Bram Stemerdink en Joop den Uyl

Vanavond een interessant avondje gehad in een klein zaaltje in de Bossche Verkadefabriek. Een door de lokale PvdA georganiseerde bijeenkomst waar onderandere Bosschenaar Bram Stemerdink een verhaal zou komen houden over de legendarische Joop den Uyl - de PvdA-leider uit de zeventiger jaren.
Een Nederlandse politicus waarmee ik ben grootgegroeid, waar ik 'vroeger' met plezier naar keek en luisterde. Ik heb hem altijd graag gezien als een gedreven & emotioneel opererende sociaal-democraat van de oude stempel. Continue bezig met "de verheffing van de arbeider", "spreiding van macht, inkomen en kennis" en "opkomen voor de laagstbetaalden". Na Den Uyl was het wat mij betreft definitief afgelopen met de PvdA.

Het kabinet met Joop den Uyl als minister-president functioneerde van 1973 tot en met 1977 en was het meest progressieve kabinet in de Nederlandse parlementaire geschiedenis. En Bram Stemerdink was daarin minister van defensie. Er is voldoende over die periode geschreven en gezegd maar toch vertelde Stemerdink vanavond een interessante anekdote die ik (nog) niet kende. Ongetwijfeld is hierover al eerder geschreven of gesproken maar ik heb zijn verhaal over zijn ervaringen bij het imploderen van het kabinet Den Uyl niet eerder opgepikt. Wat was het geval?

Na de val van dat door Den Uyl geleide kabinet en de daarop door de PvdA gewonnen verkiezingen (ze kregen 53 zetels in 1977 - en kijk nu eens wat er van over is gebleven!) vonden er maandenlange onderhandelingen plaats om te komen tot een tweede kabinet Den Uyl. Na 208 dagen mislukte de formatie tussen de PvdA met het CDA. Dries van Agt ging vervolgens met de VVD in zee en vormde het kabinet Van Agt-Wiegel.
Uiteraard werd er vanavond in het zaaltje PvdA'ers stil gestaan bij die historische zetelwinst en het voor de PvdA teleurstellende feit dat er geen tweede kabinet Den Uyl kwam in 1977.
Stemerdink vertelde vanavond in DenBosch over zijn functie-overdracht aan CDA'er Roelof Kruisinga een schitterende anekdote. Als minister van defensie was Stemerdink uiteraard op de hoogte van allerlei militaire en politieke geheimen. Bijvoorbeeld over hoeveel atoombommen de Amerikanen op Volkel hadden liggen en over het geheime 'stay-behind'-netwerk dat sinds begin vijftiger jaren onder de Inlichtingen Dienst Buitenland functioneerde onder de naam "Operatiën & Inlichtingen", en later bekend zou worden onder de internationale naam "Gladio". Niemand wist in deze periode van het bestaan van deze anti-communistische ijzervreters die her en der in Nederland ondergrondse wapenopslagplaatsen beheerden en militaire oefeningen hielden. Pas begin negentiger jaren van de vorige eeuw werd bekend dat er in heel Europa sprake was van deze geheime organisatie en officieel maakte premier Lubbers pas in 1992 een einde aan O&I.

Stemerdink vertelde vanavond dat hij vanwege zijn functie geheel op de hoogte was van het bestaan van deze geheime strijders die "ons" zouden moeten beschermen tegen "de Russische propaganda" en in 't geval van een (Russische) militaire inval de wapenen ter hand zouden nemen om daadwerkelijk verzet en sabotage te plegen en informatie over politieke ontwikkelingen door te spelen aan de 'regering in ballingschap'. Bij zijn aftreden als minister van defensie moest Stemerdink de nieuwe minister van defensie (uiteraard) inlichten over al deze geheime informatie. Maar de opvolger van Stemerdink was weliswaar gescreend door de Binnenlandse Veiligheids Dienst zoals de AIVD toen heette, maar Stemerdink werd door diverse instanties vanuit NAVO-kringen uit Amerika en Brussel gewaarschuwd om niks - maar dan ook niks over de Nederlandse en Amerikaanse atoomgeheimen en de Hollandse Gladio te vertellen aan de nieuwe minister van Defensie - Roelof Kruisinga. Deze christen-democraat werd door allerlei militair ingewijden namelijk absoluut niet vertrouwd vanwege zijn enorme drankzucht waarbij hij veel te veel vertelde aan een ieder die in zijn nabijheid verkeerde. Uiteindelijk was het wantrouwen jegens Kruisinga zo groot dat hij na drie maanden alweer aftrad als minister van defensie. Hij werd buiten allerlei militaire geheimen gehouden en kon zo uiteraard niet functioneren.
Hoe Roelof Kruisinga door die BVD-screening is gekomen vertelde Bram Stemerdink helaas niet. Waarvan akte...