Skip to main content
  • Archivaris
  • 389

dagboek van een afvallige

in de greep van CSA BV

We kregen bij 't Kleintje nogal wat reacties binnen op ons artikel over 't "Centre for Self Awareness and Personal Development" (CSA) uit DenBosch in Kleintje nummer 386. We plaatsen hieronder een verhaal van iemand die een tijdlang direct bij deze club betrokken is geweest.

door Ernst Sinnema

Aangespoord door een goede vriend besluit ik in 2001 deel te nemen aan de "Basic Training" van CSA. Hij heeft zich ingeschreven tijdens een informatieavond en als ik snel ben is er misschien nog wel plaats over. Die plaats blijkt er nog te zijn als ik bel met CSA. Ik krijg de inschrijfformulieren toegestuurd en wordt vriendelijk verzocht deze per kerende post te retourneren en vandaag nog het geld over te maken om zeker te zijn van mijn plaats. Het geld (1.000 gulden) maak ik elektronisch over naar een adres in St. Oedenrode. Omdat ik morgen langs Den Bosch kom, besluit ik mijn formulieren persoonlijk langs te brengen in de Halvemaanstraat. Dat is sneller en zekerder dan per post. Het kantoor blijkt gevestigd in een woonhuis dat eruit ziet alsof de bewoners met vakantie zijn; alle lamellen zijn dicht en ik zie geen licht, niet eens een naamplaat die aangeeft dat CSA hier gevestigd is. Nou ja, dat kan, denk ik nog; niet elke organisatie presenteert zich met een weelderig uitziend kantoorpand. Met een voldaan gevoel stop ik mijn enveloppe in de brievenbus. Het is het begin van een onfris avontuur waarbij pas achteraf een heleboel dingen duidelijk worden.

De Basic Training
Een paar weken later is het zover. Vroeg in de avond van de eerste dag meld ik me samen met mijn goede vriend bij het centrum waar de Basic Training zal plaatsvinden. Ik ben onder de indruk van het enorme aantal mensen achter de lange inschrijftafel. Stuk voor stuk zien ze er prettig en goedverzorgd uit en elk van hen heeft een eigen taak die ze met veel vriendelijkheid naar de cursisten toe uitvoeren. Ik besluit dat er dan in St. Oedenrode wel een prachtig kantoorpand zal staan (1). Als we ingeschreven zijn en onze badge in ontvangst hebben genomen voegen we ons bij de andere 150 cursisten die buiten in groepjes bij elkaar staan. Ook in de zaal zie ik medewerkers, 15 mannen en vrouwen smetteloos in het pak (2), die - zodra de cursisten zitten, plaatsnemen achter een lange tafel achterin. Jassen en tassen mogen niet mee naar je zitplaats en vormen een lachwekkende berg naast de deur. Dat wordt nog grabbelen straks.
Als onze "Personal Trainer" het podium beklimt zijn we een en al aandacht vanaf het allereerste moment. Een goedgekleed charismatisch man, welbespraakt en uiterst beminnelijk, vertelt eerst hoe hij zelf bij CSA terecht kwam (hij krijgt er de lachers mee op zijn hand) en legt ons daarna de huishoudelijke regels uit. Een streng regime van op tijd aanwezig zijn, toiletbezoek alleen in de pauzes, in je stoel zitten en stil zijn zodra de muziek stilvalt na elke pauze, niet meeschrijven en actief deelnemen. Engels is de voertaal, ook als twee Nederlanders met elkaar spreken. Daarna wordt in hoog tempo de "lesstof" ter hand genomen en doen we een paar kleine oefeningen. Als we aan het einde van de avond naar huis gaan krijgen we huiswerk mee. Niet zoveel, dat kan ik morgen in de lunchpauze wel even doen. Ik heb een goed gevoel, voel me bevoorrecht dat ik dit ontdekt heb en val tevreden in slaap.
De dagen die volgen zijn vol positiviteit, van "sharing" door cursisten, aangemoedigd en beapplaudisseerd door de zaal, en nog meer oefeningen. Elk verhaal heeft wel iets waarin ik mezelf herken, maar ik heb nog niets te "sharen", ben er ook eigenlijk te laf voor om al die aandacht te ondergaan. De saamhorigheid in de groep groeit met iedere oefening en is nog sterker in de Small Groups waarin we zijn ingedeeld met aan het hoofd een van de stafmedewerkers - de Small Group Leader.
Bij sommige oefeningen heb ik mijn bedenkingen (3) maar wijt dat aan mijn gebrek aan commitment. Ik wil het goed doen, dus doe ik mee. Er is meer waar ik mijn bedenkingen bij heb, maar ik straf mezelf met het predikaat 'bangerik' en blijf deelnemen. Bij elke maaltijd stelt de Small Group Leader elk lid van zijn groep een aantal vragen: "What have I accomplished so far, what am I committed to accomplishing tomorrow, what risks am I prepared to take" enzovoorts. Ik word een beetje moe van steeds dezelfde vragen maar blijf meedoen. Zo goed en zo kwaad als ik kan probeer ik houtsnijdende antwoorden te geven.
Tijdens een van de pauzes, als we buiten in groepjes staan te kletsen, horen we vanuit de ruimte voor de stafmedewerkers de bulderende stem van de Trainer die een donderpreek afsteekt. Het zijn korte bijtende zinnen die moeilijk te verstaan zijn. Amerikaanse turbotaal vermoeden we lachend, maar het is zichtbaar dat we allemaal geschrokken zijn. Na de pauze observeer ik een paar stafmedewerkers als we de zaal inkomen en zie aan sommige gezichten dat er gehuild is. Even later ben ik 't weer vergeten want in al zijn beminnelijkheid heeft de Trainer de zaal weer aan zijn lippen hangen. Later op de avond doen we een spel waarvoor we in twee groepen verdeeld worden en onder begeleiding van stafmedewerkers in aparte ruimtes plaatsnemen. Het gaat om winnen, verliezen, of allebei winnen. Het is een zeer gecompliceerde opgave, ontworpen om ergernis en vertwijfeling en chaos op te wekken naarmate de tijd vordert en het opzwepen door stafmedewerkers toeneemt. Doodmoe nemen we uren later een donderpreek in ontvangst van de trainer. Als gestrafte kinderen gaan we in de nacht naar onze kamers met de opdracht een uur lang te zwijgen en te overdenken wat de paralellen zijn tussen hoe we het spel hebben gespeeld en hoe we ons leven leiden. Ik word er behoorlijk somber van.

