Moest barbertje hangen? Nogmaals de SP-luchtjes

De kritiek op het SP-programma werd niet in dank afgenomen. Een reactie op de kritiek.

SP-Tweedekamer-lid Remy Poppe werd eens gevraagd of hij tegen stemrecht voor migranten was. Poppe: "Eh, nou ja, het is natuurlijk wel zo dat dat niet zo belangrijk is, er zijn wel belangrijker zaken waar de SP voor strijdt en ach, eh de migranten zelf vinden dat nu ook niet zo'n punt. En verder vinden we dat migranten natuurlijk wel enige kennis moeten hebben van de politieke situatie en moeten weten waar ze op stemmen en de vraag is of dat wel zo is (1)."

Op het artikel 'SPruitjeslucht', dat onder andere in Grenzeloos, Kleintje Muurkrant en Konfrontatie stond, kwamen een aantal reacties van mensen die het niet eens waren met de betoogtrant van het artikel. In Grenzeloos betoogt Hans Metz dat het artikel slechts één doel diende: barbertje moest hangen. Alle in het artikel aangehaalde uitspraken en citaten moesten het buitenlander-vijandige en rechtse karakter van de SP aantonen. In Konfrontatie gaf Philip Oosterlaak aan zich geërgerd te hebben aan het 'niveauloze stuk': "de grofste beledigingen aan het adres van de SP worden aan elkaar geregen." De beschuldigingen zouden nergens op gebaseerd zijn... Dat is een nogal vreemde uitspraak. Vrijwel alle gebruikte bronnen zijn SP-bronnen en wie twijfels heeft bij de beweringen leze het zelf er op na!! Ik heb in het bewuste artikel onder andere vrij uitgebreid geciteerd uit het landelijke en het Haagse SP-programma van dit jaar. Het verwijt dat de SP geen kans op een weerwoord heeft gehad is slechts waar in die zin dat ze het artikel niet vantevoren ter inzage hebben gehad. Maar is dat noodzakelijk waar zo uitgebreid wordt geciteerd? De bewering dat alle uitspraken en citaten slechts één doel hadden gaat voorbij aan de inhoud van de citaten. Dat is een vreemde manier van discussiëren.

Problemen die 'wij' hebben met de migrant als vreemdeling zijn relatief nieuw. Migratie en cultuurcontacten hebben altijd bestaan; migratie is ook iets van alle tijden. De integratieproblemen waar we het nu ineens over hebben zijn in feite ontstaan doordat er samen met de (in feite vrij recente) vorming van nationale staten ook zoiets zou zijn ontstaan als een nationale cultuur en een nationale identiteit. Veel van wat wij nu de nationale cultuur noemen is ontstaan via scholen en massamedia en was een belangrijke vereiste voor efficiënte communicatie en een op groei van produktie en kennis gebaseerde industriële maatschappij. Met name de nationale taal is daarbij een belangrijk middel (2). Het is ook exact op dit terrein dat de commissie Van der Zwan haar pleidooi houdt voor 'inburgering' van migranten.
Enkele weken geleden presenteerde de commissie Van der Zwan/Entzinger een nota over het verplicht 'inburgeren' van migranten. "Als je aan nieuwkomers eisen stelt om zich aan te passen aan de Nederlandse samenleving door ze in het arbeidsproces in te schakelen dan neem je ook van hen het odium weg van profiteurs die hier maar binnenkomen om van onze instellingen en voorzieningen gebruik te maken", zo stelde de commissie. De probleemstelling die hier wordt gedeponeerd is een voorbeeld van oorzaak-en-gevolgdenken, waarbij duidelijk wordt dat het probleem bij de migrant ligt. Zij moeten zich inburgeren en doen dat kennelijk onvoldoende. Dat er bijvoorbeeld lange wachtlijsten zijn voor migranten om Nederlands te leren is niet de fout van de overheid, maar van de migranten zelf.

