impuls, het onbewuste geweten van de mens, maar volgens Frankl moeten we juist bewust leren leven vanuit "een verantwoordelijk-zijn en weten" (12). Wie onbewust wil blijven van zijn verantwoordelijkheid vlucht in een droomwereld. Waar leidt dat naar toe? Welke vorm neemt dat aan? Herinnert u zich nog dat Frankl schreef "dat het verdrongen geloof in bijgeloof ontaardt?" (13)
U denkt misschien, hij stelt geloof en verantwoordelijk-zijn en weten op één lijn? Is daar iets mis mee? In zijn voorwoord tot een verzameling van gedachten van de Duitse Verlichtings-filosoof Wilhelm von Humboldt zegt Heinrich Weinstock: "Humanisme is het geloof aan de levensopgave van de mens zichzelf tot pure menselijkheid of humaniteit op te voeden" (14). Vervang het woord humanisme door religie en je hebt ook de kern van de religie, namelijk waarachtig mens-zijn. Nu, waartoe leidt een toename van bijgeloof in de samenleving? U wilt een voorbeeld? Hoewel Frankl al enige jaren dood is, had hij - gezien het gegeven dat we in de laatste tien jaar een heuse opkomst van een heksenbeweging hebben mogen aanschouwen - toch wel een vooruitziende blik. Heden ten dage heeft elke zichzelf respecterende stad op z'n minst één heksenwinkel. Wie enige interviews met vrouwen heeft gelezen die bloedserieus beamen dat ze een heks zijn, spreuken gebruiken, rituelen voortbrengen, mediteren op hun symbolen, en die bovendien zich beroepen op hun illustere voorgangsters die door de Kerk 'onschuldig' op de brandstapel zijn gezet, vraagt zich af: maar die heksen waren toch ontsprongen aan het brein van wrede bijgelovige mensen? Heksen waren toch meestal arme oude kruidenvrouwtjes, die zeer waarschijnlijk qua uiterlijk door moeder natuur nog eens lelijk misdeeld waren? Hebben we ons blijkbaar allemaal vergist? Waren het dus wel allemaal echte heksen, die niettemin 'onschuldig' aan de galg zijn geëindigd? (de brandstapel was namelijk gereserveerd voor ketters). Zo zie je maar weer hoe raar het leven kan lopen.

Jarenlang vertellen verlichte intellectuelen ons dat de angst voor hekserij destijds ontsproten is aan het brein van sexueel gefrusteerde Christenen; en dan ineens springen er uit alle hoeken en gaten vrouwen tevoorschijn, die in koor roepen: "wij zijn echte heksen hoor, en bedreven in de magie!" Rijst de vraag, zijn we nu verplicht de heksenprocessen, als uitdrukkingen van donker bijgeloof en een verworden maatschappij opnieuw te beoordelen? Nee, ik denk het niet. Waarom niet? Omdat er genoeg voorbeelden zijn die bewijzen, dat de oude heksenprocessen inderdaad ontsproten zijn aan de waan of de boosaardigheid van mensen. Van individuen en gemeenschappen, die een zondebok zochten voor ziekte of een epidemie, voor een ramp of een persoonlijk ongeluk. Juist de jacht op en de executie van de vermeende heksen in Europa laten niet alleen het zogenoemde zondebok patroon zien. Velen vergeten daarenboven dat "de klassieke periode van de Europese heksenvervolgingen, historisch gezien, in de vroege moderne periode valt, tussen 1450 en het begin van de 18e eeuw; zij omvat de roerige tijden van de Reformatie en de Dertig Jarige Oorlog, en heeft aan tienduizenden mensen het leven gekost" (15). Maar vaak was die heksenjacht ook zeer profijtelijk voor de heksenjagers, zoals de geschiedenis van de 17e eeuwse perfide heksenjager Matthew Hopkins laat zien (16).
De zaak rond het laatste slachtoffer van de heksenwaan in Europa, Anna Göldi, die in 1782 in het Zwitserse Kanton Glarus op beschuldiging van hekserij werd onthoofd, haalde recentelijk zelfs het algemene Duitse nieuws. Waarom? Omdat Anna Göldi met grote waarschijnlijkheid het slachtoffer van bot machtsmisbruik is geworden, en voor sommigen is dat reden genoeg om juridisch eerherstel na te streven (17).

Wie het moderne heksendom afzet tegen de geschiedenis ziet duidelijk het verschil. Wie in een samenleving leeft waarvan je niets te vrezen hebt, kan zonder gevaar coquetteren met de waan dat je een heks bent, maar er zijn genoeg plaatsen op aarde waar het stempel 'heks' nog steeds dodelijke gevolgen heeft. Ik overdrijf?
Wie weten wilt waarnaar een maatschappij afzakt als magie een sociale bepalende kracht is, hoeft maar naar Afrika te kijken. Daar zijn nog steeds landen waar meestal oude alleenstaande vrouwen, weduwen, de schuld krijgen van al het leed en ongeluk dat anderen treft! Ze worden uit de dorpsgemeenschap verstoten en omdat de dorpsgemeenschap als sociaal vangnet fungeert, betekent dat, dat wie erbuiten valt letterlijk bij niemand in het dorp meer voor hulp kan aankloppen; de verstoten vrouwen zijn ten dode opgeschreven, als ze al niet het gevaar lopen vergiftigd of vermoord te worden door familieleden van hun vermeende 'offers'. De Duitse televisie wijdde vorig jaar een uitzending aan dit thema. Hoe de Nederlandse missionaris Pater Balemans in Burkino Fasso voor deze uitgestoten vrouwen onderdak in de stad had georganiseerd, waar ze door middel van een eenvoudig handwerk nu in eigen onderhoud konden voorzien. Nu wilde het toeval dat ik die goede man van vaderlandse bodem al van zijn eenvoudige nieuwsbrieven kende, waarin hij bij tijd en wijle het schrille contrast schilderde tussen de Nederlandse samenleving en de Afrikaanse cultuur. Hij zag de dingen zoals een nadenkend mens ze ziet, niet alleen met een hele dosis mensenliefde en altruïsme, maar ook nuchter en praktisch. Hij besefte heel goed, dat je wat het resultaat is van generaties, niet in één nacht kunt veranderen. Om het probleem van de 'verstoten vrouwen' op te lossen, deed hij wat menselijk en praktisch mogelijk was, hij organiseerde onderdak en een vorm van inkomen door handenarbeid. Maar het is aan de Afrikaanse gemeenschap om op dit punt haar mentaliteit te veranderen. Want niet alleen in Burkino Fasso, maar ook in veel andere Afrikaanse landen bestaat de zondebok-cultuur verbonden aan de jacht op vermeende heksen: "zo zijn in het zuidelijk deel van het Afrikaanse continent sinds 1990 honderden mensen omgebracht als gevolg van de heksenjacht" (18). En met de komst van Afrikaanse migranten naar Europa, is ook een deel van die cultuur meegekomen, met alle negatieve aspecten van dien. Zo berichtte het Brabants Dagblad op 1 november vorig jaar over vrouwenhandel, waarbij vooral Nigeriaanse madams aan het hoofd van de criminele organisaties staan, die slachtoffers ronselen voor de prostitutie, contractueel "bezegeld met een voodooprocedure, vaak uitgevoerd door een priester". Moderne sex-slavernij en voodoo, de wereld op zijn kop, maar het kan nog erger. Erger?
In een aflevering van de BBC series 'A Year At Kew' - het bekende aboreteum Kew Gardens - zag je, hoe een plant anatomiste Scotland Yard hielp bij het oplossen van de zogenoemde 'torso moord' op een Afrikaans kind in Londen (19). "Omdat het lichaam opzettelijk van bloed was ontdaan ging men bij Scotland Yard ervan uit dat het kind als menselijk offer ritueel vermoord was". De plantenresten en pollen in de maag van het kind bleken, na onderzoek inderdaad allen afkomstig te zijn van Afrikaanse planten, waarvan bekend was dat ze in traditionele tovernarij werden gebruikt (20). Zoals de heksenjacht in Europa destijds een uitdrukking van bijgeloof, massa-hysterie en de zondebok-cultuur was, is opmerkelijk genoeg ook voodoo een uitdrukking van bijgeloof, massa-hysterie en de zondebok-cultuur, en beiden vaak met hetzelfde dodelijke resultaat voor de slachtoffers.
Dat ook onder moderne Europeanen nog veel angst en bijgeloof rondwaart, bleek 2 november 2007 in een aflevering van de BBC 'History Detectives'. Een Engelsman, die anoniem wenste te blijven, had een zogenoemde 'heksenkruik' onder zijn open haard gevonden. De BBC mocht de kruik onderzoeken maar niet openen. Na een vergelijkend en röntgenonderzoek bleek het inderdaad om een heksenkruik te gaan, gevuld met krom gebogen naalden, urine en haar. Heksenkruiken kwamen in zwang tijdens het begin van de Europese heksenmanie in de late 15e eeuw, en hadden ten doel de vloek van een heks te ontkrachten of haar te doden (21). Ja u leest het goed, in hun bijgeloof waren de mensen ervan overtuigd, dat als je de kruik ondersteboven onder de open haard begroef de heks zoveel pijn zou krijgen dat zij de vloek zou opheffen of een zeer langzame en pijnlijke dood zou sterven en de vloek idem dito. Na het onderzoek door de experts, liet de eigenaar/vinder de kruik met een religieuze ceremonie weer onder de oude open haard begraven; die gebeurtenis ontlokte aan archeoloog en BBC-presentator Neil Oliver de uitspraak: "Veilig begraven waar het thuishoort. Zodat het de taak kan volbrengen waartoe het bestemd was. Wat duidelijk maakt dat zelfs in onze 21e eeuwse geavanceerde samenleving er nog veel bijgeloof bestaat" (22).

Wat al deze vervreemdende voorbeelden duidelijk maken is het probleem, dat mensen sinds de oudheid heeft achtervolgd, namelijk: volgen we de goede of de kwade daimon, de menselijke of de onmenselijke mentaliteit. En zoals we eerder zagen, beseften ook de grondleggers van het moderne humanisme, dat 'menselijkheid' niet iets was dat zomaar kwam aangewaaid, maar iets waartoe je jezelf moest opvoeden: "humanisme is het geloof aan de levensopgave van de mens zichzelf tot pure menselijkheid of humaniteit op te voeden" (14). Als we nu tegen de achtergond van het bovenstaande, de oude religieuze verhalen over het strijden en worstelen met demonen opnieuw bekijken, dan zijn ze ineens niet meer zo vreemd en archaïsch, maar de uitdrukking van een innerlijke strijd tussen het goede en het kwade in de mens. Daarom bestreed Boeddha onder de Bodhi boom Mara, Christus de duivel in de woestijn, Boddhidharma met zijn 'gongfu' de bergdemonen, de Hopi-indianen met hun dans de onzichtbare kwade natuur-geesten, etc. Geen van dezen predikte de noodzaak van mensenoffers of bijgeloof. In de moderne tijd was het echter Nietzsche die deze regel omdraaide en stelde, dat de mens de boze daimon niet moest bestrijden maar moest verwezenlijken, pas dan werd hij een supermens, filosofisch legde hij daarmee de basis voor het totalitairisme, het fascisme van links en rechts. En omdat zijn hele persoonlijke leven in scherpe tegenspraak stond met zijn eigen filosofie, was het onvermijdelijk dat hij daaraan psychisch ten gronde ging. Zoals ook het fascisme van links en rechts, telkens als het weer verschijnt gedoemd is ten onder te gaan. Wat blijft zijn twee aspiraties die de mens verlichting beloven: het humanisme dat naar een uiterlijk verlichte mensheid streeft, en de religie die een innerlijk verlichte mensheid nastreeft. Daarom is het niet zo zeer van belang welke zijde of dat we allebei kiezen, maar of we de goede daimon, de goede mentaliteit in ons innerlijk èn in de omgang met anderen laten prevaleren. Want alleen dat bepaalt of we waarlijk mens-zijn of niet. En vreemd genoeg vallen dan ineens het zichtbare en het onzichtbare psychologische land en bos samen, bevind je je ineens niet meer in de schemer van dat onzichtbare bos. Een reis is voltooid en wat blijft is niet slechts een herinnering, maar, zoals Dickens een van zijn bekende karakters in de mond legde: "Hoe oppervlakkig mijn streven naar het onbekende op anderen ook mag zijn overgekomen, nooit of te nimmer zal ik spijt hebben, dat ik het grootste deel van twee jaar gewijd heb aan de omgang met de rijk gevarieerde schakeringen van het menselijk karakter (..) daar ik hoop dat dit mijn verstand verruimd en mijn opvattingen verdiept heeft" (23). Het was nacht, het was dag, een laatste dag...

noten:
1. frag. 19, in 'Remembering Heraclitus', by Richard Geldard, Edinburgh 2000
2. frag. 53, ibid
3. frag. 54, ibid
4. ibid pag. 85, Liddell and Scott, Greek/English dictionary
5. ibid pag. 107 vgl. Sri Aurobindo, 'daimon' as the 'divine force' in man.
6. Edgar Cayce, 'Truth is a growing thing; for what we consider true today, will be but a half-truth tomorrow.'
7. Friedrich Nietzsche in, 'On Truth and Lies in a Non-moral Sense', essays, 1873,
8-9. Dr. Claude Steiner, 'Emotioneel vaardig worden', Arbeiderspers 1998, Amsterdam
10. Eric Berne (1910 - 1970) Canadese psychiater en schepper van de zogenoemde 'transactionele analyse', voor meer info en.wikipedia.org/wiki/Eric_Berne
11-13. Victor Frankl, 'De Onbewuste God'
12. Victor Frankl, 'De Zin van het Bestaan'
14. Heinrich Weinstock in 'Wilhelm von Humboldt', 1957 Fisher Verlag
15. en.wikipedia.org/wiki/Witch-hunt
16. info over Matthew Hopkins www.bbc.co.uk/dna/h2g2/A6358926
17. info over Anna Göldi www.annagoeldin.ch
18. www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml;jsessionid=NNOAKYY44PF5LQFIQMFSFFOAVCBQ0IV0?xml=/news/2003/10/17/ntors17.xml
19. www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2004/07/26/utorso.xml
20. www.scientific-conference.net/PlantTalkingPoints/crime.php
21. www.archaeology.co.uk/index.php?option=com_content&task=view&id=40&Itemid=38
news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/lincolnshire/3437241.stm
22. Neil Oliver: "Buried safely again where it belonged. Doing the job it was supposed to do. Which shows that even in our 21th century sophisticated society there is still a lot of superstition".
23. Charles Dickens in 'Pickwick Papers': "I shall never regret having devoted the greater part of two years to mixing with different varieties and shades of human character, frivolous as my pursuit of novelty may have appeared to many. (..) - I hope to the enlargement of my mind, and the improvement of my understanding".

Dit bericht is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 431, 11 april 2008

De burgerlijke eerbaarheid herrijst...

