Edelmark BV

In Kleintje 269 en 270 beschreven we de ontwikkelingen rondom het pand Stationsplein 2 te DenBosch. Dit pand werd op 26 december vorig jaar gekraakt en op 20 januari dit jaar ontruimd. Op 13 januari hadden de bewoners een brief in de bus gekregen van de advokaat (Mr. R.J.G. Mengelberg van het kantoor Boekel de Nerée uit Amsterdam; een andere advokaat van dit kantoor, Mr. Oscar Hammerstein is pas geleden ontslagen vanwege zijn betrokkenheid bij een 'witwasoperatie' van geld van een drugsbende) van de eigenaresse, Edelmark BV uit DenBosch. Hierin erkenden zij dat het pand reeds geruime tijd leeg stond. Het was tot 31 maart 1993 in gebruik bij het Consultatieburo voor Alcohol en Drugs Oost-Brabant en stond dus reeds 9 maanden leeg. De advokaat wees op artikel 429 uit het Wetboek van Strafrecht en sommeerde de bewoners te vertrekken, "het pand te verlaten en leeg en ontruimd van alle uwentwege aanwezige zaken aan cliënte op te leveren". Het was duidelijk dat er rechtstreeks kontakt was tussen eigenaresse en de Bossche politie want er kwamen enkele rechercheurs bij het pand langs om te vertellen dat er geen juridische procedure aan te pas zou komen en dat, wanneer de bewoners op 20 januari niet weg zouden wezen, zij het pand zouden komen ontruimen, wat dus inderdaad, met wat duw en trekwerk en 13 arrestaties, gebeurd is. De ontruiming vond plaats op last van de officier van justitie en dus niet middels tussenkomst van een 'onafhankelijke' rechter. Nu is dit wetsartikel 429 zeer omstreden; pas zeer kort geleden is deze wet getoetst. Op 11 november 1993 deed de president van de arrondissementsrechtbank te Amsterdam een uitspraak waarin onderandere dit wetsartikel gebruikt werd om een Amsterdams pand (Rokin 58) te ontruimen. Hiertegen werd hoger beroep aangetekend en dat vond plaats op 6 januari 1994. De uitspraak was pas op 17 maart jongstleden. Dat betekent dat het pand aan de Stationsweg toendertijd ontruimd (20 januari) is op basis van een wet waartegen nog een hoger beroep zaak liep. Overigens is dit hoger beroep verworpen (arrest van 17 maart 1994) maar dat kon de officier van justitie in Den Bosch formeel gesproken op 20 januari nog niet geweten hebben. Of heeft hij informeel kontakt gehad met de rechter in Amsterdam? Dat zou toch wel helemaal van de gekke zijn! Een fundamentele kwestie in deze wetgeving is dat je pas een pand in gebruik kunt nemen (kraken dus) indien dit één jaar leeg staan en dit moet je dan aan kunnen tonen. De krakersters van Stationsweg hebben dus wel erge pech gehad want het pand stond reeds negen maanden leeg en geen twaalf. Artikel 429 is per 1 juli 1993 in werking getreden en stelt kort gezegd het kraken strafbaar van een gebouw of woning dat nog niet langer dan een jaar leeg staat. Overigens is overtreding van deze nieuwe wetsregel geen misdrijf maar een overtreding. Middels een uitspraak van de Hoge Raad (16 november 1971, NJ 1972, bladzijde 61) was kraken als zodanig geen strafbaar feit, althans wanneer er geen sprake is van huisvredebreuk. Kort na deze uitspraak werd er volop door juristen gesleuteld aan het ontbreken van duidelijke wetgeving en dit leidde uiteindelijk tot de Leegstandswet van Dries van Agt (beter gezegd: Anti-Kraakwet), die evenwel vanwege ernstige maatschappelijke kritiek herhaaldelijk uitgesteld en gewijzigd werd.
Met dit nieuwe wetsartikel 429 worden woningbezitters en dan speciaal diegenen die middels leegstand spekuleren op de krappe huisvestingsmarkt nog beter beschermd tegen krakers. Voor de volledigheid geven wij nog even de eksakte tekst van artikel 429 (onderdeel van artikel 86 van de Huisvestingswet) die dus per 1 juli 1993 in werking is getreden en sinds 17 maart 1994 in hoger beroep bekrachtigd is:
1) Hij die een door hem wederrechtelijk in gebruik genomen woning of gebouw, waarvan het gebruik door de rechthebbende niet meer dan 12 maanden voorafgaande aan die wederrechtelijke ingebruikname, op vordering van of vanwege de rechthebbende niet aanstonds ontruimt, wordt gestraft met hechtenis van ten hoogste vier maanden of geldboete van de derde categorie.
2) Met dezelfde straf wordt gestraft hij die, vertoevende in een wederrechtelijk in gebruik genomen woning of gebouw, waarvan het gebruik door de rechthebbende niet meer dan 12 maanden voorafgaande aan de wederrechtelijke ingebruikname is beëindigd, zich op de vordering van of vanwege de rechthebbende niet aanstonds verwijdert.

