Ananda Marga in DenBosch
Geen goeroe zonder giro (onderkop)
We hebben in eerdere uitgaven van Kleintje Muurkrant al wel eens een kritisch artikel geschreven (1) over activiteiten van de op de Indiase goeroe "Shrii Prabhat Rainjan Sarkar" (2, en zie bijgaand plaatje) gerichte sekte "Ananda Marga" (3) die reeds geruime tijd in 's-Hertogenbosch zit. Aanvankelijk waren zij in DenBosch actief met 't biologisch groenten- en fruitproject "De Sattva" (in de Karrenstraat) en een aantal yoga & meditatie-activiteiten. Sinds midden jaren tachtig runnen zij een kinderdagverblijf, aanvankelijk in een leegstaand schooltje aan de Mgr. Prinsenstraat en vanaf 1991 aan de Rijnstraat, in DenBosch-Oost. Een aantal jaren geleden hebben zij deze activiteiten uitgebreid met buitenschoolse opvang (2001) en onlangs is het schooltje uitgebreid met een aantal klaslokalen. Er schijnen serieuze plannen te bestaan om een basisschool te starten geïnspireerd op de Ananda Marga-leer.
Deze uitbreiding van activiteiten lijkt logischerwijze voort te vloeien uit de fundamentele doelstellingen van de in India gewortelde en van daaruit bestuurde Ananda Marga Beweging. Immers, op de belangrijkste onderdelen van het maatschappelijk leven dienen volgelingen van goeroe Shri Shri Anandamurti invloed te verwerven. Zoals bij elke sekte neemt men de woorden van de leider Sarkar letterlijk en daarom probeert men invloed te krijgen binnen de zorg, het onderwijs, de kunsten en ga zo maar door. Bij elke maatschappelijke sector horen bijpassende projecten, die maskeren dat het om een sekte gaat. Zo heeft men voor het onderwijs het "neo-humanisme" ontwikkeld. Daar horen dus de kinderdagverblijfprojecten (naast Den Bosch runt Ananda Marga ook nog een vergelijkbaar project in Hoorn) en de plannen voor basisschooltjes, middelbare scholen en universiteiten bij. Sarkar's leer bestaat onder andere uit alternatieven op het gebied van de economie en de samenleving en daarvoor is PROUT in het leven geroepen, de Progressive Utilisation Theory.
Godsdienstvrijheid
Ook in eerdere artikelen gaven wij te kennen geen enkel probleem te hebben met het principe van "vrijheid van onderwijs" en "vrijheid van godsdienst" om ons heen, integendeel, dat zien wij als een verworvenheid der Verlichting en als een uiting van volwassen democratisch handelen. Om echter geen ongelukken te veroorzaken moet dit allemaal uitermate transparant gebeuren. Een ieder moet absoluut vrij zijn te geloven wat hij/zij wil en daarnaar te handelen mits dat allemaal binnen de spelregels gebeurt die "wij met ons allen afspreken". Dit klinkt wel heel sociaal-liberaal allemaal, want in de utopische situatie dat een ieder invloed zou kunnen uitoefenen op wat die spelregels zijn zouden wij leven in een vrijwel ideale maatschappij. Dat wij ('t Kleintje) nogal eens forse kritiek op "onze" maatschappij opschrijven geeft niet alleen aan dat er nog een lange weg te gaan is, maar ook dat we er nog enige invloed op uit kunnen (en willen) uitoefenen. Dat een sekte, of die nu een religieuze of politieke levensbeschouwing heeft, activiteiten ontplooit, daar hebben we geen enkel probleem mee. Leden van de Mormoonse kerk mogen wat ons betreft luidkeels hier op de Bossche markt hun preken houden. Jehova Getuigen zijn bij ons aan de deur welkom en ook met het orthodox-katholieke dametje op het Bossche Kerkpleintje die haar hele inkomen in de vorm van warrig geschreven epistels aan het winkelende publiek uitdeelt - ons hoor je er niet over. Een ieder is namelijk vrij het hoofd af te wenden, de deur te sluiten en/of de uitgestoken hand te weigeren.