In een niet zo ver roemloos verleden pende ik in 't Kleintje een reeks essayistische beschouwingen over maatschappelijke misstanden onder de titel:  Het Maatschappeljk Onverstand. Nu,  amper een halve generatie verder, zou ik opnieuw bladzijde na bladzijde kunnen vullen met hedendaagse ergerniswekkende voorbeelden van maatschappelijk onverstand, en er net als toen een kleine dosis cynisch proza tegen aangooien. Waarover? De zogenaamde burgerlijke eerbaarheid...

In het voorgeborgte van het gezonde verstand is ellende veroorzaken de gerechtvaardigde zelfverdediging van democratische waarden, vooral de bevrijder van Omaha Beach is daarin gespecialiseerd. De leugen was het koninklijke excuus (lees: Tonkin Incident) voor gelegaliseerde massamoord (lees: Vietnam),  zoals nu de leugens en het zwart schilderen van Iran de opmaat tot een nieuwe massamoord moeten worden.
Schilder je tegenstander af als ware hij de duivel in persoon, en je vind altijd wel medestanders die je willen bijstaan in je beulswerk. Overdreven? Hoelang duurde het voordat de Britse regering toegaf dat Bloody Sunday massacre in Noord-Ierland een ‘moord’ was door soldaten gepleegd? Of is het opzettelijk doodschieten van vreedzame ongewapende betogers slechts een vergissing?

Maarja, in dat land worden de grote tradities verguld en glorieus gekoesterd, inclusief de kunst, de rijkdom en architectuur betaald met slavenhandel, slavenarbeid en opiumhandel. Dan kun je niet anders verwachten dat de zwarte bladzijden op zijn minst verzilverd worden met het gewicht van de traditie. Wie de Brexit niet begrijpt, die bestudeert de Britse volksaard, zijn voorliefde voor verhalen die de schrijnende kloof benadrukken tussen goed en kwaad, maar ook de oceaan van grijze mogelijkheden die problemen vergoeilijkt en bestendigt als fair play en bewonderingswaardig uithoudingsvermogen.
De lauwe reactie op problemen die herhaaldelijk hongersnoden veroorzaakten, (lees: onderandere in India en Ierland), en een schrijver noopte een van zijn beroemde karakters de koude harde zin in de mond te leggen: “het is beter dat ze sterven en zo de overbevolking verminderen”, spreekt boekdelen over die glorieuze eerbaarheid van een burgerlijke traditie.

Een land dat zo verstrikt is geraakt in de leugens van zijn eigen geschiedenis, is bij uitstek het land dat geloof hecht aan de holle retoriek van de Brexiteers, die een gouden toekomst beloven en een economische afgrond gaan oogsten.

Maar ook in ons polderland zie je helaas een opleving en roep om de burgerlijke moraal van weleer. Waarbij men gemakshalve vergeet dat het juist deze zogenaamde moraal was, waarmee decennia misbruik werd doodgezwegen en elke vorm van verzet of aanklacht vakkundig werd gedoofpot.

Maar goed, niet getreurd - heden ten dage worden we geacht als brave lammeren onze naaste bij te staan, als zijn ggz-bed om neo-liberale redenen is wegbezuinigd. Niet omdat dat onbetaalbaar is, maar omdat de eerbaren hebben besloten progressief de eerbaarheid van de rijkdom te belonen met meer belasting teruggaaf - lees: door ontmanteling van de sociale welvaarts-staat. 

U weet wel, de sociale voorzieningen waar iedereen ongeacht afkomst en opleiding recht op had, maar dat recht was slechts een pijnlijk hoofdstuk in het koude brein van manipulerende bestuurders die periodiek de eigen misstappen die potentieel juridisch strafbaar waren, regulier elke 6 jaar lieten verjaren. Wie daarna de waarheid omtrent die misstappen wilde aanklagen kon er gewis van zijn dat hij of zij voor smaad, als lugubere waarschuwing aan de financiële schandpaal van de Eerbaarheid en Macht werd geslagen. De leugen regeert? Nee, dezelfde eerbaarheid regeert van burgerlijke normen en waarden, die eertijds alle signalen en voorzichtige klachten over misbruik-schandalen met kinderen, pubers en zwakzinnigen verwezen naar het rijk der fabelen of als zwarte laster.

Ben ik cynisch? Ik ben slechts poëtisch diplomatisch zonder te vervallen in zwart cynisme!

Het was licht en het was donker, een eerste dag...

Vermijdbare manipulaties; omzwervingen langs nieuws en de oorzaken en gevolgen van menselijk handelen.

In een wereld met regionale conflicten, waarin buitenstaanders hun ‘onwezen drijven’, waarbij levens, huis, have en goed zonder aarzelen worden vernietigd. Rijst onvermijdelijk de vraag: ‘had dit niet voorkomen kunnen worden, deze eindeloze rij van menselijk leed en wreed geweld?’
Daar ogenschijnlijk de gemiddelde mens met open ogen slaapt en niet zelfstandig nadenkt, is het haast regel dat, om het vriendelijk te zeggen: nadenken meestal samenvalt met een terugblik. Met een wijsgerige beschouwing, omtrent motieven en sentimenten van deze of gene oorlog. Boeken waarin de gruwelen van dood, haat en vernietiging, kalm filosofisch worden ge-analyseerd in soms leesbare en soms zeer fraai vormgegeven boeken.

Daar de gemiddelde mens om begrijpbare redenen zich vooreerst bezig houdt met eigen welzijn en dat van zijn naasten, verdiept men zich klaarblijkelijk niet verder dan het dagelijkse NOS journaal en de nieuws koppen op de apps. Ik tel twitter en facebook niet mee, daar ‘echt nieuws’ op beiden in de regel een bericht is dat is doorgelinkt of is een twitter-mededeling van officiële personen en autoriteiten. Los van het gegeven of het een ego-mededeling is, een verslaving om gehoord te willen worden; of de nuchtere en zinnige reactie op een hormonen bezwangerde twitter boodschap van een wereld bekende politicus, die ‘licht’ ego-twitter verslaafd is.

Wie Nieuwsuur kijkt of dagelijks Radio 1 luistert geldt algemeen als goed geïnformeerd.

Wie daarbij nog de moeite en tijd neemt om internationale ontwikkelingen en actualiteiten in andere landen te volgen, ontdekt al gauw dat elk gerenomeerde nieuws outlet zijn eigen nuances toepast, en soms, in meer of mindere mate, klakkeloos officiële standpunten van een regering huldigt. De BBC is daar helaas een heel goed voorbeeld van, wie het Brexit-exit debat beetje heeft gevolgd weet dat de BBC pas anderhalf jaar na het brexit referendum serieus aandacht aan de gevolgen van de brexit ging besteden, en de gebruikelijke platituden over de Brusselse ‘fudge’ achterwege werden gelaten. Dat de EU een dag na het referendum een apart deel op haar website had ingericht voor de zgn. ‘Stakeholders’, (lees: ‘iedereen die op enige wijze te maken zou krijgen met de verandering en/of beëindiging van Europese regelgeving mbt handel en personen verkeer’), werd pas eind vorig jaar vast onderdeel van de dagelijkse politieke talkshow..!

Maar om terug te keren naar de algemene zin van dagelijks en internationaal nieuws en actualiteiten, en niet te verdwalen in het mistige heide-moeras van de brexit, dat als een gothic novel in Dartmoor de lezer boeit met de spanning van de bekende onzichtbare gevaarlijke europese dader die in de mist op de moeras rondzwerft, en waar de knappe en moedige van huis en haard ontwrichtte heldin, geduldig en gelovig wacht op de redding door de traditionele nobele adelijke held, incluisief welvarend landgoed en romantiek;... exit gezond verstand en gevoel...

Draagt het volgen van nieuws en actualiteiten bij tot zelfstandig nadenken over oorzaak en gevolg van de actualiteiten! Zodat we niet hoeven te wachten op de historische beschouwing van een vriendelijke heer of dame die uit hoofde van zijn of haar academische bewogenheid de geschiedenis gaat wikken en wegen op zijn ethische gehalte, daarin nuchter en objectief oorzaak en gevolg probeert te zien, zonder zich te verliezen in subjectieve motieven van Tijd en Cultuur.
Het lijkt haast op een open deur intrappen, ‘hoe staat het met ons besef van oorzaak en gevolg van eigen leven, algemene menselijke situaties, van de eigen cultuur en andere culturen...?!’

Doen we een serieuze dagelijkse poging dwars door de alle turbulenties van ‘actueel’ nieuws heen te kijken...? Nieuws dat in de regel heen en weer schommelt tussen de vriendelijke burenhulp en bijna dagelijkse afrekeningen in het criminele milieu; of over Trump die het zoveelste verdrag opzegt of periodiek landen met algehele vernietiging dreigt. Kijken we iets dieper voorbij de politieke onderbuik haat van liberalen tegen de bijstand, de lege harde eerbaarheid van ‘christenen’ of de voze fluwelen of ergerlijke woordspelletjes van vaderlands eigen democratisch gekozen ‘demagogen’? Of blijven we varen op de expertise van denk-tankende experts, die een winst-gerichte politieke voorkeur hebben? Überhaupt wij als ambteloze burgers worden geacht te zwijgen, en onze dagelijkse dosis-nieuws met een lepel levertraan pijnloos in te slikken, en pro deo enthousiast deel te nemen aan de participatie maatschappij..!

Het was licht, het was donker, een tweede dag...

good guys versus bad guys syndroom...

In de strijd tussen goed en kwaad, verbeeldden Amerikanen een generatie geleden dat Arnold Schwarzenegger het archetype van de ‘good guy’ was, een puberaal perspectief waaraan je je beter niet vrijwillig mee moet vereenzelvigen. Gezien het stijgende aantal schietpartijen waarin ‘burgers’ andere ‘burgers’ koelbloedig ombrengen, mag je zonder aarzelen van een collectieve gewelds-infectie spreken.
In hoeverre de consequente botte gewelds oplossingen van Arnold en Co in full colour, een onbewuste invloed hebben uitgeoefend op al deze amok schutters...? Sinds de mythe van de gerechtvaardigde trek naar het Westen en het ‘gerechtvaardigde’ doodschieten van de Indianen, huldigt men in Amerika het perfide idee van de ‘dodelijke’ good guy versus ‘gedoemde’ bad guy. Dat die ‘good guy’ meestal een blanke protestantse man was, en de bad guy een gekleurde man, of een katholieke ier of italiaan, ach mag het een naam hebben, deze tijd gebonden idealen.
De held, (lees: mannelijke held) is per definitie de man die problemen oplost door zijn tegenstanders dood te schieten, daarna zich gaat ontspannen in een bar met whiskey en pokeren, en misschien en passant zijn mannelijkheid beproeft uitleeft op de barmeid.

Decennia lang was de archetypische bad guy de Indiaan, die het vooral op vrouwen en kinderen had afgezien, je weet het wel de ‘evil guy, is out to get your woman, rape her and kill your child...’ De klassieke racistische mantra, de bad guy, is een vrouwenverkrachter en kindermoordenaar.

Wie vermoordde en verkrachtte vrouwen en kinderen? Juist, militairen op hun ‘gerechtvaardigde’ straf expedities tegen een Indianen stam. Hebben ze nog namen..? De Shoshonen, de Cree..etc.

Hoe behandel je de bad guys, door ze te marginaliseren en economisch klein te houden.
Het bestaan van Indianen reservaten is geen noodzaak maar koloniale politiek, als reservaten het recht tot economische ontplooiïng krijgen, krijgt dat in de regel de vorm van een casino. Alleen de eerbare burger bedenkt zoiets, maak van gokverslaving het verdienmodel voor de Indianen.

Sinds de tijd van Reagan, verkondigde de NRA (National Rifle Association) meestal bij monde van zijn voorzitter, dat de overheid het recht op het bezitten van een wapen wilde afnemen, om zo zijn huizen te kunnen binnen dringen, zijn vrouw en kinderen in gevaar zouden brengen! De NRA verkondigt dus sinds jaar en dag 't bekende racistische mantra, ‘the bay guy comes to rape your women en kill your children’. Alleen nu was de overheid de potentiële bad guy, en vreemd genoeg waren en zijn het eerbare burgers die consequent de overheid als bad guy zijn blijven zien. Dat die evenwichts act op het slappe koord, een schizofrenie van loyaliteiten heeft teweeg gebracht. Ach, een gezonde amerikaanse man weet goed onderscheid te maken tussen de gerechtvaardigde conflicten overal ter wereld omwille van de Democratie en de Grondwet, en de deep state. Aan de eerste offert hij bereidwillig zijn leven op, de tweede wantrouwt hij altijd.

Is er een deep state, een samenzwerings complot, tuurlijk niet, maar in geen land ter wereld gelooft men zo aan het bestaan van aliens, en dat de staat ze gevangen houdt, zoals recentelijk bleek bij die actie om in september de alien in ‘Area 51’ in Nevada te gaan bevrijden. Een half miljoen mensen wil best meehelpen. Zal tuurlijk voor een groot deel rampentoerisme zijn, maar een land dat lang in midden en zuid Amerika junta’s aan de macht bracht en in het zadel hield, en na de democratisering de politieke elite van die landen heeft ingewijdt in de kunst van de schaamteloze zelfverrijking, zo’n land zal zuinig met de eigen mensen omspringen...?

Wat je thuis doet doe je ook ergens anders, rampen thuis worden rampen ergens anders.

En dan was er nog de religieus getinte ideologie van ‘manifest destiny’, waarmee de jeugd wordt opgevoedt, Amerika is uitverkoren, heeft een door God gegeven opdracht en taak, niet alleen het continent te bevolken en te exploiteren, maar de wereld te regeren en behoeden voor het kwaad.

Amerika is voorbestemd om te regeren en te heersen, alleen wat op wereld niveau averechts uitpakt pakt op landelijk niveau evenzo rampzalig uit. De racistische mantra’s hebben braaf hun werk gedaan, twee ‘next door neighbours’ hebben het sherif-archetype uitgeleefd, de  bad guys en girls in Dayton en El Paso opgeruimd.. Of is dat een verkeerde interpretatie van de situatie..?

Het was licht, het was donker, een derde dag...

hersenloze wetenschap of inhoudloze mensheid?

Sinds jaar en dag, worden we verrast met de ontdekkingen van de breinwetenschap: ‘zie, de wondere wereld van het Brein!’ Het brein waarover wij als kleine kinderen die een nieuw ABC leren, ons mogen verwonderen en waaraan we zeer zeker niet mogen twijfelen. Nu twijfel ik er niet aan dat de wetenschap allerlei brein-processen op nano-niveau kan naspeuren, maar daaruit consequent de conclusie trekken dat brein en psyche indentiek zijn, is mijn inziens eerder een filosofische conclusie, dan gestoeld op wetenschappelijk onderzoek.