Werven voor CSA
De volgende dag is het goede gevoel er weer, dankzij de liefdevolle aandacht van de stafmedewerkers en de milde stemming van de Trainer. Bij sommige oefeningen bekruipt me nog wel een gevoel van "het moet niet gekker worden" maar er wordt ook veel gelachen en de veiligheid van de groep maakt veel goed. We zijn één grote familie en ik heb echt het gevoel dat ik meetel. Veel tijd wordt besteed aan de voorbereiding van "graduation night" aanstaande dinsdag. Die voorbereiding bestaat eruit dat we aangespoord worden op die avond onze "loved-ones" mee te brengen om ons te ondersteunen, een inventarisatie waarbij je hardop roept hoeveel mensen je zult meebrengen als je naam wordt genoemd, en luid gejuich als de Small Group Leaders één voor een het totale aantal van hun groep afroepen. Er wordt benadrukt hoe belangrijk het is dat je de verandering in jezelf deelt met je dierbaren en als je echt van ze houdt je ze deze kennismaking niet wilt onthouden. 's-Avonds laat neemt de trainer afscheid van ons met een "... and don't forget to bring your loved-ones!"
Twee voor mij belangrijke mensen gaan die dinsdagavond met me mee, ik verheug me op een feestelijke avond. Mis! Als we aankomen word ik naar de cursuszaal gedirigeerd, mijn dierbaren moeten naar een andere zaal. Niettemin is mijn avond/graduation een positieve ervaring en als de deuren opengaan stroomt de zaal vol met mensen. Mijn vrienden zijn er niet bij (4). Ik neem hartelijk afscheid van mijn Small Group maar heb geen zin om al die andere cursisten te omhelzen en maak me uit de voeten om mijn vrienden te zoeken. Ik vind ze in de zaal waar ze naartoe zijn gedirigeerd en ze zijn pissig omdat ik ze "meegelokt heb". Ze blijken een lezing gehad te hebben over de fantastische trainingen van CSA en worden verondersteld nu ook in te schrijven voor de Basic. Het is een behoorlijke domper op mijn feestvreugde, maar gebrainwashed als ik ben vind ik het ook jammer dat ze niet zelf de Basic training gaan doen. Ik ga in elk geval door.

