Het kasteel
Regina Louf, ofwel getuige X 1, zorgde in de tweede helft van de jaren negentig bij onze zuiderburen voor veel commotie met haar getuigenissen over haar vreselijke jeugd. Door een golf van buitengewoon tendentieuze publiciteit ontstond echter bij de meeste Belgen het beeld van een mythomane die met haar verhalen over het sexueel misbruiken, martelen en zelfs vermoorden van kinderen door een stel criminelen zonder scrupules en hun hooggeplaatste cliëntèle niet alleen de naam van haar familie maar ook die van onschuldige mensen bezwadderde. Een van die verhalen had betrekking op de gewelddadige dood van de vijftienjarige Katrien de Cuyper eind 1991/begin 1992. Regina zou toen onder onmenselijke druk Katrien zelf om het leven hebben gebracht in een kasteeltje in 'sGravenwezel.
"...In de namiddag van zaterdag 1 maart 1997 wordt X 1 door haar ondervragers opgehaald aan haar woning in Wondelgem. Ze zijn vergezeld van speurders van de Antwerpse GP en de Brasschaatse BOB. Het is de bedoeling dat ze de weg aanwijst die ze destijds met Tony V. aflegde om het kasteel te bereiken. X 1 leidt hen naar 'sGravenwezel en raakt daar even de weg kwijt. Een GP'er geeft haar een hint en even later houdt het konvooi halt voor een als uit een sprookje geplukt kasteel met een statig torentje, een riante slotgracht en een goed verzorgd domein er rond. "Hier was het" zegt X 1. Het kasteel behoort toe aan een zekere baron W. en paalt aan het domein van de bekende Antwerpse antiquair Axel Vervoordt. Hij houdt twee keer per jaar een opendeurdag, wat de speurders de gelegenheid biedt om daar eens rond te neuzen. Het merkwaardige aan de familie W. is dat ze ook eigendommen bezit in Knokke-Le Zoute, in straten waar X 1 enkele maanden eerder al huizen is gaan aanwijzen".
Bovenstaande passage is een citaat uit het indrukwekkende boek "De X-dossiers. Wat België niet mocht weten over der zaak-Dutroux" (Antwerpen/Baarn: Uitgeverijen Houtekiet/Fontein, 1999) en is om verschillende redenen uiterst curieus.
Allereerst suggereert de hint van de bewuste GP'er dat de heren speurders precies wisten waar Regina naar op zoek was. Daarnaast wordt niet vermeld of het gezelschap het terrein van baron W. heeft betreden voor nadere inspectie, maar erg waarschijnlijk is dat ook niet. In plaats daarvan maken Regina en het haar begeleidende konvooi speurneuzen wel van de gelegenheid gebruik om een bezoekje te brengen aan het aanpalende domein van de wereldvermaarde kunsthandelaar en antiquair Axel Vervoordt, omdat die toevallig een open dag heeft georganiseerd. Toevallig? Of wisten de rechercheurs dat ook al vantevoren en probeerden zij Regina uit de tent te lokken en/of Vervoordt te waarschuwen voor naderend onheil? Want ook Vervoordt beschikte daar over een uit een sprookje geplukt kasteel, dat hij in 1984 had betrokken na in het voorafgaande decennium met zijn kunsthandel uiterst goed geboerd te hebben in de Antwerpse Vlaeykensgang. En dat niet alleen. Ook Axel's Middeleeuwse stulp voldeed aan de beschrijving die Regina tevoren ervan had gegeven. Maar op het moment suprême liet zij verder niets los. Pas later zou zij aan haar eerdere relaas nog toevoegen, dat zij zeker vijftien keer op het kasteel in 'sGravenwezel was geweest en dat zij bij die gelegenheden niet alleen meisjes maar ook jongetjes had zien koeieneren. De reacties en uitspraken van X 1 tijdens de trip op 1 maart 1997 waren door haar reisgenoten op film vastgelegd en gevoegd bij proces-verbaal nr. 150.359, waarin Regina baron W. voor het voetlicht trok. Met de baron is verder niets ernstigs gebeurd en Vervoordt komt nergens in de files voor. Voor zover wij weten.