Uit een andere hoek van de wetenschap, de Psychologie, komt dan ook geregeld de kritiek, dat de breinwetenschappers alles reduceren tot brein-chemie, en geen antwoorden geven noch weten op het ontstaan van psychiatrische klachten gerelateerd aan opvoeding, gedrag en traumatische ervaringen. Erger, stelselmatig omzeilen breinwetenschappers het bestaan, de rol en betekenis van psychologie. In feite kun je bijna spreken van een stille karaktermoord op de psychologie door brein wetenschappers. Is dat wetenschappelijk gedrag of slechts chemie?

In een interview met een leidende kinder-psychiater werd de vraag gesteld, in hoeverre is bijvoorbeeld een zogenoemde ‘gaming’ verslaving gerelateerd was aan brein-chemie? Waarop de psychiater nuchter antwoordde dat zijn ervaring was, ‘dat brein-chemie gedrag volgde, en als het gedrag werd bijgestuurd door de persoon zelf of door interventie, de brein-chemie weer in evenwicht kwam.’

In een langdurig wetenschappelijk onderzoek naar relaties, bleek dat het kapot gaan en standhouden van relaties niet puur verklaard kon worden aan de hand van milieu en emotionele overeenkomsten tussen beide partners; maar breinwetenschappelijk processen wezen naar een DNA geschiktheid en beperking. Klinkt bijna boeiend, ware het niet dat psychologie en sociologie op geen enkele wijze in de presentatie en conclusie vermeld werden. Ze bestonden gewoon niet.

Wat een potentieel interessant onderzoek had kunnen worden, verzandt in een arrogante these, dat de duurzaamheid van relaties afhankelijk is van DNA. Dat is dus een aanname, geen feit.

Emoties worden gereduceerd tot een brein chemische reactie die erfelijk bepaald is, en slechts binnen een bepaalde context en reikwijdte, werkzaam en positieve resulaten kan opleveren.

Nu, is deze strijd tussen mechanische denkers en de psychologie nieuw?  Nee, in 1917 vertelt Jung in zijn boek ‘Psychologische Typen’, al hoe wetenschappers stellen dat hersen-reacties de psychische reacties bepalen, waar Jung juist uit ervaring het tegenovergestelde beweerde.

De brein wetenschap van nu gaat nog een stap verder, zij reduceert de mens tot zijn brein, en omschrijft de psyche als een construct van het brein, een chemisch gevolg dat gereguleerd kan worden met behulp van inzichten in de brein-chemie.

Klinkt verdacht veel op een nieuwe poging de psyche door medicijnen te structureren en te reguleren. Waarom zouden deze nog onbekende niet geteste brein-chemie medicijnen betere resultaten opleveren? Schuilt hier niet het gevaar van winst maken ten koste van... ? Zeker omdat je over de medicijnen industrie de laatste tijd niet veel positiefs hoort, schaamteloze zelfverrijking door onverwachte prijsverhogingen, het niet meer produceren van medicijnen waarvan het patent is verlopen. Dat is de industrie die ethisch verantwoord met nieuwe brein-chemische medicijnen zal omgaan? Misschien als je vroom gelooft dat zij weldoeners der mensheid zijn.

Maar ik vrees dat de brein wetenschapper nog even gedachteloos doorgaat op de ingeslagen weg, stil de psychologie negeert of wegwuift, of reduceert tot breinchemische processen.

Wetenschappers zijn helaas ook maar mensen, en hang naar roem en winst, spelen ook daar soms een belangrijke rol, uitsluiten, doodzwijgen of monddood maken van concurenten regel.

Is dat ook allemaal DNA en brein-chemisch bepaald, dat soort gedrag? Kun je niet beter eerst een brein chemisch therapie verzinnen tegen dergelijke onwetenschappelijke motieven?

Maar goed, mijn spiegel-neuronen zijn blijkbaar uit harmonie met het DNA van Tijd en Cultuur. Ik ben ogenschijnlijk onaangepast, mijn brein-chemie en DNA niet in staat tot vrome bewondering en aanhankelijkheid van wereldschokkende ontdekkingen die de menselijke persoon, de psyche reduceren tot een chemisch concept, een DNA freak, een ja, ja wat? Hebben we nog het wel over de Mens waar de Verklaring van Universele mensrechten op van toepassing zijn?

Zijn die rechten geen brein-ethische-illusie? Hoe verklaar je überhaupt het ontstaan van filosofie en ethiek via brein chemie? Of is ons brein voorbestemd om als vroom gehypnotiseerd konijn robot Sophia te bewonderen als de Ideale-Vrouw van de toekomst? U weet wel die robot met het schuimrubberen persona van een sprekende etalage pop, die zelf op vooraf ingeleverde vragen onzinnige antwoorden gaf, ‘we the robots will bring peace to the world’, en op elke niet voorgeprogrammeerde vraag ‘gooblediegook’ antwoorden gaf. Tsja blijkbaar hoopt de bouwer dat hij miljardair wordt met dit soort robotten.

Een nieuwe brave wereld, een ‘noveau gentile monde’ gloort ons tegemoet.

De enigste ‘new brave world’ die ik me herinner was de deprimerende roman van Aldous Huxley.

Het was licht, het was donker, een vierde dag...

Macht en het evangelie van de hebzucht...

Wie conflicten wil voorkomen, moet er politiek voor zorgen dat elke beaaming met de huidige US geo-politiek uit den boze is, niet alleen is dat een navolgen van een fnuikende neo-liberale doctrine, maar het bestendigt de militaire hegemonie van de Verenigde Staten, en daarmee het schuren van conflicten, het veroorzaken en meehelpen voeren van oorlog zoals in Jemen, Irak, Syrië, Afghanistan en Vietnam. Dat lijkt me helaas een te lange rij om van toeval te spreken.

De aartsvijand Al Qaida hoe is die ontstaan? Tsja, de rol van veiligheids adviseur was al ten tijde van Jimmie Carter omstreden. Zbigniew Brzezinski adviseerde Carter de Sovjet Unie in 1979 in Afghanistan hun Vietnam te geven, zodat ze niet geo-politieke verdeel en heers via Afghanistan konden plegen; (bekend psychologisch fenomeen: wie verdeel en heerst toepast, ziet die beer overal rondzwerven, zelfs waar die er misschien helemaal niet is). Dus leidde de militaire adviseurs van het Pentagon de Talibaan op in Pakistan, en de CIA later, Osama bin Laden.

Of is dat een te korte bocht conclusie, dat door Osama bin Laden op te leiden, Amerika mede zelf heeft bijgedragen tot de situatie die tot 9-11 leidde? In Amerika zijn er steeds meer politici en nieuws commentaren die dit negatieve domino-effect van Amerikaans politiek en militair handelen benadrukken. En hardop afvragen of het niet tijd wordt dat Amerika inplaats van de blunderende politieman van de wereld te spelen, beter de ernstige problemen thuis probeert op te lossen.

En die problemen zijn ernstig, om er een paar te noemen: wijd verspreidt chronisch huiselijk geweld, de dagelijkse schiet-partijen, de wijd verspreidde opiaten pijnstiller-verslaving, het openlijk racisme door Trump en de alt-right. De dodelijke gevolgen door rassenvoorordelen bij de politie. Armen die te vaak bloed af staan, verkopen, om te kunnen overleven; het toestaan dat investeerders, (lees: durf kapitaal), een zorghuis keten opkoopt, het onroerend goed meteen doorverkoopt en de schulden bij de zorg keten plaatst. Waarna de gebruikelijke litanie begint van afvloeien van professionele krachten en inzetten van te licht gekwalificeerde werkkrachten, gevolg: ernstige behandel-fouten, chronische problemen en vermijdbare gevallen van vroegtijdig overlijden.

Toen de Washington Post deze gang van zaken in een lang artikel uit de doeken deed, kwam Amerika toen in beweging, hoorde je een schreeuw van rauwe verontwaardiging? Nee, tuurlijk niet, het was een zorg keten voor de gewone Amerikaanse burger, niet voor de rijke burger, die onder gelijkgestemde 24-7 op professionele verzorging en medische hulp beroep kan doen.

Ik heb geen andere naam voor deze walgelijke gang van zaken dan ‘het evangelie van de hebzucht’, dat duister en wreed mensen opoffert aan de winst!

Tel daarbij 't gegeven dat voor armen in Amerika het leger de enige kans is op een beroep en carrière, en je beseft waarom oorlog voeren haast onvermijdelijk is, en waarom Amerika het grootste defensie budget ter wereld heeft, gekoppeld aan het grootste overheids tekort.

Valt er nog iets positiefs te vertellen over Amerika? Tuurlijk je hebt Über, u weet wel die door miljardairs gesponsorde app die de taxi industrie met behulp van beunhazen, zachtjes de nek omdraait. Om die beunen uiteindelijk te vervangen door een AI-bestuurde auto. Über die een monopolie hoopt te krijgen in fastfood delivery en de car-direct service voor werkenden vanuit de rijke voorsteden naar hun werk, om zo “de triljoen dollar belofte voor de toekomst” waar te maken. Euh triljoen dollar toekomst voor wie? De Über-miljardairs tuurlijk, waaronder een arabische miljardair die opdracht geeft journalisten vakkundig anatomisch te ontleden en ecologich verantwoord ‘zu entsorgen’.

Amerika heeft weliswaar het ‘evangelie van de hebzucht’ niet uitgevonden, (de Hollanders en Britten strijden sinds de 17e eeuw om de eerste plaats), maar wel geperfectioneerd. In dit land waar met de precisie van een zwitsers horloge, business-predikers elke dag op tv ‘the gospel of business and seed faith’ blij verkondigen aan duizenden naar rijkdom hunkerende ‘gelovigen’.

Gelovigen die blind en doof het evangelie van de hebzucht be-aamen; verblindt door de schittering van zoveel miljardairs op aarde, vrijwillig doof geworden door de oorverdovende lofgezangen en de zelfverrijkende hemelse gongslagen op Wall Street. Exit gezond verstand.

Het was licht, het was donker, een vijfde dag...

Theater van een doofpottende religie..

Wie zich vandaag openlijk als katholiek bekend, zit in een tamelijk oncomfortabele positie. Zeker als je je hele leven integer gewijdt hebt aan de noden van je medemens. Dan voel je je verraden door bisschoppen die stelselmatig, collectief en decennia lang misbruik schandalen hebben gedoofpot. Wat blijft zijn gemengde gevoelens van verlies aan vertrouwen, en een onzekere toekomst van een kerk die stevig vasthoudt aan 19e eeuwse ideeën en machstverhoudingen.
Wie misstanden in de kerk hard tegen de muur spijkert, zit met een zelfde dilemma, hoe spaar ik de integeren en richt ik mijn pijlen op de doofpotters die de macht koesteren als een hoger lot.
Nu is dat niet zo moeilijk als het lijkt, daar de pijlen van kritiek onvermijdelijk, als door de zwaartekracht aangetrokken, voornamelijk de bisschoppen zullen treffen.
Een vorige bisschop van Den Bosch, die op het gebied van kinder misbruik doofpottend beleid heeft toegepast bekende eens vroom in het Brabants Dagblad dat het biddende rozenkrans groepje, waar zijn moeder deel van uit maakte, zijn ideaal van katholieke vroomheid was. Nu gun ik iedereen zijn ideaal, maar anno de nieuwe eeuw, als de fundamenten wegbrokkelen temidden van leegloop en misbruik schandalen, lijkt me dit een schrijnend geval van niet-willen -horen, -zien en -weten.
Dat deze dwalende ziel aan depressies leed, was tragisch genoeg, maar had dat geen relatie met zijn mens en Wereldbeeld? Anno 2012 verkondigde hij tijdens de Paasmis “wij het volk van God, en zij daar buiten het volk van satan..”. Misschien was dat een gezond katholiek theologisch standpunt, maar anno 2012 volstrekt archaïsch. Het getuigt van een geest die volledig van de mensen en de wereld om hem heen vervreemd is.
In de psychologie omschrijft men een dergelijk negatief mens- en wereldbeeld als een teken van emotionele regressie, dat aanleiding geeft tot periodieke depressies, die pas verdwijnen als men een positief mens- en wereldbeeld ontwikkelt.
Niettemin blijft de hierarchie een mens- en wereldbeeld huldigen dat zij ook in de late 19e eeuw huldigde. Wat voor een koloniaal mens-onderdrukkend tijdperk misschien normaal was, is dat zeer zeker niet anno 2019. Dus verschuilt de hierarchie zich in een warme mantel van eerbare notabelen en burgers, die de kerk en haar moraal een warm sociaal-economisch hart toedragen.

Juist die die zich in de kerk sterk maken voor de sociaal-economisch verdrukten werden en worden gemarginaliseerd, want ze neigen naar progressieve denkbeelden en overtuigingen die de hierarchie aantasten in zijn functie en status, hun welstand en zwitser-leven pensioen levensstijl.
Een kerk eertijds gebouwd met het geld van de gelovigen, daar zijn de opbrengsten bij verkoop voor het bisdom..! Daarom draagt de kerk het kerk-recht nog steeds een warm hart toe. Kerkjuristen zijn niet alleen bezig met geloofszaken, helaas, ze de beheren ook de goederen.
Ach, als de duitse ‘paus-buiten-dienst’, als gevolg van een zondvloed aan misbruik schandalen uitroept “de kerk verkeert in een crises”, en diens broer, een aandoenlijke beierse volkspastoor ten voeten uit, in een boek de verdediging van broertje ex-paus op zich neemt met de historisch beladen woorden, “er hat es nicht gewusst”, weet je dus waarom de kerk in een crises verkeerd.
Het doofpot managende beleid van twee pausen, Ratzinger en Woytila heeft gefaald!
‘Und sie haben es ja beiden, ja ganz sicher nicht gewusst... und du glaubst diese gehirn-wäsche?’

O ja, ik vraag me af, waar zijn de notabelen, de vooraanstaande katholieken die altijd vooraan zaten in de Bossche Sint Jan, de eerbare katholieke bestuurders van weleer? Waarom hullen zij zich ineens in mist en stilte? Om de lastige vraag omtrent de misbruik schandalen niet te hoeven horen, ‘hebben jullie echt nooit iets gehoord of gemerkt van wat er fout was?' Ik vrees dat je dit zonder aarzelen het theater van een doofpottende religie kunt noemen.

Ook met betrekking tot de natuur behoeft de hierarchie enige vernieuwing, zeker gezien de recente illegale kap van twee bomen achter op de parkeerplaats van het Bossche bisschoppelijk paleis. Was het weer een ‘wir haben es nicht gewusst’ gevalletje?  Verkeerde autonome interpretatie nieuwe kapregels? (2)
De hierarchie behoedt vooral de eigen autonomie, de gelovige is invulling, die braaf stil vroom moet volgen. Je mag best zelfs academicus en intelligent zijn, als je maar braaf de leer en hierarchie bevestigt, amen.

Het was licht, het was donker, een zesde dag...

