Nog geen deuk in een pakje boter

In de jaren 70 van de vorige eeuw gaf professor Priemus college over bovenmatig verrekenen en overwinstdeling bovenop het tot 1992 nog legale gewone verrekenen. Vijftig jaar daarvoor was al algemeen bekend, behalve onder politie en politici, dat de zand- en grindboeren langs de Maas ongemeen sjoemelden met prijzen en concessies. Een jaar of zeventig later bij de recente dijkverhoging leidde dat opnieuw tot stuitende vertoningen. Deze konden echter niet opgemerkt worden omdat pers, politie en politici bij Erwin Krol beter weer en minder overstromingen aan het eisen waren.
Woningbouw is in Nederland 15% duurder per kubieke meter bouwvolume dan in Duitsland. Merkwaardig, zeker gelet op het feit dat onze buren met iets duurdere materialen bouwen.

Zoveel ellende roept om kordaat optreden. Nederland-gidsland, een land met een extreem lage parlementaire enquête-dichtheid, laat Vos en haar boys uitrukken. Stuitend. Niets geleerd van eerder gestuntel bij bijvoorbeeld IRT en Bijlmer. Geen vraagtechniek, onvoldoende dossierkennis, barokke zelfgenoegzaamheid, enz. Zo'n Duyvestein doet zelfs terug verlangen naar Oudkerk, een van de zwakkere trippers onder Meijer.
In letterlijk bijna alle ondervragingen, causerietjes is een betere term, komen strafbare handelingen voorbij. Forse strafbare handelingen zoals het na de start van enquête en opsporing door OM vernietigen van bewijsmateriaal. Bij Enron leidde dat tot nationaal tumult; bij de bouwenquête zappen we naar Goede Tijden Slechte Tijden.
Klassiek is dat politie en OM met die strafbare feiten nagenoeg niks doen; erger is dat de enquête commissie geen aangifte doet. Niet om perse parmantig te doen, maar omdat die causerietjes op deze manier kunnen leiden tot vrijstelling van vervolging. Bouwboeren staan bij wijze van spreke te trappelen om bij Vos op de koffie te mogen: daar kom je makkelijk weg [PS: vergeet niet effe te zweten] en vervolgens heeft het OM geen rechten meer.
In de ogen van professor Koekoek gaat dit nog een stapje verder. Omdat de schaduwboekhouding, die drie beroemde Bos/Zembla-ordners, object van de enquête zijn, zijn er, stelt hij, goede argumenten waarom het OM ze niet meer kan gebruiken in de bewijsvoering. Anders gezegd: dat enquête en OM mekaar hier zo in de wielen kunnen rijden, dat die wetgeving amper en verkeerd op elkaar afgesteld is, toont aan dat dit landje geen controletraditie heeft.
De controle moet nog ingereden worden; maar ja, polderen en gedogen waren dan ook tot voor kort nationale volkssporten.

Het enige echt harde punt dat de enquête commissie tot nu boven tafel gehaald heeft is dat organen als NMa, politie/justitie, FIOD/ECD en AIVD exact passen binnen de Nederlandse traditie.
Nederland wereldkampioen weg- en waterbouw, niet in staat om een tunneltje in het Haagse te bouwen, moet er aan wennen, om met Joep te spreken, dat het een vriendenrepubliek is. In ronder Nederlands: dat we meer verwant zijn met de stijl onder Berlusconi dan kabinet en kansel het volk willen doen geloven. Voor echte polderaars: corrupt tot op het bot.

Zand

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 371, 13 september 2002