De Advanced Training
Geënthousiasmeerd door mijn Small Group Leader schrijf ik me in voor de Advanced training een paar maanden later. Als ik opmerk dat die nogal wat duurder is (1.800 gulden) wordt me gevraagd of mijn persoonlijke geluk dat niet waard is. Daar heb ik niets tegenin te brengen. In de formulieren die me toegezonden worden vind ik het advies om niet deel te nemen als je in therapie bent of medicatie neemt, tenzij je therapeut er geen bezwaar tegen heeft, wat dan wel kenbaar gemaakt moet worden met een schriftelijke verklaring. Niet op mij van toepassing, ik verklaar dat ik geestelijk en lichamelijk gezond ben en ga door naar het volgende formulier. Het is nog een hele klus om mijn levensloop op papier te zetten, mijn verwachtingen ten aanzien van de cursus uit te spreken en mijn levensdoelen en dromen te formuleren. Ik twijfel er echter geen moment aan dat CSA mijn openhartigheid volledig vertrouwelijk zal behandelen (5).
De Advanced training is bijna het tegenovergestelde van de Basic training. Niks geen lieve mensen: zwijgende medewerkers achter een tafel en één narrige Amerikaan die de leiding heeft en het grootste gedeelte van de "cursus" verzorgt. De eerste dag al maakt hij duidelijk dat het afgelopen is met het softe gedoe van de Basic Training, dit is het serieuze werk. Vijf lange en uitputtende dagen zullen volgen. We worden gekoppeld aan een "buddy" en er wordt ons te verstaan gegeven "if your buddy screws up, you screw up" (6).
Dat serieuze werk bestaat in hoofdzaak uit zijn schelden naar iedereen die het ongevraagd waagt zijn mond open te doen. Het schreeuwen, commanderen, stampvoeten, voor schut zetten en het geven van onmogelijke 'huiswerkopgaven' waarna alweer een angstaanjagende donderpreek volgt als je dat niet volbracht hebt. Wanneer iemand de volgende avond betwijfelt of hij al dat huiswerk gemaakt kan krijgen voor de volgende ochtend, wordt hij ten overstaan van iedereen zo vakkundig de grond in geboord dat de rest het lef niet meer heeft erop te reageren.
Wanneer we één voor een voor de hele zaal (60 cursisten) onze intenties kenbaar moeten maken merk ik hoe moeilijk het is om ondanks mijn uitstekende talenkennis in het Engels over mijn emoties en gevoelens te moeten praten. De fijne nuances die je in je moedertaal kunt aanbrengen, leer je in een vreemde taal doorgaans niet. Meer dan eens wordt iemand met de grond gelijk gemaakt omdat hij of zij daardoor niet goed uit zijn woorden komt, ook ik krijg een behandeling. Vanwege de euforie na de Basic training verwijt ik mezelf ook hier weer regelmatig een bangerik te zijn en doe mijn uiterste best bij elke oefening. Ik begin langzaam de controle over mezelf te verliezen maar wijt het aan slaaptekort door de lange dagen die we maken.

Wegwezen
Na twee dagen en alweer een schreeuwpartij krijg ik vreemde associaties en weet ik niet meer zo goed wat ik moet denken. Ik heb behoefte om er met mijn buddy over te praten maar de pauze die ons wordt toegestaan is een "silent break". Zwijgen dus en een half uur buiten de zaal naar elkaar gaan zitten kijken of rondlopen. In een fractie van een seconde besluit de rebel in mij dat het mooi geweest is, alles is beter dan hier te blijven. Ik maak me los uit de groep voor een 'wandelingetje', loop rechtdoor naar mijn auto en rijd vol gas weg. Ik schreeuw, ik vloek, maar ik huil ook en kijk constant in mijn achteruitkijkspiegel of ik niet gevolgd word, waardoor ik bijna in de vangrail beland. Als ik na een uur de voordeur achter me dicht sla voel ik me nog steeds niet veilig. Terecht, want de telefoon gaat. Het is mijn "buddy" die van de leiding mijn (geheime) telefoonnummer en adres heeft gekregen om me terug te halen (7). Ook hij huilt, scheldt me de huid vol, dreigt me in elkaar te slaan, zegt dat hij me zal komen halen, want omdat ik naar huis ben gegaan is hij ook uit de cursus gezet. Hij mag er niet meer in, tenzij ik terugkom. Wat verschrikkelijk, ze hebben het dus echt gedaan: hij is zijn geld kwijt en mag niet meer meedoen. Ik voel me schuldig maar ben niet van plan om terug te gaan en verzin ik dat ik naar mijn ouders ga en dus niet thuis zal zijn. Ik vlucht als het ware mijn eigen huis uit en breng een aantal uren doelloos in de stad rond, bang dat hij alsnog naar mijn huis zal komen met iemand van CSA. Ik heb het gevoel alsof me een zware straf boven het hoofd hangt, alsof ik iets vreselijks heb gedaan. Ik durf nauwelijks naar huis. Eenmaal daar aangekomen maak ik geen lichten aan, sluip naar boven, neem een kalmeringspil uit een strip die een logé achterliet en ga naar bed. De pil blijkt veel te zwaar voor me; de volgende dag word ik pas tegen de middag wakker en heb moeite me te oriënteren. Pas na een aantal dagen slapen en huilen kom ik een beetje tot mezelf. Ik bezoek een therapeutisch centrum dat als bonafide te boek staat en daar helpt een consult me er weer enigszins bovenop. Soms droom ik er nog van en zie ik weer de lelijke schreeuwende kop van de Trainer voor me.