De zelf-lerende leugen van AI

‘Zelf-lerende kunstmatige intelligentie’ is zo’n vanzelfsprekende formulering geworden, dat je zou denken dat de seculiere wetenschap de heilige graal heeft gevonden. Een wetenschappelijke paus als plaatsvervanger van de Big Bang, verkondigt het opperste woord van waarheid: ‘Kunstmatige intelligentie zal de mens in intelligentie en kennis overvleugelen!’ Aldus de wetenschappelijk paus die graag anoniem wil blijven, en zonder aarzelen de verkondiging van de blijde boodschap, de leugen van de zelflerende kunstmatige intelligentie, graag overlaat aan de haast ontelbare vrome gelovigen die zonder zelfstandig nadenken, diep verwonderd in koor, ‘@amen’  zingen.

Wie de uitleg bekijkt over Google’s deep learning, bekruipt het onaangename gevoel dat wij als brave hersenloze schapen alles moeten slikken wat ons wordt voorgeschoteld. ‘Het programma leert zichzelf, er is geen basis structuur formaat.’ Ooh echt waar, software werkt zonder programmering uit zichzelf door imiteren van menselijke neural-networking imitation, echt waar?
De voorbeelden en uitleg verwijzen naar het zogenoemde superloop-principe, lees: ontelbare herhalende acties in een massieve database. Het basis principe is eenvoudig, om een filosofische formulering te gebruiken: je programmeert positieve resultaten als waar en negatieve resultaten als onwaar. Door deze twee uitkomsten, door talloze variaties en herhalingen te optimaliseren, vergaar je automatisch een grote database van positieve en negatieve uitkomsten. (Massive database is the rocket fuel for AI").

De AI wetenschapper Kai-Fu Lee gaat nog een stap verder, hij presenteert zichzelf als empathisch wezen, (hij had bijna zijn vrouw bij een zware bevalling verlaten voor een presentatie bij de baas van Apple, maar gelukkig werd zijn dochter op tijd geboren!). Kreeg later kanker waarvan hij nu aan het genezen is, en vindt menselijke contacten en relaties belangrijker dan werk! Maar voorspelt daarna moeiteloos het einde van zoveel hogere en lager opgeleide beroepen als onvermijdelijk, en dat alleen de leidinggevende en creatieve beroepen overblijven.

Deze gevaarlijke fluwelen vermenging van jezelf en de tech-industrie als empathisch begaafde wezens, die alleen de emotioneel vervullende beroepen willen redden en de rest als niet noodzakelijk weg rationaliseren. Hij liet gemakshalve de ‘details’ buiten beschouwing, en daarmee bleef onbeantwoord: ‘wat zijn de motieven van de investeerders, lees: the dark money force?’

En wat als er niet voldoende creatief vervullende banen zijn, wat doe je met de ‘werkelozen’? Geef je ze een basis inkomen en alles wat er bij hoort, goede sociale behuizing, gezondheidszorg, natuur, educatie, cultuur, ontspanning, sport? Kortom schenk je ze ruimte en middelen voor een zinvol bestaan?

Een van de stichters van de SoftBank vond mensen in het algemeen onbetrouwbaar, daarom kon je beter op belangrijke politieke en economische posities AI-systemen inzetten, dan vermeed je corruptie en machtsmisbruik. Euh, wie beheert wie? AI — AI? Of beheert een kleine onzichtbare technocratische en economische elite de kunstmatige intelligentie systemen? Of komt dan toch sluipend en zachtjes een door kunstmatig intelligentie aangedreven nieuwe eugenetica om de hoek kijken? Als een sluipende onzichtbare demon, bijvoorbeeld een AI-Nemesis project dat de samenleving zuivert van de on-nuttige zinlozen, lees: van de niet-noodzakelijke niet-creatieven?

Met mensen als bijvoorbeeld Mohammed Bin Salman, (lees: de zelf-verklaarde niet-opdracht-gever van de Kashoggi-recycling actie in Istanboel) als een van de grote investeerders in het Vision Fund (het grootste investerings fonds van AI projecten geleid door SoftBank), vrees ik dat kunstmatige intelligentie geen sociale utopie zal nastreven, slechts winst en macht.

Het was licht, het was donker, een zevende dag.

De traditie van de leugen...

Iemand dichtte eens vroom, “er is niets dat eeuwig verborgen blijft, en al wat in het duister is voltrokken, wordt aan het daglicht blootgesteld en ontmaskert”, “het hart van de rijke is vet”, “de rijke verdrukt de arme”, “eerder kruipt een kameel door het oog van een tapijt-naald, dan dat een rijke de hemel betreedt”, “God kent geen aanziens van persoon”. De rij van optimistische aforismen is eindeloos en boeiend. Maar vreemd genoeg werd deze persoon, eeuwenlang als excuus gebruikt om van alles en nog wat te doofpotten. Hij was het dode hout, dat als bindmiddel een excuus werd voor wreedheden en pogroms. Kortom, wat deze persoon zei, en ogenschijnlijk altuïstisch bedoelde wat je er mee moest doen stond in scherp contrast met de praktische toepassing. Dit leert ons dat woorden en handelingen niet synoniem zijn aan elkaar.

Als mensen positieve adviezen vervormen en verminken om eigen macht en rijkdom, dan is het geen verrassing dat ze dat ook doen met de wijze waarop ze de geschiedenis beschrijven. De geschiedenis wordt een spiegel van een lang uitgerekte leugen, waarin macht en onderdrukking bedekt worden met het bladgoud van de eerbare rijkdom en macht; van een God-verkoren positie van macht, die nimmer eindigt en zelfs een voorafspiegeling is van de Hemel op Aarde..!  De kring is rond, de leugen tot wasdom gekomen, en het verstand stevig vastgeketend aan de leugen.

Je kunt de brexit waan alleen begrijpen, als je beseft hoe diep verweven de traditie van de leugen in het collectieve onderbewustzijn van de Britten zit. De traditie van een glorie-rijk verleden, van fairness, (eerlijke en oprecht wijze van handelen), van cultuur-brengers in de onbeschaafde wereld. Lees, de Katholieke Ieren, de Welsh en de Schotten, waren het onvrijwillig beproefde materiaal, waarna de Indiaase bevolking aan de beurt waren om cultureel gevormd te worden. Slaven uit Afrika naar Amerika verschepen was slechts een klein stapje, ook het uitmoorden en marginaliseren van de Noord-Amerikaanse Indianen. We vergeten gemakshalve vaak dat Amerika, de slavenhoudende Engelse Kolonie was die autonomie opeiste, omdat de belastingen te hoog werden! Wat goed hun collectief onderbewuste weerzin tegen belastingen en gelijkheid verklaart.

Nederland kent ook zijn eigen leugen-tradities, lees: de Oranjes, de VOC, de Gouden Eeuw, etc. Hoewel de gemiddelde Nederlander tegenwoordig gaat twijfelen als het woord Oranje valt. Bedoelen ze nu het elftal of het koningshuis? Misschien is dat een gelukkig neven-effect van de secularisatie, dat de domme protestantse mythe van de Oranje’s langzaam uitdooft in het collectief onderbewuste. De breder wordende her-interesse, om met frisse blik de vaderlandse geschiedenis te bekijken, leidt soms zelfs tot het ontmaskeren van de leugen-traditie.

Wijlen Bernard de arme van Lippe-Bisterfeld, heeft door zijn levensloop en posthume onthullingen aanzienlijk bijgedragen aan de verzwakking van de leugen-traditie. Waar Wilhelminia beschermt door een koloniaal klimaat en mentaliteit, zonder veel moeite de zijsprongen van haar wederhelft kon doofpotten. Had ‘Bernard de Arme’ dikke pech, hij werd een leven lang door de royalty pers achtervolgt, want voor trouwe royalty watchers zijn zijsprongen juist uitermate romantisch en begrijpbaar. Kortom men heeft begrip voor al die bekende, ontkende-zijsprongen en betalingen.

Deze wijze van kijken naar de geschiedenis en de monarchie is niet alleen typisch Nederlands. Ook in England en België zie je die tendens terug. Waar oude onttroonde adel verarmt of luxe verder leeft, dromen bewonderaars de sprookjes droom van de rechtvaardige prins die met een arme burgerlijke trouwt. Nu wordt er wel burgerlijk getrouwd, maar meestal zoekt geld, geld op. Veel praktische ruimte voor sprookjes en romantiek is hier niet aanwezig. Aanzien en rijkdom zijn zo nauw met elkaar verweven, dat het makkelijker is een ijle zenuw van het bot te verwijderen, dan een rijke van zijn status te beroven. Je moet wel een Jeff Epstein zijn voordat dat gebeurt.

Toen bijvoorbeeld vijftig jaar na datum de Greet Hofmans affaire opnieuw onder het zoeklicht terecht kwam, zag je hoe de koloniale macho bestuurders van weleer, macho Bernard de Arme hadden toegestaan zijn koninklijke Juultje te gijzelen op Soesdijk, want de Tijd stond niet toe dat de burgerlijke moraal werd aangetast. Aangetast met wat? De waarheid omtrent corruptie en chronische echtbreuk van Bernard de arme macho. Verwaarloosbaar detail, dezelfde moraal eiste ook dat kindermisbruik decennia lang effectief werd gedoofpot, want daders en bestuurders konden niet met die wetenschap leven, dat ze eigenlijk zeer weerinwekkende dingen toestonden en gedoogden. De traditie van de leugen is van de kant van de daders en doofpotters, altijd een vorm van mededogen. Van de kant van de slachtoffers, is zij extra wreedheid, het monddood maken van aangedaan leed. Het was licht, het was donker, een achtste dag...

Paleander

Het leven is schijnbaar grijpbaar in cijfers, in naakte waarheids getrouwe cijfers, ja toch..?! Ja..?
Althans dat moeten we braaf geloven, zoals wij eertijds in de sociale pre-historie onder dreiging  van hel en armoede, vroom en braaf alles moesten beaamen wat pastoor en fabrieksdirecteur ons onder dreiging hardvochtig verkondigde. Maar cijfers liegen, toen en nu, zeker als ze de sociale werkelijkheid verdraaien en gebruikt worden voor de stille economische deconstructie van alles wat sociaal is. Want dat is wat er sinds jaar en dag feitelijk gebeurt, de deconstructie van alle sociale verworvenheden onder de simpele en dreigende waarschuwing “het wordt te duur” of nog erger “het wordt onbetaalbaar”. En omdat de VVD sinds ze de grootste partij werd haar stromannen en -vrouwen heeft geplaatst, of trouwe gristelijke trawanten, verkondigen die mannen en vrouwen braaf de neo-liberale leugen dat alle sociale dingen te duur zijn.
Toen vorig jaar ineens bleek dat bovenmodaal geld van de belasting terug kreeg en modaal en daaronder moest betalen, gingen bij veel mensen even de alarm bellen af, eventjes, want de gemiddelde Nederlander haalt zijn schouders op, klaagt over die gore zelf verrijkende bende, en knoopt de eindjes weer aan elkaar, gaat naar de kringloop en hoopt de voedselbank te kunnen vermijden. Niets is te duur voor de economie, tig miljarden voor infra structuur, maar een paar honderd miljoen voor ouderen zorg en onderwijs, het is alsof je plots een baby wil vermoorden.
Nu iedereen begint te eisen en niet langer braaf het zelf verrijkende principe van de gelukkigen bovenmodalen wil dienen, roepen de boven-modale meesters van de Cijfers instituten ineens in conclaaf adem-benemende waarschuwingen over uitblijvende groei en recessie!
De Gandalfs van de statistiek, misschien kun je ze beter de Sarumans noemen, vrezen dat de continuering van het neo-liberale groei model schipbreuk gaat lijden op ontwakend burgerlijk zelf-besef dat de slobber in de trog toch op zijn minst rechtvaardig verdeeld moet worden. En niet ongelijk verdeeld mag worden. De laatste gore konijn truc van de cijfer tovenaars was de miljarden zware schulden van de sociaal zwakkeren, en waaraan doodleuk werd toeggevoegd dat het algemene vermogen van de Nederlander door de waardestijging van de huizen was toegenomen. Begin dit jaar hadden ze het nog over de miljarden zware uitstaande hypotheekschuld van Nederland die bij een nieuwe crises een zware dobber zou worden. Maar ja, het is de onuitgesproken diepste wens van elke neo-liberaal dat de samenleving pas weer rechtvaardig is als we terug zijn in 1900, toen alles geprivatiseerd was, toen welstand en status synoniem waren voor een goed karakter en armoede en gebrek aan status teken van een slecht karakter waren.
Dat Nederland in de lijst van de eerste tien belasting paradijzen prijkt is amper nieuws. En als op de internationale en buitenlandse nieuwszenders de gevolgen van een dergelijk legaal wegsluizen van belastinggelden voor de thuislanden betekent breed wordt uitgemeten? Tsja, who cares... Nee, de aandacht van hun morose hebzucht gaat uit naar steeds meer. Om hun systeem te beschermen, moedigde ze bewust de eigen-huis cultuur aan. Gevolg: de gemiddelde Nederlander vindt het normaal dat sociale huurhuizen worden verkocht voor starters, “die moeten toch ook een kans krijgen!” Werden de Nederlandse huizenbezitters verplicht mee te betalen aan de hypotheek crises? Nee, en waarom dan wel de woning corperaties? Alsof wat bij Vestia gebeurde de schuld was van alle sociale verhuurders. Dat notabene stichtingen privé zijn, en het bezit niet zomaar bij wet genaast kan worden, maar wel in Nederland, omdat ook daar de economische geest heeft toegeslagen, het populisme, gevolg inplaats van een rechtszaak aan te spannen om het eigen bezit te beschermen, verkocht men braaf sociale huurwoningen aan de starters!
Dat met Europa wordt geschermd dat ook buitenlandse investeerders huurhuizen mogen opkopen, is de volgende stap naar deconstructie via neo-liberale methoden, in Engeland lopen al mensen met een goede modale baan dakloos te worden, door de vergaande privatisering en deregulering van de wetgeving. En als je wanneer de samenleving steeds meer onder druk komt te staan door bezuinigingen op GGZ, Jeugdzorg, verslaafdenzorg, etc. psychiatrische paviljoen richting sociale huurwijken worden geleegd, en een VVD-kloon bij Aedes, de woningcorporatie koepel, ineens over sociale huurwijken als het afval putje van de samenleving gaat praten, weet je dat de bruinhemden weer salonfähig zijn geworden, en als de nieuwe stijl NSB in convectiepak wodan aanroepen. Dan zetten de neo-liberalen in op hun volgende huil-baby met gouden oorbellen, Wet en Gezag, veiligheid en vergelding, de botte moraal van het systeem moet gehuldigd en krachtig beschermd worden tegen alles en iedereen. Zeker als je de rijke toestaat zijn geld legaal weg te sluizen, dan ga je iedereen verdenken dat die zich wil verrijken. Dus moet je vooral de altijd vermeende fraude onder bijstandsgerechtigden opsporen; menig neo-liberaal heeft jicht en hartkramp gekregen bij het besef dat mensen een uitkering krijgen en niet in de goot eindigen van armoede en ellende. O ja, het begon met cijfers, maar die cijfers waren slechts drogredenen, het waren giftige motieven.
Maar ja, ‘bovenmodalen zijn de gelukkigste mensen op aarde’, hoe infantiel kun je zijn...

