.Puntje.

Opmerkelijk hoe geruime tijd na het schrijven van een artikel alsnog een soort plankenkoortsgevoel kan ontstaan op het moment dat je je werk gepubliceerd ziet in een periodiek. Zelfs als 'onzichtbare performer' voor een onzichtbaar publiek ontkwam ik niet aan deze ervaring bij het zien van mijn verhaal in kleintjeM. De eerste constatering was dat die bijdrage te veel ruimte in beslag nam... Even later moest ik tot mijn ongenoegen ook constateren dat de geplaatste tekst niet overeenstemde met het toegezonden origineel. Zo stond er bv. "dat gezegendheid" i.p.v. "deze gezegendheid" in het gedeelte waarin ik me introduceer als een schrijver die moeite heeft met het feilloos gebruiken van de Nederlandse taal. Gelukkig kwam mijn gevoel voor humor verbazingwekkend snel om de hoek kijken en kon ik direct kostelijk lachen om het komische effect van deze onzorgvuldigheid. Ook kwam ik 'gewone' typefouten tegen en bleken er woorden -totaal vreemd aan de context- vervangen of zelfs plotseling toegevoegd te zijn, iets wat het lezen soms knap verwarrend maakte. O.a. de vervanging van het woordje "mogelijkheid" door "ongelijkheid" wijst op gedachtendwalingen tijdens het overtypen van mijn brief. Hopelijk wordt deze keer de tekst wat zorgvuldiger overgenomen. De ontdekking dat enkele door mij zelf gemaakte foutentjes ook zijn afgedrukt doet me vermoeden dat de correctrice -die zich overigens geheel terecht tussen de regels door introduceerde- zich enkel heeft beperkt tot het aanbrengen van een vrouw-attente opmerking. Op zich een heel goede en zeer welkome kennismakingscorrectie waarvoor ik hierbij mijn dank uitspreek aan de korreksister. Toch... indien in de toekomst mijn schrijven in aanmerking komt voor taalkundige correcties is het een hulp te weten dat als ik ooit nog eens "Jan Maat" schrijf, dit niet is te wijten aan een bewuste mutatie doch aan een voor lief genomen neveneffect van het prettig hoge thc-gehalte van de hedendaagse eigen teelt.

'Kappen' met de Volkskrant. Die bewuste nacht van 1 oktober had ik dat bevrijdend besluit genomen, ondanks dat de consequenties ervan afschrikwekkende vormen begonnen aan te nemen. Wat waren mijn alternatieven? Geen ontbijt? Avondontbijt? Hotelkamerontbijt? Bij deze overpeinzingen had zich een knagend gevoel van leegte in mijn onderbuik genesteld. Toch had die zoveelste ervaring van schaamte om haar -na een slapeloze nacht van loodzware evaluatieprocessen- maar één uitweg kunnen vinden: scheiding van tafel en bed. Eindelijk verlost van het kreng, nooit meer erbij te hoeven staan hoe ze met hoge hakken en opgeheven hoofd de minstbedeelden nog een beetje verder de grond in trapt. Haar ingehoudendheid kon ik nog voor lief nemen, maar totale apathie? Daaaag. Maar al tijdens het douchen werd ik heen en weer geslingerd tussen gevoelens van blijdschap en verdriet. Het moeilijkste gedeelte lag namelijk nog voor me: het afscheidsontbijt met haar beneden wachtende kroost, op zaterdag nog wel. Dat liep anders dan verwacht... Harry, een van de spontanere wijsneusjes uit het stel, had me onomwonden verteld dat ik me niet zo aan moest stellen en dat het allemaal best wel meeviel met die gevoelloosheid van zijn moeder. Volgens hem was haar identiteitscrisis gewoon een gevolg van de menopauze, een tijdelijk gebeuren waarvoor ik als fatsoenlijk mens maar eens wat meer begrip moest opbrengen. Mijn openbare afwijzingen zouden haar alleen maar verder- misschien wel definitief in handen van het 'slijk der aarde' doen drijven. Om me te overtuigen dat ze niet totaal van het padje af was, duwde hij een pagina van haar onder mijn neus waarin hij had mogen schrijven dat Wim Kok meewerkt aan de uitbuiting van de armen en "dat de PvdA zich straks af mag vragen waarom het de verzorgingsstaat om zeep heeft geholpen en de maatschappij van de bedeling weer in ere heeft hersteld" (rubriek 'Slijk der Aarde', Volkskrant 1-10-'94). Die Harry,'t jong heeft ze goed op een rijtje, zijn hart op de juiste plaats en houdt veel van zijn moeder die -dat kon ik alleen maar toegeven- inderdaad wat meer liefde, begrip en geduld verdiend in deze moeilijke periode. 'Wie de schoen past vindt hem aantrekkelijk', dus nuttig ik sindsdien weer iedere morgen, zij het niet als vanouds, haar ontbijt. Een terugblik op het ontbijt van oktober:

Zaterdag 1. Kabinet gaat Arbeidstijdenwet veranderen zodat langer werken kan worden verplicht--Arbeidslijdenwet. Shell en Duphar krijgen staat op knietjes in proces vervuilingsproces--Hoge Raad pleegt hoogverraad. Het schip Den Haag is zinkende en vraagt art. 12-status aan; burgermeester Havermans meldt (al jaren) te zien dat vooral vermogende mensen zijn schip verlaten--Zwemmend in het geld. Zondag 2. Veel Nederlanders op bezoek bij opa en oma--Kunnen de kleinkinderen ze een tientje geven. Maandag 3. Politie Maastricht maakt geweldloos einde aan demonstratie van neonazi's en laat arrestanten vrijwel direct weer gaan--Vertel mij niks, zei opa tegen studente met littekens van hondebeten. Pim Fortuyn, socioloog, vindt uitkeringen maar valse concurrentie voor de banenmarkt en de oorzaak van het tekort aan banen voor alle 1,5 miljoen 'inactieven'--Stopt men het hoogleraarschap van deze socioleeg nu nog niet? Dinsdag 4. Zes maanden cel geeist voor Begemann-topman Van den Nieuwenhuyzen wegens misbruik van voorwetenschap--Aan delen in Helderziend Criminelen Syndicaat. Woensdag 5. Nu iets heel serieus. Vandaag was de gebleken besmetting met tbc de reden voor een (vervolg)berichtje over de 38-jarige gevangene die vorige week in de gevangenis Norgerhaven (Veenhuizen) dood in zijn cel werd gevonden. Alsof zijn tbc besmetting het tragische gebeuren afdoende verklaarde of van groter belang was dan de feitelijke oorzaak van zijn snelle dood. Die oorzaak lag namelijk in een gebrek aan aandacht en medische hulp. Liever had ik daarom andere vragen beantwoord gezien over deze tragedie. De directie, bewakers en medische dienst van Norgerhaven lijken zo uit een verschrikkelijke nachtmerrie ontsnapt te zijn. Hoe kan het dat iemand die al dagenlang voortdurend heeft laat weten dat hij ernstig ziek is en zelfs niet meer kan lopen, geen medisch onderzoek krijgt? Hoe kan men daarbij deze persoon dagenlang in zijn ontlasting laten liggen? Ik kan niet nalaten te vermoeden dat de medische dienst uiteindelijk slechts is ingeschakeld omdat de geur van deze marteling te storend werd voor de bewakers. De uiteindelijk ingeschakelde medische dienst beperkte zich voornamelijk in hun behandeling tot het onder de douche zetten van de patiënt. Het resultaat van hun onderzoek(?) beperkte zich tot de constatering dat er niet direct een duidelijke oorzaak voor zijn klachten was te vinden. Besloten werd om drie dagen later de patiënt nog maar eens beter te onderzoeken. Hoe kan een medische dienst, reeds wetende dat ze veel te laat is ingeschakeld, een gedegen onderzoek van een doodzieke patiënt nog eens ruim drie nachten en twee dagen uitstellen? Wat? Weekend? In een 24 uurs-produktieland waar binnenkort ook de winkels op zaterdagavond en zondag open mogen bestaat er in het weekend geen mogelijkheid voor het medisch onderzoeken van een zieke gevangene? Zelfs niet voor een duidelijk doodzieke gevangene wiens recht op medische hulp toch al zo lang was geweigerd? Hoeveel zieker kan of moet een gevangene zijn voor medische hulp in dat zogenaamde weekend? Hoe kon deze medische dienst gevangenen blijvend schofferen terwijl er al geruime tijd talloze serieuze klachten hierover binnenstroomden? Deze terreur is uiteindelijk slechts (minder dan minimaal) doorgedrongen in de media omdat er deze keer een slachtoffer is overleden. Dood 'gevonden' in cel. Gevonden? Iemand die al vijf dagen moederziel alleen in zijn cel lag te creperen, 'vinden'? Zelfs een asielhond zou meer aandacht en medeleven gehad hebben dan deze gevangene. De naaste familieleden en