"onderzoek naar uitkeringsfraude"

Iemand, die door sociaal rechercheurs wordt verhoord omdat hij verdacht wordt van uitkeringsfraude, wordt meestal vrij stevig aangepakt. Niet in de zin van lichamelijke mishandeling, maar men wordt psychisch behoorlijk onder druk gezet. Dat is nodig: het onderzoek moet immers de feiten aan het licht brengen, zoals die werkelijk zijn. Maar bij die verhoren gebeuren ook wel eens dingen, waarvan de juistheid twijfelachtig is. Van het verhoor maakt de opsporingsambtenaar een schriftelijke verklaring op, die u ter ondertekening krijgt voorgelegd.
U moet beseffen, dat u na uw onderzoek door de rechter volledig zult worden gehouden aan wat in die verklaring staat. Het is dus erg belangrijk, dat u deze nauwkeurig doorleest en pas ondertekent, zodra er precies instaat wat u gezegd hebt. Nu weigert de opsporingsambtenaar wel eens om een correctie of aanvulling in de tekst van de verklaring op te nemen. Hij weigert zelfs wel eens om u de gelegenheid te geven, de verklaring door te lezen.

Leesbril
Mij is een geval bekend waarin de verdachte zijn leesbril niet bij zich had. Hij kon de verklaring niet lezen, de ambtenaar wilde hem niet voorlezen, maar hij moest wel ondertekenen. In die gevallen is de enige juiste reactie, dat u niet ondertekent. In plaats van uw handtekening kunt u bijvoorbeeld de aantekening plaatsen, dat u niet ondertekent omdat de ambtenaar u de verklaring niet liet lezen of weigerde deze op uw verzoek te veranderen. U kunt ook tekenen onder protest: met de aantekening "onder protest" geeft u ook aan dat u niet instemt met de tekst van de verklaring. Op die manier houdt u tegenover de rechter de mogelijkheid open om later nog correcties aan te brengen. Dat is geen overbodige luxe. Opsporingsambtenaren hebben tot taak om de feiten aan het licht te brengen, maar ze doen dat vaak door u zo slecht mogelijk af te schilderen, en door in uw verklaring zoveel mogelijk de feiten op te nemen die in uw nadeel zijn en feiten in uw voordeel weg te laten. Als u daartegen geen weerwerk geeft komen dus niet de feiten aan het licht, maar gaat een weergave van gebeurtenissen gelden die nadeliger voor u is dan de feiten rechtvaardigen. De behandeling rondom de verhoren draagt er soms toe bij, dat u zich zo ongemakkelijk mogelijk voelt, en dus zoveel mogelijk geneigd bent om toe te geven.

Koude politiecel
U wordt langdurig in een koude politiecel gezet, terwijl u daar niet op gekleed bent. Of u moet op het politiebureau blijven totdat u uw verklaring hebt ondertekend. De opsporingsambtenaren gedragen zich weleens alsof ze zelf de rechter zijn, en beloven u strafvermindering als u doet wat zij zeggen. U moet sterk in uw schoenen staan om bij uw standpunt te kunnen blijven. Aarzel niet om over dit soort zaken, die op het randje zitten van wat nog toelaatbaar is, een klacht in te dienen. Onthoud de naam van de ambtenaar, de klacht kunt u indienen bij de korpsbeheerder van de regiopolitie in uw gebied. U kunt besluiten om juist geen klacht in te dienen om de ambtenaar te vriend te houden. Ik denk dat u omgekeerd moet denken; als u wel een klacht indient kunt u de geldigheid van uw verklaring afzwakken. Die verklaring zou wel eens afgedwongen kunnen zijn door een minder correcte behandeling. Na de klachtprocedure bij de korpsbeheerder kunt u nog een klacht indienen bij de Nationale Ombudsman.

Mr. Sjoerd Visser

(de auteur is advocaat te Stadskanaal en schreef bovenstaande brief in de Rondzendbrief van het Friesch WAO-Beraad)

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 314, 24 oktober 1997