Miezerig blaadje

De wereld was maakbaar. De verbeelding was aan de macht. Romantisch naïeve ideeën van de Club van Rome, van de abonnees van het eerste uur. Schattig en aandoenlijk tegelijk.
Een generatie verder blijkt de wereld nogal verbouwd maar langs geheel andere lijnen en mechanismen dan de gedroomde. En ja, de verbeelding is aan de macht. Alleen blijkt die te bestaan uit een mengsel van angst en allah. Dat is even schrikken.

Het kan verkeren. Kyoto is niet beter dan de Club van Rome. Nog steeds is het adagio dat het gaat om grondstoffen, schaarste, toegang, met als moderne toevoeging: vervuiling. Dat het zou gaan om techniek, om natuurkunde, om scheikunde, om vervuiling, allemaal onzin.
Zeker, de mensheid is niet bepaald een pluspunt voor deze planeet, maar overschat zichzelf, zijn kunnen en zijn rol, schromelijk. De arrogantie waarmee gedacht wordt dat de autootjes de aarde zullen doen sterven is stuitend. Tuurlijk de zeespiegel zal een paar metertjes stijgen; een miljard of zo mensen zullen het loodje leggen, letterlijk of figuurlijk. De aarde kan dat hebben, de mensheid amper.

Het draait niet om techniek, het draait om iets flinterduns. Om iets dat al te lang geen onderhoud kent, dat uitgewoond raakt, dat verloedert: Het draait om beschaving, of beter - aan de broosheid daarvan of het gebrek eraan.

De mensheid is nooit zo goed geweest in het sociaal meegroeien met nieuwe technische 'verworvenheden'. Dat achterlopen wordt bij het sneller innoveren van techniek alleen maar groter. Het individualiseren; het afbreken van klassieke sociale vangnetten, het globaliseren en mulicultureren zonder echte integratie, verergert dit alles nog. De beschaving is de zwakke plek van de mensheid. Gelukkig is dat onbespreekbaar.

Intussen krijgen we klimaatrampen bijvoorbeeld door de ontwikkeling van China en India; extreme weerstuipen, pandemieën. Het ontwikkelen van een beetje beschaving lijkt het enige tegengif. Misschien moeten we hoop putten uit zwartkijkers als Robert Kaplan die binnen dertig jaar een vanuit Europa opborrelende islam verlichting verwachten. Tot die tijd moeten we ons behelpen met wat terreur, een onderbuikje hier of daar, en een paar oorlogjes.

Tijd voor een nulnummer.

Zand

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 400, 4 maart 2005