Maar het ligt wel even anders als een religieuze (of politieke) stroming op verhullende wijze poogt invloed te krijgen, door te verbergen wat de feitelijke intentie is van haar activiteiten. Dan is er sprake van misleiding en dan ontstaat er bij ons een onbedwingbare neiging hard te gaan roepen dat er wat aan de hand is. Zo hebben wij in het verleden waarschuwende geluiden laten horen de Antroposofie (4), Scientology (5), Landmark (6), CSA (7) en Avatar (8). En jaren geleden dus ook middels een achtergrond-verhaal vanwege de buitenschoolse opvang-activiteiten van Ananda Marga in Kleintje 359 (zie noot 1).
Geschiedenis
Ananda Marga werd in 1955 door de Indiase boekhouder Prabhat Ranjana Sarkar opgericht en heeft, zoals zoveel soortgelijke bewegingen, "De Nieuwe Mens" (Sadvipra) tot doel. Deze "nieuwe mens" dient de wereld van een dreigende ondergang redden. Radicaal geweld wordt daarbij dan niet uit de weg gegaan. Ananda Marga is dan ook in het verleden wegens geweld in het nieuws gekomen, waardoor de sekte nogal wat weerstand in het Westen en zeker in India heeft ondervonden.
Zo vond er half december 1995 met behulp van een Russisch Antonov vrachtvliegtuig een grote geheime wapendropping plaats vlakbij het Indiase hoofdkwartier van Ananda Marga (Anandnagar) in de provincie Purulia in WestBengalen. Het bleek te gaan om een forse, uit Bulgarije afkomstige hoeveelheid wapentuig: meer dan vijfhonderd AK-47 geweren, een kwart miljoen stuks munitie, een dozijn raketwerpers en een honderdtal anti-tankgranaten. Er werden een aantal lieden aangehouden door de Indiase veiligheidsdienst, maar er bleven een aantal betrokkenen, waaronder ene Niels Christiaan Nielsen, voortvluchtig. Alle gearresteerden bleken lid te zijn van Ananda Marga. Op dit moment hebben sommigen hun gevangenisstraf uitgezeten (zo kwam de voormalige Britse leger-inlichtingen officier Peter Bleach in maart 2004 vrij. Hij had gevangen gezeten vanaf eind 1995). Anderen zijn pas zeer recent opgepakt en daar nog steeds juridische procedures tegen. In april 2005 werd bijvoorbeeld de secretaris generaal (Shri Lal Chand Parihar) van Prout Universal (een Ananda Marga organisatie) door 't Indiase "Central Bureau of Investigation" opgepakt, hij werd sinds 1996 door Interpol gezocht.
De gedropte wapens zouden door de Ananda Marga sekte gebruikt gaan worden om een opstand te organiseren tegen de in die tijd communistische regering van de Indiase deelstaat West Bengalen teneinde een soort vrijstaat te creëren die kon dienen als beginpunt van een stukje nieuwe wereld voor de Ananda Marga-volgelingen. Het eveneens gearresteerde Ananda Marga kaderlid Acharya Tatbhanananda Avadhoot heeft verklaard dat de wapens bedoeld waren om "het land over te nemen teneinde economische macht te verwerven" en dat zou gepaard gaan "met veel verlies aan mensenlevens, lijden en chaos. Maar de oorlog tegen de immorele krachten is noodzakelijk".