Amy said
31 december 1996. In Harry's Bar aan de Romeinse Via Veneto, de "place to be" voor de internationale jetset, heeft de door de talloze sjacheraars en sjoemelaars van de kunstwereld gevreesde Michel van Rijn een bruisende oudejaarsparty georganiseerd ter ere van de invloedrijke Amerikaanse kunstrecensente Amy Page. Tijdens het evenement dat ondermeer werd opgeluisterd door een speciaal uit Taiwan overgevlogen tenor kwam het gesprek tussen de Nederlandse gastheer en Amy op één van haar beste vrienden aan deze zijde van de Oceaan: Axel Vervoordt. Zij logeerde steevast op diens kasteel als zij in Europa rondtoerde en kende Vervoordt op een prik. De Amerikaanse adoreerde hem, vooral omdat een hele batterij aan high society-lieden en beroemdheden tot Axel's klanten- cq. kennissenkring behoorden. Van Saoedische prinsen, Belgische koninklijke hoogheden, Europese hoge adel (Von Habsburg, Von Preussen), grootfinaciers (De Rothschilds), hoge regeringsfunctionarissen en grootindustriële kanonnen tot Madonna en Sting. Een wereld met een eigen code en eigen mores op allerlei gebied, die zich beschermd weet door zijn status. Dat vormde waarschijnlijk de reden voor Amy om wat vergoelijkend uit te pakken over Vervoordt's sexuele voorliefde voor minderjarige jongens. Dat zou geen geringe gevolgen hebben. Toen Van Rijn in 2001 de intensiteit verhoogde van zijn massieve kruistocht tegen de jaarlijks terugkerende internationale kunstexhibitie van de TEFAF in Maastricht, waar ook Vervoordt trouw acte de présence geeft, zag hij er geen been in om een langdurig gesprek met la Page op tape vast te leggen. Een citaat daaruit:
Amy: "...I mean, Axel is not a bad man".
Van Rijn: "Beside the fact that he likes little boys, he's a nice guy".
Amy: "No more".
Van Rijn: "Oh, no more?"
Amy: "Not for years".
Van Rijn: "He sees the light now?"
Amy: "Well, I mean ... Axel is changed. He became very much the pater familias, you know".
Van Rijn: "Well, I think there were lots of scandals in Belgium. So he can't afford it.".
Amy: "Yeah, but I know that now. That he's very much not doin'that".
Dat wil dus zeggen:
Op 31 december 1996 heeft Axel in de ogen van Amy blijkbaar zijn "appetite" nog niet verloren. Twee maanden later, op 1 maart 1997, verschijnen op de open dag in zijn kasteel Regina Louf en een ploegje opsporingsambtenaren. En in het voorjaar van 2001 verklaart Amy plechtig dat Axel al weer jaren geleden was teruggekomen op zijn dwalingen.
Na Vervoordt over deze kwestie vergeefs om commentaar te hebben gevraagd brachten wij op 4 juni 2001 het bovenstaande telefoongesprek naar buiten via de actuele site van Kleintje Muurkrant. Vrijwel tegelijkertijd verscheen het eveneens op de drukgelezen internationale site van Michel van Rijn zelf. Er volgde een daverende stilte. Op 26 juni, drie weken na onze publicatie, benaderden wij via e-mail Amy Page zelf met vragen over de sexuele strapatsen van haar Belgische vriend. Voor alle zekerheid ook via de twee Amerikaanse bladen waarvoor zij werkzaam was: The Art Newspaper en Tableau Magazine. Zij reageerde alsof zij in een uitgehongerde kudde schorpioenen was gevallen:
"This must be some sort of sick joke. I know nothing about the allegations you suggest. Based on my knowledge of and friendship with mr. Vervoordt, I'm certain that such things could not possibly be true".
Sindsdien hebben wij niet veel meer gelezen van Amy's hand.
