Blijstand?
De nieuwe bijstandswet is door de Bossche raad aangenomen. Welke gevolgen heeft dat voor iemand die na 1 januari een uitkering aanvraagt? Tijdens de commissievergaderingen in januari had de verantwoordelijke wethouder het over de poortwachtersfunctie van de sociale dienst. Wat houdt dat in? Dat houdt in dat de sociale dienst door middel van controle bekijkt of iemand wel echt het recht op een uitkering heeft. In de praktijk betekent dit, dat ze wel link uitkijken nog nieuwe klanten aan te nemen. Hoe gaat het een en ander in zijn werk?
Allereerst bel je, zo snel mogelijk als je weet dat je een uitkering moet aanvragen, de sociale dienst. Na ongeveer een kwartier wachten krijg je iemand aan de lijn die je doodleuk meedeelt dat je moet bellen op de dag dat je werkloos wordt, dus niet drie dagen ervoor. Als je dan op de juiste datum weer belt, krijg je, weer na een kwartier wachten, iemand aan de lijn die je het hemd van je lijf begint te vragen. 'Hoe lang hebt u gewerkt? Waar hebt u gewerkt? Staat u ingeschreven bij het arbeidsburo? Bij uitzendburo's? Dat is verplicht.'(!!!) Als je alle vragen naar behoren hebt kunnen beantwoorden, krijg je een vragenformulier thuisgestuurd. Niet de dag daarop, nee, dat kan goed 10 dagen duren. Als je alle vragen, die wel heel erg diep in je privéleven duiken, hebt beantwoord, en alle bewijsstukken hebt meegestuurd, krijg je twee weken later een briefje met de mededeling dat je aanvraag van 30 januari (ze hebben de aanvraagdatum ook maar even vier weken opgeschoven) in behandeling is en dat er binnen 8 weken een beslissing wordt genomen. In het geval van iemand die op 1 januari een uitkering aanvraagt betekent dit, dat er op 27 maart duidelijk is, of je wel of niet in aanmerking komt voor bijstand. Je moet dus drie maanden wachten op een beslissing! Weet je wat er gebeurt als je het inkomsten briefje een paar dagen te laat inlevert? Juist, dan wordt de uitkering geblokkeerd! De Sociale Dienst heeft kennelijk drie maanden nodig om een brief te versturen en een formulier te lezen.
Maar dat is nog niet zo erg. Niet in vergelijking met de onzekerheid waarin de sociale dienst de aspirant uitkeringontvanger laat zitten. Helemaal niets hoor je nog van ze! Als je na een paar weken probeert wat duidelijkheid te krijgen, kom je tot de konklusie dat alle loketten plotseling gesloten zijn. Bellen heeft geen zin, je kunt alleen nog bellen tussen negen en tien, een tijdstip waarop je kontinu een ingesprekstoon hoort. Op een ander tijdstip bellen heeft geen zin, dan ligt de hoorn gewoon van de haak. Langs gaan heeft ook geen zin, je moet maar bellen! Brieven schijven helpt ook niets, je krijgt gewoon geen antwoord. En al die tijd zit je dus zonder geld. Het ziekenfonds stuurt dreigbrieven, dat je uit het fonds gegooid wordt als je niet laat weten waar je een inkomen vandaan haalt, en de huisbaas staat op de stoep in gezelschap van een deurwaarder om óf je portemonee, óf je huis leeg te krijgen. En de sociale Dienst? Die weet van niets... Te druk met agressiviteits-trainingen? Die hebben ze wel nodig ja!
Na het versturen van een dreigbrief (binnen drie dagen reageren anders schakel ik de pers in) kreeg ik eindelijk een uitnodiging voor een gesprek. Ik diende opnieuw allerlei bewijsstukken mee te nemen, die ik allang had opgestuurd. Zou hun kopieermachine het begeven hebben? Nee, ze wilden controleren of ik misschien niet al te creatief met het kopiëren van de stukken was geweest, en wilden dus de originelen zien. Naast het huurkontrakt wilde men ook inzage in de bankafschriften van de afgelopen drie maanden. Tijdens het doorbladeren merkte de beambte meteen op dat er een bijdrage van 500 gulden was gestort. 'Waar komt dat vandaan? Van je ouders gekregen zeker.' Ik antwoordde, nogal kwaad, dat ik het geld moest lenen. Ik moest toch ergens van leven?
