Op een voorpagina van het Volksdagblad voor Nederland De Waarheid uit 1957 staat de foto van wereldkampioen schaken Botwinnik die een partij speelt tegen een 6-jarig jongetje bij wijze van opening van een schaaktoernooi in Felix Meritis, het bastion dat de CPN kort na de oorlog in Amsterdam had verworven. Mikhail Botwinnik was naast wereldkampioen en grondlegger van de Sovjet-schaakschool, voorzitter van de Vereniging Sovjet-Unie-Nederland en in die functie bezocht hij ons land.

Dat schaaktoernooi was georganiseerd door Berry Withuis, de schaakmedewerker van De Waarheid; mijn 'Ome Berry' die ook de dienstregeling van het GVB maakte waar ik zo trots op was. Berry Withuis was een collega van mijn vader en zo kende ik natuurlijk ook zijn dochter Jolande, die voordat ze een biografie over haar vader maakte de opdracht kreeg het leven van Koningin Juliana te beschrijven. In die biografie gaat ze uitgebreid in op de periode die als 'Het Hofconflict' bekend zou worden, toen Juliana en Bernhard lijnrecht tegenover elkaar stonden in het vraagstuk van oorlog & vrede, en zowel hun huwelijk als de monarchie aan een zijden draadje hingen.

Het idee werd gelanceerd dat de vorstin 'geestelijk niet in evenwicht zou zijn' vanwege haar pacifistische ideeen, ingegeven door een diep-christelijke overtuiging. Er werd door Bernhard en zijn partij geprobeerd haar te laten opnemen in de Ursula-kliniek, een prive-kliniek te Wassenaar. De regering had via het Genootschap van Hoofdredacteuren een complete persbrijdel georganiseerd waardoor geen enkel medium in dit land over de zaak berichtte. Behalve de Waarheid.

Withuis schetst hoe Juliana's kamerheer in buitengewone dienst, Jhr. de Jong, weigerde haar in het Hofconflict te adviseren. Daarop trok Juliana Mr. J.A. Van Hamel, voormalig liberaal parlementslid, volkerenrechtkundige voor de Volkenbond (kwestie Dantzig) en voorzitter van het Bijzonder Gerechtshof dat van 1945-50 in de oorlog gepleegde misdaden berechtte, als persoonlijk raadsheer aan.

Withuis beweert dat Van Hamel's 'nog verhevigde anti-Duitse houding hem enigszins in communistisch vaarwater' bracht. Verhevigd omdat na een paar doodvonnissen van NSB-ers in Nederland gedaan werd alsof alles vergeven en vergeten was. Zij hanteert daarbij het Koude Oorlog-axioma dat iedereen die zich toen verzette tegen de herbewapening van Duitsland (in het kader van de Amerikaanse oorlogsplannen tegen de Sovjet-Unie) communist of 'fellow-traveller' was. Van Hamel's beide zonen waren door de bezetter vermoord wegens verzetsactiviteiten. Dat zou hem hebben verblind, zo papagaaien Fasseur, van Zijl en nu ook Withuis.

Moest hij verplicht voor oorlog zijn? Moest hij helpen om Juliana in een kliniek te laten opnemen, waarna Beatrix, met haar vader Bernard op de achtergrond, zou gaan regeren? Was de prins dan in de ogen van Withuis een goed vaderlander geweest? Ja dus. Van Hamel, zo gaat zij verder, 'had een warm contact met Waarheid-journalist Wim Klinkenberg, verbreider van de complottheorie dat moeder en zoon Van (nb.: 'Von' WK) Lippe Biesterveld - Duitsers immers - Juliana wegens haar 'anti-Navo-politiek' wilden onttronen. Met die would-be-thriller trachtte Klinkenberg de nagenoeg betekenisloze CPN weer tot een politieke factor van gewicht te maken'.

Er was echt een gevaarlijk communistisch complot rond onze koningin, als we deze zelf door een CPN-opvoeding getraumatiseerde hystorica mogen geloven. Het idee dat Klinkenberg (die niet lang daarna uit de partij zou worden gegooid waar Jolande's vader bleef) de CPN zou hebben aangestuurd is belachelijk. Wel werd nadat Klinkenberg was geloosd een U-turn gemaakt in het omhelzen van de monarchie door de CPN, incl. de 'vriendschap' tussen Bernhard en CPN-sterke man Joop Wolff, de man die Klinkenberg eruit had gegooid bij De Waarheid.

