Swingen op homohaat

Geweld tegen homo's wordt op Jamaica in teksten van sommige reggaezangers onverbloemd gepropageerd. E_n van hen, Buju Banton, stond onlangs op het podium van Reggae Sundance in Eindhoven. Voor een actie voor homorechten kreeg Amnesty geen toestemming: "Het is niet fair alle reggae-artiesten in de gewelddadige hoek te plaatsen."

Door Frèderike Geerdink

Jaren geleden stond ze te dansen bij een concert van de Jamaicaanse reggaezanger Capleton. Tot iemand haar vroeg of ze eigenlijk wel wist op welke teksten ze uit haar dak aan het gaan was. Nee, ze had geen idee: het slang waarin de teksten geschreven zijn, is meestal onverstaanbaar. Maar toen ze de vertaling hoorde, hield ze meteen op met dansen. Iris van Ganzenwinkel (24), reggaefan: "Capleton is echt militant, van hem moet zo ongeveer iedereen die afwijkt worden verbrand." Nee, dan liever Buju Banton. "Die was toen hij begon misschien ook wel een beetje extreem", zegt Iris,"maar nu hoort hij bij de meer sociale zangers." Ze kijkt opzij naar haar vriend, Akiem Elmin, de deskundige van de twee. Hij knikt: Buju is oké. Maar om Buju Banton is het nou net te doen, qua homovijandige teksten. Hij is één van de zangers die door Amnesty gehekeld wordt omdat ze in hun teksten propageren wat in Jamaica aan de orde van de dag is: excessief geweld tegen homo's. Buju Banton (31), geboren en getogen in een sloppenwijk bij Jamaica's hoofdstad Kingston, schreef zo'n twaalf jaar geleden het nummer Boom Bye Bye, waarin hij "batty boys" (slang voor "homo's") dreigt te vermoorden met "ah gunshot in ah head". Sinds hij echter tien jaar geleden rastafari werd, komt hij juist op voor de verdrukten in de samenleving. Militante anti-homoteksten komen sindsdien niet meer uit zijn pen.
Soms nog wel uit zijn keel: de krant Jamaica Observer maakte begin augustus melding van een concert van verschillende reggae-artiesten waar Buju, tot vreugde van het publiek, Boom Bye aanhief. En er duiken beschuldigingen op over betrokkenheid bij een gewelddadige aanval op homo's. Een woordvoerster van de Jamaicaans politie bevestigt dat Buju zich moet melden "voor een zekere daad waarbij een man mishandeld is en waarbij hij betrokken zou zijn geweest."
Een paar weken geleden was Buju Banton één van de publiekstrekkers op het openluchtfestival Reggae Sundance in Eindhoven. Amnesty wilde de gelegenheid te baat nemen om aandacht te vragen voor de situatie van homo's op Jamaica door folders met informatie uit te delen. Maar het folderen ging niet door: de organisatie van Reggae Sundance gaf geen toestemming. Amnesty's Marleen van Ruijven: "Ja, we hadden aan de poort kunnen flyeren, maar dat past niet bij Amnesty. We wilden graag samenwerken met het festival, maar als zij dat niet willen, houdt het op." Volgens Amnesty was een festival met veel Jamaicaans muziek een mooie gelegenheid om de bewustwording over de slechte positie van homo's op het Caribische eiland op gang te brengen. De organisatie van Reggae Sundance ziet dat, bij monde van Kim Eikemans, anders: "Een stand van Amnesty was hier welkom geweest, maar dan om in het algemeen aandacht te vragen voor mensenrechten. En de aandacht vestigen op de situatie van homo's op Jamaica is natuurlijk ook prima. Maar niet op de manier waarop Amnesty dat wilde. Door een link te leggen met de muziek, plaatsen ze in feite alle reggae-artiesten in de anti-homohoek en dat is niet fair. Ook niet als het om Buju Banton gaat. Boom Bye Bye is een oude tekst waar hij al lang afstand van heeft genomen. We hebben trouwens ook een afspraak met hem: als hij Boom Bye Bye hier speelt, gaat de stekker eruit en kan hij vertrekken. Dergelijke teksten passen niet in de sfeer die wij met dit festival willen uitdragen." En de verhalen over Buju als medeplichtige aan een gewelddadige aanval tegen homo's eerder dit jaar? Eikemans: "Voor zover ik weet is dat niet waar. Als hij gezocht werd, had hij dan het land uitgekund om in Athene op te treden voor de Jamaicaans Olympische ploeg?" Daar geeft de woordvoerster van de Jamaicaans politie antwoord op: "Hij komt vanzelf weer terug. En als hij weer in het land is, wordt hij geacht zich op het bureau te melden om wat vragen te beantwoorden." Wat Penthouse Productions, de woordvoerder van Buju, vervolgens weer ontkent in een persbericht: "Buju Banton is niet benaderd door de politie toen hij nog op Jamaica was en verwacht ook niet dat dat wel zal gebeuren als hij er weer terugkeert."
Verhalen over gewelddadige teksten staan in schril contrast met de sfeer tijdens Reggae Sundance. Die ademt bepaald geen haat en geweld. Love, peace and unity, dat zijn de sleutelwoorden. Geweld op Jamaica is voor de gemiddelde Reggae Sundance-bezoeker geen nieuws: homoseksualiteit is er strafbaar, homomoord en -mishandeling komt voor, en de politie doet eraan mee. Dat de politie veroordeelde homo's in de gevangenis niet beschermt tegen gewelddadigheden van medegevangenen verbaast menig bezoeker wel. Net als het feit dat homo's, als het aan sommige reggae-artiesten ligt, door hun kop geschoten zouden moeten worden. Sista Janna (44), een Nederlandse reggae-artieste, had er geen idee van. "Ik vind het ook vreemd", zegt ze, "want het past helemaal niet bij de vredelievende boodschap die reggae traditioneel uitdraagt." Ook Erwin van de Biggelaar (36) kijkt ervan op, maar vertegenwoordigt ongetwijfeld vele bezoekers als hij zegt dat hij niet in de teksten geïnteresseerd is: "Ik kom voor de muziek, voor het ritme." Bezoekster Denise Reid (25) vindt gewelddadige teksten en reggae niets nieuws, op dit festival valt het reuze mee. "Als je in Europa ècht wilt doorbreken, kun je niet met moordteksten aankomen", meent ze. "Ik snap er niks van hoor, die homohaat. Waarom toch die woede? Homo's doen toch niemand iets aan?" Reggae Sundance woordvoerster Kim Eikemans straalt na het optreden van Buju Banton. "Ging goed he?" zegt ze. "Ik zèi toch dat hij geen foute teksten zou zingen?" Artiesten die dat wel doen zou ze niet op 'haar' festival willen. Beenie Man ("I'm a dreaming of a new Jamaica, come to execute all the gays"), Capleton, het zijn publiekstrekkers, maar ze passen niet in Ekemans' visie op het festival, dat dit jaar de zevende editie beleefde: "Daar ben ik me door Amnesty wel weer extra bewust van geworden."

(overgeschreven uit "Wordt Vervolgd", september 2004, het blad van Amnesty International afdeling Nederland), Frèderike Geerdink

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 395, 24 september 2004