betaalde baanloosheid groeit!

Langzamerhand wordt de diskussie over arbeids-ethos en het basisinkomen (gelukkig) weer aktueel. Eind zeventiger, begin tachtiger jaren hadden veel mensen het hierover. Tegelijk met de enorm stijgende werkloosheid gingen mensen zich terecht druk maken over de zingeving van arbeid. Was het nu een zegening of een vloek, al die automatisering, robotisering en computerisering? Veel laagbetaalde arbeid, die door nogal wat mensen als minderwaardig werd beschouwd, werd geautomatiseerd en dat had nogal wat veranderende arbeidsomstandigheden tot gevolg. Groeiende werkloosheid bij laaggeschoolden en een kritische diskussie over de vaak erbarmelijke arbeidsomstandigheden binnen de bedrijven (we hebben het hier over een periode dat de georganiseerde vakbeweging nog opkwam voor de belangen van haar leden). Maar de automatisering verdrong niet alleen arbeid aan de 'onderkant' van de arbeidsmarkt. Banken, verzekeringsmaatschappijen, overheidsdiensten en veel dienstverlenende instellingen fuseerden en bezuinigden op arbeidskosten, dat wil zeggen: er werden steeds meer mensen "betaaldebaanloos". Die trend zal nog wel even doorgaan aangezien het bedrijfsleven steeds internationaler opereert en dus zal blijven bezuinigen op loon- en niet te vergeten milieukosten. In grote delen van de wereld zijn de werkloosheid en de armoede zo groot dat mensen zich voor een paar centen per uur moeten laten uitbuiten (de zogenoemde lage lonenlanden), terwijl er nog steeds gebieden op deze wereld zijn waar allerlei giftige chemicaliën gedumpt worden (de lagere milieulasten landen: zo werd Oost-Duitsland tot voor kort volgedumpt met gif, nu dat West-Duitsland met de gevolgen wordt geconfronteerd is dit afgelopen). Gif dat afkomstig is uit gifstoffen- en afvalproducerende landen waar zeer veel geld betaald zou moeten worden voor veilige verwerking. Dat zijn de zegeningen van die zogenaamde 'Vrije Wereldhandel'. Geef producenten de vrije hand en ze maken er een gigantische bende van, dat kan toch niet ontkend worden? Daar zijn toch talloze voorbeelden van te geven? Maar nee hoor, de 'vrije markt'-ideologie heeft de wind in de zeilen. De economisch regulerende invloed van de staat neemt zienderogen af en je ziet de staat steeds meer invloed krijgen op de individuele mens en zijn sociale omgeving. En dit is noodzakelijk om de ondernemers voldoende uit te buiten arbeidskrachten te leveren en tevens essentieel om te voorkomen dat mensen massaal de straat opgaan omdat ze de afstomping, de debilisering en toenemende stress simpelweg niet meer pikken. Om ons allemaal langzamerhand te overtuigen van de goedheid van de 'vrije markteconomie', het heeft wel wat weg van een religie zo langzamerhand, worden de statistieken doorlopend verschillend geïnterpreteerd. Vraag aan iemand hoe het er in Nederland voor staat met de sociale voorzieningen en deze zal zeggen dat het er, in vergelijking met de rest van Europa, "relatief geweldig" voorstaat. Uitkeringsgerechtigden worden goed betaald voor hun niet-werken, zo is de algemene opvatting in Nederland. Dat dit grote nonsens is en dat de situatie er in andere landen van Europa zeer vergelijkbaar voorstaat, daar hoor je vrijwel niemand over (zie een paar Kleintjes geleden). Iedereen denkt dat hier in Nederland weinig mensen betaald werk verrichten en dat deze mensen 'dus' de uitkeringen voor anderen 'bijelkaarverdienen'. Zeer recent kwam het Nederlandse ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid met een statistiekje naar buiten waaruit blijkt dat dit laatste eveneens nonsens is. In België zijn tegenover 100 mensen die werken, 106 mensen afhankelijk van een sociale uitkering. Duitsland telt 88,4 uitkeringsgerechtigden op 100 werkenden, Frankrijk 83,5, Nederland 82,9, Groot-Britannië 80,8 en Denemarken bijvoorbeeld telt 73,6 uitkeringsgerechtigden op 100 werkenden. Dat zijn heel wat andere cijfers dan die welke er jarenlang bij mensen ingepompt zijn! Zo weten ook maar zeer weinigen dat hier in Nederland de arbeidsproduktiviteit, dat wil zeggen het geld dat een ondernemer "verdient" per werknemer per uur, tot het allerhoogste behoort in Europa. Een andere (betere) definitie voor dit fenomeen is dat er in Nederland een zeer hoge 'uitbuitings-coëfficiënt' bestaat (Karl Marx beschreef dit fenomeen al aan het begin van de industriële revolutie, in de vorige eeuw). De negatieve gevolgen hiervan zijn duidelijk zichtbaar: steeds hogere stress, toenemende arbeidsongeschiktheid, een groeiende behoefte aan psychische en sociale zorg, noemmaarop. Uit overheidsstatistieken valt trouwens nog een opvallend fenomeen op te maken: van de 300 miljoen gulden budget voor bijzondere bijstand die Nederlandse gemeenten te besteden hebben is er in 1994 slechts 230,4 miljoen gulden gebruikt! Voor 1993 was dat 269,1 miljoen, dit wil dus zeggen dat er in 1994 38,7 miljoen gulden minder aan bijzondere bijstand is uitgekeerd dan in 1993! De cijfers over 1995 zijn nog niet beschikbaar, althans voor ons niet, maar dat zal ongetwijfeld niet veel veranderd zijn. En daar hoor je de regenten nou bijvoorbeeld nooit over!

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 293, januari 1996