Sekte versus sekte...

In een tijd dat collectieve gezelligheid en commercie weer hoogtij viert, is het haast onvermijdelijk dat je je aandacht richt op het feit, dat er weinig verschil bestaat tussen 't seculier en religieus sektarisme. Sektes vereenzelvigen we automatisch met religieuze bewegingen en religieuze conflicten, einde-der-dagen sektes, de Jehova etc.
Wie de Brexit heeft gevolgd kan niet aan de indruk ontkomen, dat hier sprake is van een collectieve waan. Er werd en wordt constant gelogen over de voordelen van een Brexit. Op een wijze waarop ieder nuchter weldenkend mens, verbaasd en soms verbijsterd en geërgerd zichzelf afvraagt, ‘wie gelooft dergelijke leugenachtige onzin en valse beloftes over grotere rijkdom en welstand na de Brexit..?!’ De belofte om de rechten van werknemers te verstevigen na de Brexit is na de verkiezingen al nuchter weggeschrapt uit de nieuwste Brexit-wet!
Boris, de meester der leugens en overdrijvingen, een andere beschrijving is een maat te klein. Verkondigt leugen op leugen, en als een journalist aan een analist vraagt, “daar kan die toch niet mee wegkomen, dat is toch onverantwoordelijk?” antwoordde de gemiddelde Engelse politieke en economische analist, “ach dat hebben we nu achter de rug, laten we de Brexit regelen.”
Misschien is dat in Engeland normaal, maar in ons nuchtere landje, mag je je plunje inpakken en opdonderen, als een politicus het aantal politieke doodzonden pleegt die Boris heeft begaan!
Wat is een kenmerk van een religieuze sekte en zijn leider? Juist dat, dat die wegkomen met aperte leugens en onwaarheden, en aanhangers daar altijd wel een excuus voor bedenken.
Seculier sektarisme maakt gebruik van beproefde PR en reclame strategieën en vijandbeelden.
Religieus sektarisme maakt evenzo gebruik van dezelfde methoden, alleen heet het dan spirituele- strategieën en -vijandbeelden, die overigens ook dankbaar gebruik maken van PR en reclame.
Wie denkt dat alleen einde der dagen sektes eindigen in geweld, moord en doodslagen, collectieve depressie of zelfmoord, vergist zich. Wie de geschiedenis beschouwt, niet slechts als opsomming van feiten en gebeurtenissen, maar als een mentaliteits geschiedenis waaruit duidelijk wordt waarom misstanden plaatsvonden en conflicten gevolg waren van macht en hebzucht, ontdekt dat de gangbare traditionele opvatting dat Duitsland verantwoordelijk was voor beide wererld oorlogen, niet meer geldt, dat zelfs moderne Britse historici openlijk bekennen dat gezien de functie en rol van het British Empire als de sterkste economische en militaire rol ter wereld, Engeland wel het keizerlijke Duitsland had moeten bevechten als opkomende koloniale macht..!
Niet-Britse historici schetsen een heel nuchter beeld, Engeland en Frankrijk wilden niet dat Duitsland een koloniale grootmacht werd, en sloten daarom een verbond met Rusland. Ergo de koloniale machts-aanspraken van Engeland, Frankrijk en tsaristische Rusland leidde tot de Eerste Wereld Oorlog, gevolg een collectieve waan die miljoenen het leven heeft gekost. Sinds begin van de deze nieuwe eeuw hoor je dezelfde retoriek in Amerika als in Engeland voor de WOI. Rusland en China zijn een gevaar voor de Vrede, en wij moeten nummer één blijven op militair en economisch gebied. De zogenoemde Spectrum-doctrine die onder Obama is goedgekeurd en de militairen het hoogste defensie budget ter wereld voor tien jaar garandeert, heeft één doel dat Amerika altijd nummer één blijft. Hier haalt het hoogstens de kritische pers, maar ‘the coming war on China’ is niet een fata morgana van een bureau dagdromer, maar net als die Britse historici beaamen Amerikaanse analisten en specialisten dat die onvermijdelijk is, wil Amerika zijn voortrekkersrol behouden, China mag nooit en te nimmer nummer één worden. Zie The Coming War on China, dat de spectrum doctrine ook Europa beschouwd als conflict zone tussen Amerika en Rusland.
Ach, het mag geen naam hebben, volgens deze Spectrum-doctrine denkt men een beperkte atoom oorlog in Europa te kunnen voeren en te winnen. Ach, en wij arme onschuldige lammeren, moeten het allemaal braaf over ons heen laten komen, die stompzinnige koude oorlog retoriek en leugens. We moeten als brave onnadenkende kalveren voor de slacht, instemmen met dat Rusland en China de grootste vijanden zijn die er bestaan, en zeker niet onze nuchtere aandacht vestigen op de sociale disharmonie en sociaal-economische chaos en strijd in de straten van Amerika.
Die dagelijkse schiet incidenten, ach, slechts gefrustreeerde ontslagen werknemers die hun frustratie uitleven met geweer en pistool; de Sandy Hook massamoord op peuters, een dankbaar onderwerp voor ultra-rechtse samenzwerings-theorie aanhangers, en Trump-stemmers.
Maar ja, Trump zelf twitterde niet zo lang geleden dat hij veel gemeen had met de verlosser, de koning der koningen (zie hier), is dat een teken van gezond verstand of een sektarische uitspraak?

Het was dag, het was nacht, een zoveelste dag vol van ergerlijke onzin...

Diep verankert in het menselijke brein, als een lange zware zwarte ijzeren ketting aan een duistere schatkist, diep verzonken in een troebel meer omringt door sombere mistige bergen, zit de hang naar het vasthouden van ideeën en personen. Ideeën en personen die allang bewezen, en helaas voorspelbaar ’s-nachts door het donkere ijs zijn gezakt. Waarom? Waarschijnlijk uit vrees en angst, wat in die duistere schatkist zit; dat degeen die je vertrouwde of tegen op keek, een bedrieger of erger, een doofpot manager van sexueel misbruik schandalen blijkt te zijn geweest.
En ongetwijfeld soms uit onvermogen je eigen leven en denken vorm te geven zonder leiding van boven af, lees kerk en staat, wetenschap of politiek. Toen ik in het Brabants Dagblad las dat “Poolse paus mét bloeddruppel terug in Sint-Jan in Den Bosch” stond mijn gezonde verstand even doodstil. Anno 2020 hoopt een vroom groepje onvolwassen onnadenkende “vrome katholieken”, dat de gezonde weldenkende mens behoefte heeft aan een bronzen beeld van een doofpot manager van seksuele misbruik schandalen, met een heus relikwie van JP2.
Dat de mensen graag Harry Potter of Tolkien lezen of kijken, behoort tot de gezonde wijze van jezelf ontspannen. Daar objectief in geloven lijkt me een pijnlijk gebrek aan onderscheidingsvermogen. De katholieke kerk, als relikwie uit het koloniale tijdperk, beseft niet dat zij tegen beter weten hoopt op een nieuw religieus kolonialisme, dat mensen uit vrees of eigen belang, opnieuw gaan geloven in een waan.
In het oude Egypte was religie een alles dominerende kracht en macht, maar boven alles het dominante economische principe. Maar zoals de oude religie van de Farao’s  is weggezonken in het troebele meer van de geschiedenis, vrees ik dat dit ook het lot van de katholieke kerk zal zijn. Een langzame schipbreuk in het zicht van de oever waar gezond verstand en gevoel regeren, waar ethiek de norm is! Een liberaal praktisch besef kan de kerk niet worden ontzegd, van alle eertijds kerken met geld van parochianen gebouwd, komt de opbrengst na de verkoop in de schatkist van het bisdom terecht. Tsja, verschil moet er zijn, ‘zij die het verdienen en zij die het niet verdienen’.
Waar Jezus als backpacker avant la lettre, met minimale wensen rondzwierf van onzekere slaapplaats naar onzekere slaapplaats, kiezen de vrome welgestelde gelovigen en prelaten het zekere voor het onzekere: geld, welstand en status als tekenen van Gods genade. Je kunt het ze ook niet kwalijk nemen, dat ze niet gaan zwerven met een bronzen beeld van 120 kilo, inclusief relikwie in hun backpack. Dat eisen staat gelijk aan sadisme. Dat is het verschil met het gezonde verstand en gevoel, dat zoekt het evenwicht, zelfs als het zich dood-ergert. Waar de kerk nog steeds hoopt dat de onderdrukking van seksuele misbruik schandalen als een jammerlijke vergissing in een archief verdwijnt, en niets van doen heeft met haar leer, structuur en macht!

... het was dag het was nacht, een zoveelste ergerlijke dag...

Virus-waan versus virus-waarheid, eindeloos...

Een langvolgehouden waan, gekoesterd en dagelijks gevoed met drie idee-maaltijden van zelf-alles-verklarende redenen, oorzaken en gevolgen, bouwen een stevig paleis waar de waan als een kroonprins op zijn wenken wordt bedient. Waar hij géén weerwoord ontvangt tenzij in een zelfverzonnen twistgesprek dat voorbaat door de waan-prins gewonnen wordt. Het leven is een verzonnen theater waarin slechts ruimte is voor de heerschappij van de waan. Soms mogen de ingebeelde acteurs en actrices mild cynisch hun gelijk betogen. Maar te vaak ontaard het theater in een romeinse arena waar bloed en haat, noodzakelijk en ethisch zijn, ter verdediging van recht en orde. Zolang de waan-prins achter eigen voordeur leeft, blijft de wereld verschoond van de gevolgen, alleen familie en buren hebben een probleem geval naast zich wonen. Het moment dat de zelfverklaarde kroonprins van de waan, het maatschappelijk debat binnentreed en als autoriteit erkent wil worden, treedt de waan als gevaarlijke ideologie naar voren, als excuus en aanloop tot komend geweld en collectieve verdwazing. Het maatschappelijk onverstand is géén idee, het is een persoonlijk of collectief archetype. Wie er in geloofd maakt van denken en emoties een chaos, gevolg de wereld lijkt op een chaos die bestreden en gecorrigeerd moet worden, met de weldaad van de waan. De vicieuze cirkel van de waan, houd pas op als de waan als leeg en vals wordt ervaren.

Het was dag, het was nacht, een zoveelste dag van onverstand...

Wie uit eigen ervaring of als getuige langs de zijlijn telkens geconfronteerd wordt met de voortschrijdende sociale verharding en onbeschrijflijke lauwheid onder vele groepen in modern Nederland heeft nog maar weinig keuzes. Hard schreeuwen en vloeken wekt hoogstens ergernis in eigen kring, om nog maar te zwijgen over een toenemend besef van onmacht. Of je kunt geduldig nuchter wachten tot het tij keert. Nu na zoveel jaren harde bezuinigingen op het sociale vangnet lijkt het tij te keren. Waar Rutte broederlijk samen met Samson en Asscher het a-sociale evangelie van de hebzucht onder de giftige mantel van de Participatiewet als een nieuw begin verkondigde. En wij alleen braaf onnozel en enthousiast als sociale participerende burgers moesten gaan leven. Wist iedere nadenker dat dit een gore bezuinigingsronde was, waarin tegelijkertijd ook zwaar bezuinigd werd op de GGZ-jeugdzorg. Omdat Samson en Asscher hun sociale ziel aan de duivel van de vrije markt hadden verkocht, bleef er alleen een SP als sociaal-roepende in de woestijn, die je politiek geamuseerd kon negeren. Dat de PvdA deze moedige mannendaad slechts permanent zetel verlies opleverde, ach, mag ’t een naam hebben. Asscher wilde na zijn betrokkenheid bij de Toeslagen affaire niet eens onmiddellijk opstappen, het leek alsof hij per ongeluk een verkeerd OV-bonnetje had ingeleverd. Samson liet zich al helemaal niet meer horen, die geniet van Zwitserleven in Brussel als assistent van de EU-klimaat-paus. Hoe is in de samenleving dit klimaat van onbeschrijflijke lauwheid ontstaan? Heel eenvoudig, wat ze in Amerika al heel lang wisten, geef mensen een eigen huis, en ze denken niet verder dan het eigen huis, het eigen bezit, hun status en welstand. Dan wordt in stand houden van eigen huis, de status en welstand het primaire levensdoel en de natuurlijke opgave voor de volgende generatie. Maar ja, Amerika is niet Nederland, en waar je in Amerika mee kunt wegkomen, en dat helaas heel veel, gaat in Nederland niet lukken. Dan schep je een ontwrichtend klimaat waarin je asociale tendenzen aanwakkert, waarin volkspopulisten een hersenloze aanhang achter zich aan krijgen, die niet verder denken dan de onderbuik. Filosofisch bezien is de onderbuik niet bepaald het domein van objectieve beschouwingen, maar van ongebreidelde machtszucht en rechtvaardiging van geweld, van wanen en dwangmatige overtuigingen waarin er vreemde samenzwerings-complotten als hallucinerende pado’s in de schemer opschieten. Nu nog hopen dat het verstand eens opbloeit.. Het was dag, het was nacht, een zoveelste dag van maatschappelijk onverstand loopt ten einde...

Bijstands leugens en de praktijk
De column van Sander Schimmelpenninck in de Volkskrant van maandag 18 oktober j.l. getuigde van een vanzelfsprekendheid die je eerder bij de rechtse denkers, politici en de Telegraaf en consorten zou verwachten dan in de Volkskrant. In de regel vertolken de stukjes van Schimmelpenninck een nuchter en puntig perspectief op maatschappelijke ontwikkelingen en situaties. Zijn column van maandag 18 okt. j.l. getuigde van een schrijnend gebrek aan kennis en feiten. Dat volgens hem mensen in de bijstand dankzij de toeslagen niet meer hoeven te werken, is sinds jaar en dag de verdachtmakende giftige leugen van rechtse denkers, politici en pers.
De Participatiewet, die Rutte dankzij Samson en Asscher in 2015 makkelijk kon laten ontstaan, was een gevolg van die verdachtmakende rechtse-ideeën.
De mensen die slachtoffer waren van de financiële crises van 2008 moesten weer aan het werk geholpen worden.
Gemeentes kregen blijvende korting op de Rijkstoelage, lees minder geld, omdat er zogenaamd teveel mensen in de bijstand zaten.

