Mensenrechten in Georgië
In het ambtsbericht van 21 augustus 1995 van het ministerie van buitenlandse zaken wordt gesteld dat Georgië een veilig land is en dat van vervolging van de oppositie geen sprake is. Deze stelling wordt nog eens herhaald in het aanvullend bericht van 3 januari 1996, waarin ook nog eens gesteld wordt dat het erop lijkt dat 'Georgië zich meer en meer stabiliseert'.
Uit rechtstreekse kontakten met Georgië weten wij evenwel dat er nog wel degelijk sprake is van vervolging van de oppositie, van repressie en grove schendingen van de mensenrechten. Citaat uit een verklaring die werd onderschreven door een groot aantal organisa-ties in Georgië in juli 1996: "De hele beschaafde wereld strijdt voor de afschaffing van een onmenselijke procedure als de doodstraf. Ondertussen neemt desondanks het aantal doodstraf-fen in Georgië toe. Er is een duidelijke tendens naar het uitspreken van de doodstraf tegen politieke opponenten onder de algemene noemer hoogverraad. Georgische autoriteiten schenden in toenemende mate de algemeen erkende burgerrechten en kenmerken zich door een wrede behandeling en rechteloosheid (...)". In een andere verklaring wordt een aantal voorbeelden gegeven van politieke gevangenen (ruim 90) die door hun verblijf in de gevangenis en door martelingen ernstige gezondheidsproblemen hebben, variërend van open tuberculose, gehoor- en gezichtsstoornissen en psychiatrische ziektebeelden tot diabetes. Medische behandeling wordt geweigerd.
Gezondheid
Zeer ernstig is de situatie van de ter dood veroordeelde Badri Zarandia, wiens been in 1994 werd geamputeerd na wrede mishandelingen. Twee andere politieke gevangenen, Irakli Dokvadze en Petre Gelbachiani, wachten al geruime tijd in de gevangenis op uitvoering van de hen opgelegde doodstraf. Aan andere politieke gevangenen wordt het recht op een eerlijk proces ontnomen. Zij worden mishandeld om 'bekentenissen' af te leggen en krijgen niet het recht zich tijdens het proces te laten verdedigen of zelf het woord te nemen. Opvallend is bovendien dat de Georgische oppositie niet langer wordt veroordeeld wegens politieke aktiviteiten, maar dat hen nu kriminele delikten in de schoenen worden geschoven. Dit haalt het etiket 'politieke gevangene' van de betrokkene af, die vervolgens als 'gewoon krimineel' wordt beschouwd.
Aktie Helsinki Unie
Op 25 juli j.l. werd op initiatief van de Georgische Helsinki Unie in Tbilisi een perskonferentie gegeven over het lot van de politieke gevangenen en de mensenrechtensituatie in Georgië. Na de perskonferentie werd begonnen aan een sit-down aktie om te protesteren tegen de situatie in Georgië, met als voornaamste eisen de afschaffing van de doodstraf, het stoppen van vervolging van politieke opposanten en de vrijlating van politieke gevangenen en gevangenen met gewetensbezwaren. De aktie duurt nog steeds voort, en men is vastbesloten door te gaan tot de eisen zijn ingewilligd. Tijdens een televisietoespraak op 24 juli had de Georgische president Sjevardnadze nog verklaard dat 'een van de verworvenheden van onze demokratisering is dat Georgië geen politieke gevangenen heeft'.
Mensenrechtenorganisaties
Al een aantal maanden sturen wij de informatie die wij krijgen uit Georgië door naar een aantal organisaties in Nederland die pretenderen zich met mensenrechten bezig te houden. Dat is niet alleen Amnesty International, maar ook de Liga voor de Rechten van de Mens, de Johannes Wierstichting (gezondheidszorg en mensenrechten), het Humanistisch Overleg Mensenrechten, de Commissie Justitia et Pax, het Nederlands Helsinki Comité en nog zo'n tiental organisaties. Merkwaardig is evenwel dat deze organisaties, hoewel naar buiten toe de mond vol over mensenrechten, op onze informatie op geen enkele wijze gereageerd hebben. Wij stuurden verklaringen van politieke gevangenen uit Georgië, oproepen voor urgente aktie, uitnodigingen tot solidariteit, maar van de andere kant bleef het beangstigend stil. Een reden hiervoor is ons niet bekend, maar het is wel tekenend voor de 'aktiviteiten' van zgn. mensenrechtenorganisaties. Inmiddels noopt de situatie ons een eigen organisatie op te richten die zich bezighoudt met de mensenrechten in Georgië in het bizonder en op de Kaukasus (Tsjetsjenië) in het algemeen, wegens falen van de bestaande klups. Binnenkort zal dan ook worden overgegaan tot oprichting van de Nederlandse Helsinki Unie.
Adamianis Uplebebi
Sinds vorig jaar wordt in Georgië, onder zeer moeilijke omstandigheden, de onafhankelijke krant 'Adamianis Uplebebi' ('Mensenrechten') uitgegeven. Deze krant verschijnt eenmaal per tien dagen en publiceert met name over de politieke gevangenen in Georgië (middels verklaringen van de gevangenen zelf en van de redaktie van de krant) en over de algemene mensenrechtensituatie. Door een voortdurend gebrek aan geld staat de uitgave van deze krant nu op de tocht. In mei werd het formaat al gehalveerd, maar door een toename van de problemen staat verdere verschijning van de krant nu onder zware druk. Ondanks een door ons gegeven financiële ondersteuning uit eigen (beperkte) middelen zou de krant moeten stoppen met publiceren. Dat zou een eind maken aan een van de weinige tegengeluiden over de mensenrechten in Georgië en een belangrijke spreekbuis, zo niet de enige, voor de politieke gevangenen zou verloren zijn.
Wij roepen daarom ook eenieder op voortzetting van verschijning van Adamianis Uplebebi te ondersteunen door een financiële bijdrage over te maken op giro 6560812 van InSudok, Den Bosch, onder vermelding 'mensenrechten Georgië'. Voor nadere informatie kan je terecht op het onderstaande adres.
Bas van der PlasInSudok, informatie- en dokumentatiecentrum over de voormalige Sovjet-Unie en het Gemenebest van Onafhankelijke Staten, postbus 11061, 5200 EB Den Bosch.E-mail
Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 300, augustus 1996
