Het Maatschappelijk Onverstand (008)

Wie zijn de politici die de kiezers bedriegen en misleiden omwille van macht en hebzucht? De populist die steeds op één feit blijft hameren om zo zijn plannen en ideeën over de maatschappij aan het zicht van de kiezers te onttrekken, en de intentionalist die de kiezers van zijn nobel streven probeert te overtuigen, van de integriteit van zijn ideeën.

door Paleander

Op de achtste dag van deze reis door het bos van het maatschappelijk onverstand, is het haast onvermijdelijk dat als je onverwacht zachtjes tegen een mooie gedachte aanbotst, je vrijwel meteen een schaduw erachter ontdekt, de schaduw van het onverstand. Nu waar botste ik zachtjes tegen aan? Tegen het inzicht dat een "aan de basis van iedere emotie zich de drang tot handelen bevindt" (1), waarna ik de schaduwzijde van het handelen ontwaarde: "tijdens een automatische, gedachteloze aaneenschakeling gaat de impuls tot handelen over in de handeling zonder dat we een bewuste weloverwogen beslissing nemen of we er gehoor aan willen geven of niet" (2). En van dat laatste word je niet echt vrolijk... Misschien herinnert u zich nog dat deze reis met de stelling begon, 'heeft de politiek een negatieve invloed op de algemene volksgezondheid?' Al spoedig bleek dat er niet alleen voldoende voorbeelden voorhanden waren om deze stelling te beamen en te onderbouwen, maar dat de kern van het probleem vaak een mentaliteitsprobleem was! Omwille van een ideologie, een streven, wordt keer op keer het menselijke welzijn opgeofferd aan het financiële gewin van een land, een groep; een proces dat door politiek ideologisch handelen wordt bevorderd en waarbij de communicatie een heel belangrijke rol speelt. Daarom beseffen politici -de tovenaarsleerlingen in de schijncommunicatie met de burger- vaak heel goed, dat ze heel veel krediet verliezen als zij te boek staan als harteloze misantropen of manipulatoren. Pas als ze aan, of bijna aan de top zijn aangekomen, kunnen ze ogenschijnlijk heel wat steken laten vallen en zich op hun gemak in zoete vruchten van status en welstand wentelen. Het deert hen niet dat ze onder de mensen in het algemeen slecht staan aangeschreven, of dat de mensen zien dat ze een met amoreel-pek besmeurt blazoen hebben. En je moet het wel heel bont maken of oliedom zijn, willen ze je je functie en de financiële voordelen afnemen: 'Dat hoort immers niet, dat doet men niet, onder heren en dames van stand! Dat getuigt van slechte smaak, ze hebben toch immers zo veel kwaliteiten, en daarom zien we die onbelangrijke details over het hoofd!' Klinkt redelijk en mild niet waar? Maar je zult maar het slachtoffer worden van die onbelangrijke details, of als gevolg daarvan statistisch vroegtijdig overlijden!
Überhaupt of dat soort 'onbelangrijke' foutjes ooit als sneeuw voor de zon uit het geheugen zullen wegsmelten? Ik denk het niet. Maar genoeg getreuzeld laten we weer een paar stenen des aanstoots oppakken en enige misstanden aan de wand spijkeren ter bevordering van het zelfstandig denken. Nu, waarom wordt Europa telkens weer geconfronteerd met nieuwe voedselschandalen? Schandalen die ogenschijnlijk al even snel weer bij de meeste mensen en politici in het onderbewustzijn wegzinken; tenzij je eigen leven of dat van een familie of kennis voorgoed radicaal is veranderd? Niet alleen omdat malafide handelaren zoveel criminele energie bezitten dat ze omwille van de winst de levens van andere mensen in de waagschaal gooien. Maar ook omdat, zoals een Duitse IT ingenieur Karl-Heinz Dittberner - die een website (3) heeft samengesteld met de belangrijkste voedsel schandalen in Europa sinds 1971 - het cynisch verwoordde: "omdat de ambtelijke controleurs ogenschijnlijk vaak te oud waren voor hun taak, konden criminele handelaren met grenzeloze list ons bedriegen" (4).
