Columbus moet dood...

'Opdat de wereld leve moet Columbus dood', luidt de titel van een redevoering gehouden door Russell Means in april 1992 voor de universiteit van Colorado in Denver. Russell Means is een Amerindiaan en een belangrijke woordvoerder van AIM, welke afkorting staat voor 'American Indian Movement', een organisatie die opkomt voor de rechten van de Amerindianen en tracht het zelfbewustzijn te vergroten van deze amerikaanse bevolkingsgroep. Er is de laatste jaren al veel ten goede geschied. Wij leven al niet meer met de clichébeelden van met tomahawks gewapende Indianen die 'uche uche' roepend rond een vuurtje dansen. Met een dergelijk beeld werden velen van ons echter wel grootgebracht. De teneur van het verhaal was dat, ook al deden er zich wat kwalijke randverschijnselen voor, de blanke de inboorlingen de zegeningen van de westerse beschaving bracht, hen bevrijdde uit de kerkers van een heidens en primitief geloof en hen de waarheid leerde kennen van het christelijk geloof. In 1898 liet de paus een verklaring verschijnen waarin Indianen als mensen moesten worden beschouwd. Dat was voor die tijd dus nog niet duidelijk. Overigens: Als wij het over Indianen hebben praten we over heel wat verschillende stammen en volkeren die Noord en Zuid Amerika bevolkten. Zij stonden op heel verschillende trappen van ontwikkeling. De Hopi-indianen bijvoorbeeld probeerden iedere vorm van geweld te vermijden (Hopi betekent vrede) terwijl het volk der Azteken mensenoffers brachten en zich tegoed deden aan het vlees. Hier rond Montréal was er een federatie van vijf volkeren 'De Federatie van de Iroquois' die een grondwet hadden waar voor een gedeelte de amerikaanse grondwet en de 'Bill of Rights' op is gebaseerd. Ik luisterde naar die redevoering van Russell Means via een cassette. Russell Means is boos. Met een soms bijna door woede verstikte stem stelt hij vragen en legt feiten op tafel die ons vertellen wat de erfenis is van Columbus. Als wij nu Columbus als symbool stellen voor het gedachtengoed van de westerse beschaving, dan moet die beschaving dood opdat de wereld leven kan. Zo heeft Russell Means het niet gesteld, maar ik proef het wel achter zijn woorden die ik zeer serieus neem. "Columbus moet dood omdat de Amerindianen geen plaats hebben aan de internationale tafel en omdat zijn erfenis nog voortleeft. Ik begrijp niet dat de ontdekking van Amerika door Columbus, de eerste internationale slavenhandelaar, een aanleiding is om ook maar iets te vieren", houdt hij zijn publiek voor. Russell Means stelt de vraag wat de westerse beschaving wezenlijk heeft voortgebracht. Hij brengt de beroemde redevoering uit 1854 van Chief Seatlle in herinnering die zei dat als de blanke zo doorgaat zijn eigen bed te bevuilen, de blanke op een nacht zal stikken in zijn eigen vuil. Inderdaad, wij leven in een afvalcultuur en wegwerpmaatschappij. Misschien zegt de manier waarop wij met de materie omspringen ook wel iets over de manier waarop wij met mensen omgaan. Wegwerpdingen, wegwerpmensen. Voor de Amerindianen zijn de bomen en de dieren geen dingen, maar vormen van leven die net als wij gevoel hebben; vreugde, pijn en verdriet kennen en die daarom met respect behandeld dienen te worden. Wij blanken weten over het algemeen geen raad met een dergelijke perceptie. Voor ons bestaat die relatie over het algemeen niet en wij voelen er ons wat onbehaaglijk onder. Verwerpen een dergelijke levensopvatting maar liever. Noemen het primitief en kinderlijke onzin. Wij hebben wetenschap en technologie en atoomwapens en wij zijn nu druk aan het klonen geslagen en brengen extracten van planten uit de oerwouden van Brazilië, die onverdroten in een hoog tempo verdwijnen, onder