Verandering was gevraagd, niet goedschiks dan kwaadschiks. Gevolg, letterlijk iedereen in de bijstand tussen 18 tot met 64 moesten verplicht zonder loon, eerst drie en later 6 maanden bij de Weener XL in Den Bosch commerciële opdrachten doen zonder daarvoor het wettelijk bepaalde loon te ontvangen!
In 'n aantal andere steden heeft de FNV succesvol rechtszaken aangespannen tegen deze praktijk, en moesten de gemeentes mensen met terugwerkende kracht alsnog hun passend loon uitkeren.
Het werk bij de Weener XL, lopende band productie werk, lees geestdodend werk, werd gepresenteerd als een algemeen werk-ervaring traject: voor de schoolverlater, de directie secretaresse, de stukadoor die tot aan crises een bedrijf met 22 mensen had gehad, de 63 jarige bedrijfsleider wiens vestiging was opgeheven door het moederbedrijf, de jonge Fontys leraar die als eerste na de crises werd ontslagen, de 62 jarige Turkse huisvrouw, de Afghaanse statushouder die in Afghanistan een kleine supermarkt had gehad, de IT-ers, de arbeids-nomaden die van uitzendbaan naar uitzend baan zwierven, etc.
Voor iedereen was dit geestdodende lopende bandwerk, een werk-ervarings traject..!

In Den Bosch hoorde je bij de Weener XL onder de ‘werkenden’ de nuchtere reactie, "ach ik krijg bijstand, nu doe ik er iets voor terug..”
Bijna iedereen bij de Weener, die als gevolg van de crises van 2008 baan of bedrijf had verloren, was als vrijwilliger aan de slag gegaan..!

Maar Den Bosch was vanwege de korting op de Rijkstoelage alleen bezig met de harde uitvoering van de Participatiewet, én alle problemen werden vanwege het Jeroen Bosch Jaar in 2016 stilhouden en geparkeerd..!
Hoe asociaal de gemeente Den Bosch in 2015-2016 was bleek wel uit het feit dat niet alleen alle bezwaarprocedures tot 2017 op de plank waren gelegd.
Pas nadat 'n aantal problemen in 2017 in de landelijke media terecht waren gekomen, meldde het NOS nieuws dat de staatssecretaris in Den Bosch op werkbezoek kwam vanwege problemen en misstanden bij de uitvoering van de Participatiewet, die het kabinet Rutte-Asscher-Samson zelf veroorzaakt had.
Ook omdat de kwetsbare mensen voor wie de sociale werkplaatsen en het commerciële werk gedacht was, verplicht niets-doende thuis zaten.

Wat waren de andere ambtelijk-politieke zonden die Den Bosch had bedreven?
Men had bijvoorbeeld de grote werkhal bij de Weener XL in tweeën gedeeld, een deel was voor de kantoren van de Weener XL ambtenaren en tijdelijk ingehuurde aanjagers, — deze aanjagers hadden een niet-openlijk gecommuniceerd 'tijdelijk contract met een gedetacheerd karakter'. Wat toen ze daar waren achtergekomen, niet bijdroeg tot hun motivatie. Plus, dat als ze te weinig resultaat boekte, werd hun contract voortijdig beëindig In het andere deel van de werkhal zaten de productie lijnen voor de commerciële opdrachten.
Saillant detail vanwege de snel oplopende hitte in beiden delen van de werkhal, had men airconditioning op de kantoordeel aangebracht, en om valse trek te voorkomen, had men de algemene fabrieks luchtverversing uitgezet. Waardoor al bij gewoon lenteweer, de luchtkwaliteit en hitte in de commerciële werkhal ondraaglijk werden. Alleen extra pauzes werden toegestaan, de mensen eerder naar huis laten gaan, werd na een paar keer uitdrukkelijk verboden..!
Lang leve de medemenselijkheid bij de ambtelijke top..! Door de constante dagelijkse dreigingen met financiële sancties durfden jongeren amper in beweging te komen, en moesten ouderen de werkleiding attenderen op de gerechtvaardigde noden en verzoeken die door de dreigingen monddood waren gemaakt.
Bij de tijd dat de staatssecretaris naar Den Bosch afreisde, was burger-vader Rombouts al verdwenen en genoot van zijn Zwitserleven pensioen.

De Participatiewet is qua mentaliteit een kruising tussen het Amerikaanse harde welstands-denken en de Nederlandse calvinistische moraal.
Zo werden bijvoorbeeld blauw geklede vrijwilligers van het Jeroen Bosch jaar geregeld in het zonnetje gezet en getrakteerd.
Ze waren het visitekaartje van de stad, die mensen die dat werk vrijwillig deden, die moet je toch in het zonnetje zetten en trakteren..!
De mensen die bij de Weener XL verzochten of ze mochten doorgaan met hun vrijwilligerswerk bij sociale stichtingen en instellingen, werd dat uitdrukkelijk verboden, ze moesten volledig beschikbaar zijn voor betaald werk. Sociale stichtingen en instellingen die door de voortschrijdende bezuiniging op sociale instellingen afhankelijk waren geworden van professionele vrwijilligers krachten die als manager en activiteiten therapeuten werkzaam waren.
O ja, Rutte benadrukte bij de presentatie van de Participatiewet, dat dit een erkenning was van de kostbare bijdrage van alle vrijwilligers waardoor veel instellingen konden blijven doordraaien. Welke bijdrage, die van de blauwe jasje voor het Jeroen Bosch jaar of van de sociale instelling voor kwetsbare..?!

De bijstandsgerechtigden werden gemangeld in een harteloos koud systeem, waarin exploitatie door de overheid ongestraft kon plaatsvinden.
Waar de wet zei, passend werk bij aanleg en opleiding, betekende dat in de praktijk, elk werk dat geschikt is, maar op een lager niveau en dus ook lager salaris. En geregeld hoorde je dat zelfs een loon op bijstand niveau als voldoende werd geacht, je gezondheid opofferen voor werk was onvermijdelijk.

Een ambtenaar van de Weener XL die volgens eigen zeggen, leed aan chronische vermoeidheid en spierpijn klachten, zei nuchter, ach dat is geen reden om niet te werken..! Dat ze er gedeprimeerd uitzag en de schijn wekte, haar persoonlijke situatie te gebruiken om bereidheid te kweken om op een niveau ver beneden je ervaring en opleiding tegaan werken, maakte de situatie er niet aangenamer op. Los van het feit dat men mensen met serieuze medische klachten pas na veel aandringen, na ruim anderhalf jaar de ARBO arts mochten bezoeken; die standaard iedereen goedkeurde voor de uren die hij of zij bij de Weener XL werkte, of die uren medisch gerechtvaardigd waren geweest, ach daar kon je tegen in beroep gaan. Volledig afkeuren bestond niet meer, nooit meer..

Dat notabene in de Volkskrant een column verschijnt, die gedachteloos de giftige leugen van rechtse populisten herhaald, laat zien hoe hard en gevoelloos ‘rechts' de samenleving is geworden. Maar vergis je niet De Telegraaf heeft met haar lievelingen noest werk hiervoor verzet, via Dumpert en GeenStijl hebben ze eerst de onderbuik van Nederland weer salon fähig gemaakt en een stem gegeven. Een stem die wel heel veel lijkt op de agressieve bruinhemden mores voor 1933 in Duitsland.

Deze vreemde combinatie van rechts-denken, burgerlijk fatsoen, welstands-denken en sociaal gelaagd-denken, gekoppeld aan harde maatregelen tegen vermeend wijd verspreid misbruik van bijstand en toelagen, is de lang en veel gekoesterde nazaat, van de harde-bedorven protestante moraal die de secularisatie wonderwel in het maatschappelijk denken en voelen heeft overleefd.
Het is in wezen een nazaat van het koloniaal denken rond 1900, toen de mores was: wie status, welstand en macht heeft is per definitie goed, en wie dat niet heeft, per definitie slecht. Of zoals een voorvechtster van vrouwenstemrecht het rond 1900 formuleerde, 'alleen vrouwen met status en welstand, als teken van een goed karakter, mogen stemmen, armen of arbeidsters niet, want gebrek aan welstand en status, is een teken van een slecht karakter..’

Als er al sprake is van een slecht karakter dan leeft dat, gemoedelijk zonder rimpelingen en maagzuur, in de gedachten en emoties van ambtenaren en politici. Die zoals de toeslagen-affaire en de belastingparadijzen regelingen ons duidelijk hebben gemaakt, moedwillig mensen in armoede storten, en zichzelf als fatsoenlijke handhavers neerzetten, of de bestuursrechters die achteraf excuses aanbieden voor hun Pavlov-rechtspraak inzake de toelagen-affaire.

Het nuchtere feit is dat bijstand plus toelagen géén paradijselijk loon zijn, maar een vangnet dat verhindert dat je naar de voedselbank moet en al je kleren bij de kringloop moet kopen. Tenminste, als je zo verstandig bent zuinig te leven, niet te drinken, niet te roken, en niet hunkert naar wellness vakanties noch merk kleding, schoenen en dito interieur wilt hebben. En het niet erg vind, een refurbished ouder model smartphone en computer aan ter schaffen.
Dan is je leven géén gemoedelijk Zwitser-bijstandsleven zoals de rechtse giftige waan-leugen keer op keer gedachteloos herhaald, — als trouwe naäpers van Joseph Goebbels advies, "lieg maar lang genoeg raak, het blijft altijd hangen..”, — nee, je leeft een sober leven, omdat de zin van het leven niet in de dingen zit die je hebt, maar de wijze waarop je in het leven én in de wereld staat, hoe je naar anderen kijkt en met anderen omgaat.

Het was dag, het was nacht, een zoveelste dag van maatschappelijk onverstand.

Wie hoopte dat met het vertrek van de rijke pathologische leugenaar uit dat beroemde witte huisje in Washington een rechtschapen waarheidslievende man de nieuwe tijdelijke huurder is geworden, die heeft helaas, of niet de moeite genomen, of niet de tijd gehad, zich te verdiepen in de antecedenten van de nieuwe huurder; die grasduint in de verzamelde actueeltjes onder de titel ‘Fuck’, of bekijkt de Oliver Stone documentaire “Ukraine on Fire”.
De nieuwe koude oorlog 2.0 is in ieder geval niet alleen gecontinueerd onder de nieuwe huurder, maar zelfs geïntensiveerd. Dat de zogenaamde zelfstandig nadenkende vrije pers in Europa dat allemaal napraat is een teken aan de wand. Vandaag kregen we op ons ontbijtbord, via de BBC, de zoveelste ‘onherroepelijke waarheid’ van de Britse inlichtingendienst. De vanzelfsprekendheid waarmee wij de afgelopen maand bestookt zijn met onomstotelijke waarheden van de Amerikaanse en Britse geheimdiensten, vertellen één ding. De koude oorlog is terug van weggeweest, en zal waarschijnlijk niet zo gauw vertrekken. Deze ‘waarheden’ maken gebruik van een giftig principe uit de retorica, lees de propaganda: ‘wij de respectabelen spreken immers altijd waarheid, de anderen zijn immers altijd fascistoïde leugenaars.” De Britten vertonen juist op dit punt, sinds koningin Victoria een verbijsterend geheugenverlies, de tegenstanders van het British Empire waren immers altijd ‘criminelen’ (lees: mensen die zich weigerde te laten exploiteren door het empire), of ‘terroristen’ (lees: Indiase of Ierse vrijheidsstrijders voor de onafhankelijkheid). Dat de koude oorlog een nieuw gevaarlijker gezicht heeft gekregen bleek uit een verslag over een werk sessie van de NATO’s cognitieve oorlogsvoering in Canada.
Niet de tegenstanders van de NATO, lees Rusland en China zijn het doelwit, nee de kritische stemmen in de alliantie landen, lees Europa en Amerika. Weer zie je de vanzelfsprekende onderliggende redenering, wij spreken de waarheid en de ander is een leugenaar én een gevaar! Met andere woorden kritisch zelfstandig nadenken is een gevaar voor de wereldorde, lees het neoliberale exploitatie model, bijvoorbeeld de gewetenloze exploitatie van Zuid-Koreaanse pakketbezorgers een verdienmodel waaraan wij notabene de huidige klimaatcrises te danken hebben. Juist het consumentistisch westers welvaartsdenken en handeldrijven en statusdenken heeft niet alleen de planeet vervuild én opgewarmd met als gevolg extreem weer, het heeft ook de sociaal-economische ongelijkheid en oorlogen aangewakkerd. Zelfs de nieuwe cognitieve oorlogsvoering is een neoliberaal verdienmodel, waarbij men benadrukt dat de bedrijven de eigenaar van hun ideeën en software zouden blijven. Nergens één woord over de rechten van de kritische stemmen en actievoerders, tegen deze pathologische leugenaars en neo-koloniale oorlogszuchtige landen. Als je vroeger pech had met een buurman die jou ervan verdacht de derde wereldoorlog te willen beginnen, belde je de politie en ambulance en dan kwam de blauwe wagen met een hemdje met rugveters, en werd de man afgevoerd naar de psychiatrie voor onderzoek en behandeling. Maar hoe kun je landen tegenhouden die dergelijk gedrag vertonen en blijven roepen dat de ander een oorlog wil beginnen?
Het was dag en nacht, een zoveelste-dag van onverstand...

Wie de bere goeie podcast serie over de ’62 Cuba crises tussen Kennedy en Chroesjtsjov beluisterd, gebaseerd op officiële archieven in Washington en Moskou, bekruipt het gevoel dat Biden in de kunstig opgezweepte invasie-hetze tegen Poetin, exact hetzelfde scenario volgt. Een wereldcrises creëeren omwille van je falende populariteitscijfers en komende mid-term elections in het najaar. Wat Amerika’s dagelijkse inlichtingen waard zijn die niemand mag zien, getuigt niet alleen van een cynische arrogantie - ‘vertrouw ons maar, wij zijn de goeie jongens’ mentaliteit, maar hebben ook een derde doel: de Nordstream 2 gaspijpleiding project voorgoed kapot te maken. Of zo door de superhoge gasprijzen de Europese economie kapot gaat, zal ze een zorg zijn. Amerika heeft nog nooit een land dat ze kapot heeft gebombardeerd herbouwd: Japan, Korea, Vietnam, Irak, Afghanistan...
De Marshall hulp voor de opbouw van Duitsland was een keuze ingegeven door de koude oorlog. Duitse vrouwen deed het sjouw werk, de zogenoemde Trümmerfrauen, de vrouwen die overal in Duitsland werden ingezet voor de verwijdering van puin. Achteraf blijkt dat Kennedy ‘russisch-roulette’ heeft gespeeld met de wereldvrede omwille van de mid-term elections, en dat de Chroesjtsjov de raketten en atoomkoppen van Cuba weghaalde en de schepen liet omdraaien om twee redenen: Kennedy had in 't geheim aangeboden de atoomraketten uit Turkije weg te halen, die binnen vijf minuten Chroesjtsjov datsja konden bereiken. En Fidel Castro wilde, zonder inmenging van Moskou, zeggenschap over de raketten en atoomkoppen hebben, exit atoommacht Cuba. Saillant detail, al veel eerder had de CIA berekend dat zelfs, als de middellange afstandsraketten met atoomkoppen in Cuba gestationeerd zouden worden, dat geen strategisch nadeel voor Amerika’s nucleaire-slagkracht had betekend. Dood eenvoudig omdat Amerika een veelvoud aan atoomkoppen en lange afstand en middellange afstandsraketten bezat, genoeg om de hele Sovjet Unie op te blazen. Het bekende verhaal over de Cuba crises dat bijna iedereen haast slapend kan herhalen, is een verzinsel dat door Kennedy zelf via een bevriende journalist kort na de crises in de Saturday Evening Post werd gepubliceerd, en sindsdien braaf wordt na-geblaat en hersenloos wordt overgeschreven. Als gevolg van Kennedy’s narcisme stapte Frankrijk uit de NATO, en ging Duitsland voortaan direct met Moskou onderhandelen. England wantrouwde Washington voor ettelijke decennia vanwege het feit dat bleek dat de Amerikanen er vanuit gingen dat het nucleaire conflict in Europa zou zijn uitgevochten zonder medezeggenschap van de bondgenoten, die waren helaas onvrijwillig ‘sittings ducks’ in Kennedy’s perverse verkiezingsstrategie. In tegenstelling tot vandaag was de Amerikaanse pers heel wat kritischer op Kennedy’s spel met de wereldvrede, al gauw verdachten ze Kennedy ervan met vuur gespeeld te hebben vanwege de tussentijdse verkiezingen, nu blaten bijna alle journalisten braaf de oorlogshysterie van Biden en Boris na.