vrienden van de overledene horen nu bij de weinigen die het afschuwelijke van dit gebeuren ten volle kunnen beseffen; degenen die het lazen in een krant werd het weer eens tè gemakkelijk gemaakt om binnen enkele seconden de gedachten weer op andere zaken te richten en alles weer te vergeten. Donderdag 6. Treurig. Vrijdag 7. Ellendige dood. Zaterdag 8. Norgerhaven. Zondag 9. Ook arrestanten in politiebureaus ervaren bij ziekte of verwonding een gebrek aan medische beoordeling/belangstelling (ook alleen pas 'nieuws' wanneer het gevolg dodelijk is). Maandag 10. Deze dag twee weken geleden. Dinsdag 11. Pure verloedering. Woensdag 12. Ook is gebleken dat voor bejaarden in verpleeghuizen de kans aanwezig is om badend in oude ontlasting afscheid te moeten nemen van het leven. Dit omdat het personeel zwaar overbelast is in hun toch al -letterlijk en figuurlijk- zware taak. Dat geldt ook voor het verzorgend personeel in zieken- en bejaardenhuizen en psychiatrische klinieken. Donderdag 13. Veel fatsoen en rechten waar onze bejaarden voor gevochten en geleden hebben worden in zeer korte tijd weer afgenomen. Vrijdag 14. Basisrechten? Op sociaal, medisch en juridisch gebied steeds meer een kwestie van geld. Zaterdag 15. Basisplichten? Ten opzichte van wie? Ten opzichte van het snel groeiend leger van (multi)miljonairs in Nederland? ( dit ondanks hun massale 'vlucht'). Ten opzichte van bedrijfswinsten die zich bijna verdubbeld hebben in een periode van veel asociale en onrechtvaardige bezuinigingen? Zondag 16. Wie zijn er parasieten? Mensen die dankzij dit soort bezuinigingen hun rijkdom niet op kunnen of mensen die te zwak zijn om voor zichzelf te zorgen? Maandag 17. Deze dag drie weken geleden. Dinsdag 18. Zou Van der Valk tijdens zijn gevangenschap in het weekend ook een medisch onderzoek zijn geweigerd? Woensdag 19. Die zal er na zijn marktonderzoek wel een goede boterham in zien om gevangenissen te privatiseren en de kliekjes van de betalende 'clienten' als maaltijd aan de rest te serveren. Donderdag 20. Zijn opgejaagd, onderbetaald en uitgebuit personeel moest overgebleven appelmoes verzamelen voor hergebruik door klanten. Vrijdag 21. Van de extra winst verkregen uit dit soort laag bij de gronds ondernemerschap kan hij gemakkelijk een verpleeghuis betalen waar ze wel voldoende personeel hebben om hun patiënten op tijd te verschonen. Zaterdag 22. Veel (medische) zorg wordt voor steeds meer mensen onhaalbaar. Fatsoenlijk leven ook. Zondag 23. Sommigen is fatsoenlijk doodgaan niet eens gegund. Maandag 24. Voor degenen waarvoor de overledene veel betekende is het over tien jaar iets meer dan tien jaar geleden. Dinsdag 25. Hoe ziek moet een gevangene eigenlijk zijn om familie, vriend of contactpersoon hierover geïnformeerd te krijgen? Tip: Zorg zelf (indien mogelijk?) voor dagelijks contact; bij het uitblijven hiervan kan iemand contact opnemen en vragen wat er loos is. Woensdag 26. Hoe zouden zijn bewakers tijdens die stervensnacht(en) hun tijd gedood hebben? Muziekje erbij om niets te horen? Donderdag 27. Af en toe de kaarten en de 'boekjes' nog weggelegd om eens te kijken hoe slecht het met hem ging? Vrijdag 28. Uit een protestsong van Armand: "De Nederlander is een meelzak, je kan er op blijven slaan hij gaat toch nooit staan, de Nederlander is een meelzak die niet reageert, want dat is verkeerd en bovendien hebben ze hem dat nooit geleerd". Zaterdag 29. Hoe kan zelfs een vreedzaam, monddood en machteloos mens zijn kritiek uiten? Simpel toch? Gewoon veelvuldig een kwartje of kaart in de gleuf, 'even Den Haag bellen' en iemand (al is het de telefoniste) van de betrokkene ministeries duidelijk laten weten dat je het er niet mee eens bent. Zelfs zwijgend protest dringt op deze manier goed door. Ministerie van Justitie 070-3707911. Norgerhaven, Veenhuizen 05920-88123. Zondag 30. Vandaag is het donderdag 6.

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 279, 18 november 1994