Intussen is gebleken dat ik een toeslag van maar liefst 15% krijg boven op het basisbedrag. Zou je ze niet om de nek vliegen van dankbaarheid? Nou, nee, ik zou ze eerder naar de strot vliegen van woede over de getoonde misleiding. Hoe durf je van toeslagen te spreken, als het feitelijk om een korting gaat? Tijdens het gesprek werd me gevraagd of ik misschien kamerbewoner was. Wat houdt dat in? Dat betekent dat je voorzieningen deelt. 'Heb je een gemeenschappelijke keuken? Deel je het gasfornuis, de koelkast? Dan krijg je een toeslag van 15%. Deel je geen voorzieningen, dan ben je echt zelfstandig wonend en krijg je een toeslag van 20%'. Als ik het dus goed begrepen heb zou ik dus 90 gulden per maand minder uitgeven als ik met iemand een gasfornuis deel. Dat zou dus 1180,- per jaar zijn, ongeveer de prijs van een nieuw gasfornuis. Wie koopt er nu elk jaar een nieuw gasfornuis? Zelfs als je alles bij elkaar optelt zou je wel gek zijn als je nog in een groep gaat wonen. Dat kost je dus honderden guldens per jaar. Want in de werkelijkheid bespaar je natuurlijk nooit 90 gulden per maand uit door je pannetje met witte-bonen-in-tomaten-saus op hetzelfde gasfornuis te plaatsen als het pannetje met bruine bonen van je buurman. Ik heb dat alles natuurlijk tegen de sociale dienst gezegd. Het antwoord: Als je meent geen voorzieningen te kunnen delen, dan moet je dat maar aantonen. Met andere woorden: toestaan dat je een paar mensen van de sociale dienst op bezoek krijgt, die gaan onderzoeken wat je zoal zou kunnen delen. Deze types gaan dus vervolgens eens flink snuffelen om te kijken of er niet iets te korten valt. 'Meneer, u hebt twee pannetjes op het fornuis staan, een met witte en een met bruine bonen. Wilt u nog altijd beweren dat u geen voorzieningen deelt? Waarom gooit u het dan niet in een pannetje? Dat bespaart gas!' Zie je het al voor je? Nee? Als een 'reality-tv' programma van RTL zoiets zou laten zien, zou zo'n programma definitief z'n geloofwaardigheid verliezen. En toch is het de bedroevende realiteit. Als je van een uitkering afhankelijk bent, moet je de gekste bewijzen opsturen. Je moet, onder de noemer van fraude-bestrijding, allerlei gegraaf in je privéleven toestaan, en bewijzen dat je voor een uitkering in aanmerking komt. Deze omkering van de bewijslast is natuurlijk belachelijk. Hoe wil je bewijzen dat je niets met anderen deelt? Bonnen van de supermarkt laten zien?
Het wordt de hoogste tijd (eigenlijk had het al lang moeten gebeuren) om de sociale dienst eens een koekje van eigen deeg te geven. Ik roep iedereen op om de dienst zoveel mogelijk te bestoken met bezwaarschriften, klachten en aanvragen voor bijzondere bijstand. Al was het maar voor een blikje wittebonen-in-tomatensaus.
Allereerst bel je, zo snel mogelijk als je weet dat je een uitkering moet aanvragen, de sociale dienst. Na ongeveer een kwartier wachten krijg je iemand aan de lijn die je doodleuk meedeelt dat je moet bellen op de dag dat je werkloos wordt, dus niet drie dagen ervoor. Als je dan op de juiste datum weer belt, krijg je, weer na een kwartier wachten, iemand aan de lijn die je het hemd van je lijf begint te vragen. 'Hoe lang hebt u gewerkt? Waar hebt u gewerkt? Staat u ingeschreven bij het arbeidsburo? Bij uitzendburo's? Dat is verplicht.'(!!!) Als je alle vragen naar behoren hebt kunnen beantwoorden, krijg je een vragenformulier thuisgestuurd. Niet de dag daarop, nee, dat kan goed 10 dagen duren. Als je alle vragen, die wel heel erg diep in je privéleven duiken, hebt beantwoord, en alle bewijsstukken hebt meegestuurd, krijg je twee weken later een briefje met de mededeling dat je aanvraag van 30 januari (ze hebben de aanvraagdatum ook maar even vier weken opgeschoven) in behandeling is en dat er binnen 8 weken een beslissing wordt genomen. In het geval van iemand die op 1 januari een uitkering aanvraagt betekent dit, dat er op 27 maart duidelijk is, of je wel of niet in aanmerking komt voor bijstand. Je moet dus drie maanden wachten op een beslissing! Weet je wat er gebeurt als je het inkomsten briefje een paar dagen te laat inlevert? Juist, dan wordt de uitkering geblokkeerd! De Sociale Dienst heeft kennelijk drie maanden nodig om een brief te versturen en een formulier te lezen.