Het Actueeltje ‘Leven met Steiner’ van Joop Finland is een goed voorbeeld van retorica. Het begint ontspannen met de anekdotische omschrijving van de omgevingsstress veroorzaakt door de bevoorrading van een antroposofische-kruidenier in de smalle straat waar de schrijver woont. Daarna ontspoort hij in beschuldigingen, de melkboer wordt als antisemiet weggezet, daar moeten wij hem op zijn woord geloven, daar wil ik nog met enige aarzeling in meegaan, en hem hier het voordeel van de twijfel schenken. Maar als hij daarna de klanten van winkelier Appie afgeschilderd als een sektarisch volkje waar je het beste een grote bocht om heen kunt maken, en eindigt met de zwarte kwast, waarbij grosso modo de ‘sofische’ klanten en aanhang, als aanhangers van extreemrechts gedachtengoed worden weggezet. Bezondigd hij zich juist aan een aspect waar extreem rechtse woordvoerders zich keer op keer aan bezondigen, namelijk grosso modo een hele groep weg te zetten als wazig, vreemd en gevaarlijk. Dit soort giftige retorica noemt men ‘ad hominum’, ofwel ‘spelen op de man’, het zijn het soort argumenten die geen enkele nuance toestaan. De groep staat als veroordeeld, als schuldig, einde betoog.

Feit is, en op zich een heel cynisch feit, dat in het lijfblad van de nazi’s, de Völkische Beobachter, nazi-ideoloog Alfred Rosenberg en zelfs Adolf Hitler en anderen nazi’s, hun hekel over ‘dr. Steiner met zijn joodse systeem...’ niet onder banken en stoelen steken. Waarom werd Rudolf Steiner gezien als een volksgevaar door de nazi’s? Steiner’s drieledige sociale structuur voor de samenleving, benadrukte en streefde naar volkomen gelijkberechtiging en, lees de utopische visie, dat iedereen ongeacht zijn beroep of functie hetzelfde betaald zou krijgen! Tsja dat klonkt wel verdacht heel veel op communisme puur, reden voor de nazi’s Steiner weg te zetten als ‘edelbolsjewiek’.

Of wat te denken van de insinuatie van Steiner’s halve joodse afkomst: “(..) de Theosophie als moeder heeft al een dubieuze herkomst, en is een zeer onzuiver beroep, wat kun je dan van haar zoon de anthroposoof Dr. Steiner zeggen? De appel zal wel niet ver weg van ’t paard vallen. Steiners moeder kennen we (‘deze korte zinssnede impliceert haar joodse afkomst’). Met de vader is ’t blijkbaar anders. Hij zou geen Jood zijn geweest, maar wie zich in het verkreupelde steineriaanse denken verdiept heeft, herkent zonder meer dat de Talmud en Kabbala het sperma geweest zijn waar dit zonderlinge gewas uit is opgeschoten.” De meer progressieve minster president van Beieren tijdens de Weimar republiek van 1921-1922, kreeg als stempel: “..hij is de lijfelijke broer van degene die sinds jaar en dag de Edelcommunist Rudolf Steiner als messias bedient, en niet voor niets een man naar het hart van Israël.” Zelfs als je de artikelen in de Völkische Beobachter naast je neer legt, staan al je argumenten op het scherp van de snede, zolang je je niet zelf verdiept hebt in de boeken en voordrachten van Rudolf Steiner en uit ervaring kunt zeggen, ‘hier en daar staat dit, wat echt niet deugd’! Maar de schrijver dezes heeft tot op heden niets kunnen vinden, niets! Het was dag en het was nacht, een zoveelste dag van maatschappelijk overstand..

bron: Völkische Beobachter über Rudolf Steiner https://www.perseus.ch/PDF-Dateien/voelkischer_beobachter.pdf

Als Joop Finland het startschot geeft voor zijn betoog 'Leven met Steiner", dat overigens in 't geheel niet over Steiner gaat, verzandt hij in een korte demonisering van Steiner door te beweren: “Steiners denken staat in een lange en schier onuitroeibare traditie van racisme." Dat is helaas een mening en vooroordeel. Notabene Adolf Hitler schrijft in de Völkische Beobachter op 17 december 1920 in zijn artikel 'Staatsmänner oder nationalverbrecher' over Rudolf Steiner als de vriend van de joodse minister Simons, en geeft hem een antisemitische veeg uit de pan, door over Steiners drieledige sociale organisme te beweren: "deze geheel Joodse methode ter vernietiging van die normale geestesgesteldheid van de volkeren...” (1) Joop Finland had zijn stuk beter de titel, 'Bannink's occulte onderwijs', kunnen geven dat was treffender geweest. De karakterisering en vraag naar Bannink heimelijk joods-zijn, en de voorkeur voor het paranormale en de mogelijke inwijding in de Joodse gebedsdienst, balanceert op het scherp van de snede. Wat ik uit de beschrijving haal is iemand die spiritist was in hart en nieren, die zoals elke enthousiaste middelbare school leraar zijn studenten daarin wilde meeslepen, bij ons was dat de maatschappij leraar over euthanasie en sex, en de leraar Nederlands die ons oog en oor gaf voor de koloniale wreedheid en ellende aangericht onder verre volkeren. Het is op zich vreemd dat op een protestants-Christelijke school, géén van de ouders bezwaar maakt tegen lessen in gebruik van Oujia bord en spiritistische seances? Het zal wel een hervormde school zijn geweest, de hervormden waren altijd al rekkelijk in de leer en uitvoering van geboden en verboden door mensen uitgedacht. Maar je, dan heb je als leerling pech en mag je braaf of niet-braaf de lessen in occulte onzin ondergaan. Het was dag, het was nacht, een zoveelste dag van onverstand..

(1) geciteerd naar ‘Hitler - Sämtliche Aufzeichnungen 1905-1924, Stuttgart 1980, p. 350

Het betoog van historicus Gert Oostindie over de slavernij, in ‘t joodse online magazine De Vrijdagavond (1), begint met een nuchtere opsomming van hoe men eertijds én vandaag de dag naar de geschiedenis van slavernij en de wrede misstanden van het kolonialisme wordt gekeken. Maar met zijn bewering: “Dat aanzienlijke segmenten van de nationale elites economisch en politiek eeuwenlang betrokken waren bij het kolonialisme, dat is duidelijk. Maar in hoeverre dat ook geldt voor de lagere klassen, is vooralsnog een open vraag” verbind hij ineens twee dingen, de directe betrokkenheid en winst van de politieke en economische elite van Nederland eertijds, én de vooralsnog volgens hem onbepaalde medeplichtigheid van de lagere klassen in de steden en op ’t platteland met betrekking tot de slavernij. Daarmee introduceert hij in de discussie over slavernij, onuitgesproken het idee van een collectieve schuld, een schuld die wij Nederlanders blijkbaar van ons af willen schudden. Los van het gegeven dat er pas in ethische en juridische zin sprake is van schuld wanneer mensen nawijsbaar passief of actief deel hebben genomen en voordeel hebben gehad van illegale handelingen. Voor latere generaties bestaat juridisch in principe die schuld niet, ethisch en moreel in zekere zin wel, met betrekking tot hoe kijken we nu aan tegen die gruwelijke wantoestanden? Bijvoorbeeld de betrokkenheid van de Oranjes bij de slavenhandel en de uitbuiting van de Koloniën was heel lang géén onderwerp van gesprek. Dat in 2002 bijvoorbeeld overheid en elite, (incl. Willem-Alexander), de VOC (2) nog roemde en prees als boegbeeld van Nederlands Gouden Eeuw, zegt genoeg. Het kostte nog eens ruim 20 jaar voor Willem-Alexander als koning excuses aanbood voor de slavernij die zijn voorzaten pleegde; excuses voor de roof en plunder op de eigen bevolking, de tot slaaf-gemaakte en-of uitgemoorde indigene bevolking (3), en later de wrede uitbuiting van de koelies in Nederlands Indië is blijkbaar momenteel niet zo urgent? Wie als Gert Oostindie de aanzet maakt de schuld van de slavernij collectief onpersoonlijk door te reiken naar de huidige generatie en tegelijk een korte directe lijn doortrekt tussen hedendaagse vormen van racisme en kolonialisme en slavernij, collectiveert blind schuld. Door dat kleine zinnetje over de mogelijke betrokkenheid van de lagere klassen ontspoord Gert Oostindie, misschien onbedoeld, niet alleen in een ideologische stellingname, maar suggereert hij tevens dat er een gebrek bestaat aan algemene kennis op het gebied van sociaal-economische geschiedenis van Nederland. Wie de sociale geschiedenis van Nederland kent vanaf de 15e eeuw, weet hoe bar en boos werd omgegaan met de lagere klassen. Dat in tijden van oorlog iedereen de pineut was, de mensen in de ‘bevrijdde dorpen’ rondom Den Bosch, werden na de verovering overgeleverd aan dagen van plunderingen, moord en verkrachting door de huurlingen van Frederik-Hendrik, dat was slechts gewoonterecht of oorlogsrecht in die tijd. Dan is zo’n vraagstelling over de ‘lagere klassen’ inhoudsloos en tendentieus. Temeer als je beseft dat nadat Lodewijk de XIV Nederland militair en economisch 'n kopje kleiner had gemaakt, grote delen en steden Nederland een armenhuis werden, en dat bleef tot ver in de 19e eeuw, de mensen waren bezig met overleven. Wie dan als Gert Oostindie praat over de open vraag van betrokkenheid en voordeel van de lagere klassen bij de slavenhandel en snedig refereert naar de passagierslijsten naar Indië, maakt een kardinale fout, dat was na de afschaffing van de slavernij, dat was aan ’t einde van de 19e en vooral in de 20e eeuw. Voor een historicus is Oostindie wel erg onbekend met het toch redelijk bekende sociaal-economische gegeven dat de uitzichtloosheid van de armoede, mensen onderandere richting Indië deden varen in de hoop op een beter bestaan. Zijn ‘lagere klassen’ arm gehouden uit hoofde van de protestantse moraal, en uit armoede weggedreven naar onderandere Nederlands-Indië en Amerika, dan in principe medeplichtig aan de slavernij? Die toen al niet meer bestond en toen vervangen was door het koelie-systeem. Tevens vraag ik me af waarom er in de huidige publieke discussie over slavernij, steeds wordt gezwegen of slechts kort eenzijdig wordt aangetipt, dat er sprake was van ‘handel’? Slaven werden gekocht op de Afrikaanse westkust van Afrikaanse slavenhandelaren of via arabische slavenhandelaren; bijvoorbeeld de Ashanti verhandelde slaven en werden door de wapens die ze daardoor kregen militair superieur met als gevolg meer oorlogen en verslaving van de omringende volkeren. De koningen van Dahomey stuurden roof-expedities naar de hun omringende landen om mensen te vangen en als slaaf te verkopen aan de Europeanen (4). Wie een grondige revisie van de geschiedenis wenst, moet zich tevens richten op de Afrikaanse cultuur voor de komst van de Europeanen (5), alsmede de slavenroute naar Arabië, India en verder (6). Dat een evenwichtige geschiedschrijving zolang op zich heeft laat wachten is niet waar, het gebruikelijke materialisme en de gebrekkige interesse en betekenis van andere culturen is typisch voor de handelsgeest van ’t Nederlands-calvinisme en liberale populisme. Er was en is genoeg van alles te vinden en te lezen (7) over de ware aard en de gevolgen van de slavernij (8). Je moet ‘t alleen wel zelf zoeken en lezen, wachten op de dominee en de koning werkt niet meer.

Het was dag, het was nacht, en de zoveelste dag van onverstand...

(1) https://devrijdagavond.com/2023/06/28/nieuws/waarheidsvinding-engagement-en-meerstemmigheid/#comment-1330
(2) https://www.historischnieuwsblad.nl/voc-herdenking-ontloopt-iedere-controverse/
(3) https://historiek.net/feesten-voor-de-voc/141564/
(4) https://www.bbc.co.uk/bitesize/guides/zqv7hyc/revision/6
(5) https://understandingslavery.com/themes/africa-before-transatlantic-enslavement/
(6) https://www.reggiebaay.nl/Daar-werd-wat-gruwelijks-verricht/
(7) https://denbosch.hostedwise.nl/wise-apps/catalog/7399/detail/wise/649982?offset=0&qs=Een%20Zeeuws%20slavenschip&search_in=iets&state=search
(8) https://slaveryandjustice.brown.edu/report

Sinds jaar en dag wordt er op de GGZ bezuinigd, terwijl volgens regelmatig terugkerende berichten in de pers het absoluut niet goed gaat met de algemene geestelijke gezondheid van de bevolking.
Tragisch en triest, maar de bezuinigingen op de GGZ hebben ook een perfide zij-effect. Zo werden de paviljoens van de psychiatrische kliniek Coudewater (Rosmalen) richting sociale huur woningen en sociale-flats geleegd met als gevolg ernstige problemen en overlast voor de gewone burger.
Als we sinds jaar en dag de sociale-huur-wijken beschouwen als het afval putje van de samenleving dan is dat blijkbaar de juiste plek, daar zijn toch al veel problemen - niet waar. De vraag wie veel van de sociale-econmische problemen heeft veroorzaakt, stelt een rechts-neigende pers niet meer, amerikaanse hardheid en lauwheid heeft met het stijgende eigen huizen bezit, bezit genomen van de mensen.
Zoals we nu weten is Coudewater een plek waar een koopwoningen-wijk verrijst.
Tsja, daar vind je meestal geen openlijke problemen van verslaafden en alcoholisten, meestal is dat het verzwegen taboe en probleem bij buren, bijvoorbeeld een alleenstaande weduwnaar of weduwe, de overlast wordt verzwegen, genegeerd of gemedicaliseerd.
In KRO-NCRV’s Kruispunt werd vandaag een aflevering herhaald van 26 maart 2023, waarin idealist Thijs Honig, directeur Maatschappelijke Opvang Den Bosch, een Amerikaanse methode toepast. Geef daklozen so snel mogelijk een woning en de problemen verdwijnen en zoals gebruikelijk bij een pers die al geneigd is dingen te verzwijgen of gekleurd te laten zien kregen we een paar gasten te zien die blijkbaar uit het dal van hun persoonlijke afgrond zijn geklommen. Alle lof, en dat is serieus bedoeld.
Dat is géén cynische opmerking, maar feit is dat ze de laatste tijd gewoon her en der verslaafden en alcoholisten en psychiatrische patiënten hebben geplaatst die bijna dagelijks chaos produceren in de flat waar ze wonen en de omgeving vervuilen doordat dealers dagelijks rond de flat struinen en zo ook andere verslaafden richting (huur)flats trekken.
Is Thijs Honig een idealist zoals hij zich zelf ziet? Nee, hij is ordinaire bezuiniger en helaas een leugenaar, de mensen worden overgeleverd aan de ellende van chaos door verslaafden. Thijs is een brave apparatsjik van liberale bezuinigingen op de GGZ.

