Naar de kloten (012)

zondag 10 januari-2010
Volgens de in ons bezit zijnde officiele gegevens verstevigde Hauptmann Gerrit Reede na september 1944 niet alleen zijn banden met zijn Abwehrgenossen Conrad en Strauch, maar ook met Sonderfuhrer Kptlt. Traugott Andreas Richard Protze. Een alte Kamerad van Abwehrleider Canaris, die zich in 1937 in Nederland vestigde en als cover voor zijn duistere arbeid het Duitse Verkeersbureau in de Amsterdamse Kalverstraat optrok. Op een steenworp afstand van een ander reisbureau: Holland Travel Service aan het Rokin. Bedrijfsleider van deze outfit was Gerrit Reede, die in de Euterpestraat ook een pension uitbaatte en op dat moment al voor de Abwehr was gerecruteerd door Sonderfuhrer Richard Crone, chef de reception van het aan het Damrak gelegen Victoriahotel.
In de zomer van 1939 ondernam Reede samen met de voor rederij Kooy werkende William Falhaber een trip naar Clacton on Sea voor een ontmoeting met de Britse reservekapitein Radcliffe Price. Onderwerp van gesprek was het oprichten van een nieuwe reisorganisatie, International Touring Service. Na veel fours and fives gingen de heren akkoord en ITS ging van start. Opnieuw in een pandje aan het Rokin. Schuin tegenover het Britse consulaat, waar na september 1939 ene Seymour Bingham zijn entree maakte. Na opzegging van zijn job bij Bruynzeel waar hij zes jaar had gewerkt (1).
By the way, Falhaber was een Britse nulnulnogwat, die na het begin van de Phony War werd uitgeschreven bij het Amsterdamse bevolkingsregister en daarna bij toerbeurt een kamer huurde in pension Knaub aan de Amsterdamse Kostverlorenkade en ... pension Reede in de Euterpestraat. Na 5 mei 1940 verdween hij voorgoed uit beeld.
Terug naar Protze. Tijdens een door hem voortreffelijk in elkaar gehangen contra-spionage operatie versus een Pools netwerk beginjaren dertig zwom ook ene Pantschulitsjev het Abwehrnet in: Een Russische "paardenkontenkletser", die al jaren als bijslaap fungeerde van prinses Armgard zur Lippe Biesterfeld, de moeder van prins Bernhard. Bernilo zou niet veel later via een gearrangeerd huwelijk met onze kroonprinses Juliana een interessante informatiepositie voor Hitler-Duitsland verwerven. Pantschu was inmiddels al omgedraaid en met twee waardevolle informanten aan het hof achtte admiraal Canaris het raadzaam om een ervaren kracht ter controle naar Nederland te sturen: Protze.
Na het uitbreken van de Phony War in september 1939 smeedden Canaris en Protze het plan IIIF. Dat voorzag in een staatkundige constructie waarbij als het echt hommeles werd in West-Europa prins Bernhard hier de boel zou overnemen als stadhouder voor Adolf. Zonder het afwerpen van Duitse bommen en granaten. Leuk plan, maar het ontbeerde de handtekening van Benno. Onze prins was namelijk bang dat als de zaak scheef liep het plan door Adolf op de keien zou worden gegooid. En dan was het hier zonder twijfel einde oefening.
Hetzelfde plan werd in april 1942, toen Adolf militair gezien het toppunt had bereikt, uit de mottenballen gehaald. Op de 24ste van die maand deed Bernhard alsnog het aanbod om met Jula aan zijn zijde en Wilhelmina in het bejaardenhuis Nederland namens snorremans te bestieren. De mede door Jula ondertekende brief zou vanuit New York naar Berlijn zijn gestuurd. Langs welke weg blijft speculatief.
Na de oorlog beweerde Gerrit Reede dat hij de bewuste brief cq. een afschrift ervan ergens netjes had bewaard om executie te voorkomen. Hij werd in fort Blauwkapel stevig gegrild en kreeg er in april 1946 zelfs bezoek van Protze (2). Of daar een deal met hem is gemaakt blijft de vraag. Zeker is wel dat hij de doodstraf ontliep.
Morgenavond komt deze stadhoudersbrief aan de orde in deel twee van de teeveeserie "Prins Bernhard, schavuit van Oranje" naar een script van spannende boekiesschrijver Thomas Ross. Actueler kan je niet wezen. Stay tuned.

(1) Zie voor Bingham de afleveringen 7,8 en 9 van deze serie op de Followup-site.
(2) Protze schreef op 25 juli van dat jaar na zijn bezoek aan Nederland nog een hartelijk briefje aan een van de hotemetoten van de toenmalige Nederlandse speurneuzengemeenschap, waarin hij zijn dank betuigde voor de voortreffelijke ontvangst die hem en zijn vrouwtje Lena ten deel was gevallen.