Zionisme bijt zichzelf in de staart

Is de aan het eind van de 19e eeuw door Theodor Herzl in het leven geroepen succesvolle beweging van het zionisme thans in het eigen zwaard aan het vallen?

door Hans Feddema

De mogelijk fatale hersenbloeding van de zionistische strateeg Ariel Sharon bepaalt me bij die vraag. Zionisme, een vorm van joods nationalisme en verlaat kolonialisme, begon eerst gematigd en idealistisch. Europa was vol en Palestina ook, waarom dan niet op een lege plek in Oeganda of Argentinië, zo dacht Herzl eerst. Later koos men voor onderhandelingen met de Turkse sultan en na 1918 met het Engelse bewind om joodse immigranten naar het al bevolkte Palestina te krijgen. Deze kochten land van grootgrondbezitters op, waardoor vele Palestijnse pachters hun plek verloren. Dit gaf al spoedig spanningen, mede door arrogant gedrag van de nieuwkomers, maar deze immigratie was op zich niet onoverkomelijk.
Ernstig werd de situatie pas met de plannen tot oprichting van de staat Israël. Ook in eigen kring is hier krachtig tegen gewaarschuwd, onder meer door de vermaarde joodse politiek filosoof Hannah Arendt. Ze stelde in 1944, dat zo'n westerse staat met de joodse davidster als symbool in een traditionele Arabische regio tegennationalisme zou oproepen en in elk geval tot "een onoverkomelijk joods-palestijns conflict zou leiden". Ze voorspelde vijandschap, isolatie in de regio, een grillige moeilijk te winnen oorlog, teloorgang van idealisme, militarisme en degeneratie van het jodendom tot een grimmige kleine krijgerstam in de geest van het vroegere Sparta.
Een ieder weet dat thans het echte kibboetsidealisme voorbij is, dat er verharding, verrechtsing en militarisering voor in de plaats kwam en dat Israël vooral na 1967 door de bezetting zijn ziel verloor. In een interview voor NOVA gaf Leon de Winter, die voorts slechts ellende voorzag, openlijk toe dat Israël hard en wreed is geworden.
Hannah Arendt lijkt bijna naadloos in het gelijk te zijn gesteld. Erger nog, Israël is nu een apartheidsstaat geworden met een meerderheid van autochtonen onder zich, die in aparte enclaves wonen en alleen in de joodse nederzettingen mogen komen werken, net als voorheen in Zuid-Afrika de praktijk was. De nu al bijna 40 jaar durende bezetting en de politiek van maar doorgaande "landjepik" via het vestigen van joodse nederzettingen in Palestijns gebied, heeft, - los van opkomst van terrorisme in Israël en internationaal -, geleid tot zo'n apartheidsstaat. Het zionisme viel daardoor in haar eigen zwaard van voortgaande expansie. Door de politiek van macht en het stellen van voldongen feiten richting Groot Israël, wonen Joden en Palestijnen thans zozeer naast en door elkaar, dat het vroegere Palestina een soort eenheidsstaat is geworden, zij het met bevoorrechte eersterangs-burgers en een onderworpen tweederangsbevolking die demografisch de meerderheid is, of zal zijn. De sluwe Sharon onderkende recent ineens de dreiging hiervan, inziend dat een Palestijnse meerderheid op termijn de joden zouden overstemmen. Daarom stootte hij het kleine zeer dichtbevolkte Gaza af.
Ik was altijd voor "Twee volken twee staten", zoals in 1947 door de VN als compromisoplossing voor het conflict is gedicteerd. Maar door het decennia lange getraineer dit te realiseren, ook door Palestijnen maar vooral door Israël, is de optie van twee leefbare staten naast elkaar, beiden gebaseerd op etniciteit en/of religie, door de feiten achterhaald. Israël wilde de tweedeling niet, maar creëerde een apartheidsstaat met een lappendeken van reservaten voor autochtonen. Daarmee heeft het succesverhaal van het zionisme zich uiteindelijk zelf in de staart gebeten. Afstoten van de Gazastrook en het oprichten van een apartheidsmuur baten niet, zijn in wezen de laatste stuiptrekkingen van het zionisme. Een seculiere democratische staat met gelijke burgerrechten is net als voorheen in Zuid-Afrika vandaag nog het enige toekomstperspectief. Het zal trouwens ook voor Palestijnen nog wel wat tijd kosten gezien de opgeroepen haat, voordat de onafwendbare realiteit van een eenheidsstaat tot hen doordringt. Hun kracht is echter hun aantal. Misschien is een federale binationale staat à la België een mogelijkheid voor joodse Israëliërs om op termijn de pil van verlies van de joodse meerderheid in de eigen staat te kunnen slikken.

(Deze column van Hans Feddema is door ons overgenomen uit Konfrontatie, zie www.konfrontatie.nl)

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 410, 27 januari 2006