Sektes
Het probleem bij veel sektarische bewegingen is het letterlijk nemen van alles wat "de grote goeroe" gezegd, gedacht of opschreven heeft. Of het nu om Steiner, Marx, Jezus of Mohammed gaat, de volgeling slikt alles voor zoete koek en lijkt strikte naleving van DE leer te koesteren. De huidige Ananda Marga leiding koestert de geschriften van Anandamurti en is fanatiek bezig de wereld te verlossen door een ieder te overtuigen van het goddelijke pad. Wijk je van het goede pad af dan zou je wel eens als tor kunnen incarneren. In alle uitgegeven geschriften van Anandamurti staat "The Supreme Command" afgedrukt. Hierin staat dat het niet opvolgen van Sarkar's leer zal leiden tot vreselijk lijden tot 't einde der tijden... Alles wat de goeroe tijdens zijn leven heeft gezegd is waar want goddelijk geïnspireerd. Anandamurti is overal, ook al is hij nu dood. Overigens komt Sarkar nog regelmatig te voorschijn in dromen van zijn volgelingen. Binnen de sekte ligt er veel sociale druk om eens in de zoveel tijd "contact" met de goeroe te hebben. Zijn as zit verspreid over verschillende urnen die zijn omgevormd tot magische plekken waar de sekteleden mediteren. Doel van Ananda Marga is op de allereerste plaats meer volgelingen te werven en didi's en dada's te werven (acharya's)
Het "Zonnelicht"schooltje valt onder de "vrouwenprojecten" van de strak vanuit India bestuurde organisatie. De schooltjes in 's-Hertogenbosch en Hoorn zijn de afgelopen jaren de enige Ananda Marga vrouwenprojecten in Nederland. Vanuit India wordt er een roulerend "officieel" sektelid (in dit geval een vrouw - dus een "Didi", mannen heten binnen de sekte namelijk "Dada") op de projecten gezet. Op dit moment is er ook een "Didi" (de vorige heette "Didi Asiima") spiritueel verantwoordelijk voor het "Zonnelicht" en zij woont tegenover het schooltje aan de Rijnstraat in een huurhuis dat al vele jaren bewoond wordt door sekte-leden wat nogal vreemd is gezien de wisselende Didi's. De boel wordt in 's-Hertogenbosch al jarenlang gerund door Yolande Koning (haar sektenaam is "Yadurani"). Zij liep begin tachtiger jaren van de vorige eeuw tegen Wouter Vorsselman ("Vidyananda") aan die op dat moment het Ananda Marga voedingswinkeltje "Sattva Natuurvoeding" in de Bossche Karrenstraat runde. Samen vormden zij het bestuur van AMUS, de Stichting Ananda Marga Universal Stores (in 1978 opgericht door Ananda Marga "missionaris" Gerardo Papico). Een aantal jaren later -in 1986- stichtte Jolande Koning in een tijdelijk gebouwtje aan de Mgr. Prinsenstraat in DenBosch peuterspeelzaal "Het Zonnelicht". In 1991 moesten zij daar uit aangezien dat gebouw gesloopt werd en vervangen is door een senioren-project en vestigde Het Zonnelicht zich aan de Rijnstraat in het door de Gemeente 's-Hertogenbosch voor 235.000 guldens aangeschafte voormalige gebouw van de Stichting Kinder Opvang Nederland.
Iedere zondag komen de leden van Ananda Marga bij elkaar om te mediteren en te zingen (kiirtan). Vaak gebruiken zij daar het schooltje aan de Rijnstraat voor. Daar hebben de sekteleden liefst geen pottenkijkers bij. De groepsleden zingen privé en op zondag collectief kiirtan in de richting van een door bloemen en kaarsen versierde foto van Sarkar. Dit zingen, chanten en mediteren heeft als bedoeling voorbereid te zijn op je volgende incarnatie (en de daarop volgende en zo verder, op weg naar "bevrijding van het aardse leven, naar het nirvana, het goddelijke bewustzijn"). Het mooiste wat een volgeling kan overkomen is sterven met deze mantra op de lippen. Dat verzekert je van een goeie volgende terugkomst. Bij wijze van spreken kun je je hele leven prima geleefd hebben, honderdduizenden keren "baba is de enige" hebben gepreveld, maar indien je op het moment van sterven zulke pijn hebt dat je een ernstige verwensing uitspreekt dan zal je volgende leven er eentje als tor zijn. Je huidige leven zoveel mogelijk vullen met het steeds opnieuw uitspreken van "het goede" geeft je een goede kans op die laatste woorden en dus op een prima volgend leven.
De binnenkant
De binnenwereld van de sekte is -uiteraard- voor buitenstaanders moeilijk toegankelijk. Eisen van geheimhouding behoren immers tot de gangbare methodes om een "wij-tegen-de-rest-verbond" op te bouwen en te handhaven. Verder maakt zo ongeveer elke sektarische groepering gebruik van bekende psychologische en fysiologische mechanismen, wetmatigheden en groepsprocessen om haar ideologie op te dringen.