Zo lopen de lijntjes heel kort in dit land. Wat we niet moeten vergeten (door Withuis geen aandacht waardig geacht) is dat Greet Hofmans een moedige verzetsvrouw was die joden het leven redde, en Bernhard een Abwehr-dubbelspion, lid van SA en SS, door Hitler gestuurd om 'een kroonprinses te huwen' en het land aan de vooravond van de Duitse inval in de Duitse invloedssfeer te brengen. Met zo'n leuke Duitse Prinz als schoonzoon kon het Nederlandse volk toch geen bezwaar hebben tegen een Duitse machtsovername? Hoe jong ik was, de bezoeken met mijn vader aan professor van Hamel in zijn villa in het Gooi staan me goed voor de geest. Al voor het Hofconflict. De man koesterde grote liefde voor het mannetje dat 60 jaar later over hem zou schrijven. Hij zou altijd naar mijn doen en laten blijven informeren tot zijn dood in 1964. De pijn van de oude man die zijn beide zoons in de strijd tegen de bezetter had gegeven en had moeten aanzien hoe de ergste collaborateurs in no time weer op de hoogste posten zaten, deze 'wonderbaarlijke adviseur' van Juliana, zoals Withuis hem noemt, heeft me altijd voor ogen gestaan als voorbeeld. Dat deze liberaal in hart en nieren van 'communistische sympathieen' wordt beschuldigd door de 3 historici die door Den Haag zijn ingehuurd om 'het koninklijke varkentje' van Juliana en Bernhard te wassen is ronduit lachwekkend. Hij was een ware patriot die weigerde mee te werken aan de voorbereidingen van een nieuwe oorlog. Door Bernhard en de demissionaire regering Drees/Beel werd Juliana van al haar vertrouwelingen aan het hof beroofd en ze stond machteloos. Ze moest afscheid nemen van haar 'engel' Greet Hofmans. De Bernhard-partij won op alle fronten van de commissie-Beel die het Hofconflict moest onderzoeken.Haar enige lijn met de buitenwereld was Van Hamel. Voor de rest werd ze in het Haagse keurslijf geregen. Ze begon te drinken. Withuis (zo dociel geacht dat ze delen van het archief Koninklijk Huis mocht inzien) wijdt veel aandacht aan de 'beïnvloeding' door Van Hamel van Juliana: 'Maar al wist Van Hamel haar op te beuren, Juliana hield stevig stand tegen de waanwijze politieke lessen waarmee hij haar dacht te dienen. Hofmans mocht de naïeve professor dan om de vinger winden met haar hoogsteigen versie van zijn geliefde Waarheid-commentaren (die werden geschreven door genoemde Wim Klinkenberg - WK) over het Duitse gevaar, Van Hamel's nauwgezette registratie van zijn contacten met Juliana toont... dat het beeld van Juliana als cryptocommuniste een fabeltje is. Een fabeltje dat de communisten een sprankje hoop en opwinding bezorgde en dat Bernhard de gewenste stof leverde om politieke paniek te zaaien over zijn 'troubled wife'. Wie deze laatste zin goed leest begrijpt dat het Bernhard en de oorlogspartij was die dat fabeltje in de wereld had gebracht. Het vierde kabinet Drees trad aan en een gemuilkorfde Juliana moest zich schikken in de grillen en grollen van haar echtgenoot die hoerde en snoerde en zijn zakken vulde met steekpenningen van onze defensieuitgaven (Lockheed; slechts een van de vele bedrijven die PB staken). Nog een keer kwam 'de oude Juliana' terug. Toen in 1959 de fris aangetreden regering De Quaay Nederlandse dienstplichtigen naar Nieuw-Guinea stuurde om tegen Indonesiche 'infiltranten' te vechten en een oorlog dreigde met Indonesië, sprak het hart van Juliana, dat zo getergd en gepijnigd was, nog eenmaal. Per slot was ze in 1948 ingezworen als koningin van Nederland en Indonesië. Nu zouden haar onderdanen opnieuw tegen elkaar ten strijde trekken. Ze vond dat verschrikkelijk, als een der weinigen in die tijd, en zon op middelen er iets tegen te ondernemen. In 1961, toen het vliegdekmoederschip 'Karel Doorman' opstoomde naar 'de Oost', vertelde ze haar raadsman Van Hamel dat ze met Soekarno, de president van Indonesië wilde praten om oorlog te voorkomen. Van Hamel besprak dit met zijn vriend Wim Klinkenberg, die als voormalig voorzitter van de Vereniging Nederland-Indonesië over uitstekende contacten ter plekke beschikte. Zo gebeurde het ongelofelijke: op een vroege ochtend stopte de Opel Kapitan van CPN-leider Paul de Groot met "Ome Piet" Schabraq aan het stuur om Klinkenberg naar Schiphol te brengen. Daar kreeg hij (CPN-leden konden geen paspoort aanvragen) een reisdokument dat 10 dagen geldig was en vloog naar Moskou voor een onderhoud met de Indonesische minister van BZ. De ontmoeting Soekarno/Juliana is nooit doorgegaan. Maar het was wel een signaal. Snel sneefde de oorlogspolitiek van Minister van BZ Luns in Amerikaanse onwil (Kennedy) om de Nederlandse neo-koloniale politiek nog langer te steunen. Nederland haalde bakzeil. Nieuw-Guinea werd Indonesisch. De gouden vulpen die Wim Klinkenberg in Moskou van minister Shahrir kreeg brak ongelukkigerwijs tussen de spaken van mijn racefiets. En dat jongetje dat tegen Botwinnik schaakte was ik. (WK)