Het smerige van dit alles is dat de oorspronkelijke redenen om zaken in de wet te regelen er op leken dat het zou gaan om invoering van een Leegstandswet waarin werd geregeld dat eigenaren van leegstaande gebouwen zich verplicht moesten registreren aangezien Burgemeester en Wethouders anders na 5 maanden ongeregistreerde leegstand zouden overgaan tot vordering. Dit nu is nooit van de grond gekomen (het kostte te veel geld) maar de andere zaken uit de Leegstandswet zijn wel doorgevoerd, te weten: anoniem dagvaarden van krakersters en de mogelijkheid tot tijdelijke verhuur (mogelijk sinds januari 1987) (zie noot). Hoe het in DenBosch zit met die tijdelijke verhuur is ons niet bekend (hoewel er wel veel sprake is van zogenoemde 'kraakwachten', bijvoorbeeld St.Josephstraat 12) maar overduidelijk is dat alhier veel gebruik gemaakt is van het anoniem dagvaarden waarbij zonder uitzondering de eigenaar in het gelijk werd gesteld (Achter de Boomgaard, de oude ABN-bank Visstraat, oude kappersvakschool Vughterstraat, Aawal enzovoorts). De advokaat van de eigenaar hoeft nauwelijks argumenten aan te voeren om de rechter zover te krijgen om tot ontruiming over te gaan. Een eigenaar hoeft zelfs niet aan te geven op welke termijn er iets met het pand gaat gebeuren. Meest schrijnende voorbeeld is nog wel de Aawal, waar de eigenaresse (de Gemeente DenBosch in de persoon van ambtenaar van Koesveld) keiharde leugens vertelde over de toekomstige bestemming (zie elders in dit Kleintje). Overigens is het ook regel geworden dat de rechter behalve het bevel tot (onmiddellijke) ontruiming ook een kraakverbod oplegt tegen al diegenen die het pand zonder toestemming van de eigenaar betreden. Daarmee biedt de Leegstandswet een eigenaar ook nog eens een jaar leegstandbescherming. Krakers worden gekriminaliseerd terwijl de leegstand van (kantoor)gebouwen nog steeds schrikbarend is en de woningnood wederom groeit. Dit laatste is het rechtstreekse gevolg van de afbraak van het sociale zekerheidsstelsel. Uitkeringen zijn over de hele linie lager geworden en de woonlasten zijn gestegen. Een en ander heeft tot gevolg dat de hoeveelheid dak- en thuislozen enorm is gestegen en dat zal nog veel erger worden aangezien elk jaar de huren stijgen en de gemeentelijke heffingen eveneens terwijl de inkomens struktureel dalen. Niet de leegstand of de woningnood worden aangepakt, maar juist degenen die een praktische oplossing zoeken voor deze problemen. De grote leegstand wordt vrijwel alleen door eigen initiatieven van krakersters aangepakt en het gemeentelijke beleid inzake woningnood is volstrekt onvoldoende. De nieuwe wetgeving inzake de strafbaarstelling van kraken kan dan ook niet anders gezien worden dan maatregelen om het EIGENDOMSRECHT boven het WOONRECHT te plaatsen en daarmee UITBUITING van woningzoekenden te legaliseren. Het Kleintje roept Bossche politici op om zich aktief te gaan bemoeien met deze vorm van onrecht. Op dit moment zijn er een aantal kraakpanden in Den Bosch die dag in dag uit bedreigd worden met ontruiming (Boschveldweg, Muntelstraat, Postelstraat, Vughterweg, Hekellaan). Vorder leegstaande gebouwen en zorg ervoor dat rijke spekulanten ophouden met misbruik maken van de groeiende tegenstellingen in deze samenleving. Wonen is een recht! Verzet een plicht...

Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 272, 15 april 1994