De gemeente en "de markt"

Reeds eerder heeft Kleintje Muurkrant geconstateerd dat "de politiek" haar grip op de werkelijkheid geheel lijkt te verliezen. Ze lijkt af te glijden in een wereld die alleen bemensd wordt door schimmen en marionetten. Haar virtuele wereld wordt in elk geval niet bewoond door gewone levende mensen en door gewone alledaagse problemen van werkloosheid, uitkeringssores, achteruitgaande inkomens en stijgende kosten.
Nu de privatisering van diverse voormalige overheidsdiensten en nutsbedrijven (openbaar vervoer, water- en energievoorzieningen en volkshuisvesting bijvoorbeeld) dagelijkse praktijk is geworden slaat de politieke onmacht toe. Diegenen die al jaren geleden hebben gewaarschuwd voor deze dramatische zogenaamde "vrije markt"-gevolgen hebben de hoofden moedeloos in de schoot laten zakken en de huidige bestuurders doen verwoede pogingen de problemen niet te benoemen om hun politieke carrière niet in gevaar te brengen. Want wat geprivatiseerd is heeft niks meer te maken met wat de politiek wenst of wil."Waar bemoeien ze zich mee, dat maken we zelf wel uit" is zo ongeveer de opvatting van de geprivatiseerde diensten en bedrijven.
Onder de oppervlakte, achter een glas goede wijn, lijkt de verzuchting "na mijn ambtstermijn bekijken ze 't maar" veelvuldig geslaakt te worden. De gemeentelijke uitvoering van de Nieuwe Algemene Bijstands Wet is een recent voorbeeld van kortzichtige besluitvorming: zeer onduidelijk of het voor de gemeente besparend werkt en zeer kwalijke gevolgen voor al diegenen die van minder dan een minimuminkomen moeten zien rond te komen. Langzamerhand breekt evenwel een klein besefje door dat het wat betreft de inmiddels geprivatiseerde woningbouwcorporaties behoorlijk mis aan het gaan is. De huurverhogingen van de afgelopen tien jaar (meer dan 50%!) dwingen bestuurders om zo langzamerhand eens na te gaan denken over huisuitzettingen, reële armoede en bijvoorbeeld dak- en thuislozen. Dat de meeste gemeentebesturen met guldentekens in de ogen hun nutsbedrijven (energiebedrijf, kabelnetten enz.) hebben geprivatiseerd of verkocht aan grote multinationals dreigt om het maar eens voorzichtig te zeggen, onverwachte financiële gevolgen voor de kijkers/kabelabonnées te hebben.
Over een paar jaar zijn al die eenmalige verkoop-winsten verbrast en heeft het plaatselijke bestuur niets, maar dan ook helemaal niets meer te vertellen over wat er met en op die kabelnetten gebeurt. Zowel inhoudelijk (media-debilisering, porno-netten en tv-geweld) als financieel (alleen Nederland 1 tot en met 3 in het goedkope basispakket, als U meer wenst dan kost U dat geld) gaat dit de komende jaren nog heel wat problemen opleveren.

grondspeculanten
En wat te denken van de stadsuitbreidingen? Vrijwel overal in het land is men bezig dorpen te verstedelijken. Er ontstaan nieuwe bouwlokaties, maar helaas, ambtelijke molens draaien langzaam en raken voortdurend in de formulieren verstrikt. Handige egoïsten (zakenlui) doen hier hun voordeel mee. Altijd al is grondspeculatie voor nogal wat - villa's in België bezittende - lieden profijtelijk gebleken. Dit fenomeen is opnieuw een acuut probleem. Kijk maar eens naar de gevolgen van de samenvoeging van Rosmalen bij DenBosch: de gebieden waar stadsuitbreiding zal gaan plaatsvinden is in handen van, tot op de dag van vandaag onbekende, speculanten. Recent beschreef het Brabants Dagblad de plannen van de Bossche overheid om een woongebied nabij Empel en Rosmalen in te richten. Dit moet 'De Groote Wielen' gaan heten en hier zullen in de komende jaren 6000 woningen gebouwd gaan worden. Maar, de grond is momenteel in handen van grondspeculanten. De Bossche directeur stadsontwikkeling W. van der Made heeft reeds duidelijk gemaakt dat een eerdere poging van de gemeente om van een zestal speculanten grond in het gebied aan te kopen is mislukt. "We hebben een aantal gevraagd hun grond in te leveren in ruil voor een bouwclaim. Maar kennelijk vond men de prijs te laag, of vond men dat er te weinig woningen gebouwd kunnen worden". Het Brabants Dagblad (7 mei jongstleden) schrijft dan dat Van der Made zich realiseert dat het speculeren met bouwgrond op uitbreidingslocaties een prijsopdrijvend effect heeft: "Dit zal gevolgen hebben voor de grondexploitatie. Wij zijn daar niet gelukkig mee. Maar het is een gegeven. Overal gebeurt dit." Waarom gaat het Brabants Dagblad eigenlijk niet zelf uitzoeken wie die grondspeculanten zijn? Dat is hun journalistieke taak toch? Wij, Kleintje Muurkrant, hebben het geld niet om dit onderzoek te doen. Het kost namelijk nogal wat guldens om gebruik te maken van de diensten van het kadaster. Onder die speculanten zitten ongetwijfeld 'oude bekenden' zoals Hoedemakers, Marggraff, Groenewoud, Pennings, Heymans, Hazenberg en Van Eijkelenburg, in ieder geval stromannen of -vrouwen daarvan. En die zullen er wel weer een dikbeboterde boterham aan overhouden schatten wij zo in. Wellicht dat het ook de reden is dat de gemeente DenBosch bijvoorbeeld niets onderneemt jegens de eigenaar van het vorige maand gekraakte pand Vughterstraat 224, Mr. Willem Frederik Ewald Marggraff uit Vught (zie voorpagina vorig Kleintje). Hij bezit zoveel grond in potentiële stadsuitbreidingsgebieden dat ruzie met hem vrijwel zeker prijsopdrijvend werkt. De gemeente Tilburg nam in een soortgelijke situatie in Tilburg vorig jaar wel een steviger standpunt in, met betrekking tot grondspekluaties van de Rosmalense aannemer Heymans. (Zie Kleintje 285)

