De helden van overste Karremans (001)

Geloof het of niet, maar de lafaards van Srebrenica, krijgen eindelijk de beloning voor hun ‘ontstellende lafheid’ in het aangezicht van de vijand. Terugkeerreizen naar Srebrenica en ‘symbolisch’, het schamele bedrag van 5.000 euro. En dat voor hun enorme prestatie, het toelaten en meewerken aan het vermoorden van meer dan 8000 moslimmannen. Dat is amper 62,5 eurocent per slachtoffer, daar doe je het toch niet voor? Zeker niet omdat ze jarenlang te maken hadden met ‘onterechte’ negatieve publiciteit en kritiek.

Was die kritische bejegening wel zo onterecht? Hoe zat het ook al weer met die door de Verenigde Naties (VN) aangewezen moslimenclave, waar duizenden inwoners van Srebrenica hun toevlucht zochten op het kamp van het Nederlandse VN-bataljon in Potočari.
Op een mooie dag in juli 1995 barstte in Srebrenica de hel los, toen de Serviërs met Howitser granaten af gingen vuren. Onze helden kropen angstig in hun bunker en merkten pas na de granaatbeschietingen dat ondertussen zo’n vijfduizend moslims die gevlucht waren voor de mortiergranaten, het compound op waren gestroomd om bescherming te zoeken bij de Nederlandse militairen. In eerste instantie probeerden zij dat ook en zochten ook voor hen een plaatsje in de bij het compound horende fabriekshal.

Maar daar verscheen Mladić, iedereen herinnert zich de beelden van overste Karremans die bevend als een rietje en op van de zenuwen, de legendarische woorden sprak: “Is this for my wife, is this for my wife?”, op het moment dat Mladić hem een lampje voor zijn vrouw overhandigt. Op dat moment wist Mladić dat hij met een uitgesproken lafaard te doen had en hij zich verder alles kon permitteren. Karremans had niets meer in te brengen, zijn laatste wapenfeit was de uitspraak: ‘Don’t shoot the piano player’. Dat deed Mladić dan ook niet. Sterker nog, Karremans kreeg een drankje van hem. Maar omdat hij hem een waardeloze pianist vond, moest er wel iets gedaan worden aan de moslims op het compound.

Een dag later werden de moslims die hun toevlucht hadden gezocht op de Nederlandse compound weggehaald. De Nederlandse militairen werkten mee met het scheiden van de vrouwen en kinderen. Wist Karremans dan niet wat er met die mannen zou gaan gebeuren? Hij wist van een eerdere executie van negen moslimmannen en had daar zelfs foto’s van gemaakt. Maar erger nog, tijdens het scheiden van mannen en vrouwen, was het Karremans zelf die opmerkte: Het is net ‘Schindler’s list’! Daarbij had Mladić hem gewaarschuwd dat hij hen als speenvarkens de keel zou doorsnijden. Toch ondernam Karremans niets want hij vond dat er geen onderverdeling was te maken tussen de ‘good en bad guys’ en Mladić was ‘sowieso’ een onaangename man. Het was de schuld van iedereen behalve van Karremans.

Wat had Karremans kunnen en moeten doen? Duidelijk is wat zijn opdracht was: Het compound ten koste van alles te beschermen. Had hij daar de middelen voor? Neen, maar dat is geen excuus, je bent militair en nog wel van een VN-vredesmacht en dat geeft mogelijkheden. Karremans had duidelijk de keus moeten maken, ‘tot hier en niet verder’. Ik heb een beschermingstaak en die zal ik ongeacht de consequenties uitvoeren.
Dat is taal die iemand als Mladić verstaat. Natuurlijk had hij de mogelijkheid dat compound zonder slag of stoot in te nemen, maar dat was een oorlogshandeling geweest die de VN nooit over zijn kant had laten gaan. Mladić wist dat en had het nooit zover laten komen. Er zou wat geschoten zijn en verder onderhandeld. In ieder geval zouden de moslims nooit afgevoerd zijn. Zo niet, je bent militair, dat is je taak, ga je niet verschuilen achter uitspraken: ‘We kregen van niemand hulp, niemand deed iets’ ‘Ik heb om luchtsteun gevraagd, maar die kwam niet.’ ‘We zijn met proppeschieters op pad gestuurd.’ Allemaal waar, maar het was zijn taak om die moslims te beschermen en het is zijn verantwoording dat die moslims dood zijn!

Helaas, het feit is daar, de moslims zijn met talloze bussen afgevoerd. De achtergebleven militairen zijn helemaal van slag en proberen er alles aan te doen om er achter te komen wat er verder ging gebeuren met hun beschermelingen en of ze hier verder iets in kunnen betekenen? Of toch niet? Hoe ging het verder:
Nee vertelden sommigen van die militairen. We gingen een partijtje voetballen, want we kunnen toch niks doen. En we gingen in de zon liggen. We hebben het er onderling niet over gehad, wat er allemaal gebeurd was. Dat kwam na die tijd, toen we terug waren in Nederland. Toen kwamen we er pas achter wat de Nederlandse bevolking dacht van ons optreden daar. Zo oneerlijk, of wij er iets aan konden doen. Ze waren toch weg. Wat moesten we anders?

En dan dat partijtje in Zagreb. Of het zo erg was dat ze een feestje hielden en de polonaise liepen en veel bier dronken. Ze waren toch maar mooi ontsnapt aan die Serviërs. Wat kon daar nu op tegen zijn? Prins Willem Alexander was er toch zelf ook bij, hij dronk ook een biertje en hoste ook mee, nog wel in gevechtspak met een band met de naam ‘Van Oranje’ erop. En wat te denken van bevelhebber Hans Couzy die op de schouders werd genomen, een bierdouche kreeg voor zijn steun aan de helden die spontaan voor hem gaan zingen: “Couzy bedankt, Couzy bedankt!’’ Ze haken de armen in elkaar, doen voor hem op muziek van het militaire fanfarekorps de kozakkendans. Couzy ziet hier een aanzet voor een nieuwe ronde van dansen en hossen. Als dank, trakteerde hij de jongens en meisjes op een barbecue en een heerlijk biertje. Kijk zo aangeslagen waren zij door de gebeurtenissen in Srebrenica.

(door Peter van Haperen)