ongezonde macrobiotische opvattingen
Vorig jaar kwam de macrobiotische goeroe Adelbert Nelissen, directeur van het door hem in 1987 opgerichte Kushi-Instituut, diverse malen in het nieuws doordat er klachten tegen hem werden ingediend door twee bekende Nederlanders: Groenen-voorman Roel van Duijn en zanger Wally Tax. Beiden beschuldigen Nelissen ervan schuldig te zijn aan de dood van hun vrouwen.
door Hans de Bruin
Van Duijns ex-vrouw, overleed volgens hem door toedoen van Nelissen aan kanker en Wally Tax verklaarde: "Door hem is mijn levenspartner, publiciste Laurie Langenbach, die leed aan baarmoederhalskanker, in de armen van de macrobiotiek en de dood gedreven." De inspectie voor de Gezondheidszorg Noord-Holland en justitie besloten eind vorig jaar een onderzoek in te stellen naar de praktijken van Nelissen. Dit naar aanleiding van een zwartboek dat werd uitgebracht door het Comité tegen Misbruik van Macrobiotiek. Dit Comité, opgericht door het Amsterdamse gemeenteraadslid Roel van Duijn, stelt dat Nelissen schuldig is aan de dood van minstens vier mensen. Nelissen gaf (kanker-)patiënten adviezen over voeding en schreef hen een levenswijze voor, waardoor zij van hun kwalen verlost zouden worden. Het Comité verwijt Nelissen wegens "misleiding, verkeerde adviezen, voorgewende medische deskundigheid en het in de weg staan van goede medische hulp" en dat hij zich schuldig heeft gemaakt aan indoctrinatie en misleiding.
De negatieve publiciteit over de opvattingen van de macrobiotische voorman Adelbert Nelissen, beperkte zich goeddeels tot de vraag in hoeverre Nelissen mensen door zijn macrobiotische opvattingen goede medische begeleiding heeft onthouden. Een serieus probleem, al kun je je afvragen in hoeverre mensen niet zelf verantwoordelijk zijn voor hun bekering tot de macrobiotiek. Wat nergens werd besproken zijn de bizarre, reactionaire opvattingen die Nelissen via zijn Kushi-instituut en kookcursussen verspreid. Deze kooklessen worden onder andere gegeven in bd-winkels, waar vaak ook folders van deze club worden gevonden.
macrobiotische levenswetten
Maar eerst iets over die Kushi, meester Michio Kushi voor de macrobiotische adepten. Volgens deze Kushi hebben we te maken met levenswetten (of de natuurwetten of de Orde van het Universum), die ons ontegensprekelijke richtlijnen opleggen. Yin-Yang enzo. Macrobiotiek is de benaming van een bepaalde leef- en voedingsstijl. Het woord macrobiotiek is opgebouwd uit de Griekse woorden 'makros' dat 'groot' betekent en 'bios' dat voor 'leven' staat. De in 1966 overleden Japanner Georges Ohsawa heeft deze leer, die al sinds lange tijd bestond, hernieuwd en weer bekendheid gegeven. De macrobiotiek is een praktische toepassing van de filosofie van het Verre Oosten, van Yin en Yang. Yin is aarde-energie en vrouwelijk, yang is hemel-energie en mannelijk. Ohsawa geeft vijf hoofdregels voor een gezond en prachtig leven:
* 1 * Suiker volledig uit de voeding schrappen.
* 2 * Geen vlees gebruiken.
* 3 * Volle graangewassen eten.
* 4 * Zo weinig mogelijk andere spijzen nemen.
* 5 * Zo weinig mogelijk drinken.
Het gaat er om een evenwicht te vinden, met name in de voeding, en als dat evenwicht verstoord is, ontstaan er ziektes of afwijkingen, maar ook dan kan de macrobiotiek uitkomst bieden. Michio Kushi schreef over het behandelen van kanker het boek: 'The Macrobiotic Approach to Cancer: Towards Preventing and Controlling Cancer with Diet and Lifestyle'. Over aids schreef hij: 'Aids: Macrobiotisch vorbeugen und behandeln'.
Het gaat dus vooral over eten en koken. Over het koken stelt Kushi: "Het is nodig dat je je bewust wordt dat het koken de hoogste kunstvorm is. Via deze kunst word je schepper van geluk en armoede, genialiteit of waanzin en zelfs van de meest ontaarde afwijkingen van lichaam en geest. Het is daarom dat de persoon die kookt een hoofdrol speelt in de gemeenschap." En dan blijkt de macrobiotiek ook een zeer conservatief, vrouwonvriendelijk beeld te huldigen: "De kookkunst is bijna uitsluitend voorbestemd voor de vrouw, die via de voeding haar verfijning, haar gevoeligheid, haar begrip en haar natuurlijke intuïtie doorgeeft. Tot deze vaststelling komend kunnen we zeggen dat de vrouw, als schepster in haar keuken, een bepalende rol speelt in de menselijke lotsbestemming."