Het was dag, het was nacht een zoveelste dag van maatschappelijk onverstand...

(door Paleander)

Er waren tijden dat je nog hoopte op een geleidelijke en een algemene progressie in verstand en wijsheid onder ons vermeend weldoorvoedde en opgeleidde volkje van lage-landers. Maar helaas blijkt steeds vaker 't maatschappelijk onverstand de overhand te krijgen. Nu na zoveel jaren van monomanie en populisme is ‘t milde Geert - Bolkenstein’s tovernaarsleerling - ‘t schier onmogelijke gelukt. Met zijn ondemocratische ‘één-man beslist hier’ partij, is hij nummer 1 geworden. Knap gedaan jochie, zou opa zeggen. De stemmers op milde Geert indelen in niet-nadenkers en onderbuikers is enigzins gerechtvaardigd, maar ik vrees dat Rutte & co hier heel wat noest werk hebben verricht.
Trouwens, de milde Geert geprezen mildere toonzetting is mij ontgaan, na zijn azijnige een ‘onsje minder noord-Afrikanen’ bij de vorige verkiezingen, had hij dat nu herdicht in "Nederland voor de Nederlanders", en als dessert "minder migranten". Blijkbaar wil ‘t niet tot milde Geeft doordringen, ons economische bestel zit te springen om nog veel meer migranten, maar omdat de Nederlanders hun kroost een betere baan toewensen dan zijzelf, lees: een goed betaalde witte boorden baan, blijven talloze blauwe boorden banen onbezet! Beste medelanders, besef nu, dat is de reden dat er zoveel Polen in onderandere de bouw, bier industrie en landbouw werken, géén enkele andere. Tenzij je het krijgen van te weinig kinderen hier als extra excuus erbij wilt. Of de verminderde vruchtbaarheid van de Nederlandse, euh, excuus westerse man. Er is wel een correlatie, maar een andere, een hele nuchtere, een economische... Wie herinnert zich nog dat begin jaren negentig de Nederlandse bevolking kromp? Nee? De Haagse elite kreeg het toen accuut spaans benauwd, want een krimpende club vaderlandse consumenten is schadelijk voor het ideologisch principe van de oneindige economische groei. Dus werd de achterdeur van Nederland zachtjes op een brede kier gezet, en binnen tien jaar hadden we er 1 miljoen medelanders bij, lees: één miljoen consumenten erbij; snapt u hem al, de economie floreerde, en in Den Haag zette men toen met gerust hart en onverstand heel wat meer deuren op een kier, wat dat betekende, werd met de financiële crises van 2008 duidelijk. Nu zoveel jaren later, krijgen velen ‘t weer spaans benauwd omdat milde Geert de economie wilt afknijpen, ons vaderlands economische potentieel wilt castreren door de toestroom van arbeids-migranten te stoppen of zwaar door regels in te perken. Daar milde Geert nooit de persoon is geweest die luistert naar adviezen van anderen die in een ander orkest spelen dan zijn monotone jaaaazzzz drumband, zal die géén boodschap hebben van de gevolgen van de brexit. De anti-migranten stemming van de brexit aanhangers en politici maakte dat onderandere de Polen niet meer terugkeerden, na de straf-pauze en extra lange onbetaalde vakantie die hen de brexiteers hadden opgelegd. Gevolg, de Engelse economie kromp en men had een schrijnend gebrek aan werkkrachten in tal van sectoren. In de ziekenhuizen en in de landbouw merkte men dat enorme tekort. Luisterde daar iemand naar de waarschuwingen vooraf? Nee, tuurlijk niet, dat is eigen aan populisten, die gaan vroom geloven in hun eigen monomane slogans dat je de wereld kunt hervormen door die monomane slogans in praktijk toe te passen. Gaat ’t hier nu wel werken? Want we leven tenslotte in Nederland en niet in Engeland! Vrees van niet, maar het evangelie van de economie, van de persoonlijke en collectieve hebzucht verdraagt niet dat men hem als een os zijn kroost ontzegd, lees - de economische noodzaak van meer migranten zal milde Geert nog heel wat zure nachten bezorgen. Wat helpt? Schreeuwen? Denk ‘t niet. De ervaring leert dat in dit soort situaties nog maar weinig mensen echt willen luisteren. Dus jezelf in een acute stress depressie gooien of in een vlaag van tomeloze opwinding, god te vervloeken voor ’t vreugdevolle conceptie moment van milde Geert; ‘t zijn allemaal nutteloze daden, en een nodeloze verspilling van energie. Die kun je beter besteden aan constructieve handelingen en ideeën en die praktisch uitwerken, kalm en rustig én morgen weer even verder vloeken. Een diepe zucht en afgrondelijke vloek over zoveel maatschappelijk onverstand is wel op z’n plaats, als een noodzakelijk gezond psychisch ontluchtings ventiel, en tuurlijk een flesje gezond gersten nat. Proost mensen en geniet van dat ’t biertje gemaakt door Polen en Congolezen bij onze bekende Bossche bierbrouwer...
Het was dag, het was nacht, een zoveelste dag van maatschappelijk onverstand.

Paleander

Wie tien jaar geleden had voorspeld, dat de "één-man is de baas" partij van Geert Wilders ooit de grootste zou worden, was voor gek versleten en weggehoond.

De alles typerende omschrijving van Wilders van deze verkiezings campagne was de term ‘milde Geert’; wat bleek,  Geert leende vrij en onbeschaamd allerlei doelen en leuzen van de kleine sociale partijen aan ‘t linker en rechter zijde van het politieke spectrum en maakte zich die doelen en intenties eigen, in woorden althans, maar voor veel mensen die zich laten leiden door uitspraken was dat blijkbaar voldoende.

Waar de vorige kamervoorzitter na laster is weggestuurd en het onderzoek nog steeds onderin in een bureau la ligt, en zij niet weet wat de beschuldigingen zijn en van wie; moest de nieuwe voorzitter een dame van D66 al weer haar warme zetel verlaten voor een nieuwe kamervoorzitter; entree twee personen waarvan er een bekend staat, om het mild te omschrijven, om zijn populistische uitspraken.

Dus het onvermijdelijke geschiedde, dat Martin Bosman van de PVV de nieuwe voorzitter werd van een parlement, dat hij eens hardop in de stijl van wilde Geert, had omschreven als een nep-parlement; wilde Geert staat namelijk sinds jaar en dag bekend om zijn ongenuanceerde uitspraken, en wie zijn partij toetreed, juicht dus onvermijdelijk het ongenuanceerde toe, ja, volgt dat getrouw als een vrome gelovige.

Zo verkondigt Martin Bosman in navolging van Geert Wilders dat links de hoofdoorzaak is van alle maatschappelijke en historische problemen, dat de term en begrip van rechts en extreem-rechts een uitvinding van links zijn, lees: van de zeventiger jaren. En dat bijvoorbeeld Hitler een socialist was en geen rechtse politicus! Dat staat in zijn boek..!

Tevens grossiert hij in racistische complot theorieën, o.a. over de vermeende genocide of witte boeren in post-apartheid Zuid-Afrika, door zwarte boeren, lees de aanhangers van Mandela; een theorie waar zelfs Wilders zich over verbaasde en van distantieerde.

Maar goed nu kan milde Geert bewijzen of hij werkelijk mild is geworden en Bosman of hij serieus de voorzittershamer kan hanteren, de tijd zal ‘t ons leren...

Paleander

Na de laatste uitbraak van maatschappelijk onverstand bij een groot deel van de vaderlandse kiezers, was ’t slechts een kwestie van tijd tot de volgende uitbraak ons gezonde zelfstandige nadenken probeert te verdrinken. Zeker als wij vanzelfsprekend allerlei giftige propaganda die Amerika richting China uitspuugt, blindelings moeten honoreren met een oprechte existentiële angst-kreet. Men zegt nog net niet: ’t gele gevaar komt eraan.
Soms lijkt die angst ingegeven te zijn door een logische economische reden zoals de overname van buitenlandse containerhavens door Chinese bedrijven. Maar wat men gemakshalve vergeet, is dat dit een natuurlijk gevolg is van de vrije markt ideologie: lees Amerika’s heilige ideologie van de vrije markt. Maar als de reden van bezorgdheid, de vermeende invloed is van de Chinese Overheid, lees de communisten op onze havens, dan is er sprake van giftige propaganda. En is dat niet meer en niet minder dan een suggestieve leugen uit koude oorlog doos van Clingendael  (1).
Instituten als Clingendael, eertijds nuchter gezien als rechts pro-nato bolwerk, lijken nu een onaantastbare expert-status te hebben. Zou het iets van doen hebben met de privatisering van de vrije pers en de verrechtsing van onze maatschappij? Wie een keer de moeite neemt om de Chinese kant van de zaak te onderzoeken, zonder de demoniserende anti-communistische retorica van pro-nato clubjes - (alsof de westerse wereld alleen vrijheid en democratie kent onder de vlag en wimpel van de NATO - maar men gemakshalve snel en zwijgend voorbij loopt aan wat diezelfde westerse wereld en de NATO in Irak, Afghanistan, Kosovo, Libië en Syrië heeft aangericht. Zegt genoeg over de vermeende onafhankelijkheid van al die pro-nato clubjes, zeker als zij afgrondelijk zwijgen over de rampzalige geo-politieke en militaire interventies van de NATO, de leugens waarmee die oorlogen zijn begonnen en de corruptie die zij in die landen hebben laten ontstaan, men zwijgt! Wie dan gaat zoeken komt uit bij blogs zoals Pekingnology, waar je allerlei maatschappelijke, economische en politieke invalshoeken tegenkomt. Een gezonde denker weet heus wel ’t kaf van ’t koren te scheiden, en wees verzekerd: communistische retorica komt je er niet tegen. Wel een westerse wijze van maatschappelijk en economisch denken, vermengd met een Chinees culturele, lees confuciaanse mentaliteit. Voor de geïnteresseerde nadenker lees bijvoorbeeld dit.
Wat hangt ons nog meer boven ’t hoofd? Als de laatste weken Europese ministers van defensie en hoge militairen bij de NATO en defensie de Europese bevolking proberen wijs te maken dat Rusland, als ze in Oekraïne wint, de rest van Europa gaat overvallen, is dat een typische relikwie uit de oude-koude-oorlog-doos. Wie herinnert zich nog dat na de val van de Berlijnse Muur, de Sovjet Unie géén aanvalsplannen tegen West-Europa bleek te hebben gehad. Zij bewapende zich in de overtuiging dat Amerika zou aanvallen vanuit ’t westen - maar de Amerikanen hadden decennia lang Europa bang gemaakt dat de Sovjet Unie op 't punt stond ons te overvallen en Europa voor haar verdediging Amerikaanse troepen en kernwapens moest stationeren. Wie herinnert zich nog 'weg met de bom' en 'weg met de kruisraketten’ demo’s? De mensen beseften goed als ’t fout zou gaan dat Europa de klos en ’t atomaire slagveld zou zijn. Als ministers van defensie en hoge militairen ons nu waarschuwen voor een komende oorlog met Rusland, beweren ze doodgemoedereerd weer de oude koude oorlog-leugen: bewapen jezelf, ze staan klaar! Maar wat ze eigenlijk bedoelen is: "wij moeten dan met kernwapens terugslaan, want Rusland gaat ze als eerste gebruiken!” Dus wederom worden we, net als in de zestiger en zeventiger jaren, opgezadeld met de oude existentiële angst en leugens voor een kernoorlog, gezellig hè?
Nee, het is zoveelste poging ons wijs te maken dat de NATO de moderne variant is van de heilige kruisridders die klaar staan om ons te redden van de duivel en de ondergang, maar tegelijk de derde wereldoorlog aan ’t voorbereiden zijn, een kern-oorlog!
Het was dag en het was nacht, de zoveelste ergerniswekkende dag van maatschappelijk onverstand, van haat-zaaien en kern-oorlogje zaaien...

Paleander

(1) "Driekwart van de Rotterdamse container terminal capaciteit is al in handen van Chinese bedrijven. Dat berekende het Instituut Clingendael. En de Rotterdamse haven is niet de enige: de Chinezen zijn over heel de EU al jaren bezig aan een stevige overname tour. Met een flinke duit Chinese staatssteun op zak vegen ze Europese concurrenten van de kaart. Maar daar tegenover staat dat ze verantwoording aan de Chinese Communistische Partij moeten afleggen. Nu China zich steeds vaker opwerpt als een economische en geopolitieke tegenstander van de EU, begint Brussel zich zorgen te maken. Een meerderheid van het Europees Parlement roept de Commissie nu op om met een ‘havenstrategie’ tegen de Chinezen te komen. CDA'er Tom Berendsen was hoofdonderhandelaar: ‘’Als de huidige invloed van China in onze havens groter wordt, worden we meer en meer een speelbal van Beijing als het gaat om onze economie, veiligheid en energie.” In de oproep valt te lezen dat hoewel concurrentie tussen havens voordelig is, deze niet ten koste mag gaan van veiligheid en meer politieke invloed voor buitenlandse spelers. Omdat individuele havens hun concurrentiepositie ondergraven als ze buitenlandse investeringen weren, willen de Europarlementariërs een Europese aanpak zien. De Commissie moet concrete maatregelen uitwerken.“ (citaat uit https://brusselsenieuwe.nl)