Leuke spirituele cursus
Het is wel eens goed te beseffen dat je met het volgen van een spirituele cursus niet alleen aan jezelf werkt maar vooral ook de betreffende organisatie steunt.
door een geschokte cursist
Je geeft je tijd, geld, energie, en vertrouwen terwijl je vaak niet eens weet waar je mee in zee gaat. Je schrijft je in voor een heilzame, leerzame cursus, denk je, en iedereen zegt: "Ja, die yoga, die meditatie, die ademhalingsoefeningen, dat zou ik eigenlijk ook moeten doen! Wat goed van je!" En bij de cursus blijken ze erg blij met je, ze overstelpen je met complimenten en liefde en aandacht. Je voelt je al gauw thuis en op je gemak bij deze 'gelijkgestemden', want die vind je in het gewone leven maar zo weinig. Gelukkig zijn er groepen als deze, denk je, en je gaat er steeds vaker heen om ook als vrijwilliger te helpen. Stiekem zit je er zelfs aan te denken om er helemaal in duiken, om alles op te geven voor dit fantastische goede doel. Je bent een zoeker, zoals de meeste mensen die daar terecht komen, en je staat open voor alles wat jouw leven en de wereld kan verbeteren. De docenten, medewerkers en vrijwilligers zien er vaak moe uit, soms zijn ze wat warrig, maar altijd vrolijk en vol energie. De meesten zijn te dun, maar er zijn er ook een paar veel te dik. Je denkt: ach, zo'n organisatie trekt natuurlijk ook veel mensen aan die niet voor niets op zoek zijn gegaan, naar een nieuwe familie, naar geborgenheid en troost. En dat er hard gewerkt wordt, dat willen ze zelf, dat is goed voor het 'kraken van hun ego', want zo wordt dat uitgelegd: je moet je beetje bij beetje van alle gehechtheden ontdoen, en alle weerstand die je voelt heeft te maken met het verwerpelijke ego dat ingeperkt moet worden. Als je gewoon doorgaat met wat er moet gebeuren (vooral het commerciële en ondersteunende werk voor de organisatie) en je niet teveel laat afleiden door emoties en andere lastige zaken dan wordt je vanzelf een vredig mens, ja dan pas ben je echt goed bezig. Ze zeggen erbij dat het niet voor iedereen is weggelegd, dus als je je mag en kunt overgeven aan de organisatie als medewerker betekent dat, dat je uitverkoren bent.
Langzaam kom je er achter hoe sommigen binnen de top van de organisatie, de Goeroes en docenten, worden opgehemeld. Dan blijkt er ook opeens een echte opper Goeroe te zijn die als een ware God wordt aanbeden door de insiders. Deze Goeroe mag alles, want hij weet net als God wat mensen nodig hebben om te groeien. Hij doet zijn medewerkers zonder scrupules eigenhandig leed aan, omdat ze dat nodig hebben om verder te komen. En iedereen gelooft dat hij gelijk heeft en dat hij het het beste weet. Ze zijn zelfs vereerd met een uitbrander of mishandeling, want dat geeft aan dat hij vindt dat ze daar aan toe zijn, ze zijn dan zo ver gekomen dat ze dat aankunnen. Hoera! Weg met de geweldloosheid, weg met het respect, who needs it ... hola maar wacht eens, wat leren ze ons, wat schrijven zij in hun boeken? Zijn deze Goeroes die anderen uitbuiten en hun macht misbruiken onze voorbeelden? Willen wij nog wel luisteren naar de mooie woorden van wijze mensen als hun daden niet langer een voorbeeld voor ons zijn?
Veel 'nieuwe' religieuze of therapeutische bewegingen hebben een verwerpelijk dictatoriaal systeem, een charismatische leider die de dienst uitmaakt. Als gewone cursist van een cursus heb je daar geen weet van, er wordt gezwegen over, ja eigenlijk over alles. Zelfs de medewerkers hebben vaak niet door wat er allemaal gaande is. De ondoorzichtigheid valt wel op, maar je denkt dat het aan jezelf ligt, dat je er nog niet aan toe bent om alles te weten en te snappen.
