PAPENHULST WEIGERT HUURVERHOGINGEN
Sinds 1 juli 1993 weigeren de bewonersters van het pand Papenhulst 26 in Den Bosch de jaarlijkse huurverhoging van vijfeneenhalf procent. Aan deze weigering ging de nodige discussie vooraf en werd een stuk geschreven dat deze weigering motiveerde. Hieronder worden eerst de argumenten gegeven waarvoor het tijd werd dat er een protest kwam in de vorm van deze weigering tot verdere betaling van de huurverhoging en vervolgens wordt een overzicht gegeven van de huidige stand van zaken rond de huurstrijd in de Paap.
Historie
In de loop der jaren is onze verhouding ten opzichte van onze 'huisbaas' nogal veranderd: Ten tijde van de kraak (17 april 1978) hadden wij van doen met de Broeders der Barmhartigheid, de toenmalige eigenaresse van het pand en de huurder van het pand Jonker Fris (sjemfabriek uit Heusden). In de zomer van 1979 poogden de barmhartige broeders middels het slopen van het dak ons te verdrijven, zonder sukses. Integendeel zelfs, de illegale sloop haalde het televisie-journaal en vanaf dat moment lagen we voor ("Broeders van Barmhartigheid schenden elfde gebod: Gij zult niet slopen"). In het voorjaar van 1980 werd de Paap, na twee jaar druk onzerzijds aangekocht door de Gemeente Den Bosch en we begonnen toen rechtstreeks onderhandelingen met gemeentebestuurders en -ambtenaren. Oorspronkelijk vielen we daar onder de afdeling Grondzaken maar vanaf de verbouw-onderhandelingen (samenwerkingsovereenkomst met de gemeente Den Bosch) en sinds de verbouw van het pand (1988) hebben we van doen met het Gemeentelijk Woning Bedrijf. Deze huurbaas is sinds januari 1993 geprivatiseerd tot de Stichting Hertoghuizen. Dit betekent dat we officieel niets meer rechtstreeks met de gemeente of overheid te maken hebben (de gemeentelijke overheid behoudt nog enkele jaren een controlerende taak over de Stichting Hertoghuizen, daarna is het een partikuliere onderneming die huizen verhuurd).
Inkomenssituatie
Ten gevolge van de al jaren aan de gang zijnde bezuinigingen en snoeioperaties (het afwentelen van economische crisisverschijnselen op de 'zwakkeren', de 'overtolligen' en ongeorganiseerden) hebben we nu te maken met een dramatische aanval op onze inkomenssituatie. Naast een algemene stijging van de kosten voor het levensonderhoud gaat het in dit geval over de hogere prijs die wij moeten betalen voor onze kollektieve huurovereenkomst. In 1991 en 1992 werden de huren al met 5_ procent verhoogd en ook per 1 juli 1993 wilde de Stichting Hertoghuizen de huur met 5_ procent verhogen. In ons geval is de huurverhogingen het gevolg van een overheidsbeslissing (trendmatige huurverhoging). Dit jaar was het eerste jaar dat woningbouwstichtingen en -verenigingen zelf de hoogte mochten vaststellen van de huurverhoging. Stichting Hertoghuizen besloot desondanks de huren van vrijwel al haar woningen met 5,5% te verhogen. Toen wij in 1991 voor de eerste keer te maken kregen met die trendmatige huurverhoging van 5_ procent hebben wij protest aangetekend bij de overheid (via het GWB en de huurcommissie), maar dat hebben we (natuurlijk) verloren aangezien wij geen enkele formeel-juridische reden hebben om de trendmatige huurverhoging te weigeren. Die redenen zijn namelijk heel exact omschreven in de huurwetgeving: of je hebt problemen met de vaststelling van het puntensysteem of er is sprake van achterstallig onderhoud of aantoonbare gebreken. Beide gevallen zijn echter niet op de Paap van toepassing vanwege onze unieke positie ten opzichte van de huurbaas. De onderhoudsverplichting hebben wij als Vereniging Papenhulst Blijft! op ons genomen en van een puntensysteem is geen sprake. Dat wil zeggen dat wij onze bezwaren tegen een huurverhoging op een andere wijze kunnen en moeten openbaren.
