Oplage- en kijkcijfer gesjoemel

Er is de laatste paar dagen terecht nogal wat ophef over hoe bij de Nederlandse televisie de kijkcijfers tot stand komen. Al sinds jaar en dag hebben (slechts!) 1250 huishoudens een kijkmeter in huis. Die 1250 huishoudens corresponderen zo'n beetje met 2800 personen. Ze krijgen daarvoor 50 euro per jaar en wie dat zijn "is uiteraard geheim". Het blijkt dus enorm belangrijk te zijn waar die mensen met een kijkmeter in huis elke dag naar kijken. Er gaan miljoenen euro's naar televisie-programma's met hoge kijkcijfers en evenzovrolijk wordt een programma van de buis gehaald als de kijkcijfers wat tegenzitten. Adverteerders (voor een belangrijk gedeelte de financiers van de Nederlandse televisie) betalen meer of minder om tussen programma's in te zitten met hoge of lage kijkcijfers. Nou interesseren wij ons hier bij 't Kleintje niet zo bar veel wat er wel of niet op de nationale treurbuis komt maar feitelijk is het toch wel erg sneu dat er maar zo weinig mensen bepalen wat er op televisie komt. Het wordt echt hoog tijd dat er aan die heiligheid van kijkcijfers wat wordt gedaan.

En dan komen we bij andere vergelijkbare getallen: de oplage cijfers van de papieren kranten in Nederland. Ook hier weer, hoe groter de oplage hoe duurder de advertenties. En dat gaat niet over tientjes of tienduizenden euro's, nee dat gaat op jaarbasis over tonnen en hier en daar zelfs over miljoenen euro's.
De oplagecijfers worden af en toe bekend gemaakt, maar hoe die cijfers tot stand komen - daar is eigenlijk maar bar weinig over bekend. Van de vaste abonnees zou je nog kunnen denken dat 't een betrouwbaar beeld geeft - hoewel dat ook tot de bedrijfsgeheimen van veel papieren media behoort - maar hoeveel kranten er in de losse verkoop worden verkocht en hoeveel mensen meegeteld worden als abonnee die elke drie maanden een tientje betalen en dan naar een ander (dag)blad overstappen, niemand heeft daar zicht op.
Ongeveer vijf jaar geleden publiceerde Udo Ulfkotte (1960-2017) zijn opzienbarende (maar vrijwel onbesproken) boek "Gekaufte Journalisten. Wie Politiker, Geheimdienste und Hochfinanz Deutschlands Massenmedien lenken". Hij onthulde in dat boek de namen van nogal wat journalisten die zich graag laten betalen of verwennen door CIA- en BND-lieden. Veel ophef heeft dit niet in Nederland opgeleverd. Interessant echter is dat Ulfkotte ook aandacht schenkt aan het massaal sjoemelen met oplagecijfers van Duitse papieren kranten. Hij schrijft dat de hoge oplages weliswaar daadwerkelijk gedrukt worden (daar is ook moeilijk mee te sjoemelen) maar dat daarna hele grote delen van die oplage rechtstreeks de papierversnipperaar in draaien. Zo blijven de oplage-cijfers op papier lekker hoog en daarmee dus ook de torenhoge reclame-inkomsten. Als ooit uit zou komen dat er enorm veel papieren kranten nooit bij potentiële consumenten terecht komen dan staan er natuurlijk nogal wat adverteerders bij de dagbladuitgevers op de stoep om hun veel te hoge advertentie-kosten terug halen bij de papieren media.

Dat zou pas een rel geven! Indien blijkt dat er ook hier in Nederland zo met oplagecijfers gesjoemeld wordt. En waarom zou de situatie hier eigenlijk anders zijn dan in Duitsland?

(Marinus Klop)