Interne bewoners die veel te hard en veel te lang werken en docenten die niet delen in de winst. Want winst wordt er gemaakt, genoeg om wereldwijd een aantal prachtige huizen en cursuscentra aan te schaffen! Vrijwilligers die zelf alle kosten voor hun rekening nemen en ook nog eens goede klanten van de organisatie zijn. Donaties stromen binnen van mensen die dankbaar zijn en denken antwoord gevonden te hebben voor al hun problemen. Zolang je hun boeken koopt en leest, hun rituelen en oefeningen overneemt, kan er niets met je gebeuren. Je waant je veilig. Maar als je echt goed kijkt dan weet je wel beter. Het is daar niet veilig. Mensen moeten precies doen wat er van ze gevraagd wordt. Ze worden de hele dag bezig gehouden en soms midden in de nacht opgetrommeld, hebben geen privacy, vervreemden van familie en de rest van de wereld. En als het mis gaat, met burn-out of erger, dan krijgen ze te horen dat ze zelf verantwoordelijk zijn, ze zijn immers volwassen.
Pas toen ik hoorde van een mishandeling door de grote Goeroe van de organisatie vroeg ik me geschokt af of het mogelijk was dat ik te maken had met een sekte. Dat geloof je toch niet, in deze tijd, op mijn leeftijd, met al mijn levenservaring, met mijn intelligentie en nuchtere Hollandse kijk. Ik las over 'mind control' en hoe mensen op slinkse wijze gemanipuleerd kunnen worden. Het is zo makkelijk, het gebeurt op grote schaal, ze kijken de kunst van elkaar af, de lijst van organisaties is eindeloos. Een paar simpele principes: haal mensen uit hun gewone omgeving weg voor een retraite of workshop of seminar en zorg ervoor dat ze flink bezig gehouden worden. Als je mensen kunt laten doen wat je wilt, dan kun je ze ook laten geloven wat je wilt. Dat is de simpele regel. Verder wordt er voornamelijk een beroep gedaan op je emoties, niet op je intellect. Dat verklaart waarom er zo veel goed opgeleide medewerkers en cursisten zijn. Vragen en kritiek worden weggeveegd, eventueel worden mensen gewoon weggestuurd als ze te lastig worden. Wie weg is wordt ook meteen verstoten, er wordt dan gezegd dat diegene last heeft van psychische problemen of van een te groot ego en dat diegene een negatieve invloed heeft waar men zich vooral niet aan moet blootstellen. Of nog erger: er wordt gezegd dat ze alles voor deze persoon gedaan hebben, dat ze er zielsveel van houden en dat degene altijd welkom blijft, ook al zijn ze van mening dat ze niets meer kunnen doen voor de persoon.
Prachtig hoe er mooie termen worden gebruikt om misdaden te verbloemen: Uitbuiting wordt "ego kraken"; lastig vallen en seksuele intimidatie wordt "liefdevolle hugs geven"; hypnose of manipulatie wordt "visualisatie en meditatie"; slavernij wordt "dienstbaar zijn"; mishandeling wordt "wakker schudden"; isoleren van de buitenwereld wordt "gehechtheden opgeven"; verplichte rituelen worden "vieringen"; slaan wordt "opvoedkundige tik"; indoctrinatie vindt plaats terwijl de medewerkers en cursisten wordt voorgehouden dat ze hele "bijzondere en heilige informatie" krijgen; voor jezelf of anderen opkomen betekent voor hun dat "jouw ego te groot is", etc, etc.
Het is werkelijk de omgekeerde wereld, en we trappen er gewoon in. Het trieste is dat ook alle goed bedoelende medewerkers erin trappen. Ze zetten zich met hart en ziel en enige trots in voor alle goede doelen en prachtige projecten zonder door te hebben dat ze gebruikt worden.