U vraagt zich misschien af, wat is het nut van 'oude koeien', oude kadavers uit de sloot te halen? Ongetwijfeld is het niet aangenaam je neus op te frissen aan onverkwikkelijke zaken. En eerlijk gezegd heb ik normalerwijs ook géén drang daartoe, maar omdat veel van die schandalen samenhangen met de menselijke hebzucht; mensen die er geen kwaad in zien de levens van anderen in gevaar te brengen, èn met ambtelijke en politieke nalatigheid, ontkom je vroeg of laat er niet aan je te verdiepen in het onderwerp. Wees gerust ik zal u de ranzige details besparen, voor horror bent u bij mij aan het verkeerde adres. Dus voorwaarts en laten we ons geheugen opfrissen en laten we zonder enige schroom weer wat van de vuile was van onze Oosterburen buitenhangen! Hoe scheef kan men schaatsen? Als politicus dan wel te verstaan. Scheef, heel scheef. Sinds 2005 wordt Duitsland keer op keer geplaagd door nieuwe schandalen van het zgn. 'Gammelfleisch', (vert.: te oud of bedorven vlees) (5). Wat is er gebeurd ? Men ontdekte dat Duitse vleesverwerkende bedrijven èn zelfs supermarkten, aanzienlijke hoeveelheden vlees hadden voorzien van een nieuw etiket of een vlees-stempel met een nieuwe (lees: valse) vervaldatum! Het schandaal was aan het rollen gebracht toen medewerkers van een supermarkt anoniem de pers benaderde, dat ze vlees deels hadden moeten ontdooien en opnieuw moesten inpakken met nieuwe etiketten! U leest het goed, deels ontdooien om de oude verpakking er goed af te kunnen krijgen! Dat is toch gevaarlijk? Ja, heel gevaarlijk! U weet wel; kans op Salmonella, E.colibacterie, etc... Met welke intentie doen mensen zulke zaken? Met de intentie die eigen is aan elke malafide handelaar: geld is het enige in de wereld dat echt belangrijk is. En je moet wel enige wildgroei van criminele eeltvorming op je ziel hebben, wil je zoiets tot een routine maken!
Dat de deelstaat (6) Beieren zwaar getroffen werd door het schandaal, had vooral een politieke oorzaak! Economie was koning in Beieren en ten opzichte van ander Duitse deelstaten had men een gezonde economie en het laagste aantal werkelozen, dus legde men de industrie in het algemeen zo weinig mogelijk ambtelijke en wettelijke hindernissen in de weg. Men wilde absoluut niet afglijden naar het niveau van de nieuwe deelstaten in het Oosten (lees de oude DDR). Overigens kende bijvoorbeeld ook de deelstaat Nordrhein-Westfalen - en wie Nordrhein-Westfalen zegt, zegt het Ruhr gebied - een aanzienlijk aantal Gammelfleisch gevallen. Voor de betreffende 'Gebraucherschutz' (consumentenbescherming) ministers van de Duitse deelstaten was het een zware domper, maar de daders waren allen duidelijk te identificeren, en allen strikt 'niet-politici'. Zittende en oude ministers van Gebraucherschutz wasten collectief hun handen in onschuld. Wie waren de echte 'schuldigen'? De malafide handelaren waren al ontmaskerd, dus bleef er logischerwijs nog maar één zondebok over, inderdaad: 'het ambtelijke inspectie-orgaan had gefaald, men had te weinig personeel gehad.'
