De moord op Louis Sévèke (005)
In de vorige aflevering van deze serie werd stilgestaan bij de culturele, sociale en politieke achtergrond van de moord op Sévèke. In dit deel aandacht voor de discussie in juridische kringen die toen plaats vond. Immers, Marcel Teunissen werd op de kop af twaalf jaar geleden tot levenslange gevangenisstraf veroordeeld. En levenslang betekende toen nog echt levenslang. ‘(In Nederland) verlaat je bij veroordeling tot levenslang de cel pas tussen zes plankjes’, aldus de Nijmeegse hoogleraar strafrecht Peter Tak, in De Gelderlander van 7 maart 2008.
De veroordeling van Teunissen paste in een trend. Gedurende een halve eeuw, tussen 1946 en 1997, werd het zwaartse vonnis tien keer uitgesproken. Maar in de tien jaar daarna verdriedubbelde dit aantal. Advocaat Wim Anker gold in 2008 als specialist in levenslang en was de enige die een databank bijhield over die straf. Hij heeft het in het stuk in De Gelderlander over de discrepantie tussen de steeds zwaardere vonnissen en de afname van het aantal levensdelicten. Anker is dan al jarenlang pleitbezorger voor het in geval van levenslang na vijftien jaar opnieuw beoordelen van het geval.
Want ‘mensen veranderen in de gevangenis’, gaf ook Tak aan. ‘Men wordt wijzer of komt zelfs geheel tot inkeer.’ Hij beschrijft in het interview de praktijk in buurlanden. Onderzoek in Duitsland leert dat vervroegde vrijlating daar niet tot grote problemen leidt: ‘De strafbehoefte van de maatschappij blijkt dan te zijn weggesleten.’ Drie weken na de veroordeling van Teunissen zal er een denktank van verontruste juristen worden gevormd. Men wil de strafmaat op de politieke agenda. De toenmalige staatssecretaris Albayrak heeft de hakken in het zand gezet. Levenslang in de dan toegepaste vorm is volgens haar ‘een inherent onderdeel van ons sanctiestelsel’.
Twaalf jaar later is er weinig tot niets veranderd. Een paar tot de zwaarste sanctie veroordeelden hebben geprobeerd om de Hoge Raad te laten uitspreken dat de Nederlandse staat in hun geval Europese verdragen schendt. Maar die staat kon repliceren dat de tot levenslang veroordeelde een verzoek tot gratie kan indienen. Gratie werd tot 1970 in meer dan tachtig procent van de aanvragen toegekend, daarna nog maar drie keer. NB: in de tolerante jaren 1970 werd geen enkele keer levenslang uitgesproken…
In het geval van Teunissen luidde het vonnis levenslang omdat volgens de rechters de kans op herhaling van het strafbaar feit groot was. Teunissen werd als ten tijde van de moord volledig toerekeningsvatbaar beoordeeld. Dit wekte de nodige bevreemding. Omdat het door de rechtbank vastgestelde motief voor de moord -wraak wegens de uitstoting van de dader uit de Nijmeegse kraakbeweging, eind jaren 1990- volgens menigeen toch alleen door een behoorlijk gestoorde persoon kon zijn gekoesterd...
(JoopFinland)