Produktie-cultuur
Als deze commissieleden het over cultuur hebben, dan hebben zij het niet over klompen of spruitjes, maar over een produktie-cultuur die gevormd is door een met de staat verbonden elite en daarmee uitdrukking is van een dominante hegemonie van één sociale klasse.
Migranten en vluchtelingen hebben relatief weinig toegang tot 'ons' onderwijs en 'onze' massamedia en daarmee minder toegang tot die dominante cultuur en worden daardoor ervaren als 'vreemdelingen.'
De vraag wie wel of niet in de nationale cultuur past is uiteindelijk een vraag van politieke aard, die niet los kan worden gezien van de bestaande machtsverhoudingen. Het uitsluiten van mensen als ze zich niet willen integreren in 'onze cultuur' verwordt tot een racistische stellingname als dat bovendien gepaard gaat met het verwerpen van de 'andere cultuur'. En dat racisme wordt aangewakkerd doordat politici en media voortdurend verbanden leggen tussen sociale problemen en migranten. De SP doet hier aan mee!!
Een belangrijk deel van de migranten-problematiek bestaat uit beeldvorming, die bij de SP vervolgens weer tot conclusies leidt als: migranten moeten worden verspreid over wijken, ze moeten zich integreren (inburgeren), zich aanpassen aan de Nederlandse cultuur.
Maar wat is dan die cultuur? Dat was de vraag die ik onder andere stelde in mijn artikel over de SP. Is het de cultuur van de Schilderswijk, van Vinkeveen, van Staphorst? Is het MTV of André Hazes? Volksdansen op klompen of house? Mulisch of Toon Kortooms?
Dat weet niemand en ook de SP geeft dit niet aan. Er blijft zo slechts één gangbare norm over en die is gekoppeld aan de vraag in hoeverre mensen inpasbaar zijn binnen de normen van het arbeidsproces. Als er wordt gesproken over de problemen die 'wij' met migranten hebben, dan zijn die niet het gevolg van botsende culturen (en in de praktijk kent Nederland een bont spectrum aan culturen), maar hoofdzakelijk sociaal-economisch en politiek van aard.
Hans Metz vraagt zich in Grenzeloos af waarom beweringen van de SP als: 'de oververtegenwoordiging van migranten in bepaalde wijken leidt vaak tot spanningen' zo negatief worden beoordeeld. Ik doe dat omdat het een bewering is die niet klopt en meewerkt aan het instandhouden van de beeldvorming over (bepaalde groepen) migranten. Er is geen oorzakelijk verband tussen spanningen in wijken en migranten. In de jaren dertig, toen Nederland ook werd geteisterd door een economische crisis was er net zo goed sprake van spanningen in bepaalde wijken als nu (3). Door dat wel te doen worden de sociaal-economische problemen afgewenteld op 'zondebokken' en een zich links noemende partij doet niet aan mee aan dit soort beeldvorming. Op een vergelijkbare manier worden door de SP echter reeksen dubieuze beweringen gedaan.

Identiteit
Het racisme neemt natuurlijk toe naarmate er meer buitenlanders komen, maar het moet wel gezien worden in de maatschappelijke context. Er is een samenhang tussen de slechte situatie van de bewoners van de oude volkswijken in grote steden en de verscherping van het racisme. Men heeft het slecht en kiest een zondebok. Bij een betere verdeling van de welvaart zouden de problemen minder zijn. Bovendien komt racisme niet alleen voor in de oude wijken, maar net zo goed in de betere wijken. Racisme is gewoon aanwezig in de samenleving en de vraag is in hoeverre we dat kunnen bestrijden door te pleiten voor integratie en gedwongen spreiding?
Het frappante is dat doordat 'wij' onze cultuur opdringen aan de 'vreemdeling', dat 'zij' zich vervolgens sterker bewust worden van hun eigen identiteit doordat men de eigen identiteit moet verdedigen tegen de zeer negatieve beeldvorming (4). Tegen de zeer negatieve beelden over de islam, of door het oproepen van beelden over rassenrellen. Omgekeerd wordt er nauwelijks gekeken naar wat migranten in positieve zin 'meebrengen' (5). De SP doet hier aan mee. Hun opvatting over bijvoorbeeld de islam in hun nota Gastarbeid en kapitaal is ronduit vijandig en discriminerend. Dat past overigens in een vreemde linkse traditie. Theun de Vries noemde islamieten ooit 'dit ongelukkige mensensoort' met zijn 'religie voor nomaden en struikrovers.' En Anton Constandse schreef in 1980: "Men moet zich eens indenken welke getto's er zullen ontstaan van verouderde en voor ons gevaarlijke immigranten (6)." Er is echter geen enkele reden om dit soort uitspraken genuanceerder te beoordelen omdat ze uit linkse hoek komen. Integendeel.