En ondertussen geniet de nietsvermoedende cursist van de bijeenkomsten, de yoga, de meditatie en de ademhalingsoefeningen, van het samen zingen, de aandacht en de liefde en de mooie woorden...
Laten we ons in de toekomst eens afvragen of we wel weten wat voor organisatie het is waar we onze leuke spirituele cursussen doen. Is er een doorzichtige, democratische structuur? Zijn er heldere ethische richtlijnen voor de Goeroes en docenten en wordt er door een klachtencommissie of vertrouwenspersoon op toegezien? Wordt er beweerd dat zij het antwoord hebben op al onze problemen, zowel fysiek als mentaal? (dat is dus nooit reëel!) Hoe gaat de organisatie om met kritiek, kunnen ze er tegen? Weet je hoe en waar de interne medewerkers leven? Is dat geïsoleerd van buitenwereld, vrienden en familie? Waar geloven zij precies in, wat voor rituelen en geschriften worden er gebruikt? Hebben medewerkers eigenlijk nog wel een eigen vrije wil of worden ze geleefd, gedacht en gedaan? Wordt er veel verzwegen, is er veel onduidelijk en vaag en worden er zelfs onwaarheden verkondigd? Is het in feite een commerciële instelling alhoewel dat op het eerste gezicht niet zo lijkt? Zijn er veel vrijwilligers en donateurs? en hebben zij de rechten die worden vermeld bij de donateursvereniging? (onderandere recht van inzage in jaarrekeningen). Wat voor (onmenselijke) regels worden er tijdens de cursus gesteld die mensen uit balans en kwetsbaar kunnen maken? Worden er technieken als rebirthing en hypnose of spirituele muziek of andere hulpmiddelen gebruikt waardoor cursisten in een staat worden gebracht die ze emotioneel en makkelijk te beïnvloeden maakt?
Helaas komt het ook in de geschiedenis veelvuldig voor dat (zelfs wereldberoemde) Goeroes hun macht misbruiken, door mensen financieel en/of seksueel en/of door constante arbeidsopdrachten uit te buiten. Overigens is het vaak zo dat deze Goeroes werkelijk geloven dat ze uitverkoren zijn, en dat hun leerlingen het geluk hebben bij hen te mogen leren. Er is veel bekend over misstanden, sluit alsjeblieft je ogen hier niet voor. Wij zijn in feite medeplichtig aan uitbuiting wanneer we weten dat dit plaatsvindt maar niets doen om het te stoppen! Als je je inschrijft voor een cursus steun je daarmee de organisatie en de eventuele misstanden die daar plaatsvinden. Bedenk dat medewerkers en docenten vaak zelf slachtoffers zijn zonder dat ze het doorhebben. Ze zullen boos worden als je iets van kritiek laat doorschemeren, voor hen is dit het leven dat ze gekozen hebben, ze denken het goed te hebben en zullen alles doen om de gemeenschap te beschermen.
Laat het feit dat de cursus op jou een weldadige invloed heeft niet je enige graadmeter zijn. Het is echt niet zo moeilijk om tegemoet te komen aan de behoeften en wensen van cursisten.
Laten we verder kijken dan de uiterlijke schijn, laten we kritische vragen blijven stellen, laten we niet te snel alles doen en geloven wat er gezegd wordt, het kan veel leed voorkomen.
(op de internetpagina's van De Stelling -waar ook Kleintje Muurkrant te vinden is- staan ook veel dossiers van SIMPOS
"When you meet the friendliest people you have ever known, who introduce you to the most loving group of people you've ever encountered, and you find the leader to be the most inspired, caring, compassionate and understanding person you've ever met, and then you learn the cause of the group is something you never dared hope could be accomplished, and all of this sounds too good to be true - it probably is too good to be true! Don't give up your education, your hopes and ambitions to follow a rainbow." (Jeannie Mills, ex-lid van The People's Temple)
Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 405, 26 augustus 2005