Bij Ananda Marga gaat dat als volgt: Regelmatig vinden er grootschalige internationale bijeenkomsten plaats waar sekteleden bij elkaar komen die bezig zijn met hun "opleiding". Bij Ananda Marga dien je zes stadia van meditatie-technieken te doorlopen teneinde de geheimen van "het pad der gelukzaligheid" te kunnen doorgronden.
Dergelijke bijeenkomsten vinden meestal plaats in het Europese hoofdkwartier van Ananda Marga in Duitsland. Het programma ligt grotendeels vast en is gebaseerd op de eigen filosofische en dieptepsychologische theorieën rond het bewustzijn. Op dag één wordt er collectief gevast - er is geen voedsel aanwezig; op dag twee wordt er de hele dag gezongen (24 uur in het teken van "kiirtan") dag en nacht. Meteen daaropvolgend de climax: een video-vertoning van Sarkar (en dat hakt er na 't vasten en de meditatie, de uitputting nabij, natuurlijk flink in). Daarna nog een dag van stilte en meditatie en het uitwisselen van ervaringen met de grote roerganger. Uiteraard zijn er ook kortere retraites (van een weekend) en bijeenkomsten waar ook potentiële sekteleden aan deelnemen, deze zijn minder inspannend en veeleisender dan de bijeenkomsten voor de echte leden.
Vanwege het sterke elite-bewustzijn bestaat er binnen de sekte een strenge hiërarchie. De sekteleden worden "Margis" genoemd, "diegenen die zich op de weg der gelukzaligheid bevinden". Het beginpunt van deze weg valt samen met de initiatie van de fulltime monnik ("Dada") of non ("Didi"). Bij deze initiatie ontvangt het sektelid een mantra welke geheim dient te blijven. Uitgetreden leden hebben overigens de ervaring dat er slechts een paar verschillende mantra's bestaan en dat derhalve duizenden sekteleden eenzelfde "geheim mantra" permanent chanten (het dient tijdens iedere ademhaling te worden "gedacht"). Dat begint met een woordje, dan wordt 't een zin en uiteindelijk een heel vers. Nemen we voor het gemak even aan dat een "mantra" hetzelfde is als een "gebed", dan is hier dus sprake van een geheim gebed (!). Mantra's chanten is een trance bevorderende manier van zelf-conditionering (wat je zelf-suggestie of zelf-hypnose zou kunnen noemen). Op zichzelf is zoiets niet verwerpelijk. Bidden en verlangen is de mens eigen. Als dit in rituele handelingen gegoten wordt gaat hier een veranderende kracht van uit, ongeacht of iemand steeds herhaalt "ik word beroemd en krijg een auto" of "moge ik geschikt zijn als voertuig voor Gods wil".
Misleiding
Ouders die hun klein grut naar de Ananda Marga kinderopvang "Het Zonnelicht" aan de Rijnstraat brengen hebben veelal niet in de gaten dat ze met volgelingen van een Indiase goeroe van doen hebben. De leiding van het schooltje bestaat uit ingewijden in de sekte en zij zorgen er zorgvuldig voor dat er zo min mogelijk openlijk verwezen wordt naar de ideologische wortels van Ananda Marga. Portretten van de goeroe, symbolen van de sekte, waaronder de zilveren hangertjes met daarin davidster en zonnerad verenigd en altaartjes worden buiten het zicht van de ouders gehouden. De vele portretten van Anandamurti en de andere religieuze hulpmiddelen worden onmiddellijk aan de kant geschoven indien een ouder onverwacht langskomt, bijvoorbeeld omdat de kleuter een knuffel in de klas heeft laten liggen en de ouder denkt "ik loop even langs de school want ik zie dat er volk is, wellicht ligt de knuffel daar". De kindertjes worden ook voorzichtig en geleidelijk vertrouwd gemaakt met de specifieke meditatie- en yogatechnieken van Ananda Marga. De ouders wordt voorgespiegeld dat de kinderen regelmatig een "stilte-moment" hebben. Zo staat het in de foldertjes. Is dat erg? Nee, er is op zich niks mis met meditatie, nog sterker: meditatie is vrijwel zeker een redelijk gezonde activiteit. Maar de kindertjes dienen tijdens dat stilte-moment aan "het lichtje in hun hart" en zingen vooraf "kiirtan". Aan ouders en kinderen wordt verteld dat het algemene meditatie is over algehele liefde of zoiets, maar in werkelijkheid chanten de kindertjes de mantra "baba nam kevalam", waarna zij in volledige stilte meditatie oefenen. Verteld wordt dat dit zinnetje betekent: "alles is liefde, god is liefde", maar in feite bedoelen de leden van Ananda Marga daarmee: "baba is absoluut de enige, baba is liefde" (en met "baba" wordt Sarkar - de guru - bedoeld). Dus wordt dat "stilte-uurtje" wel degelijk gebruikt om kinderen vertrouwd te maken met goeroe Sarkar (Anandamurti). Het kiirtan-zingen gebeurt dus elke dag in de klaslokalen van Ananda Marga.
