Psychiatrie: een reactie

Ik kan me voorstellen dat er behoorlijk wat kritiek gegeven kan worden op de psychiatrie. Maar in het artikel "Psychiatrie: isolatie en verzet" in het vorige Kleintje wordt een beeld geschetst alsof er van de hele psychiatrie niets deugt. Ik wil middels dit artikel een aantal opmerkingen en ervaringen kwijt die het een en ander wat nuanceren.

Ten eerste stelt de auteur dat de psychiatrie een repressie-instituut is in dienst van de kapitalistische ideologie. Nu zal deze ideologie beslist zijn invloed hebben op het reilen en zeilen in een psychiatrische behandeling. Ze maakt immers deel uit van de maatschappij waarin we leven en is daar dus een afspiegeling van. Maar om de psychiatrie als een repressie-instituut aan te merken vind ik veel te ver gaan. Net alsof het er niet om gaat mensen van hun problemen af te helpen, maar om ze weer in het gareel te krijgen, alsof patiënten misdadigers zijn. Er komen binnen de psychiatrie beslist misstanden voor die het gevolg zijn van de manier van denken in deze maatschappij, en ik ben het met de auteur eens dat daar veel te weinig over gediscussieerd wordt. Maar volgens mij is er binnen de psychiatrie nog steeds de intentie om mensen te helpen en niet om ze een manier van leven aan te praten.

Wat mij stoort aan het artikel is dat er kennelijk alleen gesproken wordt over mensen die gedwongen opgenomen zijn. Er zijn natuurlijk nog heel wat andere situaties denkbaar waarin mensen zelf een beroep doen op professionele hulp. En daarin past een woord als dwang niet. Sterker nog: ik heb ervaren dat hulp moeilijk te krijgen is als je hem nodig hebt. Binnen de psychiatrie heerst er, waarschijnlijk door allerlei bezuinigingen, een 'kantoortijdenmentaliteit'. Je kan maar beter niet midden in de nacht in een crisissituatie terecht komen, want dan geeft de hulpverlening niet thuis. 'Neem maar een glaasje water en ga maar slapen' is het antwoord, als je al iemand aan de telefoon krijgt. Bel je wel tijdens kantooruren dan wordt je geconfronteerd met ellenlange wachtlijsten. Het kan goed zijn dat je pas na een paar maanden aan de beurt komt voor een gesprek. Heel wat anders dan de overvaltactiek bij een gedwongen opname dus.
Je kan dus wel stellen dat iemand die hulp zoekt van goede huize moet komen. Erg vreemd omdat het hierbij vaak om labiele mensen gaat die diep in de problemen zijn geraakt. Het getuigt dan ook van moed en een zekere kracht om de lange weg naar hulp te bewandelen. Verder kan je rustig stellen dat iemand die zo sterk is om hulp te zoeken, nog sterker uit een therapie tevoorschijn komt. En dat is iets om bij stil te staan als je weer eens hoort en merkt dat deze mensen constant gestigmatiseerd worden als 'ex-psychiatrisch patiënt' of 'die heeft in een inrichting gezeten, dus zal er wel een steekje aan hem los zitten'. Niet dus. Het zijn sterke mensen die uit de psychiatrie komen, die een voor de maatschappij zeer waardevolle ervaring hebben.

Medicatie
Ik ben het er helemaal mee eens dat medicatie geen problemen oplost. Ook weet ik uit ervaring dat medicatie wel erg gemakkelijk voorgeschreven wordt, al moet je er vaak wel zelf om vragen. Ik kan me ook goed voorstellen dat dit te maken heeft met het winstbejag van de farmaceutische industrie.
Toch wil ik opmerken dat het gebruik van medicatie in veel gevallen juist helpt om problemen te kunnen oplossen. Je wordt rustiger in je hoofd, zodat het ziektebeeld op zich wat naar de achtergrond gedrongen wordt en je in staat bent te werken aan de veroorzakende problemen. Symptomen van een probleem kunnen een oplossing namelijk behoorlijk in de weg staan. Het blijft natuurlijk zaak dat je de medicatie zo snel mogelijk weer afbouwt en dat is helaas iets dat de patiënt zelf weer moet aangeven.

Therapie
Dat therapie 'je gek maakt' en dat dit het doel is van het repressie-apparaat vind ik klinkklare onzin. In de therapie die ik momenteel onderga is het juist de bedoeling dat je je sterker gaat voelen, dat je weer op eigen benen kan staan en kritisch wordt ten opzichte van je omgeving. Je leert voor jezelf op te komen, nare gebeurtenissen uit het verleden te verwerken en je problemen op te lossen. Therapie poogt juist de ellende die je aangedaan is door toedoen van de maatschappij op te lossen. Ik ervaar de hele behandeling eerder zoals is beschreven onder de kop 'democratische therapie'. Oog voor elkaar, belangstellend, de tijd nemen om naar het verhaal van een ander te luisteren. Was dat maar zo in de maatschappij. Het is me opgevallen dat patiënten elkaar het beste kunnen helpen. Niets is zo geneeskrachtig als het onderling uitwisselen van ervaringen en adviezen.

Het is goed om met elkaar in discussie te blijven over de psychiatrie, over de misstanden maar ook over de bittere noodzaak. Het is namelijk de maatschappij die de mensen ziek maakt en dialoog is een eerste stap naar verbetering.

Marc.

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 316, 19 december 1997