Het SP-beeld
De aantrekkingskracht van de rijke geïndustrialiseerde landen op de minder ontwikkelde landen zal groot blijven tenzij die landen zich economisch voldoende ontwikkelen. De sterkte van de migratiedruk zal dus in belangrijke mate afhangen van de economische ontwikkelingen van die landen. Van de SP vernemen we echter weinig over hoe er mondiaal een beleid kan komen, waardoor vluchtelingenstromen kunnen worden voorkomen. Hun recente programma's hadden een sterk nationaal karakter, waar je van een linkse partij een meer internationalistische visie zou verwachten. Dit gekoppeld aan hun populistische beeldvorming, hun roep om integratie en een negatieve benadering van de zogenaamde migrantenproblematiek roept een sfeer op die ik wantrouw.

Het recht op weerwoord heeft de SP, dat spreekt voor zich. Zowel In Konfrontatie, Kleintje Muurkrant als in Grenzeloos is dat geen probleem. Het probleem zit eerder bij de SP zelf. Van hen kwamen er vrijwel geen reacties. Ik ben zelf wèl gebeld door een zeer 'verdrietige' voorzitter van de SP-jongeren. Deze vroeg zich af waarom ik deze beweringen deed, want ze klopten toch niet en, zo vroeg hij zich af, hij snapte maar niet waarom mensen uit linkse hoek hen telkens weer aanvielen op hun migrantenstandpunt. "Jullie kunnen toch reageren" heb ik hem daarop voorgelegd, maar dat doen jullie nooit. "Ik weet niet of het dan wel geplaatst wordt." Toen ik stelde dat dat gegarandeerd werd bleek hij ineens niet zoveel tijd te hebben. Er is dus ook nog geen reactie. In dat kader is de reactie van partijsecretaris en Euro-lijsttrekker Tiny Kox in een telefoongesprek met iemand van Kleintje Muurkrant uit Den Bosch interessant: "wij zijn een grote partij en wij reageren niet in dit soort kleine blaadjes", stelde hij. Dàt is dus nog een probleem: als je groot bent heb je meer gelijk ......

Hans de Bruin

1. Weergave van telefoongesprek met SP-Tweede Kamerlid Remy Poppe in Freak Out nummer 17.
2. Een interessant boek hierover is 'Jordaners op de barricaden' van Wolf Kielich.
3. Michiel Leezenberg in 'Vreemdelingen in Nederland', Krisis nummer 54.
4. Stuart Hall in 'Het minimale zelf en andere opstellen';
5. Helma Lutz in 'De retrospectie als toekomstperspectief', Krisis nummer 54.
6. De Nieuwe Linie 2 april 1980.

Ingezonden brief naar aanleiding van SP-discussie
Naar aanleiding van de laatste uitgaven van Kleintje Muurkrant waarin verschillende stukjes over de SP stonden voel ik mij uiteindelijk toch gedwongen te reageren. In eerste instantie vond ik dit niet nodig omdat het nou eenmaal zo lijkt te zijn bij het Kleintje dat je je pas echt zorgen moet gaan maken als er positief over je (of je partij) geschreven wordt.
Wat moet het heerlijk zijn om de hele buitenwereld (politiek of niet-politiek) voor racistisch, dom, a-sociaal, kortzichtig, fascistisch, corrupt of wat dan ook te kunnen verslijten in je krant, waarmee je dan bovendien de suggestie wekt zelf volkomen onaantastbaar en heilig te zijn. In plaats van na te gaan of er niet toch een echt probleem bestaat (waarom komt extreem-rechts anders op?) verklaar je alle buitenlanders, vluchtelingen, asielzoekers etc. tot zielig en wijs je dus met de boze vinger naar die mensen die met ideeën komen over hoe we in dit land kunnen voorkomen dat er een totale tweedeling ontstaat, waarbij dan vervolgens die ontstane onderklasse prachtig gebruikt kan worden voor de stemmingmakerij van

