Kristallnacht-herdenking
Op 9 november zal de "Kristallnacht" van 1938 herdacht worden in vele landen van Europa, waaronder Nederland. Deze nacht vormde de opmaat voor de verschrikkingen van de Shoah, de moord op bijna zes miljoen joden en andere groepen mensen.
In Parijs op 6 november 1938 ontving Hirschel Grynspan, een 17 jarige joodse jongen, een ansichtkaart van zijn vader. Die was met 18.000 andere joden Duitsland uitgewezen en met hen bivakkeerde hij nu al enige tijd in een soort niemandsland tussen Duitsland en Polen omdat de regering van het laatste land hen weigerde binnen te laten. Uit woede hierover pakte Hirschel zijn pistool en schoot de eerste de beste duitser dood, de diplomaat Ernst von Rath. Toen het bericht hierover de nazitop op 8 november bereikte, die op dat moment de aanslag op Hitler 15 jaar eerder in de Münchense Bierbräukeller herdacht, was het propaganda-minister Goebbels zelf die de pogrom verordonneerde. Want een pogrom was het ondanks de term "reichskristallnacht", die de nazi's er zelf aan gaven, dat enig gebroken glas suggereert.
Beginnend in Berlijn werd de S.A. op de joodse bevolking losgelaten en direct gingen overal in het Duitse rijk godsgebouwen in vlammen op, werden mensen gemolesteerd en winkels beroofd en vernield. Het resultaat was dat bijna alle synagogen (meer dan 250) in het land werden verwoest; 7000 joodse winkels geplunderd; meer dan 30.000 voornamelijk rijkere joden verdreven met confiscatie van al hun goederen; en bijna 100 joodse mannen en vrouwen werden vermoord. Het cynisme ten top werd wel bereikt met het leveren van de rekening. De kosten van deze massale pogrom werden op de joodse bevolking verhaald; naast de confiscatie van de uitkeringen van de verzekeringen werd hen een boete van 1 miljard Reichsmark opgelegd. Zodoende werd het restant van de nog werkzame joden geheel uit het economische leven verdreven. Een enorme grote groep poogde nog te vluchten, echter de wereld had nog maar weinig consideratie met hen. Ook de Nederlandse regering reageerde uiterst lauw op de enorme verschrikkingen pal over de oostgrens. Het "quotum" van 2000 vluchtelingen werd slechts vergroot tot 7000, maar daar bleef het bij en voor velen ging de poort weer dicht, bang als men was voor grote buur Duitsland en uit angst dat een te grote groep vluchtelingen op 's lands economie zou drukken. Ook toen was er sprake van illegale vluchtelingen die in kampen werden opgeborgen. In 1939 kwam het kamp Westerbork voor hen gereed dat enkele jaren later functioneerde als hoofddoorgangskamp, via welke de Duitsers de Nederlandse joden naar de concentratie- en vernietigingskampen stuurden. We kennen de namen: Auschwitz, Treblinka, Sobidor, Majdanek, Mauthausen etcetera.
Vanaf 1988, 50 jaar na dato, herdenken vele anti-fascistische groepen in Europa deze dag jaarlijks weer. Het is een internationale dag tegen fascisme en antisemitisme. In het Europees Jaar Tegen Racisme zal er op grote schaal aandacht worden gevestigd op het oprukkend georganiseerd rechts-extremisme, het thema van dit jaar. Centraal bij diverse herdenkingen in Nederland zal staan de wijze waarop extreem-rechts zich de afgelopen jaren heeft gemanifesteerd en georganiseerd. Diverse onderzoekers (Jos Vander Velpen, Jaap van Donselaar, Meindert Fennema en anderen) maken al jarenlang studie van racistische stromingen in eigen land en de rest van Europa. Het is nodig mensen in onze samenleving, dus ook de media, te laten inzien dat racisten zich steeds structureler gaan organiseren en politiek gaan manifesteren. De "Kristallnacht"-herdenking van 1997 is een geschikt moment om dit te belichten. De verkiezingen van 1998 staan weer voor deur, extreemrechts staat wederom te trappelen om mee te doen. En al die democratische politieke partijen straks weer jammeren dat het zo'n smet is...
Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 314, 24 oktober 1997