de markt rukt op
Met de nadering van de 24uurs ekonomie dreigt het aan alle kanten mis te gaan. Nu de winkelsluitingswet losser is geworden wordt de zenuwachtigheid bij alle grote en kleine grutters groter. De kleintjes kunnen het wel schudden. In de Bossche binnenstad zie je een enorme toename van de huren voor bedrijfspanden. Overal zie je de rood-witte uithangborden van Joep van Rooij verschijnen, een stroman voor Bill Groenewoud uit Vught (die zelf een uitgebreid web van BV's en stichtingen om zich heen heeft gecreeërd teneinde elk zicht op duidelijkheid te vermijden). Van bestaande panden gaan de huren flink omhoog en eventuele nieuwbouw, ook van woningen in de binnenstad, is onbetaalbaar voor mensen met een modaal inkomen en al helemaal voor al diegenen die met minder moeten zien rond te komen. De argeloze burger die leeft met de opvatting dat de Gemeente op een of andere manier enige verantwoordelijkheid hiervoor draagt, leeft dus in het verre verleden. Nee hoor, dat laten ze allemaal "aan de markt" over. Welnu, hoe die "markt" functioneert weten we allemaal. Het enige recht dat daar telt is het recht van de sterksten, en langzamerhand zie je dit overal om je heen bittere werkelijkheid worden. De stad stopt miljoenen guldens in projecten zoals dat tropisch zwemproject bij de Vliert (Le Grand Canard, om maar eens in de nieuwe huisstijl van Bois-le-Duc te blijven). Gaat alles goed dan vloeien de winsten in de broekzakken van Libéma (Diederik Lips & Co), gaat het fout dan zit de gemeente DenBosch met de problemen, en dit moet dan natuurlijk allemaal weer opgehoest worden door de bewoners van deze stad. Blijkbaar hebben ze niets geleerd van de sporthal Maaspoort-problemen. Ook daar heeft de gemeente DenBosch miljoenen in gestopt en is tot op de dag van vandaag bezig met een juridische guerrilla met handige zakenlieden (Mapex & Co). En wat te denken van de ontwikkeling rondom het station? Duffe francofiele grapjes als La Tour, La Gare, La Court en Les Deux Terrains verhullen gigantische risico's die het gemeentebestuur is aangegaan met "de markt". Een gemeente en een ambtelijk apparaat dat als een soort ondernemer (maar dan uiteraard wel op kosten van de burgers) wil opereren.
Aan de zijlijn maakt meesterspeculant Stienstra zich al weer op om harde guldens op te eisen indien het laatste bouwinitiatief doorgaat. Stienstra, die de klappen van de Bossche zweep handig heeft gebruikt in zijn vorige procedures welke 'm reeds vele tientallen miljoenen guldens hebben opgeleverd, Stienstra die nu klaar staat om opnieuw te gaan procederen. Ten gevolge van de nieuwbouw van vele duizenden vierkante meters kantoorruimte bij La Gare, vreest Stienstra leegstand van zijn eigen kantoren, waaronder de huidige huisvesting van Justitie aan de Beurdsestraat, die naar La Gare zal verhuizen. Nu het gemeentebestuur ook nog eens haar Stadskantoor en Stadhuis gaan uitbreiden (wederom vele tientallen miljoenen guldens!) roept Stienstra dat de gemeente aan kapitaalvernietiging doet door geen gebruik te maken van zijn aanbod om in zijn kantoren aan de Beurdsestraat in te trekken. Kassa, kassa, hoor je 'm denken. Gevaarlijke spelletjes dus allemaal, helaas staat van te voren vast wie de klos zijn wanneer er door de gemeente verloren wordt. Maar al te vaak lijkt het Bossche gemeentebestuur zich niet te realiseren dat het kapitaal dat zij investeert bijeen gebracht is door haar inwoners. En die kunnen zich op een bepaald moment wel eens gaan realiseren dat het afgelopen moet zijn met al die risico's aangaan. Laat "de markt" maar een tropisch zwemparadijs en squashbanen bouwen wanneer zij denken dat daar geld mee te verdienen valt: en (dus) failliet gaan als het mislukt. De gemeente dient 'slechts' zorg te dragen voor goede zwemfaciliteiten voor scholen en verenigingen en dat kon bij 'de Vliert' nog wel eens flink mislopen wanneer de immer dreigende verliezen goedgemaakt moeten worden door middel van verhoging van de toegangsprijzen. Een op winst gerichte onderneming als Libéma heeft nu eenmaal weinig boodschap aan zwemmende kinderen of sportende minima. Het wordt tijd dat die uitkeringen, wachtgelden en pensioenen van de huidige en voormalige stadsbestuurders en topambtenaren maar eens opgeschoond gaan worden, wij de lusten en zij de lasten in plaats van omgekeerd.

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 298, juni 1996