Spoken in Breda

Zo langzamerhand krijgen de schimmen op de muren van ons simpele bestaan scherpere randen, nu de bezittende klasse en hun opsporingsapparaten in tal van beheersingsperikelen verwikkeld zijn geraakt. In hun jacht naar meer macht en geld is hier en daar de controle verloren en raken verschillende feiten en informatie openbaar. Nu er concurrenten worden uitgeschakeld en lagere regionen worden geofferd, rapport na publikatie verschijnt en in dit land eindelijk weer affaires in de media mogen worden verslagen valt soms, achteraf, een waar schimmenspel te reconstrueren. Hier onder volgt een poging de lijnen van een tot nu toe verwarrende opeenvolging schaduwbeelden te trekken.

Op 26 januari 1987 vond in Breda één van de eerste brandaanslagen plaats op een pand waarin asielzoekers waren gehuisvest. Dit grote pand, Haven 14, was een herenhuis waarin studenten en 18 buitenlanders, waaronder 15 asielzoekers, woonden. Een drietal lijnen is rondom deze gebeurtenis te trekken.

één
Wat kon het belang van de eigenaar zijn? De eigenaar van het pand was de huisjesmelker Van den -Tooren. In de jaren '90 zou Van den Tooren in het plaatselijke nieuws komen van-wege het feit dat hij zijn bezittingen deels verkocht aan een "pizzafabrikant" en de rest onderbracht in Van den Tooren Beheer BV en Van den Tooren Vastgoed BV zijn bouwmaatschappij, beide onder directie van zijn dochter Marie-Louise Van den -Tooren. Deze laatste, afgestudeerd aan de hotelvakschool, ging 1 jaar "stage" lopen bij een goede bekende van haar vader, dhr. Govers, plaatsvervangend directeur van het Grondbedrijf, en hoofd Vastgoed van de Gemeente Breda (ken-merkend voor dhr. Govers is dat hij nooit afspraken op papier wil maken). De amicale verhouding tussen de familie Van den Tooren en Goovers zou leiden tot verbouw en beheer van het door de gemeente Breda overgenomen kloostercomplex aan de Nieuwstraat door de BV's van Van den Tooren. Wat leidde tot een enorme ruzie met de Laurentius Wo-ning-bouwvereniging (tot dan toe er van overtuigd dat zij dit complex gingen beheren - echter niets op papier) en het Grondbedrijf, dat tot in de gemeenteraad zou worden uitgespeeld, door via haar vriendjes in de politiek de half miljoen gulden meerkosten die Van den Tooren in rekening bracht enorm op te blazen. Maar daar komen we wellicht later nog wel eens op terug. Van den Tooren is iemand met hele goede en bizarre relaties. Hij schrikt bovendien niet terug voor draconische maatregelen. Een brand kan ook wel eens voordelig zijn voor een eigenaar...

twee
Had Van den Tooren er belang bij om dit pand in de fik te laten steken? Een spook? Wie zal het zeggen. Feit is wel dat de Quick Boys, de asielzoekers enkele weken voor de brandstichting in Haven 14 herhaalde malen lastig vielen en zelfs in het pand zelf konden. Van den Tooren deed daar ondanks klachten niets tegen. Deze Quick Boys hebben de brandstichting ook gepleegd. In ieder geval deden zij daar in de koffieshops in Breda erg stoer over. Vreemd dat de aldaar aanwezige stillen hier blijkbaar nooit melding van hebben gemaakt. In ieder geval is er met deze informatie voor zover be-kend nooit wat mee gedaan. De Quick Boys waren een jongerenbende uit de westelijke arbeiderswijken van Breda. Wie heeft de Quick Boys betaald? Van den Tooren? Racisten? Of was het eigen initiatief?

drie
Nog even een zijsprong. Een vreemd detail: de boven-verdie-ping van Haven 14 werd gehuurd door Israeliërs. Deze etage was afgesloten met een metalen deur en stond bij afwezigheid van de huurders onder hoogspanning. Mossad, of een criminele organisatie? Was de brand in werkelijkheid tegen hen gericht. Waren dit de andere drie buiten-lan-ders?

In ieder geval kwam een 18-jarige Ethiopische asielzoeker bij de brand om het leven. Zo komen we bij het tweede schaduwbeeld.De andere asielzoekers werden, na opgevangen geweest te zijn op het politiebureau, ondergebracht in Hotel Bel Air in de Boschstraat te Breda. Iedereen die een beetje oplet en zich interesseert voor de verschillende "ondernemingen" die zich vestigen in de stad Breda, fantastisch gelegen tussen twee wereldhavens, geweldig koordinatiepunt voor internationale transporten, - iedere zichzelf respecterende internationale organisatie heeft hier wel een vestiging -, iedereen, dus ook de politie, kon weten dat dit een hoofdkantoor was van de Turkse maffia. De politie wist dat blijkbaar ook zo blijkt uit het boek "Politionele corruptie" van Fijnaut (1993) waarin vermeld wordt dat Breda het hoofdkwartier van de Turkse maffia was in 1987. Maar zag in de plaatsing van deze asielzoekers, begin 1987 liepen er tal van infiltratiepogingen ten aanzien van deze Turkse organisatie, een uitgelegen kans om erg dicht bij te kunnen komen middels deze vluchtelingen. Vreemdelingepolitie over de vloer en wat als vreemdelingenpolitie uitgedoste andere speurneuzen. Dat dacht de Turkse mafia ook en zij lieten er daarom geen gras over groeien. Een week na de vorige brandaanslag, brandde Bel Air af. Voor de tweede keer waren deze asielzoekers slacht-of-fers van een brandstichting. Infiltratiepoging mislukt.

Voor de activiteiten van de commissie van Traa zou dit wel-licht het script voor een nederlandse aflevering van Tatort of zo geweest kunnen zijn, maar door het helder krijgen hoe crimineel "onze" opsporingsdiensten en justitie eigenlijk geopereerd hebben (en opereren), is het als infiltratie-operatie waarschijnlijker dan als een filmscript. Wat moeten we nu met deze vreemde feiten? Concluderen dat de werkelijkheid vaak ingewikkelder in elkaar steekt dan de spannendste crimi? Rustig blijven slapen? Of zo langzamerhand eens tot de conclusie komen dat het hoog tijd wordt dat er wat mee gebeurd! In ieder geval er af en toe iets over schrijven, al is het dan in dit relatief kleine blaadje. Blijven hopen dat diegenen die meer over dit soort zaken weten over de brug komen met hun informatie. De tijd lijkt er rijp voor. Daar waar IRT-affaires slachtoffers maken bij laag op de trede werkende rechercheurs zie je het menselijke fenomeen dat deze er 'anderen' bij gaan slepen. Wellicht dat publicatie van deze vreemde Bredase gebeurtenissen mensen aan het denken zetten. De postbus van het Kleintje staat open...

van onze Bredase correspondent

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 298, juni 1996