Daarmee ontsnapte de Verbraucherschutz ministers van de Duitse deelstaten aan het lot van de tien kleine negertjes. Gevolgen voor de volksgezondheid? Wie zal het zeggen? Maar afgezien daarvan is het goed te beseffen dat het zogenoemde Gammelfleisch ook kan ontstaan door mangelende hygiëne, zoals het Duitse ZDF programma WISO destijds berichtte na een testonderzoek bij Duitse Kebab Döner cafetaria's; het vlees bevatte hoge concentraties voor de mens schadelijke bacillen en schimmels (7). Reden voor WISO om het testonderzoek te doen was het feit dat men enige maanden daarvoor in München al enige tonnen Döner-gammelfleisch in beslag genomen en ontdekt had dat een ander deel al geconsumeerd was (8). Op de vraag van een journalist van het ZDF Heute-Journal of er een epidemie van diarree geweest, antwoordde een Beierse ambtenaar destijds: 'Dat kon men statistisch nog niet goed onderscheiden.' U begrijpt het al. De koude cijfers vertellen zo hun eigen verhaal èn op het tijdstip wanneer het de politici uitkomt. Politici hebben net als veel mensen die vaak in het schijnwerper licht van de pers terecht komen een lat-relatie met de waarheid. En statistieken kun je zo goed en zo kwaad samenstellen als je zelf maar wilt en wanneer je het wilt of niet wilt!
Nu leert de ervaring dat als malafide handelaren als gevolg van politieke en ambtelijke nalatigheid vrij spel hebben, een dergelijk schandaal zelden alleen komt. En zie, na het Gammelfleisch Skandal volgde het Wildfleisch Skandal, (herten- en zwijnenvlees) en daarop volgde het Lach Skandal (9) (Lach = zalm). Bedorven zalm?
De voorbewerkte zalm die in de Duitse levensmiddelen zaken werd aangeboden was als gevolg van falende hygiëne bij de verwerking, besmet met 'Listeria monocytogenes' (10), bacteriën die voor de mens schadelijk zijn. Nadat het WDR programma Markt eind 2006 de testresultaten had bekend gemaakt, onderzocht de Duitse Keuringsdienst van Waren in de weken daarop praktisch elk bedrijf in Duitsland dat zalm verkocht of verwerkt! Toen 'Markt' de betrokken èn de voormalige Gebraucherschutz ministers om een reactie vroeg, omhulde deze zich collectief met een onzichtbare mantel van zwijgen en gaven hun woordvoerders de weinig aantrekkelijke taak de pers te woord te staan. Of beter gezegd, om op z'n minst een behoorlijke hoeveelheid ambtelijke mist te verspreiden. U weet wel, geruststellende woorden en intenties, om daarna in koor te eindigen: 'wir haben es nicht gewusst!'
Saillant detail, ook mevrouw Bärbel Höhn (11), de veel geroemde voormalige 'groene' minister van Gebraucherschutz in Nordrhein-Westfalen, het Duitse Groene boegbeeld van ideologisch èn praktisch handelen, bleek in het zalm-schandaal heel wat ministeriële en ambtelijke breisteken te hebben laten vallen. In tegenstelling tot de problemen rond het zgn. Gammelfleisch, hadden in 2003 de inspecteurs in verschillende deelstaten de politiek gewaarschuwd over nawijsbare besmetting met 'Listeria monocytogenes'! Het Duitse programma 'Markt' deed haar test pas in 2006. Bärbel Höhn's reactie? Zij liet bij monde van de milieu-woordvoerder van de Groenen in het deelstaat parlement, weten dat zij, ja u raadt het al: 'wir haben es nicht gewusst!'
In zijn nawoord in de reportage over de 'Lach', (het Duitse woord 'Lach' spreek je uit als 'lakss'), verwees Helmut Rehmsen, de moderator van Markt, nog kort naar "de onopgeloste problematiek waaraan veel visfarms nog lijden, namelijk overbevolking en royaal gebruik van antibiotica, en dat natuurlijk afgezegend met een Europese regelgeving!"