De lijst De Meeûs
De Belgische graaf Yann de Meeûs d'Argenteuil zond op 12 september 1999 een lijst met namen van een bonte verzameling lieden uit de top van de Belgische samenleving naar het Comité P (de Brusselse waakhond over de Belgische politiediensten), het hoofdkwartier van de Franse politie aan de Quai d'Orsay in Parijs en aan de DEA (de Amerikaanse Drugs Enforcement Administration). Volgens de reserve-luitenant bij de Belgische infanterie, Chevalier van de Orde de la Couronne en voormalig piloot bij een Amerikaanse vliegtuigmaatschappij hielden de mensen op de lijst zich bezig met de handel in minderjarige kinderen en drugs. Ten tijde van zijn initiatief in de richting van de drie verschillende internationale overheidsinstanties vertoefde de recalcitrante graaf al geruime tijd in een soort verzorgingstehuis met een streng regime. Volgens de gerechtelijke autoriteiten die voor zijn plaatsing verantwoordelijk waren was de man geestelijk niet zuiver op de graat. Maar ook al is iemand labiel en recalcitrant wil dat niet meteen zeggen dat hij dan ook altijd onzin uitkraamt. Zijn lijst bevatte bijvoorbeeld naast de illustere namen van prins Alexander van België, baron Hubert de Crawhez, prins Henri de Croye, Comte Jean-Pierre de Launoit, baron Daniel Janssen, baron Lambert en chevalier Bauchau ook die van ... Axel Vervoordt. Op 11 november 2000 pleegde graaf Yann de Meeûs d'Argenteuil zelfmoord. Al dan niet met assistentie.
Op 26 november 2001, kort nadat wij de hand hadden gelegd op een afschrift van de lijst, stuurden wij een e-mail naar Comité P met de vraag wat het had gedaan met de informatie van De Meeûs. Wij ontvingen pas antwoord nadat wij op 4 december waren overgegaan tot het in extenso publiceren van de lijst op onze Kleintje Actueel-site. Op 13 december vroeg de politiewaakhond of wij ons exemplaar naar Brussel wilden zenden. Wij voelden nattigheid, want als het goed was beschikte het Comité over de oorspronkelijke lijst van de samensteller.
Was het Comité op zoek naar een lek? Wij besloten niet op het verzoek in te gaan. Op 25 februari 2001 verklaarde het Comité P de zaak voor gesloten. Maar dat wil niet zeggen dat Axel volledig buiten schot bleef.
Een lastig parket
Naar aanleiding van onze artikelen over Vervoordt ontvingen wij een alleraardigste tip die eens temeer aangaf dat de kasteelheer uit 'sGravenwezel louche zaakjes niet uit de weg ging. In een e-mail van 18 november 2001 vroegen wij hem het volgende:
"Uit goed geïnformeerde bron hebben wij recentelijk vernomen dat zo'n vier à vijf jaar geleden de Belgische autoriteiten Versailles-parket uit uw werkvertrek hebben laten verwijderen, omdat het afkomstig zou zijn geweest van een diefstal uit een Frans kasteel Zou u dit bericht kunnen bevestigen en ons wellicht kunnen vertellen om welk Frans kasteel het precies ging?"
Anne-Sophie Dusselier, een lid van Vervoordt's uitgebreide staf, werd met het antwoord opgezadeld. Zij schreef dat het niet om een Versailles-parket ging, maar:
"...het klopt inderdaad dat we hier een Frans parket hebben gehad waarvan enkele jaren later bleek dat het ooit gestolen was uit een Frans kasteel. Het was verschillende kunsthandelaren gepasseerd en Axel Vervoordt had er niet het minste vermoeden van dat het ooit gestolen was geweest. Hij heeft het uit vrije wil teruggegeven aan de rechthebbende eigenaar. Achteraf is gebleken dat de aan lager wal geraakte zoon van de eigenaar het parket (samen met veel andere stukken uit de collectie) had verkocht om er persoonlijk winst uit te slaan zonder dat zijn vader hier iets van af wist. De claim van de vader dat het ooit was "gestolen" was dus evenmin juist. Uiteraard vinden wij dit een erg spijtige zaak".