extreem-rechts.
In mijn reactie wil ik mij vooral beperken tot de ingezonden brief van Marcel uit het laatste Kleintje: allereerst over wat er in het SP-program staat over Antilliaanse jongeren (Marcel noemt dit suggestief en Janmaat-achtig). Er staat: "Juist de ervaringen met Suriname leren hoe fataal het is ... wanneer zijn beste mensen massaal wegtrekken. Het is om die reden dat de overkomst van jongeren uit de Antillen ontmoedigd moet worden. Velen vallen hier in een diep gat, raken geïsoleerd en komen niet zelden uiteindelijk terecht in het criminele circuit. Meestal bij gebrek aan beter. Ze zijn op drift omdat ze hier noch ouders, noch familie hebben die naar hen omzien en hen kunnen corrigeren. Het leven in Nederland verschilt dusdanig van het leven op de Antillen dat ze snel uit balans raken. De overheid moet veel meer doen om de omstandigheden op de Antillen te verbeteren zodat er weer een toekomst gloort voor deze jongeren". Einde citaat.
Nou kan je natuurlijk tegen beter weten in ontkennen dat de criminaliteit onder de Antilliaanse jongeren hoog is, je kan ook beweren dat het voor en land niet erg is wanneer de beste mensen wegtrekken en inderdaad dan doe je dus maar niets en blijven Antilliaanse jongeren hierheen komen, zonder dat ze uitzicht hebben op een fatsoenlijke toekomst hier en met een steeds verslechterende situatie op de Antillen zelf. Wat dit laatste met internationale solidariteit (die Marcel bij de SP zo mist) te maken heeft, ontgaat mij totaal. Je richten op de opbouw van een betere samenleving op de Antillen heeft naar mijn mening veel met die solidariteit te maken. Niks doen en de zaak op zijn beloop laten is hier schijnbaar de enige manier om niet het risico te lopen voor racist te worden uitgemaakt. Marcel neemt het ons ook kwalijk dat we stellen dat het vaak mensen zijn uit goede posities die als asielzoeker Nederland bereiken. Waarom ons kwalijk nemen dat we de waarheid schrijven? Er moet toch een reden voor zijn dat slechts 5% van de vluchtelingen zich intercontinentaal bewegen (95% blijft dus in de regio). Het is toch logisch dat dat over het algemeen gestudeerden, mensen met geld of mensen zijn die tot voor kort tot de machthebbers behoorden. Zij zijn immers vaak eerder in staat intercontinentaal te reizen. Dit wil echter niet zeggen dat wij daarmee alle vluchtelingen op een hoop gooien, natuurlijk moeten mensen die in hun land bedreigd worden met vervolging hier een veilig onderdak krijgen. Alleen als je niet klakkeloos elke vluchteling als zielig beschouwt word je blijkbaar al meteen voor een soort racist versleten. Ik zou dan toch eens heel simpel nadenken over hoe wij aankeken tegen die "zielige" vluchtelingen in 1945 die vanuit Duitsland naar Zuid-Amerika vertrokken. Alleen al op grond daarvan is het toch reëel om niet zomaar zonder meer tegen elke vluchteling te zeggen: "Kom maar binnen, want je bent zielig".
Verder stelt Marcel dat de SP is voor verplichte/gedwongen spreiding van allochtonen over de wijken. Allereerst komt het woord gedwongen of verplichte spreiding (leugen dus) niet in ons programma voor, wat er wel staat: "De overheid moet zorgdragen voor een beleid dat een zekere mate van spreiding van deze buitenlanders mogelijk maakt". Dus geen gedwongen verhuizingen of wat dan ook. Een beleid van spreiding betekent vooral dat je geen wijken wil hebben waar eenzijdig gebouwd wordt of is. Dus goedkopere en duurdere woningen door elkaar. Dat betekent ook dat de fiatteringsgrens waardoor mensen met een laag inkomen (helaas vallen buitenlanders daar vaak onder) enkel en alleen in de goedkoopste (en dus vaak ook slechtste) woningen terecht komen moet worden afgeschaft.