Over dat laatste aspect beste lezer moet u echt niet te min denken! Heuse wetenschappers lenen nog steeds hun wetenschappelijke conclusies aan dergelijke onzalige beslissingen, die dan democratisch worden afgezegend door de Commissie of het Europese Parlement. En soms zelfs in een zeldzaam geval van wederzijdse harmonie en filantropie, geven zij beiden hun zegen aan dergelijke onzalige besluiten. Besluiten, die, ja u raadt het goed, schadelijk zijn voor de algemene volksgezondheid, niet slechts van één land, niet slechts de Europese Unie, maar God wie weet waar die spullen allemaal naar toe worden gestuurd. Dat zijn nog eens echt kloeke beslissingen! U ziet de zegeningen die de politiek over de hoofden van de samenleving uitstrooit zijn velen! Maar zoals Helmut Rehmsen het eens fijntjes uitdrukte: 'Wir werden es nicht glauben, wir werden es prüfen.' (vert.: 'we zullen het niet geloven, maar zullen het testen.')

Maar goed, laten wij terugkeren naar de warme gemoedelijkheid van onze Oosterburen. Nou ja, 'gemütiglichkeit' is soms wel erg overspannen begrip, zeker getuige het gegeven dat er ook onder de leden van de Duitse Bundestag personen zijn die cocaïne gebruiken. Ja u leest het goed, cocaïne-gebruik onder Duitse parlementsleden! Hoe heeft men dat ontdekt? In 2005 vernam de redactie van het actualiteiten programma Report München berichten over nieuwe onderzoekmethoden: via laboratoriumonderzoek van afvalwater en rioolwater van disco's en nachtclubs kon men het percentage van het residu cocaïne vaststellen. De hoogte van het percentage was een indicatie voor het percentage gebruikers in zo'n disco of nachtclub. Tevens vernamen zij dat de Duitse Justitie een ingenieuze methode gebruikte om papiergeld op cocaïne residu te onderzoeken. De redactie kreeg toen een inval: hoe het staat met onze parlementsleden? Toestemming om het afval water en rioolwater van de Bundestag te onderzoeken, zou men met grote waarschijnlijk niet krijgen, dus gebruikte men de geld-onderzoeksmethode. En? Ja, er bevond zich cocaïne-residu op de geldbriefjes! Toen een journalist van Report München een parlementslid bekend om zijn bezorgdheid met betrekking tot drugsgebruik zijn mening vroeg, was deze zichtbaar geschokt. En de anderen parlementsleden? Met de volle overgave van een lauw gemoed gaven zij de pijp aan Maarten...
Nadat de journalisten deze smet op het blazoen van de Bundestag hadden ontmaskerd, dachten ze met Duitse 'Gründlichkeit: wat is een geschikt doel voor de eerste test methode? Natuurlijk kunnen de potentiële 'slachtoffers' van dergelijke journalistieke inventiviteit hier zelden enige waardering voor opbrengen, maar dat laat zich nu eenmaal niet verhelpen. En zie, 'Eureka', zullen de journalisten gedacht hebben: 'we gaan naar St. Moritz, waar de rijke der aarden elkaars nabijheid zoeken om feest te vieren, als ware dat de ZIN van hun bestaan.' Wonderwel lukte het bij de hotels waar de 'BeauMonde' verbleef, zonder veel moeite monsters van het afval- en riool-water te bemachtigen. En? Schrikt u niet, het percentage cocaïne-residu was dermate hoog, dat je slechts twee conclusies kon trekken: of er verbleven in het hotel op z'n minst een aantal mensen die zwaar verslaafd aan de cocaïne waren, of het werd algemeen door veel aanwezigen gebruikt.
Toen men de Gemeente St. Moritz en het hotel om een reactie vroeg, reageerde ze alsof ze een giftige adder kregen aangeboden: 'wir gewehrleisten unser Gästen vüllige schutz gegen solchen Einbrüchen in Ihren Privat Leben!' (vert: 'wij verzekeren onze gasten volstrekte bescherming tegen dergelijke inbreuken in hun privé leven!')