in patenten. Wij menen toch wel heel wat verder gevorderd te zijn dan die Amerindianen die Voltaire 'die halve wilden' noemde. De traditionele levenswijze van de Amerindiaanse volkeren bestaat nauwelijks meer. De genocide, welke door de blanken op het Noord Amerikaanse continent gepleegd is, is vrijwel voltooid. In de landen Bolivia, Peru, Equador, Panama en Colombia zijn de Amerindianen in de meerderheid. Hoe ziet de politieke situatie er in die landen uit? Russell Means zegt niet dat de Amerindianen steden als New York, Oklahoma, Atlanta, Boston, San Francisco, Seatle of Los Angeles terug willen. Dat zou onzinnig zijn. Wel wil hij dat zij eindelijk in alle opzichten eens serieus worden genomen. Een krantenbericht op 29 november 1994 (The Gazette, Montréal);'Latin American Natives fear free trade will make them slaves.''Ongebreideld vrij handelsverkeer zal de levenswijze van Latijns Amerikaanse indianen vernietigen door hen te gebruiken als goedkope arbeidskrachten en hen van land te beroven om olie en hout te winnen,' aldus Valerio Grefa die 400 Braziliaanse stammen vertegenwoordigt. 'Als wij onszelf niet verdedigen zullen zij (de blanken) doorgaan ons te beroven zoals zij dat de laatste vijfhonderd jaar hebben gedaan.' Grefa zei verder dat Amerindianen niet zijn uitgenodigd voor de Topconferentie voor de Amerika's die in Miami is gehouden. Free Trade. Een nieuwe ronde van het kapitalisme is aangebroken. De uitbuiting en onderdrukking gaan onverdroten voort. Tot slot nog wat opmerkingen en feiten die in de redevoering van Russell Means te beluisteren vielen:
- Er leven nog ongeveer twee miljoen Amerindianen in de Verenigde Staten. 400.000 van hen leven in reservaten (door Russell Means concentratiekampen genoemd). De levensverwachting in die reservaten is 44,5 jaar. De kindersterfte is er het hoogste van de gehele westerse halfrond. Het alcoholprobleem is er enorm. Het werkeloosheids percentage is 50%.
- De Amerindianen dragen per jaar voor 6 miljard dollar bij aan het BNP. 1 miljard dollar vloeit naar hen terug.
- 40% van de bodemschatten van de Verenigde Staten bevindt zich onder Amerindiaans grondgebied. De Amerindianen zouden volgens de kapitalistische wetten tot de rijkste bewoners van de Verenigde Staten moeten behoren maar zijn dat niet.
- De grootste nucleaire afvalbelt van de Verenigde Staten bevindt zich op het grondgebied van een Navajoreservaat. De boel lekt. Deskundigen schatten dat er sprake is van een ramp die tien keer groter is dan de ramp die zich voordeed met de nucleaire reactor op Three Mile Island. Niets wordt ondernomen om de rotzooi op te ruimen.
- Tot 1978, het jaar waarin de Amerikaanse Vrijheidswet het congres passeerde, was Amerindiaanse muziek illegaal verklaard. Nu nog kunnen de indianen alleen musiceren als zij voldoen aan de wetten van het BIA (het Bureau voor Indiaanse Aangelegenheden).
- Alle elf gevallen die aan het hoogste gerechtshof werden voorgelegd sinds de wet op vrijheid van religie werd aangenomen, werden verworpen.
Deze lijst waarin sprake is van onrecht of waarin Amerindianen door het gerecht in het ongelijk werden gesteld is nog langer. Een laatste citaat:'Opdat wij ooit vrij zullen worden zullen jullie (de blanken) vrij moeten worden. Jullie opvoedingssysteem gebaseerd op blanke mannelijke eurocentristische overheersing onderdrukt jullie evenzeer als het ons onderdrukt. Wij zijn niet verschillend van de bomen en de dieren. Wij zijn allen met gevoelens geboren. Ook de god van de blanke kan ons gemeenschappelijk lot niet ontlopen. Wij zouden per slot van rekening wel eens familie kunnen zijn.'

Van onze overzeesche correspondent.

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 286, 9 juni 1995