En nogal slordig voor een gerenommeerd kunst- en antiekhandelaar. Bovendien bleek er iets te schorten aan het geheugen van Vervoordt. Hij had het parket helemaal niet vrijwillig verwijderd en teruggegeven, maar onder druk van een speciale politie-eenheid. Dusselier in tweede instantie:
"Uiteraard zijn we dat pas te weten gekomen door tussenkomst van de politie. Als ik zeg "vrijwillig" bedoel ik eigenlijk dat wij na aanvraag van de politie zonder enige vergoeding (hoewel alles legaal en in goed vertrouwen was aangekocht) dit hebben geregeld. We betreuren ten zeerste deze zaak. Temeer daar achteraf bleek dat er bedrog is geweest vanaf het begin (mogelijk frauduleuze afspraken tussen de eerste eigenaar en zijn zoon). Of dit nog verder onderzocht wordt weten wij zelf niet".
Axel's naam was dus niet alleen Vervoordt maar ook Haas. Hij had "es nicht gewusst".
Holocaust
Als je la Dusselière mag geloven was er dus sprake van een van de uiterst zeldzame keren dat haar werkgever per ongeluk als heler optrad. Nou ja, zeldzaam. In 1997 had de Amerikaanse kunsthandelaar Jack Kilgore op een veiling van het door velen als betrouwbaar beschouwde Christie's in New York een paar aankopen gedaan die hij niet veel later ernstig zou betreuren. Toen hij namelijk bij de leiding van het Louvre in Parijs informeerde of die geïnteresseerd was in de overname van een van de bewuste kunstwerken liet deze hem weten de vingers niet te willen branden. Het stuk had deel uitgemaakt van de door de Nazi's van de Frans/Joodse familie Schloss gestolen collectie. Kilgore schrok zich een volwassen kampsyndroom en stak zijn voelhorens uit naar andere kooplustigen. Vooral onder zijn collega's op de TEFAF-exhibitie van 1998. De Belgische filmer Marc van Dessel die zich hevig interesseerde voor de Schloss-affaire raakte op de hoogte van Kilgore's correspondentie met het Louvre en verzocht de leiding van de TEFAF of hij op de tentoonstelling de Amerikaanse handelaar voor de camera mocht wassen en watergolven. De TEFAF zag dat even niet zitten en hè wat jammer nou meneer Kilgore was net even buiten spelen. Van Dessel werd daar niet vrolijk van, maar schikte zich in zijn lot en besloot als een gewone bezoeker even een kijkje te nemen bij de TEFAF-goodies. Daartussen ontwaarde hij tot zijn afgrijzen twee schilderijen uit de gestolen Schloss-collectie. Een daarvan hing op de stand van Salomon Lilian (met leuke shops in Amsterdam en New York) die op een aanbod van Kilgore was ingegaan en de ander bij, jawel, Axel Vervoordt. Het laatste geval ging om een werk van de Nederlandse middeleeuwse schilder Pieter van Roestraeten. De Belgische kunstexpert had het sinds 1945 als gestolen te boek staande schilderij echter niet van Kilgore overgenomen maar van de Londense handelaar Richard Green. Die had het op zijn beurt weer netjes gekocht op een veiling van het ook al zo respectabele Sotheby's, dat daarmee even de rol van wasserette vervulde. Zoals ook hier te verwachten viel: Axel "hat es nicht gewusst". Maar het schilderij verdween als een speer uit het zicht.
Voor de zoveelste keer zochten wij contact met de kasteelheer en vroegen hem wat er met het betrokken schilderij was gebeurd. Wij wezen daarbij op de rechten van de familie Schloss. Na lang wachten kregen wij een korzelig antwoord van zijn zoon Boris:
"In reactie op uw mail moet ik u melden dat:
1. Het schilderij van Van Roestraeten niet meer in ons bezit is.
2. Wij niet kunnen mededelen waar het schilderij zich momenteel bevindt.
3. Het aan de familie Schloss is om hun rechten te doen gelden, niet aan iemand anders".
Kijk zo doen we dat. Een door de Nazi's gestolen schilderij van een praktisch uitgemoorde Frans/Joodse familie gewoon doorstoten als het te heet wordt en verder de handen wassen in een bak onschuld.
Axel Vervoordt op zijn eigen wervende site: "... I like everything that is honest and real".
Morgenster, juli 2002