Misschien ergert u zich aan mijn voorliefde voor de Duitse taal of politiek, misschien ook niet? Ziet u, de Duitse taal is niet de alleen de taal van Goethe en Schiller, maar ook een taal die danig mishandeld wordt door opeenvolgende generaties ambtenaren en politici. Met als gevolg, dat je soms toch wel heel eigenaardige woorden combinaties tegenkomt. U wilt een voorbeeld? Weet u hoe men in Duitse ambtelijk jargon een gevangenis noemt? Nee, houdt u vast: 'ein Justizvollzugsanstalt' - een justitiële-volstrekkings-inrichting. Ja, u leest het goed, leest u het gerust nog een keer opnieuw, om het tot u door te laten dringen. Het woord gevangenis of bajes, 'Gefängenis' of 'Knast', kennen ze natuurlijk ook, maar steevast spreekt men in het nieuws en in de politiek over 'der Justizvollzugsanstalt'. En daar is dan ook alles mee gezegd, want in sommige gevangenissen is men zijn leven als gevangene niet veilig. U denkt dat ik overdrijf?
Op 12 november 2006 werd in de gevangenis van het Duitse plaatsje Siegburg, in de deelstaat Nordrhein-Westfalen, een 20-jarige gevangene doodgemarteld door drie medegevangenen, de daders waren respectievelijk 17, 19 en 20 jaar oud (12), waarbij de 17jarige de aanstichter bleek te zijn. In de gevangenis van Siegburg is maar plaats voor 649 gevangenen, maar er verblijven 715 gevangenen, waarvan er 287 onder het jeugdrecht vallen. Deze daad en de regelmaat waarmee gevangenen zelfmoord plegen, ontlokte aan de Beierse cabaretier Bruno Jonas in het politiek satirische programma Scheibenwisscher eertijds het cynische commentaar: 'Nu de vorige Raad van Bestuur van Volkswagen naar de bajes moet, dreigt er verduisteringsgevaar in het land; maar als ze niet in de justitiële volstrekkings inrichting van Siegburg terecht komen, zullen ze het praktisch gezien wel overleven' (13).
De minister van binnenlandse zaken van de deelstaat Nordrhein-Westfalen, mevrouw Roswitha Müller-Piepenkötter, verantwoordelijk voor het gevangeniswezen in de deelstaat, beloofde een grondig onderzoek naar deze zaak. Waar zij in eerste instantie alle geweldsdelicten die sinds 2003 in de gevangenissen hebben plaatsgevonden wilde laten onderzoeken, beperkte zij zich - omdat het er zoveel bleken te zijn - tot het afgelopen jaar. En dat waren nog altijd 681 geweldsdelicten die in de gevangenissen van Nordrhein-Westfalen hadden plaatsgevonden. Is de geweldspiraal te wijten aan de aard van het Duitse gevangeniswezen, falend Justitie beleid of te weinig financiële middelen, met andere woorden te weinig cellen en te weinig personeel? Of zijn dit tekenen van organisatorische en financiële problemen als gevolg van politiek falen? Nu is het gemakkelijk beiden op een hoop bij elkaar te vegen, maar de werkelijkheid is meestal wat weerbarstiger en gecompliceerder dan we denken, en populistische uitlatingen van dito politici zijn daarom meestal ook een teken van onkunde. Zeker is dat bovenstaande marteldood van een gevangene door drie medegevangenen ons confronteert met een 'psychopathisch' aspect van de daders. Rijst de vraag is dat misschien niet vaker een van de grondoorzaken van een aantal problemen in gevangenissen in het algemeen? En wat blijkt? De laatste maand verschenen er her en der in de Nederlandse pers berichten over de algemene slechte psychische toestand en problemen van veel gedetineerden. Hoewel men berichtte dat het percentage van psychische stoornissen onder gedetineerden schrikbarend hoog was, is dit geenszins een nieuw fenomeen. Al in 1992 concludeerde men, naar aanleiding van een psychologisch onderzoek in de jeugdgevangenis van Nieuw-Vossenveld in Vught, dat 'bij 88,6% van de gedetineerden' indertijd of in het verleden 'sprake geweest was van een psychisch stoornissen' (14). Tevens constateerden de onderzoekers 'dat 40,5% van de gedetineerden ooit een ernstige psychische stoornis hebben gehad. (..) Maar in de meeste gevallen ging het om recente of nog bestaande stoornissen.' En ook toen al legde men zoals nu een verband tussen een verslavingsproblematiek en de aanwezige psychische problemen èn anti-sociale persoonlijkheidsstoornissen. Wie dergelijke gegevens tot zich laat doordringen beseft waarom, en dat klinkt ongetwijfeld zeer cynisch, gevangenen niet alleen elkaar het leven zuur maken, maar elkaar soms naar het leven staan en sommigen als gevolg daarvan zelfmoord plegen.
