Gigantische snoeioperatie op komst bij ABW

"Het is de gezamenlijke verantwoordelijk van Rijk en gemeenten dat degenen die niet in eigen bestaansmiddelen kunnen voorzien, kunnen terugvallen op de grondwettelijke waarborg van een minimaal noodzakelijk bestaansniveau, de Algemene Bijstands Wet. De bijstandswet is een onmisbare schakel in het sociale zekerheidsstelsel en dient als vangnet blijvend gegarandeerd te zijn". Met deze sociaal-bewogen zinnen opent de gemeentelijke nota over de Nieuwe Algemene Bijstandswet (ABW), die per 1 januari aanstaande wordt ingevoerd.

Stapje één van de nieuwe ABW was het opschuiven van de betalingsdatum aan de bossche uitkeringsrecehtigden. Alle bijstandontvangers kregen een brief van de Sociale Dienst waarin gemeld werd dat voortaan de uitkering 16 dagen later dan nu zou worden uitbetaald. Wethoudster Joke van der Beek beargumenteerde dit met landelijke regelgeving. Onmiddellijk rezen er felle protesten in de stad en maakte bijvoorbeeld het Steunpunt Kansarmen/Minima zich sterk. Met sukses, zo bleek op dinsdag 5 september jl toen Burgemeester & Wethouders van DenBosch het besluit introkken. De uitbetalingsdatum blijft vallen op de laatste dag van de maand. En terecht! Maar er staat uitkeringsgerechtigden in DenBosch meer te wachten...
Bij de nieuwe ABW staat decentralisering voorop, dit wil zeggen dat gemeenten een veel grotere verantwoordelijkheid krijgen in de uitbetaling van gelden aan uitkeringsgerechtigden. Dit houdt eveneens in dat er grote verschillen kunnen gaan optreden tussen de hoogte van de inkomens van uitkeringsgerechtigden. Met andere woorden, vanaf volgend jaar zijn de uitkeringen afhankelijk van de gemeente waar je woont. Voor diegenen die in DenBosch wonen ziet het er allemaal niet best uit. DenBosch maakt al vele jaren duidelijk dat bezuinigingsmaatregelen van het Rijk hen vaak niet ver genoeg gaan. Meer dan eens heeft Wethoudster van Sociale Zaken Joke van der Beek verregaande kortingen en bezuinigingen toegepast op de Sociale Zekerheids-voorzieningen van Bossche burgers. Af en toe is ze teruggefloten, mede dankzij succesvol verzet vanuit diverse Bossche belangengroeperingen. Zie de recente ommezwaai die zij moest maken met betrekking tot het later willen uitbetalen van de uitkeringen. De bezuinigingsoperatie die nu voor de deur staat is bedoeld om binnen drie jaar 380 miljoen gulden te korten op de landelijke uitkeringskosten. Een waanzinnig voornemen wanneer je je bedenkt dat nog vrijwel dagelijks werknemers uit bedrijven worden gezet omdat de werkgevers goedkopere manieren verzinnen om te produceren of diensten te verlenen. Overigens betaalt het Rijk 90% van de gemeentelijke bijstandskosten en dit blijft in ieder geval tot 1 januari 1999 het geval. Schattingen wijzen erop dat daarna de financiële verhouding tussen rijk en gemeente 78% - 22% wordt, tot en met 1998 90% - 10%.
Eén van de belangrijkste bezuinigingsposten zal de woon- en leefvorm van de individuele uitkeringsgerechtigde betreffen. Wanneer je "algemeen noodzakelijke kosten van het bestaan" met iemand anders (in dezelfde woning bijvoorbeeld) kunt delen, dan wordt je uitkering met twintig procent gekort!
Was bijvoorbeeld de norm voor een alleenstaande van 21 jaar of ouder eerst 70% van het wettelijk minimumloon, dit wordt 50%. Het Rijk verplicht echter de gemeente om 20 procent toeslag te geven, waardoor deze nieuwe ABW geen materiële gevolgen heeft voor alleenstaanden die zelfstandig én alleen in een huis wonen. Woon je echter met iemand anders, of met meerdere mensen in één huis samen, dan krijg je te maken met een weigering van de gemeentelijke Sociale Dienst om je die toeslag van 20% te geven. De gemeente gaat er dan namelijk vanuit dat je woonkosten kunt delen en zij vindt dit voldoende reden om je die 20% toeslag te onthouden. Voor iemand met een RWW-uitkering betekent dat een korting van ruim 250 gulden per maand. Woon je in een kraakpand dan wordt er voor straf bijna 350 gulden van je ABW-uitkering ingehouden (want redeneert de sociale dienst, je hebt geen huurkrontrakt en betaalt geen huur. Ze willen maar niet snappen dat je dan zelf geld uittrekt om je pand in goede staat te onderhouden en dus wel degelijk woonkosten hebt). Nog een voorbeeld: wanneer je uitkeringsgerechtigd bent en je woont op kamers dan wordt je uitkering voortaan met 10% gekort aangezien de sociale dienst dan gemakshalve aanneemt dat je de keuken, het toilet, bad of douche, telefoon en dergelijke deelt. Wanneer dit niet het geval is moet je zelf aantonen dat dit zo is (sociale-dienst-recherche op bezoek!). Ben je 20 jaar oud en woon je zelfstandig dan hou je nog maar 321,74 gulden over. Ben je 21 jaar oud en uitkeringsgerechtigd, dan word je 20% gekort. Ben je 22 jaar dan gaat het om 10%, dit is een gevolg van de JeugdWerkGarantiewet.
Overigens zal het huidige onderscheid tussen ABW en RWW vervallen. Dit betekent dat elke uitkeringsgerechtigde (én diens partner) verplicht is door middel van betaalde arbeid in het eigen bestaan te voorzien. Alleeen diegenen die de volledige verzorging hebben van kinderen tot en met vier jaar zijn hiervan uitgezonderd. Dat wordt dus dringen op die toch al krappe arbeidsmarkt (de arbeidsuitstoot gaat feitelijk natuurlijk onverminderd voort). Gedeeltelijk wordt de druk op de betaalde banenmarkt 'opgelost' doordat Rijk en gemeentelijke overheden veel geld beschikbaar stellen aan werkgevers om aan uitkeringsgerechtigden een minimaal betaalde baan te verschaffen. Denk aan de banenpool (de werkgever hoeft maar een paar honderd gulden per jaar voor een volledige arbeidsplaats te betalen); de JeugdWetGarantie-regeling (deze is nog voordeliger voor de werkgevers); Melkert-banen (in 1995 41 banen in DenBosch waar het Rijk 1,6 miljoen gulden voor betaald) en de 141 banen die DenBosch voor 1995 heeft binnengesleept (rijksbijdrage van 18.000 gulden per baan per jaar, in 1996 zullen dit 282 banen worden) met een experimenteel projekt, gericht op werken met behoud van uitkering.