De huurverhogingen staan natuurlijk niet op zichzelf: De inkomens- en uitkeringsontwikkelingen lopen ver achter bij de algemene prijsstijgingen en allerlei kollektieve voorzieningen zijn oftewel duurder geworden of simpelweg afgeschaft of geprivatiseerd (en dus onbetaalbaarder geworden). Wij kunnen en mogen de ogen niet meer sluiten voor de dramatische aanslag die er in gang is gezet op de zelfstandige inkomens van jongeren en studenten, uitkeringsgerechtigden, arbeidsongeschikten en ouderen. Dit heeft een rechtstreekse invloed op onze aanname-uitgangspunten: we hebben ooit afgesproken dat de inkomenssituatie van een individu op geen enkele wijze een rol mag spelen bij het wel of niet hier komen wonen.
Na de vorige twee huurverhogingen van 5_ procent hebben wij van het Gemeentelijk Woning Bedrijf te horen gekregen dat zij zich onze problemen wel voor konden stellen (uiteindelijk zou de verhuurbaarheid van de Paap voor jongeren en laagstbetaalden onder druk komen te staan) maar dat zij geen enkele invloed hadden op de toenmalige huurverhogingen. Dit is fundamenteel veranderd: de woningbouwverenigingen kunnen zelf de huurprijsontwikkelingen bepalen, ze hoeven zich slechts te houden aan randvoorwaarden die door de overheid gegeven zijn.
Overigens zijn wij hierover nog steeds 'in gesprek' met de Hertoghuizen.
Bedrijfsreserve
In april 1993 werd door ons reeds gebruik gemaakt van de nieuwe regelingen door contact op te nemen met heer Hobo (directeur van de Stichting Hertoghuizen) & Heer Smelt (juridisch adviseur van de stichting) in verband met een gesprek over de aanstaande huurverhoging. Woningbouwcoorporaties zijn met ingang van de laatste huurverhogingen verplicht 'onderhandelingen' te starten omtrent de hoogte van die huurverhogingen. Daar kregen we te horen dat die huurverhoging 5_ procent zou zijn en dat deze zal gaan gelden voor het totale woningbezit van de Stichting Hertoghuizen. Dat enkele andere woningbouwstichtingen in Den Bosch er een iets lager percentage op nahouden heeft te maken met de hoogte van de ABR (Algemene Bedrijfs Reserve), althans dat is het verhaal dat de woningbouwverenigingen en -stichtingen houden. De ABR van Hertoghuizen is leeg, zeggen ze, en dat is voor hen het motief om deze drastische huurverhoging door te berekenen. Met andere woorden: de huurders van de woningen van de Stichting Hertoghuizen draaien op voor de kosten van de privatisering van het GWB naar de Stichting Hertoghuizen.
Wat te doen!
Het ziet er niet naar uit dat wij op formeel juridische gronden iets kunnen doen tegen de huurverhoging. Ondertussen zijn er al wel vanuit de Paap een paar activiteiten opgestart om te komen tot een sterkere bundeling van huurders in de stad. In eerste instantie zijn wij echter op onszelf aangewezen. Er zijn een aantal mogelijkheden:
1. We betalen de huurverhoging zoals in 1991 & 1992, nadat we wat moeilijk hebben gedaan met huurcommissie en bezwaarschriften en andere flauwekul.
2. We betalen de huurverhoging (en eventueel de gehele huur) met wat meer vertraging en in verschillende gedeelten waardoor het een administratieve puinhoop bij de huisbaas wordt. Een soort symbolisch protest dus, waar we financieel, maar vooral inhoudelijk niets wijzer van worden.
3. We betalen de huurverhoging niet. We onderbouwen middels een verklaring waarom niet en gaan, eventueel met behulp van juridische hulp, ons voorbereiden op een procedure die de Stichting Hertoghuizen tegen ons zal aanspannen. Deze zaak zouden we kunnen proberen te verbreden door veel aan publiciteit te doen en de stijgende huren te verbinden aan stijgende tarieven van openbaar vervoer, vuilverwerking, woonlasten, kortom het duurder worden van alles en nog wat, terwijl daar tegenover geen inkomensverbetering staat, integendeel.
