"Bewustzijnstraining / Club gedupeerden waarschuwt voor CSA"

Psychiatrisch verpleegkundige Francisca Johnson begon onlangs de 'Club slachtoffers en gedupeerden CSA Nederland BV'. Die wil via internet informatie geven over de 'bewustzijnstrainingen' die CSA Nederland aanbiedt. Johnson maakte mee hoe haar vriend in korte tijd 'gehersenspoeld' raakte nadat hij op aandringen van zijn baas een cursus bij CSA had gevolgd. Nu wil ze anderen waarschuwen.

Trouw 22 mei 2004
Elma Drayer

CSA Nederland BV, gevestigd in Den Bosch, is wat sceptici een LGAT noemen: gespecialiseerd in Large Group Awareness Training. LGAT's ontstonden in de jaren zeventig, en er bestaan inmiddels wereldwijd tientallen varianten. In Nederland verwierf vooral Landmark Forum bekendheid.
CSA Nederland (volledige naam: Centre for Self Awareness and Personal Development) had banden met de firma AsiaWorks, die onder meer in Singapore en Hongkong opereert. Vijf jaar geleden haalde John Schrederhof - hij volgde bij AsiaWorks trainingen - het concept naar Nederland. Naar eigen zeggen hebben inmiddels 'tienduizend' mensen hier een CSA-training gedaan. Ook kent de Nederlandse firma sinds begin vorig jaar een filiaal in Keulen, Duitsland.
In opzet en bedoeling lijken LGAT's allemaal op elkaar. In meerdaagse, heftige groepssessies krijgen de deelnemers - meestal een kleine tweehonderd - van een charismatische trainer te horen dat ze véél meer uit hun leven kunnen halen. Dat ze zélf de baas zijn over hun bestaan. Dat geluk een keuze is. Psychologische spelletjes, onder het motto experimental learning, moeten de cursisten leren om oude angsten te overwinnen en nieuwe uitdagingen aan te gaan.
De achterliggende filosofie is doorgaans een ratjetoe aan psychowijsheden. De wervingsbrochure van CSA Nederland rept van een 'een zorgvuldige integratie van oosterse en westerse filosofieën'. Kerngedachte: wij in het Westen leven te veel vanuit ons verstand. Wij moeten contact leren maken met ons gevoel.
Vaste prik: op de eerste meerdaagse cursus volgt er nóg een en nóg een. De kosten zijn niet gering: bij CSA Nederland betaal je als particulier voor The Basic 495 euro en voor de vervolgcursus The Advanced 895 euro. Betaalt je bedrijf, dan komt daar btw bovenop.
LGAT's adverteren nooit. Hoeft ook niet: de deelnemers worden, heel slim, stevig aangemoedigd zélf nieuwe klanten aan te brengen. Wie zoiets geweldigs meemaakt, wil dat zijn loved ones toch niet onthouden?
Sektedeskundigen, voorzover ze zich al met LGAT's bezighouden, halen hun schouders erover op. Echt kwaad kan het verschijnsel niet, vinden ze. Verwanten en vrienden van deelnemers die euforisch, maar onherkenbaar uit de cursus te voorschijn komen, denken daar doorgaans anders over.
Trouw schreef vorig jaar (6 juni) over de bedenkelijke kanten van CSA Nederland. Daarna verschenen er in Kleintje Muurkrant, alternatief blad uit Den Bosch, kritische artikelen. Die riepen op hun beurt boos debat op tussen voor- en tegenstanders (www.stelling.nl/landmark).
En nu is er, sinds 20 april, een club voor mensen die zich slachtoffer voelen van CSA Nederland. Initiatiefneemster is Francisca Johnson - niet haar echte naam, ze is 'heel bang' voor represailles. Haar vriend, werkzaam bij een grote Nederlandse onderneming, zag ze na The Basic radicaal veranderen, zegt ze op een terras in Amersfoort. "Terwijl hij altijd heel nuchter was, beide benen op de grond. Ik was juist de zwever van ons tweeen."
Johnson begreep er aanvankelijk niets van. "Hij mocht niks vertellen over wat er daar was gebeurd. De cursisten hebben geheimhoudingsplicht. Hij begon zich af te zetten tegen mij, tegen zijn werk, tegen de familie. Naar onze oude vrienden wilde hij niet meer toe. Er was geen discussie meer mogelijk met hem. Zijn standaardantwoord: dat is jóúw mening, dat mag jíj vinden. Toen hij ook The Advanced ging doen, had hij het ineens over 'mijn tweede familie'. De mensen uit zijn small group lieten hem geen seconde met rust, ze belden elkaar de hele dag. Toen dacht ik: hij lijkt wel in een sekte terechtgekomen. Gehersenspoeld." Vier maanden nadat haar vriend de eerste CSA-cursus deed, zijn ze uit elkaar gegaan. Hun relatie heeft tien jaar geduurd.
Met hulp van een wederzijdse vriend ging Johnson op zoek naar informatie. Op internet trof ze weinig geruststellende verhalen aan. Daarop besloot ze zelf een site op te zetten voor 'slachtoffers en gedupeerden'. Doel: informatie over CSA Nederland verzamelen én bekendheid geven aan het fenomeen.
Vooral de geheimzinnigheid waarmee CSA Nederland omgeven is, stoort Johnson. "Waarom zijn ze niet open en eerlijk? Het meeste moeite heb ik met dat mensen goedgelovig ergens instappen. Als je baas je zoiets aanraadt, is er toch geen haar op je hoofd die dat wantrouwt?"
John Schrederhof, oprichter van CSA Nederland, was nog niet bekend met het bestaan van de club. "We leven in een land met vrije meningsuiting'', zegt hij. ,,Als mensen zich gedupeerd voelen, moeten ze dit maar doen." Al is de intentie hem naar eigen zeggen 'niet duidelijk'.
Maar kan Schrederhof zich voorstellen dat vrienden en verwanten van deelnemers verontrust raken? Ja, zegt hij. Mensen worden zich nu eenmaal tijdens de cursus 'bewust van wat ze werkelijk willen'. En in de ogen van buitenstaanders lijkt het alsof dat 'op korte termijn' gebeurt. Dat ook enkele oud-cursisten hun onvrede ventileren op het web, zegt hem niets. "Je hebt altijd mensen die niet tevreden zijn." En CSA Nederland, zegt hij, staat 'altijd open voor feedback'.

Voor meer informatie:
Club slachtoffers en gedupeerden CSA Nederland BV
www.csatraining.nl