1996 zal het jaar der veranderingen worden. Iedere nieuwe uitkeringsgerechtigde zal met ingang van 1 januari 1996 direkt onder de nieuwe Algemene Bijstands Wet vallen. Alle andere uitkeringsgerechtigden zullen in 1996 een schriftelijk heronderzoek én een persoonlijk gesprek krijgen op de geemeentelijke Sociale Dienst. Bereid je hier dus maar vast op voor! DenBosch gaat weliswaar in 1996 alle uitkeringsgerechtigden 'toetsen' aan de nieuwe ABW, in haar zojuist verschenen commissievoorstel 'De Nieuwe Algemene Bijstandswet' wordt vanaf 1997 rekening gehouden met een besparing van 2 miljoen gulden per jaar ten gevolge van de verlagingen van de uitkeringen in verband met het delen van de 'algemeen noodzakelijke kosten van het bestaan' met derden. Blijkbaar hebben ze dus al voor een hele hoop mensen besloten met hoeveel procent hun uitkering verlaagd zal worden.

Een ander fundamenteel punt bij de komende herziening van de Algemene Bijstands Wet is het volgende: De gemeente DenBosch, en in het bijzonder wethoudster Joke van der Beek, heeft de afgelopen jaren niet nagelaten om doorlopend te wijzen op haar onvermogen, ja zelfs het van overheidswege aan hen opgelegde verbod, zich bezig te houden met het inkomen van haar burgers. Dat dit al die tijd al lulkoek was, kijk maar naar de steeds stijgende gemeentelijke heffingen en belastingen, wordt nu wel heel duidelijk...

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 289, 15 september 1995