Ik ben vertrokken naar een gebied dat in de recente geschiedenis het toneel is geweest van een zeer wrede burgeroorlog, te vergelijken met Syrië nu, en waar, na een transitieperiode waarin West-Duitsland met D-marken het schiereiland 'in Europa haalde', de oude breuklijnen van een koloniaal verleden weer tevoorschijn komen.
Zoals alle rijken, of het nu om Rusland, Frankrijk of het Engelse GB gaat, is 'Het koninkrijk Spanje' een product van veroveringsoorlogen. In de 16e eeuw bezat de Spaanse Kroon het grootste koloniale rijk ooit, minder bekend is de 'interne kolonisatie' van het Iberisch schiereiland.
Een van de grieven van de Catalaanse adel/bourgeoisie was dat ze niet deelden in dat koloniale wereldrijk. Catalonië/Aragon verslofte onder Spaans bewind; Sevilla en Madrid floreerden.
Sommigen zijn bekend met dat Portugal (in grootte de tweede kolonisator van de 15e en 16e eeuw) ooit tot Spanje behoorde en ook de 'Reconquista', de "herovering" door de 'Catolicas' (nb een koningin van Aragon) van Andalusië op de Moren behoort tot bekend terrein. Anders ligt dat met de verovering van Catalonië dat aan twee kanten van de Pyreneeën. Mazarin, de machthebber onder Louis XVI, veroverde in 1659 het noordelijke deel tot Cerbere ('waakhond')/Port-Bou, met een marinehaven in de enclave Rosas. Spanje pakte het zuidelijke deel in 1714.
De Baskische kwestie ligt iets ingewikkelder, maar het koninkrijk Navarra waaronder een groot deel van het door Basken bevolkte gebieden viel, werd eveneens (in een oorlog met Frankrijk) ingelijfd.
Het Catalonië dat in de Middeleeuwen ontstond in een unie met Aragon, een geduchte maritieme mogendheid die Sicilië, Zuid-Italië (Napels), Sardinië en Valencia omvatte, kon alleen deze concurrerende handelsveroveringsstaat in de Middellandse Zee worden dankzij het unieke feodaal statuut van de 'Corts', (te vergelijken met wat een paar eeuwen later onze Staten-Generaal zouden worden), zonder wiens toestemming de vorst niets kon. Het was het Italiaanse model, waarin de handel regeerde; de adel/aristocratie had de vorst onder controle.
Hoewel in 1714 aan al deze instituties een eind kwam, bleef de belangrijke (handels)positie van het ingelijfde gebied.
Met het geïndustrialiseerde Baskenland was Catalonië na het instorten van het de koloniale wereldhandel vanuit Sevilla en Cadiz het meest ontwikkelde gebied van het schiereiland. Met de hoogste (belastings)inkomsten.
De verhouding van de Catalaanse land- en geldadel met Madrid is vanaf 1714 altijd ambigue geweest. Aan de ene kant haatte men de Madrileense betutteling en belastingen. Maar in de praktijk kregen ze alle ruimte om hun landen en vazallen uit te persen en grote zaken te doen en het idee van onafhankelijkheid te vergeten. Het grootgrondbezit bleef intact. Het Catalaanse platteland is feodaal als de rest van Iberië.
Het was natuurlijk het Revolutiejaar 1848 dat ook in de vroegindustriële centra van Iberië tot opstand leidde. De rest van de eeuw bracht een explosie van industrieële ontwikkeling vergelijkbaar met Baskenland en sociaal verzet. De rest van Iberië verarmde.
Dat met de opkomst van revolutionaire bewegingen ook de Catalaanse Nationalisten zich zouden manifesteren was logisch. Zijn de Basken meer cooperatief (cooperaties; incl. banken) ingesteld, in Catalonië was een modern ondernemerschap de motor. Die zochten overeenkomsten met Madrid om hun inkomsten te garanderen. Tot de dag van vandaag.
Het verzet komt van onderen; slechts een gedeelte van de Catalaanse bourgeoisie ondersteunt het streven. Het nationaal Catalaans symbool is de ezel. Rajoy brengt de natiestaat in gevaar. In Frankrijk sluimeren dezelfde problemen. Restanten van interne kolonisatie. WK (wordt vervolgd)
- Datum: .