Het is nogal wat.......! Maar helaas voor onze 'meester' is de wereld wat veranderd en onze Kushi is het daar niet echt mee eens en treurig stelt hij vast: "Jammer genoeg heeft de moderne vrouw het natuurlijk voorrecht om de mensheid te leiden totaal verloren, omdat ze haar hoger doel is vergeten. Ze is gewoonweg concurrente van de man geworden, die nochtans biologisch haar ondergeschikte is. De vrouw die gewetensvol en met liefde voor haar familie kookt, heeft een veel grotere verantwoordelijkheid en een veel hoogstaander betekenis voor de wereld. De vrouw die zich een plaats veroverd heeft in de typische mannenwereld is het begin van de algehele ontaarding van de mensheid. Zolang de ware rol van de vrouw niet in ere hersteld zal zijn, d.w.z. als schepster van het leven, zal het ook onmogelijk zijn voor de mensheid om haar natuurlijk evenwicht terug te vinden."
Kushi-instituut
Kennelijk zeer gecharmeerd van deze opvattingen van Kushi zette Adelbert Nelissen het Kushi-instituut op. Om zijn eigen steentje er aan bij te dragen de vrouw weer in de keuken te krijgen trekt hij er op uit om overal deze reactionaire opvatting, want dat is het natuurlijk, te verkondigen. En zo belandde hij ook in de Vier Jaargetijden een bd-winkel in de Haagse Zeeheldenbuurt, een wijk met een hoog GroenLinks-gehalte. Voor een publiek dat in stilte toehoorde kon Adelbert Nelissen in alle rust zijn verhaal kwijt: "Nog steeds ziet de mens niet dat de vrouw het allerbelangrijkste biologische leven is. Dankzij de vrouw is er leven en de baarmoeder is het allerbelangrijkste. Een meisje moet er alles aan doen dat ze een perfecte menstruatie, een hele goede ovulatie, een hele sterke baarmoeder heeft. Dat maakt de sterkste mensheid." En daartoe moeten ze natuurlijk zeer verantwoord eten, want: "Zwakke vrouwen maken vaak sterkere kinderen dan sterke vrouwen. Die kunnen namelijk niet loslaten. Moeders die veel vlees eten, die maken vaak slappe kindertjes. Moet je maar eens opletten. Heel veel jongetjes, van die lieve homo-achtige jongetjes, hebben een heel dominante moeder. Dan kun je psychologisch gaan doen, maar fysiologisch betekent het dat de moeder niet kon loslaten. Dat is meer een spirit. De vader is veel meer spirit. De vader helpt de kinderen en de partner en de anderen in de omgeving een nieuwe visie te geven. Wat ik doe is vaderlijk les geven: een nieuwe visie. Dat is het mannelijke in de mens. Dat kan een vrouw ook, maar het is meer in haar aard om nieuw leven te creëren. Een man zijn kind dat is zijn geesteskind." Zo had Adelbert het allemaal netjes uitgedacht. De vrouw in de keuken en maar kinderen krijgen. Wat mijnheer tussendoor over de mogelijkheden van abortus te melden had was weinig smakelijk. Dat kon natuurlijk überhaupt niet. Hij was ook wel wat jaloers over dat kinderen krijgen, maar hij had gelukkig zijn eigen kindje: "Mijn verhaal is mijn kind. Wil je er niks mee dan voel ik me alsof ik een miskraam heb gehad. Als ik vanavond thuiskom en mijn vrouw vraagt: hoe was het? Ja, halve miskraam zeg ik dan. Dan begrijpt zij wat ik bedoel, want het is mijn kind. Wat u oppikt van mijn verhaal maakt mij happy, van er is wat gebeurd vanavond. Begrijpt u? Een vrouw die een vent heeft die niet weet wat ie wil, denkt: ja, wat moet ik met die man?" "En dat is zo interessant om van vrouwen te horen: 'Ik wil een man die weet wat ie wil'. Dat vindt mijn vrouw ook één van de ergste dingen, als ik twijfel. Ik kan je niet steunen als je niet weet wat je wilt. Nee je hebt gelijk..., dus dan moet de man in retraite. De man moet soms een tocht maken, een survivaltocht, want anders is hij niks, helemaal niks. Dan wordt hij met kou, wind en storm en regen geconfronteerd om zichzelf sterker te maken, om zichzelf zuiver te stellen.
Een vrouw begrijpt daar geen donder van. Maar een vrouw hoeft dat niet, want elke maand heeft ze een biologische eliminatie. Een man niet. Een man staat veel dichter bij de aap. Ja, hij is veel meer behaard, is veel trager. Met een hele hoop redenen kan ik dat aantonen..."
En zo raaskalde ons de heer Nelissen vrolijk verder: "Mannen denken altijd: 'Wij zijn het sterke geslacht', maar dat is niet zo ... Vrouwen zijn het sterke geslacht. Die hebben een veel langer uithoudingsvermogen. De meeste vrouwen leven langer dan mannen. Er zijn meer weduwen dan weduwnaren. Moet je eens bij mij thuis komen en een week het werk overnemen van mijn vrouw ..."
Er valt een hoop te lachen bij de kookcursussen die verzorgd worden door het Kushi-instituut Yin-Yang weet-je-wel! Het is lichtelijk verbijsterend dat dit soort praat ongestoord wordt verkondigd in toch vaak als progressief bekendstaande winkels. Even wat gezond eten halen en en passant nog even wat New Age-achtige kolder meepikken. Als Janmaat dezelfde seksistische verhalen zou ophangen zou er kwaad gereageerd worden. Nu niet. Maar het gedachtengoed van de heren Kushi en Nelissen is rechtstreeks ontleend aan nationaal-socialistische opvattingen over de taak van de vrouw. De man als krijger en de vrouw moet veel kinderen krijgen. Eet smakelijk, maar ik krijg braakneigingen.
Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 331, 9 april 1999