handelaren in dood

Wereldwijd worden jaarlijks honderden miljarden aan wapens uitgegeven. In het jaar 2000 maar liefst 800 miljard Amerikaanse dollars. Een vierde deel daarvan werd door de europese NAVO landen en EU lidstaten uitgegeven. Europese landen zijn ook geen kleine lieden als het om wapenproduktie gaat. Van de tien grootste wapenfabrikanten wereldwijd zijn er vier Europees. BAE Systems, een Brits defensiebedrijf, pronkt met de vierde plaats. Het Franse Thales is 7e op de wereldranglijst. Thales is ook in Nederland flink vertegenwoordigd in de vorm van het voormalige Holland Signaal Apparaten in onderandere Hengelo. EADS, een Europese wapenfabrikant met een administratief hoofdkantoor in Amsterdam komt op de achtste plaats. Finmeccanica uit Italie is de negende.

Wapenhandel heeft over het algemeen een negatief effect op mensenrechten en veiligheidssituaties. Het is een van de bedrijfstakken die er garen bij spinnen dat de armen armer worden en de rijken rijker. Denk daarbij aan de subsidie, belastingvoordelen en voorschotten die wapenbedrijven ontvangen van regeringen terwijl het volk de broekriem moet aanhalen en het sociale stelsel wordt afgebroken. Zo goed als alle verhandelde wapens worden tegen arme burgers gebruikt die geen partij zijn in het gewapende conflict. Ook als de schijn wordt gewekt dat dit niet de bedoeling is, en ook als het echt niet de bedoeling zou zijn. Regeringen en wapenindustrie verrijken elkaar wederzijds en dat geld wordt ingezet om armen te onderdrukken. Overheden die investeren in het overeind houden van wapenhandel maken zich dus medeplichtig aan de mensenrechtenschendingen en ook aan de steeds schever wordende machtsverhoudingen tussen wie wel en niet wapens ter beschikking heeft. In dit licht is het ook van belang het verzekeren van wapeninkopen te noemen; een praktijk waarin rijke landen wapens leveren aan arme landen. Het bedrijfsleven in het rijke land schiet dan de kosten voor tot het armere land het terugbetaalt. Veel Europese landen maken zich daaraan schuldig. Deze praktijk maakt het bijvoorbeeld mogelijk dat Indonesië wapens heeft om de bevolking in Atjeh te onderdrukken en het verzet tegen hun regime te smoren. Je kunt meer over dit verschijnsel lezen in het artikel van T.over wapenhandel in Nederland. Wij zijn er om bovengenoemde redenen tegen dat zowel de EU als de EU lidstaten de wapenhandel subsidiëren. Het geld kan veel beter besteed worden aan ontwikkelingssamenwerking, voedselhulp, onderwijs, gezondheidszorg en sociale voorzieningen. Mensenrechtenschendingen worden des te meer in de hand gewerkt doordat de richtlijnen voor wapenexport naar spanningsgebieden zo verdomd vrijblijvend zijn. Er is geen sprake van sancties als er uitgevoerd wordt naar landen waar geen wapens heen geëxporteerd mogen worden. Lidstaten neigen er toe de controle op export over te laten aan het land van eindassemblage. Dit werkt in de hand dat het land met de soepelste toepassing van de EU gedragscode het beleid gaat bepalen. Lijkt Nederland te gaan steigeren bij een leverantie van Thales, dan kunnen ze de order via de Franse moeder Thomson laten verlopen. De richtlijnen van de EU dat wapenexportvergunningen niet mogen worden gegeven als het risico er is dat de ontvanger deze wapens in zal zetten tegen een ander land of met militaire macht een territoriaal conflict zal ondersteunen zijn natuurlijk schijnheilig. Geen enkel land koopt wapens om ermee in de soep te roeren. Dus weten Europese landen best dat Indonesië onderandere Atjehers onderdrukt met de wapens die zij leveren. Embargo's van EU, OVSE en VN worden straffeloos geschonden. Ook hebben niet alle lidstaten een wetgeving over tussenhandel in wapens. Vrije interpretatie van deze richtlijnen leidde in het verleden tot de volgende foute leveranties: Frankrijk leverde aan Rwanda terwijl er in dat land genocide werd gepleegd. Zweden, Nederland, Duitsland, Frankrijk en Engeland leverden aan Indonesië terwijl de burgers werden onderdrukt onder het mom van rebellenbestrijding in onderandere Oost Timor en Atjeh. In beide gevallen was er sprake van een EU embargo, wat een tandenloze hond bleek. Dit alles zal er niet op verbeteren als de grondwet voor de EU straks van kracht wordt. In de tekst van deze grondwet is de dikke vinger in de pap van commissies en adviesraden die ijveren voor een wapenhandel die kan concurreren met de VS, en die niet te veel last van regeltjes moet hebben, duidelijk zichtbaar. Een belangrijke tak aan de hoe langer hoe dikker wordende boom van adviesraden en commissies die ijveren voor een sterker Europa met meer wapens is bijvoorbeeld Star 21. In dit overleg zitten vijf eurocommissarissen, plus Solana, 2 europarlementariërs en 7 wapenfabrikanten, waarbij 2 van EADS (European Aeronautic Defense and Space N.V, het op 1 na grootste defensiebedrijf van Europa). EADS heeft prima banden met de Europese Commissie, het dagelijks bestuur van de EU. EADS is het schoolvoorbeeld van een bedrijfsstructuur die verdergaande Europese militaire integratie afdwingt. Star 21 helpt hen de wapenhandel te versterken. De plannen voor een sterkere europese wapenindustrie komen uit hun koker. De commissieleden staan te trappelen om het EU leger van hightech wapens te voorzien en een Europese concurrerende wapenhandel zal hun trots zijn. In dit overleg kan de wapenindustrie ook steeds meer van de controle afknabbelen. Ook is recent bekend gemaakt dat er een Europees wapenagentschap is opgericht, wat druk uit gaat oefenen op lidstaten om meer aan nieuw militair materiaal te besteden en een meer competitieve Europese markt voor defensiegoederen op te bouwen. De plannen van dit agentschap maken dus deel uit van de concept grondwet, die binnenkort ondertekend zal worden. Je kunt dit agentschap gerust als een cadeautje aan de Europese wapenindustrie beschouwen. Het is bedoeld om Europese landen gezamenlijk te laten inkopen bij Europese wapenfabrikanten. Thales en EADS zijn in hun nopjes met het agentschap en promoten het middels een open brief aan verschillende Europese kranten waarin opgeroepen wordt haast te maken met het uitvoeren van de investeringen. Want: "Onze troepen hebben meer wapens nodig! Snel!"

Zowel de EU als de verschillende lidstaten subsidiëren de wapenindustrie. De EU zelf doneert jaarlijks 1,5 tot 2 miljard euro aan de wapenindustrie. De defensieindustrie zegt niet te kunnen overleven zonder deze subsidies. Wij vinden het echter misdadig dat wapenhandel in stand gehouden wordt met belastinggeld van ons burgers, zodat wij ongewild medeplichtig worden gemaakt aan de misdaden die tegen onze medeburgers in oorlogslanden worden gepleegd. Het moge duidelijk zijn dat dit geld constructiever besteed kan worden, namelijk om de armoede te bestrijden in plaats van de armen!

Lees de brochure "Marineschepen naar Indonesië", geschreven door de 'Campagne tegen Wapenhandel', zie www.stopwapenhandel.org en kijk bij www.antenna.nl/amokmar

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 395, 24 september 2004