Rekenen voor beginners
Infrastructuur bouw je, zet je neer, leg je aan, prachtig. Riolen, leidingen, wegen, rails, dijken, kanalen, scholen, sportvelden. Te veel om op te noemen.
We zijn een beschaafd land met pelotons nijvere rekenmeesters. Dus er wordt begroot, gecorrumpeerd, overschreden, gepolderd en wat dies meer zij. Dat is voer voor columnisten en politici.
Intrigerender zijn de afschrijvingen en het reguliere onderhoud. Dat wordt ook begroot maar raakt altijd in de versukkeling. Altijd blijkt er te weinig onderhoud gedaan te worden. Zogenaamd spontane kabelbreuken, onverwacht instortende riolen, vieze scholen enzovoort. Altijd blijkt er achterstallig onderhoud te ontstaan.
Totaal onbestaanbaar, daar er ieder jaar een budget voor onderhoud uit die begrotingen komt; daar er door een ieder via de riool- en wegenheffingen voor onderhoud en vervanging betaald wordt.
Waar blijft dat geld dat we bij voortduring ophoesten? Neem riolen, die dienen om de 20 jaar vervangen; asfaltwegen om de 15 jaar, enz. De meeste riolen, wegen, kabels zijn veel ouder, worden amper onderhouden maar er wordt wel jaarlijks voor gedoneerd via heffingen en reserveringen. Waar blijft dat geld? Honderden miljoenen per jaar.
Het kan ook omgekeerd.
Toen de eerste metrolijn in Amsterdam aangelegd werd was door het verzet ertegen één ding duidelijk. Het zou bij die ene lijn blijven. Toch werd al wat voorwerk voor een aftakking gebouwd voor de latere lijn naar Amstelveen. Regeren is vooruitzien.
Toen helemaal nog niet bekend was hoe het tracé van de IJ-tram zou gaan lopen is ten noordwesten van de overkapping van Amsterdam Centraal al wel een stukje tunnel gebouwd. Detail: het tracé zal anders gaan lopen.
In Utrecht is een HOV-baan van op locatie gegoten beton voor bussen dwars door de stad aangelegd. Het draagvermogen is echter niet berekend op bussen, maar op dat van trams. Globaal 40% hogere belasting, dus 40% sterker en daarmee dus duurder beton.
Waar komt al dat geld vandaan, uit het onderhoud voor de riolen lijkt net iets te kort door de bocht.
Misschien helpt het als eenieder gewoon jaarlijks een specificatie gaat opvragen van het verrichte onderhoud aan de riolen en kabels in de eigen straat; aan het asfalt voor de deur; aan het groen om de hoek, enzovoort.
Rekenen voor gevorderden
Paars-1 bedacht een stelselherziening voor de gezondheidszorg: het Plan Simons. In het kader van de veranderingen is een eenmalige opslagpremie bovenop de ziekenfondspremie honderden miljoenen guldens geïnd. Het plan Simons werd niet ingevoerd, het geld was al geïnd door de ziekenfondsen en door hen weggeparkeerd, niet teruggegeven.
Inmiddels komt er -heel misschien- weer een andere stelselherziening die alvast voorgefinancierd wordt -what's new?- via een verdubbeling van de ziekenfondspremie.
Van de gelden bedoeld voor wegen-, kabel- en riolenonderhoud (bekend van de cursus rekenen voor beginners) verdampt jaarlijks om en nabij de 300 miljoen euro. Althans het gaat niet de grond in.
De bouwfraude enquête toont aan dat er voor minstens 400 miljoen euro per jaar rondom aanbesteden gefraudeerd wordt. Aannemelijk is dat de hele bouwsector goed is voor nog een keer zo een bedrag per jaar.
Een beetje Limburgse borreltafel schat dat ongeveer de helft van de gelden die uitgegeven worden aan de zogenoemde Maaswerken in de zakken van de grindmafia verdwijnen. Maar goed. Den Hollander doet aan ontwikkelingshulp en dan wordt er niet op een kraaltje meer of minder gekeken.
Stijger met stip: De fraude in de zorg wordt door het OM voorzichtig geschat op 2 tot 4 miljard euro per jaar.
Laten we bovenstaande afronden op 5 miljard euro fraude per jaar. Zeg maar de orde van grootte die de Bosjes en de Balkendjes nodig hebben om elkaar nooit meer over begrotings- en financieringstekorten in de haren te vliegen.
En, er is hoop want de regionale fraudeteams, de RIF's, de meldpunten voor ongebruikelijke transacties en die anderhalve dappere dodo die binnen de sterke arm met veel nullen overweg kan hebben afgelopen jaar voor maar liefst ruim 6 miljoen boven tafel getild en dat is inclusief die bij die wethouder ten onterechte geplaatste badkamermengkraan.
Zand
PS
Schatting: Er zijn minder dan 15 mensen in Nederland die exact kunnen benoemen waar die honderden miljoenen guldens van het Plan Simons liggen te verkommeren (één ervan heet Hans Wiegel). Dat is 20 miljoen per persoon. Guldens, maar okee.
Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 376, 21 februari 2003