Als de cursus ten einde is belt mijn goede vriend op. Hij klinkt als een priester met een missie. Dat het zo mooi was de laatste dagen, dat hij het me zo graag gegund had, dat het zo jammer is dat ik me niet kon openstellen, dat ik me heb laten leiden door angsten en dat hij committed is om mij alsnog in de volgende cursus geplaatst te krijgen. Dat zalvende geluidje ken ik niet van hem, maar het zal er wel bij horen. Whatever. Ik sla zijn aanbod af, doe de groeten aan zijn vrouw en beëindig het gesprek (8).
Maanden later leer ik van een collega dat de Advanced Training vermoedelijk een sensitivity training was, waarin je gedurende een aantal dagen tot de grond toe wordt afgebroken en daarna weer opgebouwd. Dat opbouwen heb ik dus net niet meegemaakt. Misschien gelukkig maar. De minder overweldigende liefde van familie- en vriendenkring bleek een goed alternatief.
Waarom ik zo weinig kritisch ben geweest is achteraf wel te verklaren. Zoals zoveel laag opgeleide mensen was ik te gretig en probeerde ik hoger te reiken dan goed voor me was; immers door deze 'opleiding' kon ik straks zelf mensen gaan coachen en begeleiden. Dat betekende een stapje hoger op de maatschappelijke ladder en tegelijkertijd bevrediging van mijn eigen zendingsdrang. Ook daarvan ben ik genezen.

noten:
(1) Het blijken ex-cursisten te zijn die op deze manier verzocht worden belangeloos mee te werken aan de groei van hun medemens.
(2) Ook zij zijn ex-cursisten die belangeloos meewerken, maar hebben al een langer 'cursus'-traject achter de rug.
(3) Elke cursist tekent een geheimhoudingsverklaring die moet verhinderen dat 'lesstof' naar buiten komt. Het is geen ongebruikelijk verzoek. Hoewel sommige oefeningen (zowel in de Basic als de Advanced) niet zonder risico's zijn, zal ik de inhoud hier dus achterwege laten. Daar waar mijn geestelijke gezondheid ermee gediend was heb ik de code doorbroken.
(4) Klopt, ook dit zijn weer ex-cursisten. Ze worden echter gelokt met de mededeling dat hun Personal Trainer even in Nederland is en hem/haar graag wil zien.
(5) Het geeft achteraf een sterk gevoel van kwetsbaarheid. Er is geen enkele garantie dat die gevoelige informatie niet ineens ergens opduikt.
(6) In eerste instantie lijkt er niets mis mee te zijn. Het zet je aan goed voor elkaar te zorgen. Dat het pure chantage en intimidatie is zal ik pas later ontdekken.
(7) Een grove overtreding van de Wet op de Privacy, waar ik niets tegen kan doen.
(8) Mijn goede vriend is inmiddels zeer actief binnen CSA, de vriendschap is bekoeld. Nog lang ben ik bestookt met telefoontjes en guilt-mail van staf en cursisten maar verantwoorde nazorg, die de psyche weer in evenwicht kan brengen heeft CSA niet in huis.

In Kleintje 386 hebben we een eerste artikel over CSA geschreven. Op onze internet-site zijn een flink aantal reacties binnengekomen, kijk op het diskussie-forum op de internetpagina van 't Kleintje (www.stelling.nl/kleintje). We hebben de CSA-artikelen ook toegevoegd aan onze Landmark-pagina (www.stelling.nl/landmark) omdat volgens ons CSA en Landmark erg veel met elkaar te maken hebben. CSA blijkt overigens ook achter de "dreamfoundation" te zitten (www.dreamfoundation.nl)

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 389, 19 maart 2004