Niet-sekteleden, zowel ouders als degenen die als kleuterleidster op het schooltje rondlopen, weten wel van 't bestaan van Sarkar en de Indiase oorsprong van Ananda Marga af, maar hebben niet in de gaten dat de betekenis hiervan zo overweldigend groot is. Zij zingen ook kiirtan maar weten niet dat het naar Anandamurti verwijst. De kinderleidsters die niet in Ananda Marga zijn ingewijd weten simpelweg te weinig over de invloed van de sekte op het schooltje om daar met ouders over te kunnen praten. Het valt allemaal wel mee denken ze. Overigens zijn de meditatie-oefeningen nadrukkelijker aanwezig op de (toekomstige) basisschool en die kant dreigt het dus op te gaan met 't Zonnelicht.
De kleuterleidsters krijgen ook het advies niet al te veel te vertellen over Ananda Marga en vooral niet in te gaan op kritische vragen en verhalen van ouders. Dan dient er naar de leiding en/of de dienstdoende "Didi" verwezen te worden. Mensen die in de sekte verstrikt raken komen er pas geleidelijk achter dat er bij Ananda Marga sprake is van een "geheime" leer die je uitsluitend door zeer gedisciplineerd leren en leven kunt doorgronden, maar dat dan ook het ultieme geluk zich aan jou zal openbaren (waar hebben we dat toch meer gehoord?). Zo wordt er steeds meer informatie in de potentiële volgeling gestopt, naarmate je langer in de sekte zit volgen er meer regels en verplichtingen. Aangezien er in sterke mate gebruik gemaakt wordt van het mechanisme "zij" en "wij" ontstaat er al vrij snel een sterke groepsvorming. Aan de Ananda Marga aanhang zit een verbeten eigen-gelijk-ideologie vast die niet voor niks in het verleden heeft geleid tot fundamentalistische acties van gelovigen en sekteleden (tot aan zelfverbrandingen in de zeventiger jaren toe, zie het eerdere artikel in Kleintje Muurkrant). Dat dit hoofdzakelijk plaatsvond ten tijde van het leven (en het gevangen zitten) van de grote goeroe is wellicht tekenend.
1. zie Kleintje Muurkrant nummer 359 www.stelling.nl/kleintje/359/Ananda.htm
2. P.R. Sarkar wordt door zijn volgelingen "Baba" genoemd, niet te verwarren met concurrent-goeroe Sai Baba (Indiaas goochelaar & charlatan en regelmatig onder publicitair vuur vanwege aantijgingen van pedofilie en kinderverkrachting. Zie news.bbc.co.uk/1/hi/programmes/this_world/3791921.stm
3. Ananda Marga betekent letterlijk "Pad tot bevrijding en verlichting", ook wel "Pad der Gelukzaligheid"
4. www.stelling.nl/kleintje/antroposofie/text1.htm
5. www.stelling.nl/kleintje/289/SCIENTOL.htm
6. www.stelling.nl/kleintje/298/handel.htm
7. www.stelling.nl/kleintje/386/Csa.htm
8. www.stelling.nl/kleintje/394/Avatar.htm
Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 411, 3 maart 2006