Waarom Jaap nu wel

In zijn collumn in de Telegraaf meldt Leon de Winter dat hij een jaar of wat geleden al van Jaap de Hoop Scheffer vernam hoe hij over de NAVO-uitbreiding tot aan Moskou's grenzen dacht. En dan met name over de toezeggingen aan Georgië en Oekraïne. Uitlatingen die de Hoop Scheffer nu bij Nieuwsuur en publique herhaalt. De Winter kon er toen vanwege het prive-karakter van het gesprek niet over schrijven. Nu wel.
Waarom heeft Jaap 10 jaar geleden, toen hij secretaris-generaal van de NAVO was en 'aan de knoppen zat' deze denkbeelden niet ter sprake gebracht, stelt de Winter de terechte vraag. Ik zal een poging doen hem te beantwoorden.
Voordat Jaap tot 'het hoge ambt' werd geroepen dat alleen Jozef Luns voor hem als Nederlander had uitgeoefend, had hij de hele tredmolen doorlopen, van kamerlid tot gesneefd premier; van minister van BZ tot uiteindelijk NAVO-baas; de hoogst denkbare functie in het Atlantisch bondgenootschap. In die tijd hebben we Jaap nooit leren kennen als een criticaster van de militaire doctrine die er aan ten grondslag ligt. Dat had ook niet gekund, want dan was hij nooit tot het hoogste ambt geroepen. Daarmee is de vraag beantwoord.
Van Jozef Luns is wel bekend geworden dat hij een groot hoerenloper was maar is nooit een woord van twijfel of kritiek op de NAVO uit de mond vernomen. Hij was de vleesgeworden symbiose met het Amerikaanse veiligheidsstreven. De Winter noemt de Hoop Scheffer een fatsoenlijk mens. Dat kan het zijn. In navolging van CDA-premier Dries van Agt, die in 1974 tijdens de Yom Kippur-oorlog buiten iedere parlementaire controle Schiphol openstelde voor wapenleveranties aan Israël, maar eenmaal van het pluche zich ontwikkelde tot pleitbezorger van de Palestijnse zaak waar hij nooit oog voor had gehad. Fatsoen was Luns onbekend dat is bekend.
Maar belangrijker is dat de tijden veranderd zijn. De toen net aangetreden president Trump had begin 2017 de NAVO 'obsolete' genoemd. Dat is inmiddels hersteld via het onder curatele stellen van Trump door 4 generaals, de Pentagon-coup, maar dat het kon gebeuren was voor Europa een veeg teken. Wat als de VS inderdaad eenzijdig de veiligheidsgaranties van de NAVO opzeggen? Europa overlaten aan 'de Russische beer' in een toestand van oorlog in Oekraïne en oplopende spanningen in het Oosten? De rillingen over Trump's uitspraken moeten enorm zijn geweest. Goede relaties met Rusland. Het idee alleen al. Links ging tegen Trump demonstreren, dat was fijn voor de NAVO. Alles wat 'fatsoendelijk' was verhief zich tegen deze liefhebber van gouden kranen. Op de achtergrond werd 'vice' Pence in stelling gebracht, zoals LBJ tegen JFK. 'One heartbeat away'. Trump was gewaarschuwd. Buigen of barsten. Hij boog. Maar zolang hij in het Witte Huis zit is alles nog mogelijk; Trump blijft een onzekere factor voor Deep State. Hij is, in tegenstelling tot Obama, nog steeds geen oorlog begonnen.
Jaap hoort bij de Europese politici die vinden dat Europa nieuwe wegen moet vinden om veiligheidsgaranties te krijgen. Die weten dat oplopende spanningen ertoe leiden dat die worden uitgevochten via oorlog in Europa. Nooit in de VS. (WK)