Maar dat is nog niet zo erg. Niet in vergelijking met de onzekerheid waarin de sociale dienst de aspirant uitkeringontvanger laat zitten. Helemaal niets hoor je nog van ze! Als je na een paar weken probeert wat duidelijkheid te krijgen, kom je tot de konklusie dat alle loketten plotseling gesloten zijn. Bellen heeft geen zin, je kunt alleen nog bellen tussen negen en tien, een tijdstip waarop je kontinu een ingesprekstoon hoort. Op een ander tijdstip bellen heeft geen zin, dan ligt de hoorn gewoon van de haak. Langs gaan heeft ook geen zin, je moet maar bellen! Brieven schijven helpt ook niets, je krijgt gewoon geen antwoord. En al die tijd zit je dus zonder geld. Het ziekenfonds stuurt dreigbrieven, dat je uit het fonds gegooid wordt als je niet laat weten waar je een inkomen vandaan haalt, en de huisbaas staat op de stoep in gezelschap van een deurwaarder om óf je portemonee, óf je huis leeg te krijgen. En de sociale Dienst? Die weet van niets... Te druk met agressiviteits-trainingen? Die hebben ze wel nodig ja!
Na het versturen van een dreigbrief (binnen drie dagen reageren anders schakel ik de pers in) kreeg ik eindelijk een uitnodiging voor een gesprek. Ik diende opnieuw allerlei bewijsstukken mee te nemen, die ik allang had opgestuurd. Zou hun kopieermachine het begeven hebben? Nee, ze wilden controleren of ik misschien niet al te creatief met het kopiëren van de stukken was geweest, en wilden dus de originelen zien. Naast het huurkontrakt wilde men ook inzage in de bankafschriften van de afgelopen drie maanden. Tijdens het doorbladeren merkte de beambte meteen op dat er een bijdrage van 500 gulden was gestort. 'Waar komt dat vandaan? Van je ouders gekregen zeker.' Ik antwoordde, nogal kwaad, dat ik het geld moest lenen. Ik moest toch ergens van leven?
Intussen is gebleken dat ik een toeslag van maar liefst 15% krijg boven op het basisbedrag. Zou je ze niet om de nek vliegen van dankbaarheid? Nou, nee, ik zou ze eerder naar de strot vliegen van woede over de getoonde misleiding. Hoe durf je van toeslagen te spreken, als het feitelijk om een korting gaat? Tijdens het gesprek werd me gevraagd of ik misschien kamerbewoner was. Wat houdt dat in? Dat betekent dat je voorzieningen deelt. 'Heb je een gemeenschappelijke keuken? Deel je het gasfornuis, de koelkast? Dan krijg je een toeslag van 15%. Deel je geen voorzieningen, dan ben je echt zelfstandig wonend en krijg je een toeslag van 20%'. Als ik het dus goed begrepen heb zou ik dus 90 gulden per maand minder uitgeven als ik met iemand een gasfornuis deel. Dat zou dus 1180,- per jaar zijn, ongeveer de prijs van een nieuw gasfornuis. Wie koopt er nu elk jaar een nieuw gasfornuis? Zelfs als je alles bij elkaar optelt zou je wel gek zijn als je nog in een groep gaat wonen. Dat kost je dus honderden guldens per jaar. Want in de werkelijkheid bespaar je natuurlijk nooit 90 gulden per maand uit door je pannetje met witte-bonen-in-tomaten-saus op hetzelfde gasfornuis te plaatsen als het pannetje met bruine bonen van je buurman. Ik heb dat alles natuurlijk tegen de sociale dienst gezegd. Het antwoord: Als je meent geen voorzieningen te kunnen delen, dan moet je dat maar aantonen. Met andere woorden: toestaan dat je een paar mensen van de sociale dienst op bezoek krijgt, die gaan onderzoeken wat je zoal zou kunnen delen. Deze types gaan dus vervolgens eens flink snuffelen om te kijken of er niet iets te korten valt. 'Meneer, u hebt twee pannetjes op het fornuis staan, een met witte en een met bruine bonen. Wilt u nog altijd beweren dat u geen voorzieningen deelt? Waarom gooit u het dan niet in een pannetje? Dat bespaart gas!' Zie je het al voor je? Nee? Als een 'reality-tv' programma van RTL zoiets zou laten zien, zou zo'n programma definitief z'n geloofwaardigheid verliezen. En toch is het de bedroevende realiteit. Als je van een uitkering afhankelijk bent, moet je de gekste bewijzen opsturen. Je moet, onder de noemer van fraude-bestrijding, allerlei gegraaf in je privéleven toestaan, en bewijzen dat je voor een uitkering in aanmerking komt. Deze omkering van de bewijslast is natuurlijk belachelijk. Hoe wil je bewijzen dat je niets met anderen deelt? Bonnen van de supermarkt laten zien?
Het wordt de hoogste tijd (eigenlijk had het al lang moeten gebeuren) om de sociale dienst eens een koekje van eigen deeg te geven. Ik roep iedereen op om de dienst zoveel mogelijk te bestoken met bezwaarschriften, klachten en aanvragen voor bijzondere bijstand. Al was het maar voor een blikje wittebonen-in-tomatensaus.
Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 295, maart 1996
