Zijn commercieel-autoritaire sekten links?

Volgens Kleintje Muurkrant 316, bladzijde 2, flirten Maoïsten uit België met Scientology. In dat zelfde nummer, bladzijde 4, neemt anarchist 'Klaasje uit de Flevopolder' het op voor Landmark; eveneens een rechts-autoritaire sekte (sommige godsdienstwetenschappers zouden zeggen: 'client cult'), ontstaan na splitsing in Scientology. Dit onder de titel: 'New Age, 'de waarheid' of 'de leugen'?

Klaasje zegt over Landmark: "hoe het precies gaat weet ik niet. Maar ik stel me er een soort collectieve psychoanalyse bij voor". Iedereen, die weinig van een organisatie weet, heeft natuurlijk het recht zich van alles voor te stellen; of dat nu de Gemeentelijke Sociale Dienst is of de VVD; de Dierenbescherming of de brandweer van Lutjebroek; de Centrumdemocraten of Landmark. Maar beter is het, om die voorstellingen te toetsen aan al beschikbare informatie (litteratuur, Internet, of elders). Die informatie zegt: Landmark is geen 'psychoanalyse'. Het is schreeuwend dure occulte amateurpsychologie van de koude Scientologische grond. De Nederlandse belastingen maken verschil: voor hen is Scientology een 'kerk', Landmark een multinationale onderneming. Amerikaanse ondernemers schakelen Landmark in om werknemers er onder te krijgen. Werknemers hebben hier processen over aangespannen en gewonnen.

Laten we eens kijken naar een Amerikaanse arbeider van Koreaanse afkomst, Kim. Zijn baas gaf hem opdracht een Landmark Forum cursus te volgen. Die bleek vijftien uur per dag te duren. De bedrijfsconsultants-cursusleiders "dwongen employés tot bekentenissen onder tranen over intieme en hartverscheurende gebeurtenissen in hun persoonlijke levens." Het hele personeel mocht daar van meegenieten. Kim vond het een nachtmerrie. Hij zei: "Ze vragen om totale trouw. Het is als een hersenspoeling." Kim wilde weg uit deze cursus. Zijn baas zei: blijf, of ik ontsla je. Uiteindelijk wonnen Kim en zijn collega's de rechtszaak wegens hun tegenstand tegen verplichte inschakeling in een "new age quasi-religious cult".

Er is veel meer over Landmark te lezen. Bovenstaand voorbeeld komt uit het uitvoerige artikel 'Intruding into the Workplace', van de hoogleraar Margaret Singer. Dit artikel, en vele andere, is bereikbaar via de SIMPOS web site http://www.stelling.nl/simpos; onder Landmark. Wie geen Internet heeft, kan het boek lezen van Martin Lell: Das Forum. Protokoll einer Gehirnwäsche. Der Psycho-Konzern Landmark Education. München, DTV, 1997. In Duitsland is rond Landmark de ene kwestie na de andere. Ook bij SIMPOS in Nederland komen over Landmark de meeste verontruste telefoontjes binnen.

Klaasje noemt een individu, waar het na een Landmark-cursus eerst goed mee ging, en daarna niet meer. Ik ken dit individuele geval niet. Wel geldt voor Landmark, en esoterische multinationale ondernemingen in het algemeen: vlak na de cursus kunnen mensen een emotioneel hoogtepunt hebben; het idee, dat zij met 'het goddelijke in henzelf' in contact zijn gekomen. De kater komt later. Iets dergelijks schijnt ook rond ontgroeningen van studentencorpora voor te komen (waarmee Margaret Singer groepen als Landmark ten dele vergelijkt). Van wie hoorde Klaasje 'goede geluiden' over Landmark? En in welk bedrijf werkte die Landmark-cursist?

Ik heb me in deze reaktie beperkt tot Landmark. Hopelijk hebben anderen tijd, om op aspekten van New Age in het algemeen uit Klaasje's brief in te gaan. Klaasje vraagt in Kleintje 316, of zij een wierookje mag opsteken. Van mij mag dat uiteraard. Als de geur doordringt tot Kim in Amerika, zal die denken, dat dat minder stinkt, dan wat hij moest doormaken. Hopelijk hoeven we in Kleintje 317 en volgende, geen lofzang op de Moon-sekte door een ecofeministe te lezen; of een reli-requiem door een Trotskist voor Heaven's Gate.

Herman de Tollenaere

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 317, 23 januari 1998