Een detentie-project zoals in Lelystad waar zes gevangenen bij elkaar in één cel zitten en 'middels een zendertje in een polsband in de gaten worden gehouden, waarmee ze voortdurend op een beeldscherm te volgen zijn', kan logisch gezien alleen succes hebben, als je zes gedetineerden bij elkaar zet die géén psychische stoornis hebben of slechts aan milde stoornis lijden en vrijwillig gezamenlijk in therapie zijn; anders is het slechts een scenario voor nog meer problemen (15).
Aanleiding voor bovenstaand bericht over het project in Lelystad was overigens een falend 'computergestuurd dienstrooster voor gevangenispersoneel, (..) het zoveelste voorbeeld in een lange reeks falende automatiseringsprojecten bij de overheid'. Volgens een recentelijke berekening van enige hoogleraren, zijn 'alle ministeries, samen jaarlijks miljarden kwijt zijn aan software die niet deugt'. En onwillekeurig rijst dan de vraag, wil men de mogelijke tekorten die hierdoor zijn ontstaan opvangen door zes gevangenen samen in één cel samen op te sluiten? Nee toch? Of toch wel? Het was dag en het was nacht een achtste dag.

noten:
1-2. Tara Goleman Bennett, 'Emotionele Gezondheid", Utrecht 2001
3. www.khd-research.net/Food/LM_Skandale_1.html
4. "Wie uns kriminelle Geschäftemacher mit Pfusch ohne Grenzen hinters Licht führten und die amtlichen Kontrolleure (meist) sehr alt aussahen"
5. www.khd-research.net/Food/LM_Skandale_2.html#2005
www.khd-research.net/Food/LM_Skandale_3.html#2006
6. Duitsland kent geen provincies, maar deelstaten, met een heuse minister-president aan het hoofd van een kleine schare ministers.
7. www.welt.de/politik/article152093/Gefaehrliche_Krankheitskeime_im_Doener.html
www.khd-research.net/Food/in_M/edia_13.html#Doener_1
8. www.focus.de/finanzen/news/fleischskandal_aid_114633.html
9. www.wdr.de/tv/markt/20061218/b_1.phtml
10. de.wikipedia.org/wiki/Listeria_monocytogenes
11. Barbel Hohn - www.gruene-bundestag.de/cms/abgeordnete/dok/81/81599.htm
12 & www.wdr.de/themen/panorama/kriminalitaet09/siegburg_haeftling_getoetet/061222.jhtml &
www.wdr.de/themen/panorama/kriminalitaet09/siegburg_haeftling_getoetet/061115.jhtml?rubrikenstyle=panorama&rubrikenstyle=panorama
13. Bruno Jonas: "Nun droht verdunklungsgefahr im Lande, eine ehemahlige Betriebsrat von VW must jetzt im Knast, und wenn Sie nicht in die Justizvolzugsanstalt von Siegburg kommt dann wird Sie es praktisch überleben."
14. archief.nrc.nl/?modus=l&text=psychische+stoornissen+onder+gedetineerden&hit=9&set=1
15. Brabants Dagblad vrijdag, 19 oktober 2007

Dit bericht is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 428, 9 november 2007