4. We weigeren de totale huur te betalen op precies dezelfde wijze als hierboven beschreven.
5. Een laatste variant is nog de volgende: we weigeren op basis van een politieke verklaring (inkomsten/uitgavenplaatje, linken naar 'sociale' woningbouw) de per 1 juli 1993 aangekondigde huurverhoging. Om als Paap met die weigering geen eilandpositie in te nemen zou er getracht moeten worden deze aktie-weigering-huurverhoging te verbreden. Zo was er op 14 juni 1993 in het buurthuis De Schuur een, mede door ons georganiseerde avond voor Bossche huurdersters en anderen die zich zorgen maken over de inkomenspolitiek van dit kabinet. Centraal op die avond stond een brede weigeraktie voor de huurverhoging van 1 juli. Door allerlei oorzaken, die buiten het kader van dit verhaal vallen, kwam de brede weigeraktie (nog) niet echt op gang. En daarmee staat de Paap voorlopig alleen. Dat betekent een kwetsbaarder positie dan in het geval van massaliteit. Hoe ver willen we gaan? Binnenkort zal meer duidelijk zijn over de verdere inkomenspolitiek vanuit Den Haag. Beter zal het er nooit op worden; reken eerder maar op dramatische verslechteringen. Dit zou kunnen betekenen dat we besluiten om op een bepaald moment, als protest tegen deze maatregelen, de HELE HUURSOM weigeren, met andere woorden: de Paap wordt weer tot kraakpand verklaard.
We zullen opnieuw moeten gaan discussiƫren over de kraak- of huurvariant. Tien jaar geleden is er, na jaren diskuteren, gekozen voor de huurvariant, echter onder een aantal voorwaarden. Zo zouden we al het mogelijke ondernemen om de huurstrijd aan te gaan. We zouden onze manier van wonen, werken en leven promoten en binnen de huurstatus ter diskussie brengen. Toen al is gewezen op de jaarlijkse huurverhogingen en op het gevaar dat er bestaat dat de woonruimte onbetaalbaar wordt voor 'ons soort mensen'. We moeten nu vaststellen dat er de afgelopen jaren, sinds de huuronderhandelingen, verschrikkelijk weinig door ons ondernomen is om iets te doen aan 'huurstrijd'. Twee jaar geleden hadden we eigenlijk al veel aktiever en kollektiever de strijd moeten aanpakken tegen de toen voorgestelde huurverhogingen van 5_ procent.
Maar alla, het is nog niet te laat. In het voorstel hierboven (eerst de huurverhoging weigeren, tegelijkertijd werken aan een soort komitee en vervolgens overgaan tot een totale huurweigering) zullen we vooraf moeten praten over de uiteindelijke konsekwenties van dit plan. De kraakstatus is niet voor iedereen zo vanzelfsprekend meer, dus daarover zullen we goed moeten overleggen. We kunnen het ook bekijken als een soort morele daad: de meeste huurders zijn namelijk totaal overgeleverd aan hun huisbaas. Ze staan alleen en zien geen enkele andere uitweg dan de stijgende woonlasten te betalen, en moeten snoeien in andere uitgaven. Wij kunnen gezamenlijk zulk een keus maken en zijn daartoe, gezien ons kollektieve verleden, misschien zelfs wel moreel verplicht.
Na de weigering...
Uiteindelijk werd gekozen voor de hierboven genoemde optie 3 en 4. En dat betekende dat per 1 juli 1993 de huurverhoging werd geweigerd. Inmiddels heeft de huurcommissie aan ons duidelijk gemaakt dat zij niet bevoegd is te oordelen over onze weigering de huurverhoging te betalen en loppt er een soort bezwaarschriftenprocedure bij de Minister van Volkshuisvesting. Hierover zal op korte termijn duidelijkheid komen en ondertussen zijn wij bezig met gesprekken met het bestuur van de Stichting Hertoghuizen over "onze gemeenschappelijke belangen en uitgangspunten". Ook Hertoghuizen heeft namelijk in haar statuten staan dat zij verantwoordelijk is voor het deugdelijk huisvesten van mensen met een minimum en modaal inkomen. Die uitgangspunten staan momenteel zowel voor de Paap als voor Hertoghuizen op de tocht vanwege de terugtrekkende overheid. Er wordt vrijwel geen betaalbare woningbouw meer neergezet en wanneer hier geen strijd tegen wordt gevoerd zijn de drama's niet te overzien.
Vereniging Papenhulst Blijft!
Papenhulst 26, 5211 LC, Den Bosch (073)136921
Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 270, 17 februari 1994