Marcel stelt dat het hoe dan ook discriminatie is om iemand op grond van zijn afkomst meer of minder recht te geven op vrije vestiging (even later toont hij zichzelf echter voorstander van positieve discriminatie: dus meer of minder rechten op grond van afkomst!) rare jongen die Marcel! Leeft Marcel soms op een andere planeet? Hoezo vrije vestiging voor allochtonen? Denkt Marcel nou echt dat bijvoorbeeld een Ghanees persé naast bijvoorbeeld een Turk wil wonen. Denkt Marcel nou echt dat allochtonen op dit moment de keuze hebben om zich aan de Bossche goudkust te vestigen? Vindt Marcel het niet discriminerend wanneer je recht op vrije vestiging bepaald wordt door je inkomen? Verder vindt Marcel het uiterst grof om te praten over ghetto-vorming. Aangezien Marcel zijn brief schreef naar aanleiding van het SP-verkiezingsprogramma moet hij mij maar eens aanwijzen waar hij het woordje ghettovorming heeft gelezen !!! (weer een leugen dus).
Waar wij wel over spreken is over concentratiewijken, waarvan wij het ontstaan funest vinden voor het zo belangrijke integratieproces. Overigens wat ghettovorming betreft moet Marcel maar eens naar de Verenigde Staten kijken, waar puur door een zich nergens mee bemoeiende overheid en de heiligverklaarde marktwerking in grote steden een totale segregatie heeft plaatsgevonden. En juist dit Amerikaanse systeem wordt in Nederland meer en meer ingevoerd. Het grofst van alles vindt Marcel het feit dat wij buitenlanders die zich in Nederland vestigen willen verplichten Nederlands te leren. Dit grof vinden is typerend voor al die "goedwillende" anti-fascistische, anarcho-socialistische hemelbestormers die absoluut geen binding hebben met de dagelijkse realiteit. Bij het woordje plicht steigeren ze en stellen ze hun eigen waanideeën over vrijheid (hoe groot is die als je de taal van een land niet kan lezen, schrijven of begrijpen) boven de dagelijkse belangen van die mensen die proberen in Nederland een fatsoenlijk bestaan op te bouwen. wat voor toekomst heb je in Nederland zonder de taal te beheersen? Hoe kan er ooit iets van wederzijds begrip ontstaan tussen mensen als ze niet eens normaal kunnen communiceren. Opnieuw lijkt anti-racisme hier te bestaan uit niets doen en de zaak op zijn beloop laten. Is het niet juist de leerplicht die ervoor gezorgd heeft dat mensen kunnen meepraten, kritisch leren zijn en zichzelf verder kunnen ontwikkelen. Is het niet juist zo dat door het maken tot iets van een plicht, het daarmee ook een recht wordt, waardoor de overheid ervoor moet zorgen dat mensen gratis en zonder veel inspanning van dat recht gebruik kunnen maken? betekent het niet-leren van de Nederlandse taal niet, dat je je daarmee in een isolement plaatst, waardoor je automatisch tot de marges van de samenleving wordt gedrongen? En is dat nou niet juist hetgeen wat we met zijn allen moeten voorkomen. In het belang van de groep waar het om gaat, maar juist ook om figuren als Janmaat hun kansen te ontnemen?
Als in het Kleintje zo vaak uit ons verkiezingsprogramma geciteerd wordt waarom dan niet het volgende: "Pleiten voor een betere opvang in de regio moet niet ingegeven worden door opvattingen als zou Nederland 'vol' zijn. Ook de suggestie dat de samenleving niet genoeg veerkracht zou hebben om deze mensen op te vangen, is onzin."
Al met al blijf ik het ontzettend jammer vinden dat zoveel 'linkse' mensen die zichzelf anti-racistisch vinden zo ontzettend veel tijd en energie verspillen aan het verdacht maken van mensen en partijen die vinden dat we iets moeten ondernemen om verdergaande segregatie (en daarmee toenemend racisme) te voorkomen. Het uiteindelijke effect daarvan is, zoals ik vaak proef uit het Kleintje, dat alles en iedereen verdacht is en dat alleen de makers van het Kleintje het recht hebben zichzelf te wentelen in een zacht bed van tolerantie, wijsheid en kritisch denken. Maar al kruip je nog zo diep weg in je zelfingenomen bed, de echte wereld draait door. En die vraagt om oplossingen!
Kleintje (vooral houwen zo) ga door met de klopjacht op vermeend racisme binnen CDA, PvdA, D66, SP etc want natuurlijk is het uiteindelijk zo dat iedereen behalve jullie "fout" is. Door jullie paranoïde anti-racisme wordt het begrip "racist" steeds inhoudslozer waardoor het nu al bijna zo is dat je je beledigd moet voelen om voor anti-racist uitgemaakt te worden.
Welterusten!!!

Nico Heijmans (Rosmalen)

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 275, 14 juli 1994